زردک شکلی کاملاً شبیه به هویج فرنگی دارد، با این تفاوت که رنگ آن زرد است. خواص زردک بی‌نظیر است؛ این ماده برای بارداری، دیابت و جلوگیری از ابتلا به سرماخوردگی مفید است.
زردک یک نوع هویج است که در طب سنتی و احادیث اهل بیت، خواص بی‌نظیری از آن ذکر شده است. این ریشه خوراکی کاربردهای گوناگونی در پزشکی و سفره ایرانیان داشته است، اما مدتی است که تولید و مصرف آن به شدت کاهش یافته و کمتر در میوه فروشی‌ها یافت می‌شود. در این مطلب شما را با مهمترین خواص زردک و همچنین طبع آن آشنا می‌سازیم.
زردک
زردک یکی از سبزیجات پرخاصیت زمستانی است که به نام‌های مختلف شناخته می‌شود. این سبزی به هویج ایرانی یا جزر نیز معروف است. زردک شکلی کاملا شبیه به هویج فرنگی (نارنجی) دارد، با این تفاوت که رنگ آن زرد است. این سبزی در مناطقی از ایران مانند قم و کاشان کشت می‌شود و در فصل زمستان قابل برداشت است. جزر یا همان هویج ایرانی دارای کلسیم و فسفر زیادی بوده و علاوه بر خواص هویج، خواصی دارد که در طب سنتی ایرانی بر آن تاکید شده است.
مهمترین خواص زردک
۱. خواص زردک در بارداری
در طول دوران بارداری مواد مغذی و ویتامین‌ها برای رشد جنین لازم و ضروری است. زردک یکی از این مواد غذایی است که در دوره بارداری خواص زیادی برای جنین دارد و می‌تواند به تأمین ویتامین بدن خانم‌های باردار کمک کند. همچنین زردک سرشار از اسید فولیک یا ویتامین B9 بوده و مصرف آن از اختلالات مادرزادی جلوگیری خواهد کرد؛ بنابراین اگر باردار هستید، پیشنهاد می‌کنیم این سبزی سرشار از فولات یا فولیک اسید را مصرف کرده تا مواد مورد نیاز و مغذی به جنین برسد. به علاوه زردک خطر بروز عفونت‌ها و سقط جنین را کاهش می‌دهد. مصرف منظم این سبزی، برای تولید شیر بیشتر و کیفیت آن کمک کننده است.
۲. خواص زردک برای چشم
زردک حاوی بتاکاروتن بوده که در کبد به ویتامین A تبدیل می‌شود. این ویتامین نیز به رنگ‌دانه‌ای به نام رودوپسین تبدیل می‌شود که برای دید شبانه ضروری است. میزان زیاد ویتامین A که در زردک وجود دارد، به سلامت شبکیه چشم کمک می‌کند. در واقع میتوان گفت بتاکاروتن از بروز مشکلات بینایی مانند آب سیاه پیشگیری می‌کند. این ماده همچنین در درمان شب‌کوری نیز مؤثر است.
۳. خواص زردک در کنترل قند خون
زردک دارای کالری و قند نسبتا کمی بوده و در عین حال مواد مغذی و مواد ضروری برای بدن را داراست؛ بنابراین این سبزی مغذی به تنظیم قند خون کمک کرده و بیماری دیابت را کنترل می‌کند. در واقع زردک دارای فیبر حلّال و غیرحلّال بوده که موجب پایین آوردن کلسترول خون و کاهش خطر ابتلا به بیماری دیابت خواهد شد.
۴. خواص زردک برای بیماری های قلبی عروقی
یکی از مواد غذایی مفید برای کاهش کلسترول بد خون، زردک است؛ مصرف زردک، به علت داشتن مقادیر بالایی از فیبر، باعث کاهش کلسترول بد خون و افزایش کلسترول خوب خون در بدن شده و از لخته شدن خون و ابتلا به بیماریهای قلبی و عروقی پیشگیری می‌کند.
۵. خواص زردک در کاهش آسیب به DNA
همان‌گونه که اشاره شد، زردک منبع غنی از بتاکاروتن بوده که این ماده مانع از آسیب به DNA لنفوسیتی، به ویژه در افراد سیگاری که در معرض ابتلا به سرطان‌های مختلف هستند، می‌شود.
۶. خواص زردک در سرماخوردگی
زردک یا هویج ایرانی تقویت‌کننده سیستم ایمنی بدن است. در صورتی که می‌خواهید در برابر انواع سرماخوردگی‌ها و بیماری آنفولانزا در امان باشید، حتماً از این نوع هویج استفاده کنید. لازم به ذکر است که این ماده منبع غنی از آنتی اکسیدان و ترکیبات ارگانیک بوده که بدن را در برابر بیماری‌ها حفاظت خواهند کرد.
۷. خواص زردک برای لاغری
زردک از آزاد شدن هورمون گرلین (هورمونی که محرکِ احساس گرسنگی در بدن است و از سلول‌های سقف معده و سلول‌های پانکراس ترشح می‌شود) پیشگیری می‌کند. شما با خوردن زردک، کمتر احساس گرسنگی خواهید کرد. از این رو، برای داشتن وزنی مناسب می‌توانید زردک را جایگزین هویج نارنجی برای پخت غذا یا تهیه سالاد کنید. همچنین به غذاهای چرب و سنگین مقداری زردک له شده اضافه کنید تا کالری دریافتی شما را به نصف کاهش داده و مقدار بیشتری فیبر، جذب بدن کنید.
۸. خواص زردک در حفظ سلامت پوست و مو
زردک سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها و عنصر پتاسیم است. این مواد به بازسازی سلول‌ها کمک کرده و در نتیجه درخشش طبیعی پوست و مو را حفظ می‌کند.
۹. خواص زردک در ریکاوری بدن
اشاره شد که هویج ایرانی سرشار از پتاسیم است. این عنصر نیز موجب گشاد شدن رگ‌های خونی و افزایش اکسیژن‌رسانی به سلول‌ها و عضلات می‌شود. علاوه بر این، زردک سبب دفع مواد سمی و مضر از بدن شده و ریکاوری بدن را سرعت می‌بخشید.
۱۰. خواص زردک برای کودکان
غذاهای موثر برای رشد کودکان و نوجوانان باید توسط والدین مورد توجه قرار بگیرد. در این میان زردک منبع غنی از ویتامین A و سرشار از ویتامین‌های دیگر نظیر گروه B کمپلکس و E است. این سبزی از نظر مواد معدنی پر بار بوده و حاوی کلسیم، مس، منیزیوم، پتاسیم، سدیم، فسفر، کلر، سولفور و آهن است. زردک با دارا بودن عناصر موجود در خود، می‌تواند نقش پررنگی در رشد کودکان داشته باشد. به علاوه ویتامین A موجود در زردک به رشد استخوانها و دندان‌ها، حفظ سلامتی بافت‌های بدن و حفظ عملکرد طبیعی غده‌های کودکان کمک می‌کند.
۱۱. خواص زردک برای مردان
مصرف زردک یا هویج ایرانی، باعث تقویت قوای جنسی مردان می‌شود. محققان به این نتیجه رسیده‌اند که مصرف زردک خام برای مردان می‌تواند بر کیفیت اسپرم آن‌ها تأثیرگذار باشد. به گفته آنان، مردان باید حداقل هفته‌ای ۲ بار زردک مصرف کنند. همچنین مردان بالای ۳۰ سال که تشکیل خانواده داده‌اند باید به خوردن هویج اهمیت زیادی دهند.
۱۲. خواص زردک برای زنان
کاهش میل جنسی در زنان دلایل مختلفی دارد؛ اما ویتامین C موجود در زردک باعث رفع بی‌میلی جنسی در بانوان می‌شود. همچنین زردک دارای عناصری مانند آهن، فسفر و منیزیم بوده که در ساخته شدن خون و بافت‌ها ضرورت دارند؛ بنابراین در درمان کم‌خونی‌ها و به ویژه رفع کم خونی دختران در زمان بلوغ بسیار مؤثر است. شایان ذکر است که خیسانده و دم‌کرده بذر زردک، زایمان را تسریع و میزان شیر را افزایش می‌دهد. همچنین این سبزی به‌طور خفیفی دارای اثر قاعده‌آور بوده و می‌تواند گره‌های قاعدگی را برطرف کند. علاوه بر این، زردک به علت دارا بودن تعدادی از استروژن‌ها، روی دستگاه تولید مثل زنان تأثیر هورمونی دارد.
۱۳. خواص زردک در مشکلات تنفسی و آسم
زردک در درمان آسم و رفع بیماریهای سینه و گرفتگی صدا بسیار مفید است. این سبزی همچنین در بهبود و درمان ناراحتی‌های تنفسی نظیر سرفه، درمان درد سینه و ذات‌الریه نقش پر رنگی دارد.
طبع زردک در طب سنتی
طبع زردک گرم و تر بوده و این سبزی دارای رطوبت بسیار خوب و به اصطلاح فضیله است. خوردنی‌هایی که این خاصیت را دارند، در طب سنتی جزء بهترین خوراکی‌ها به شمار می‌روند؛ به‌طوری که خاصیت غذایی داشته و می‌توانند جایگزین مواد غذایی شده و همچنین تأمین‌کننده مواد مفید و لازم برای بدن باشند.
سخن پایانی
در این مطلب به بررسی خواص بی‌نظیر هویج ایرانی پرداختیم. بهتر است حالا که با خواص این سبزی شگفت‌انگیز آشنا شدید، آن را به رژیم غذایی خود اضافه کرده و از پخته یا خام آن استفاده کنید. البته باید اشاره داشت که مصرف خام زردک بهتر است؛ زیرا در اثر پختن مقداری از ویتامین‌های آن از دست می‌رود. همچنین در انتها، پیشنهاد می‌کنیم با خواص هویج سیاه نیز در ستاره آشنا شوید.آیا شما از خواص دیگر زردک مطلع هستید؟ به نظر شما بهترین روش مصرف آن چگونه است؟ لطفاً تجربیات خود را با کاربران ستاره به اشتراک بگذارید.
خواص زردک
منبع:
قاووت چهل گیاه چیست، چه خواصی دارد و چگونه تهیه می‌شود؟
قاووت چهل گیاه یک فراورده غذایی سنتی و متشکل از ۴۰ بذر گیاهی و گیاهان دارویی مخلوط با شکر است. تقویت قوای جسمانی، تقویت حافظه، افزایش نیروی ذهنی و تمرکز، رفع خستگی، درمان انزال زودرس، پیشگیری از کم‌خونی و… از مهمترین خواص قاووت چهل گیاه است.
یکی از خوراکی‌های قدیمی که مادربزرگ‌ها خوردن آن را به کودکان و زنان شیرده توصیه می‌کردند، قاووت چهل گیاه معروف به قوتو است که هم ارزش غذایی و هم خاصیت دارویی داشته و به طور کلی در تقویت بنیه انسان تاثیر فراوان می‌گذارد. اگر شما هم علاقه‌مند هستید این خوراکی خوشمزه و پرخاصیت را برای خود و خانواده‌تان تهیه کنید، ما در این مقاله شما را با مواد تشکیل دهنده قاووت چهل گیاه، خواص درمانی و طرز تهیه آن آشنا می‌کنیم.
مواد تشکیل دهنده قاووت چهل گیاه
قاووت یک فراورده غذایی سنتی است که از مخلوط دانۀ بو داده برخی گیاهان دارویی و بذر خام برخی دیگر مخلوط با شکر تهیه می‌شود. ترکیبات تشکیل دهنده این قاووت و مقدار ترکیب آن‌ها برای تهیه قاووت به شرح زیر است:
- تخم خرفه: ۵۰۰ گرم
- بذر کتان: ۲۰۰ گرم
- جو: ۲۵۰ گرم
- شاهدانه: ۲۰۰ گرم
- تخم کاهو: ۲۰۰ گرم
- موردانه: ۱۰۰ گرم
- تخم گشنیز: ۱۵۰ گرم
- تخم آفتابگردان: ۲۰۰ گرم
- سیاه دانه: ۱۰۰ گرم
- کنجد: ۲۰۰ گرم
- جدوا: ۲۵ گرم
- هل باد (هل قراب): ۵۰ گرم
- هل سبز: ۱۰ گرم
- شقاقل: ۲۰ گرم
- خشخاش: ۲۵۰ گرم
- قهوه: ۱۵۰ گرم
- تاجریزی (روپاس): ۵۰ گرم
- دارچین: ۵ گرم
- زنجبیل: ۵ گرم
- فلفل سیاه: ۵ گرم
- ریشه جوز: ۱۰ گرم
- مرزنگوش (مرزنجوش): ۱۰ گرم
- بذر آویشن: ۱۰ گرم
- زنیان: ۱۰ گرم
- عاقرقرها: ۵ گرم
- زعفران: ۵ گرم
- مغز بادام: ۲۵ گرم
- مغز فندق: ۲۵ گرم
- بادام هندی: ۲۵ گرم
- مغز پسته: ۲۵ گرم
- مغز گردو: ۲۵ گرم
- انجیر: ۲۵ گرم
- نارگیل: ۲۵ گرم
- نخود: ۱۰۰ گرم
- جوز هندی: ۱۰ گرم
- میخک (قلمفر): ۵ گرم
- بهارنارنج: ۱۰ گرم
- بابونه: ۲۵ گرم
- رازیانه: ۵ گرم
- افتیمون: ۲۵ گرم
طرز تهیه قاووت چهل گیاه
روش درست کردن قاووت بسیار ساده است.
- مواد بالا را به صورت تازه و از مراکز مطمئن تهیه کنید. آن‌ها را به خوبی پاک و تمیز کرده و دانه‌هایی را که نیاز به بو دادن دارند با حرارت ملایم برشته کنید. (تخم خرفه، بذر کتان، جو، شاهدانه، تخم کاهو، موردانه، تخم گشنیز، تخم آفتابگردان، سیاهدانه، خشخاش و قهوه نیاز به بو دادن دارند.)
- مواد را با هم ترکیب و دو برابر وزن آن‌ها شکر اضافه و همه مواد را با همدیگر آسیاب کنید.
- برای نگهداری قاووت چهل گیاه در زمستان و تابستان توصیه می‌شود آن را در فریزر نگهداری کنید.
نحوه مصرف قاووت چهل گیاه
برای مصرف می‌توانید روزانه چند قاشق از قاووت را میل کنید، همچنین می‌توانید چند قاشق از آن را در آب جوش، شیر گرم یا چایی کم‌رنگ ریخته و بنوشید.
خواص قاووت چهل گیاه (طبیعت و خواص درمانی)
طبع قاووت چهل گیاه گرم و آرامبخش است و به رفع خستگی و تقویت بنیه کمک می‌کند. البته در تهیه این قاووت، از موادی استفاده می‌شود که دارای طبع سرد و گرم هستند و اثر یکدیگر را خنثی کرده و در مجموع قاووت مقوی، با طبع گرم و معتدل تهیه می‌شود. سایر خواص این خوراکی ارزشمند عبارتند از:
۱. پیشگیری و درمان کم خونی
یکی از مهمترین خواص قاووت چهل گیاه، خاصیت خونسازی آن و کمک به درمان و پیشگیری از کم خونی است و از این رو خوردن آن به زنان تازه زایمان کرده و دختران جوان توصیه می‌شود. این فراورده سرشار از املاح معدنی آهن، کلسیم، فسفر و روی است و نیاز بدن را به این مواد تامین می‌کند.
۲. انرژی‌زا و برطرف کننده خستگی
املاح و ویتامین‌های موجود در این خوراکی به رفع خستگی و بازیابی انرژی از دست رفته بدن کمک می‌کند و باعث ایجاد نشاط، تقویت حافظه و تقویت ذهن و اعصاب می‌شود. به دلیل همین وی‍ژگی‌ها، قاووت یک میان وعده مفید برای کودکان و دانش آموزان خواهد بود.
۳. افزایش توان و قوای جسمانی و ذهنی
قاووت به تقویت قوای جسمانی از دست رفته، تحکیم استخوانها و افزایش نیرو کمک می‌کند و برای ورزشکاران و افرادی که فعالیت جسمی زیاد دارند، مصرف آن توصیه می‌شود. همچنین مصرف آن برای کهنسالان باعث افزایش کاهش ضعف جسمی و ناتوانی این دوران می‌شود و در پیشگیری از فراموشی و آلزایمر موثر است.
۴. تقویت معده
مصرف قاووت چهل گیاه در تقویت معده، کمک به هضم غذا و پیشگیری از بیماریهای گوارشی موثر است و به از بین بردن نفخ معده کمک شایانی می‌کند.
۵. تحکیم استخوانها
عناصر معدنی موجود در این فراورده غذایی به تقویت و سلامت استخوانها، پیشگیری از پوکی استخوان و تحیل رفتن استخوانها کمک می‌کند و در کاهش درد مفاصل، درد کمر و درد پا موثر است.
۶. تقویت نیروی جنسی
افزایش میل جنسی زنان و به ویژه مردان، از دیگر خواص قاووت چهل گیاه است و در طب سنتی از آن برای درمان انزال زودرس استفاده می‌شود.
مضرات قاووت چهل گیاه (موارد احیاطی و منع مصرف)
با وجود گسترده بودن خواص قاووت چهل گیاه، همانند سایر گیاهان دارویی و خوراکی‌ها، مصرف بی‌رویه آن مضر بوده و توصیه نمی‌شود. موارد احتیاطی و مضرات مصرف این فراورده سنتی عبارتند از:
- به دلیل بالا بودن میزان کالری قاووت، خوردن بیش از حد آن موجب چاقی و جوش زدن پوست می‌شود.
- استفاده بی رویه در مصرف قاووت به دلیل میزان بالای شکر موجود در آن برای بیماران مبتلا به دیابت مضر است.
- استفاده از قاووت چهل گیاه برای افرادی که دچار آلرژی و حساسیت هستند بایستی با احتیاط همراه باشد.
سخن پایانی
جالب است بدانید در بعضی لهجه‌ها در ایران به قاووت که کلمه‌ای ترکی است، قُوَتو، قُویت یا قُبیت و قاوییت می‌گویند. اگر قصد مصرف قاووت چهل گیاه را دارید حتما از تازه بودن مواد تشکیل دهنده آن مطمئن شوید، معمولا هریک از گیاهان چرب و سرشار از روغنی که در قاووت گرما دیده باشند، سریعا بوی ماندگی خواهند گرفت، همچنین قاووت مرغوب اغلب به رنگ قهوه‌ای تیره است و چنانچه رنگ قاووت به روشنی متمایل بود، نشان دهنده به کار بردن بیش از حد جو و گندم در آن است.
قاووت چهل گیاه
منبع: