انواع مزه اصلی شامل شیرینی، ترشی، شوری و تلخی می‌شود. بعضی از محققان مزه ملس را نیز به عنوان یکی از مزه‌های اصلی می‌شناسند. بنابراین می‌توان گفت که بین چهار یا پنج مزه اصلی داریم که هر کدام در ناحیه خاصی از زبان دارای گیرنده‌های مخصوص به خود هستند.
زبان از ماهیچه‌های پوشیده شده با غشاء‌های مخاطی تشکیل شده است. این ماهیچه‌ها به فک پایینی و استخوان هیوئید، که دقیقاً روی حنجره واقع شده و ماهیچه‌های زبان را محکم می‌کنند، متصل شده اند. استخوان هیوئید یگانه استخوان در بدن انسان است که با هیچ استخوان دیگری تماس ندارد. تعداد رشته‌های عصبی در فیبر‌های ماهیچه‌ای به شدت زیاد است، بنابراین زبان می‌تواند غذا را در دهان اداره کرده و آن را در بین دندان‌ها قرار دهد.
ناحیه‌های خاصی روی سطح زبان قرار دارند که طعم غذا را تشخیص می‌دهند. این ناحیه‌ها با برآمدگی‌های بسیار کوچکی به نام پاپیل شروع می‌شوند. پاپیل‌ها سطح روی زبان را شکل داده و بافت سخت آن را به وجود می‌آورند. ساختار‌های کوچک و لامپ مانندی در بین برآمدگی‌های کناری و پایه زبان وجود دارند. این ساختار‌ها ارگان‌هایی حسی به نام جوانه‌های طعم دار هستند؛ و ما را قادر می‌سازند تا از احساس طعم لذت ببریم و در زمان نامناسب بودن غذا نیز به ما هشدار می‌دهند.
انواع مزه اصلی
۱. شیرینی
وجود شکر و چند ماده دیگر عامل تولید شیرینی، که معمولاً به عنوان حسی لذت بخش شناخته می‌شود، هستند.
۲. ترشی
مزه ترش به وسیله زیرمجموعه کوچکی از سلول‌هایی که در سراسر جوانه‌های طعم دار زبان منتشر شده اند، تشخیص داده می‌شود. میوه ها، از قبیل: لیمو، انگور، پرتغال، تامارین و گاهی اوقات هندوانه از جمله معمولترین گروه‌های غذایی دارای مزه ترش طبیعی به شمار می‌آیند.
۳. شوری
ساده‌ترین گیرنده کشف شده در دهان عبارت است از گیرنده کلرید سدیم (نمک). شوری طعمی است که اصولاً با حضور یون‌های سدیمی تولید می‌شود.
۴. تلخی
تلخی حساسترین مزه به حساب می‌آید. بسیاری افراد این مزه را نادلپذیر، تند یا غیر قابل پذیرش می‌دانند، اما برخی اوقات طعمی دلپذیر دانسته شده و آن را از طریق عوامل تلخ کننده به غذا اضافه می‌کنند. غذا‌ها و نوشیدنی‌های تلخ معمول شامل قهوه، کوکای شیرین نشده، میت آمریکای جنوبی، کدو تبل تلخ و زیتون‌ها می‌شود.
۵. ملس
ملس طعمی اشتها آور است و در زبان انگلیسی معمولاً با اسم ژاپنی آن، اومامی یا میتی توصیف می‌شود. این مزه را می‌توان در پنیر، سس سویا و همچنین شمار فراوانی از دیگر غذا‌های تخمیر شده و خوابانده شده یافت. این طعم در گوجه فرنگی و لوبیا نیز وجود دارد.
انواع گیرنده های مزه های اصلی در زبان
بنابراین باید خاطر نشان ساخت که فقط چهار نوع گیرنده مزه وجود دارند:
(۱) شیرین، مانند آنچه که با شکر خانگی تولید می‌شود؛
(۲) ترش، مانند آنچه که با سرکه تولید می‌شود؛
(۳) شور، مانند آنچه که با نمک خانگی تولید می‌شود؛
(۴) تلخ، مانند آنچه که با کافئین یا کوینین تولید می‌شود.
انواع مزه کجای زبان احساس می‌شود
هریک از گیرندگان مزه در ناحیه‌های خاصی از سطح زبان تمرکز کرده اند؛ بنابراین انواع گیرنده های مزه های اصلی در زبان عبارتند از:
- گیرنده‌های شیرینی اغلب در نوک زبان تمرکز کرده اند (به کودک توجه کنید که ترجیح می‌دهد آب نبات را به جای جویدن، لیس بزند).
- گیرنده‌های ترشی اغلب در نواحی کناری زبان قرار دارند و اکثراً توسط اسید‌ها تحریک می‌شوند.
- گیرنده‌های شوری غالباً در نیمه جلویی زبان و سطح بالایی و کناره‌های آن حضور دارند. این گیرنده‌ها معمولاً توسط شوری‌های غیرارگانیک تحریک می‌شوند.
- گیرنده‌های تلخ در قسمت‌های داخلی‌تر (انتهای) زبان واقع شده اند. این گیرنده‌ها توسط مواد شیمیایی مختلفی تحریک می‌شوند. هرچند تعدادی از شوری‌های غیرارکانیک منیزیم و کلسیم نیز حس تلخی را تولید می‌کنند، اما اغلب این مواد‌های شیمیایی ترکیباتی ارگانیک هستند.
تعداد جوانه‌های طعم دار در کودکان بسیار بیشتر از بزرگسالان است. این جوانه‌ها تقریباً در تمام نواحی زبان کودکان و حتی لب آن‌ها وجود دارند. شاید به همین خاطر است که بزرگسالان در مقایسه با کودکان، که از طعم‌های تلخ بیزارند و غذا‌های شیرین را ترجیح می‌دهند، لذت بیشتری را از طعم‌های مختلف می‌برند. هر فرد بزرگسال به طور میانگین دارای ۹۰۰۰ جوانه طعم دار روی سطح زبان، سقف و گلو است.
چشایی
نقش هریک از فعالیت های غیر ارادی بدن چیست؟
نقش هر یک از فعالیت های غیر ارادی بدن می‌تواند مانند پلک زدن مفید باشد، یا اینکه مانند سکسکه فایده چندانی نداشته باشد. فعالیت های غیر ارادی بدن نوعی عملکرد اتوماتیک از نظر سیستم عصبی محیطی است.
انسان در زندگی روزمره خود فعالیت‌هایی انجام می‌دهد که بسیاری از آن‌ها عجیب و خاص است. اما فعالیت غیرارادی چیست؟ فعالیت که انسان‌ها در زندگی روزمره خود به صورت ناخودآگاه انجام می‌دهند. همه ما این فعالیت‌ها را بار‌ها و بار‌ها انجام می‌دهیم، برای مثال رفتارهایی مانند سکسکه، پلک زدن، خنده، خمیازه و… . در ادامه ۱۰ مورد از این فعالیت های غیر ارادی بدن را بررسی می‌کنیم.
نقش هر یک از فعالیت های غیر ارادی بدن چیست؟
۱. پلک زدن
پلک زدن یکی از مفیدترین فعالیت های غیر ارادی بدن است. این عجیب نیست که پلک می‌زنیم. این فرآیند که یک دهم ثانیه طول می‌‌کشد، ذرات گرد و غبار را پاک و مایعات روغنی را روی کره چشم منتشر می‌کند. اما چیزی که عجیب است آن است که ما متوجه نمی‌شویم که هر ۲ تا ۱۰ ثانیه دنیا در تاریکی فرو می‌رود. دانشمندان دریافته اند که مغز انسان نوعی توانایی برای نادیده گرفتن خاموشی‌های موقت و لحظه‌ای دارد. در واقع عمل پلک زدن موجب توقف فعالیت در چندین ناحیه از مغز می‌شود که مسئول ردیابی تغییرات محیطی هستند و بدین شکل است که شما جهان اطراف خود را به طور مستمر و بدون توقف مشاهده می‌کنید.
۲. خمیازه
یکی دیگر از فعالیت های غیر ارادی بدن خمیازه است. برای برخی کافی است که تنها درباره خمیازه مطلبی بخوانند تا شروع به خمیازه کشیدن بکنند. برخی محققان معتقدند خمیازه مانند خنده نوعی وسیله برای برقراری ارتباط و کمک به سازمان‌دهی رفتار گروهی است. خمیازه با سرایت از یک فرد به دیگری در واقع نوعی اطلاعات را منتقل می‌کند به این معنی که “من خسته ام” یا “این برنامه کسل کننده” است. این فعالیت در واقع نوعی ابزار ارتباطی انسان‌های نخستین بوده است و با بررسی اسکن‌های مغزی گروهی که خمیازه می‌کشیدند، محققان دریافته اند که با خمیازه الگو‌های رفتاری در نواحی از مغز که مرتبط با تقلید است، فعال می‌شود.
۳. خنده
وقتی یک جوک می‌شنوید و یا دچار یک حس بامزه می‌شوید، ناگهان این تمایل در شما ایجاد می‌شود که بار‌ها و بار‌ها با تغییر حالت ماهیچه‌ها شروع به فریاد زدن کنید. خنده حقیقتا مکانیسم عجیبی دارد. روان شناسان معتقدند این فعالیت نوعی هشدار به دیگران از طریق انتشار احساسات مثبت، کاهش استرس و کمک به انسجام گروهی است. همین دلیل برخی حیوانات نیز در حین انجام بازی‌های جمعی، لبخند می‌زنند و می‌خندند.
۴. خواب
خواب یکی از مفیدترین فعالیت های غیر ارادی بدن است. ما تقریبا یک سوم زندگی مان را در خواب به سر می‌بریم. هیچ انسانی نمی‌تواند بی خوابی را بیش از چند روز تحمل کند و فرآیند خواب یکی از ناشناخته‌ترین فعالیت‌های انسان است. خواب باعث تقویت مکانیسم بدن و تولید مواد شیمیایی مورد نیاز برای فعالیت در زمان بیداری تا تنظیم و سازمان دهی مجدد نورون‌ها در مغز و سیستم اعصاب می‌شود. فعالیت بالای نورونی در واقع به رشد و توسعه مغز منجر می‌شود. محققان خواب را برای تقویت حافظه و توان یادگیری حیاتی می‌دانند. خواب همچنین خاطرات را به حافظه طولانی مدت منتقل می‌کند و برای انجام فعالیت‌های فکری روزمره نوعی زمان ریست شدن و استراحت برای بدن فراهم می‌کند.
۵. خواب رفتن دست و پا
این واکنش در واقع فریاد از خفه شدن است. اگر به دست یا پای شما خون نرسد، به نوعی از کار می‌افتند. اگر شما دست یا پای خود را در وضعیتی قرار دهید که در جریان خون خللی ایجاد شود، اعصاب این ناحیه در اثر سوءتغذیه دچار اختلال در عملکرد می‌شود و در این حالت شما احساس سوزش، درد یا کرخی در ناحیه محروم از خون می‌کنید، چون نورون‌های حسی شما به طور موقت از کار می‌افتند. حس سوزن سوزن شدن نیز در اثر فشار مستمر روی یک عصب ایجاد می‌شود.
۶. دید سه بعدی
آیا تا به حال از خود پرسیده اید که چشم‌ها چگونه سه بعدی می‌بینند؟ این در واقع نوعی خطای ذهن است. مغز ما از نوعی ناهمخوانی دوچشمی بهره می‌برد که به معنای تفاوت جزئی بین تصاویر مشاهده شده توسط چشم راست و چپ است. مغز ما از ۲ نسخه مخدوش و تحریف شده از یک صحنه برای بازسازی عمق آن استفاده می‌کند. به منظور تصمیم گیری درباره فاصله یک شیئ نمای نزدیک، مغز نقطه تلاقی و همگرایی ۲ چشم و یا زاویه‌ای را ثبت می‌کند که چشم‌ها از میان آن روی جسم تمرکز می‌کنند. در زمان نگاه کردن به اشیا در حین حرکت نیز ما به طور ناخودآگاه مسافت را از طریق ثبت تفاوت در سرعت نزدیک و دور شدن اجسام برآورد می‌کنیم.
۷. سرخ شدن چهره
قرمز شدن صورت یا سایر نقاط پوستی یکی دیگر از فعالیت های غیر ارادی بدن است. واکنش قرمز شدن گونه‌ها در واقع یک پاسخ مشترک بین تمامی انسان در قبال توجه اجتماعی است که در همه رخ می‌دهد و تنها شدت و ضعف آن متفاوت است. به طور معمول این حالت می‌تواند در زمان ملاقات یک فرد بسیار مهم، تجربه یک حس قوی در یک موقعیت اجتماعی و یا مورد تحسین و تمجید زیاد قرار گرفتن ایجاد شود. این فرآیند بدین شکل رخ می‌دهد که رگ‌ها در صورت گشاد شده و موجب افزایش جریان خون در ناحیه گونه‌ها و ایجاد نوعی چهره گلگون می‌شود. البته دانشمندان هنوز علت وقوع این فرآیند و عملکرد و فایده آن را نمی‌دانند.
۸. سکسکه
سکسکه اسپاسم غیرارادی دیافراگم است که غشای ماهیچه‌ای در قفسه سینه که در فرآیند تنفس نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند، منقبض می‌شود. حال اگر این ماهیچه در اثر وجود غذای زیاد درون معده و یا برعکس گرسنگی تحریک شود، یک دوره سکسکه اتفاق می‌افتد. سکسکه با وجود آن که آزاردهنده است، برای بدن هیچ فایده‌ای ندارد. البته برخی محققان معتقدند این فعالیت می‌تواند بقایا و آثار یک رفلکس مکشی مربوط به انسان‌های اولیه باشد. در هر حال این فرآیند برای انسان امروزی بیشتر آزاردهنده است. البته برای رفع آن راهکار‌هایی همچون حبس کردن نفس، ترساندن خود، بلعیدن یک قاشق شکر و نوشیدن آب توصیه می‌شود که البته تمامی این راهکار‌ها از طریق توقف موقت ریتم تنفس عمل می‌کنند.
۹. گریه
این فعالیت غیر ارادی بدن به رفع غم و غصه کمک زیادی می‌کند. چقدر عجیب است که غم و اندوه موجب ریختن آب از چشم هایمان می‌شود. در بین تمامی موجودات تنها ما انسان‌ها به دلیل احساساتمان اشک می‌ریزیم. به گفته محققان، علت این فعالیت علاوه بر ابراز احساس همدردی با اطرافیان، خارج کردن برخی مواد مضر از بدن است.ددر واقع اشک‌ها حاوی مجموعه‌ای از هورمون‌ها و پروتئین‌های ناخوشایند هستند که وقتی بدن احساس غم و اندوه و استرس می‌کند، تولید می‌شوند و به همین دلیل است که پس از یک گریه مفصل و خارج شدن این مواد مضر، احساس تخلیه هیجان می‌کنید.
۱۰. مرگ
شاید ترسناک‌ترین فعالیت غیر ارادی بدن مرگ باشد. اگر بخواهیم فنی صحبت کنیم، مرگ یک فعالیت روزمره نیست، اما هر روز در بیشتر نقاط جهان رخ می‌دهد. ما می‌میریم، چون سلول هایمان می‌میرند. اگرچه سلول‌ها به دفعات زیادی و برای مدت دست کم ۷۰ سال جایگزین می‌شوند، اما قادر به ادامه این فرآیند تا ابد نیستند. درون هر سلول تلومراز در انتهای کروموزوم‌های ما اطلاعات ژنتیکی وجود دارد که با هر تقسیم سلولی، کوتاه‌تر می‌شود. تلومراز در ابتدا به حد کافی طولانی است، اما در نهایت کوتاه و کوتاه‌تر می‌شود تا این که تمامی اطلاعاتی که در خود دارد، از بین می‌رود و دیگر سلول‌ها قادر به تقسیم نیستند.
جمع بندی
البته دانشمندان سخت در تلاشند تا راه حلی برای افزایش طول عمر پیدا کنند و می‌گویند به زودی قادر به ۲ برابر کردن متوسط طول عمر خواهند بود. برخی تصور می‌کنند مو و ناخن‌ها پس از مرگ به رشد ادامه می‌دهند در حالی که چنین نیست. در واقع پس از مرگ، بدن خشک شده و موجب جمع شدن پوست می‌شود و در نتیجه قسمت‌هایی از ناخن‌ها و مو که زیر پوست بوده است، نمایان می‌شود و این تصور را ایجاد می‌کند که این قسمت‌ها رشد کرده اند.
منبع: