دیکلوفناک چیست؟
یک گروه از داروها به نام داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی وجود دارند که دارای اثرات ضد درد و ضد التهاب هستند و فاقد کورتون(کورتیکواستروئید) می باشند.
داروهای تسکین دهنده ی درد ضد التهاب مانند دیکلوفناک که به ضد درد های معروف هستند در تسکین دردهایی نظیر آرتریت (التهاب مفاصل)،رگ به رگ شدن عضلات یا ضرب دیدگی استخوان،نقرس،میگرن،درد دندانی و دردهای پس از عمل جراحی کاربرد دارند. داروهای تسکین دهنده ی درد ضد التهاب مانند دیکلوفناک معروف هستند در تسکین دردهایی نظی آرتریت (التهاب مفاصل)،رگ به رگ شدن عضلات یا ضرب دیدگی استخوان،نقرس،میگرن،درد دندانی و دردهای پس از عمل جراحی کابرد دارند.
این دارو با کاهش التهاب و تسکین درد به بهبود وضعیت بیمار کمک می کند.
دیکلوفناک با مسدود کردن اثر آنزیم سیکلوکسیژناز،منجر به کاهش ساخت ماده ای شیمیایی به نام پروستاگلاندين در بدن می شود که مسئول ایجاد درد و التهاب در ناحیه ی آسیب دیده می باشند.در نتیجه با مهار آنزیم های سکلوکسیژناز و کاهش تولید پروستاگلاندين،درد و التهاب کاهش می یابد.
این دارو یک مسکن خیلی خوب محسوب می شود و با کاهش التهاب و تسکین درد به بهبود وضعیت بیمار کمک می کند.
دیکلوفناک عوارض نسبتا کمی دارد و بعضی از این عوارض در ایران بیش از سایر نقاط جهان مشاهده شده است مثلا مواردی از فلج عضلات در مصرف عضلانی دیکلوفناک در ایران دیده شده که همین امر موجب منع مصرف دیکلوفناک در مراکز غیر بیمارستانی شده است.
دیکلوفناک با مسدود کردن اثر آنزیم سیکلوکسیژناز،منجر به کاهش ساخت ماده ای شیمیایی به نام پروستاگلاندين در بدن می شود که مسئول ایجاد درد و التهاب در ناحیه ی آسیب دیده می باشند.در نتیجه با مهار آنزیم های سکلوکسیژناز و کاهش تولید پروستاگلاندين،درد و التهاب کاهش می یابد.
دیکلوفناک به صورت دو ملح تولید می شود: ديكلوفناك سدیم و دیکلوفناک پتاسیم .
تفاوت اصلی بین این دو نوع این است که جذب دیکلوفناک پتاسیم در بدن سریع تر می باشد در نتیجه با اثر سریع تر در درد های حاد و ناگهانی که نیاز به تسکین سریع درد وجود دارد،دیکلوفناک پتاسیم انتخاب بهتری می باشد.
مصرف دیکلوفناک در افرادی که مبتلا به بیماری های قلب و عروق می باشند یا سابقه ی حمله ی قلبی یا سکته دارند،مناسب نمی باشد به علت اینکه این دارو تا حدودی ریسک حمله و سکته های قلبی در افراد مستعد را افزایش می دهد.لذا در صورت سابقه ی بیماری های قلبی حتما با پزشک یا داروساز خود در مورد داروی ضد درد مناسب ،مشورت نمایید.
این دارو به صورت قرص خوراکی ،ژل موضعی ،چسب پوستی،قطره ی چشمی و آمپول تزریقی نیز موجود می باشد.
پیش از مصرف دیکلوفناک
_در صورت سابقه ی آسم،حساسیت،زخم معده یا دوازدهه و بیماری های گوارشی(مانند کرون)،بیماری قلبی یا عروقی،لوپوس،مشکلات کبدی،کلیوی و سایر موارد به پزشک خود اطلاع دهید.
_در صورتی که سابقه ی فشار خون بالا و يا وجود لخته در عروق را دارید ،پزشک خود را مطلع نمایید.
-از آنجا که این دارو می تواند در عملکرد داروهای دیگر در بدن اختلال ایجادکند لازم است پیش از شروع مصرف لیستی از کلیه ی داروهای مصرفی خوددر اختیار پزشک یا داروسازتان قرار دهید.
_در صورت سابقه ی حساسیت به داروهای ضد درد (مانند آسپرین ،ناپیروکسن،اینرو متاسین و ایبوبروفن و…)به پزشک خود اطلاع دهید.
نحوه ی صحیح مصرف دیکلوفناک
_در صورت مصرف طولانی مدت ،مقدار و تعداد دفعات مصرف در روز را از پزشک خود بپرسید.نسبت به شرایط، ممکن است ۱ قرص تا چند قرص در روز نیاز داشته باشید.
_بهتر است دیکلوفناک را همراه با یک لیوان شیر یا پس از یک وعده غذا مصرف نمایید تا عوارض گوارشی ناشی از آن کمتر شود.
_امروز انواع مختلفی از قرص خوراکی دیکلوفناک ساخته شده ودر بازار دارویی موجود می باشد که معمولا نوع ساخت و روکش قرص ،با هم متفاوت هستند.در نتیجه برای نصف کردن،حل کردن یا خرد کردن و همچنین نحوه ی مصرف دارو حتما بروشور موجود در جعبه را مطالعه نمایید زیرا برخی از قرص ها (مانند قرص های با روکش باز شونده در روده)نباید نصف یا جویده شوند.
-در صورت فراموشی یک نوبت مصرف دارو، از مصرف نوبت فراموش شده صرف نظر نمایید و نوبت بعدی را طبق برنامه مصرف نمایید. به هیچ وجه مقدار دارو در یک نوبت را دوبرابر ننمایید.
توصیه ها
_ممکن است در ابتدای مصرف پزشک شما جهت کاهش احتمال بروز عوارض گوارشی،دیکلوفناک را با مقدار کم تجویز نماید.با این حال در صورتی که نیاز به مصرف طولانی مدت این دارو دارید،پزشک می تواند همراه آن،از دارو های محافظت کننده از معده تجویز نماید تا عوارض کاهش یابد.
_در صورت مصرف طولانی مدت،تحت نظر پزشک خود بمانید تا آزمایشات و معاینات دوره ای لازم ،انجام شود.
_در صورتی که مبتلا به آسم می باشید ،ممکن است علائمی مانند خس خس سینه و مشکل تنفسی در شما با مصرف این دارو تشدید شود.در صورت بروز این عوارض ،این دارو را قطع نمایید و به پزشک خود مراجعه نمایید.
- در صورتی که قصد عمل جراحی یا درمان دندانپزشکی را دارید به پزشک خود در مورد مصرف این دارو اطلاع دهید.
عوارض شایع دیکلوفناک
_احساس تهوع ناشی از این دارو با مصرف وعده های غذایی سبک و پرهیز از غذاهای پرچرب و پرادویه کاهش می یابد.
_ در صورت مشکلات تنفسی،و هرگونه علائم حساسیت دارویی (مانند ورم صورت و دهان)به پزشک خود مراجعه نمایید.
_در صورت مشاهده دفع خون یا مدفوع تیره،استفراغ حاوی خون یا شکم درد شدید،مصرف دارو را قطع و به پزشک خود مراجعه نمایید.
پیش از مصرف دیکلوفناک
_در صورت سابقه ی حساسیت به هرگونه دارو،(خصوصا داروهای ضد درد ،آسپرین و…) پزشک خود را مطلع نمایید.
_در صورت سابقه ی زخم معده یا دوازدهه،خونریزی گوارشی ،آسم،مشکلات کبدی و کلیوی،بیماری اخیر که موجب ایجاد اسهال و کم آبی بدن شده باشد و سایر موارد به پزشک خود اطلاع دهید.
_تزریق دیکلوفناک برای کودکان زیر ۱۲ سال توصیه نمی شود.
-مصرف دیکلوفناک در افرادی که مبتلا به بیماری های قلب و عروق می باشند یا سابقه ی حمله ی قلبی یا سکته دارند،مناسب نمی باشد به علت اینکه این دارو تا حدودی ریسک حمله و سکته های قلبی در افراد مستعد را افزایش می دهد.لذا در صورت سابقه ی بیماری های قلبی حتما با پزشک یا داروساز خود در مورد داروی ضد درد مناسب ،مشورت نمایید.
– در صورت بارداری یا شیردهی به پزشک اطلاع دهید .
-از آنجا که این دارو می تواند در عملکرد داروهای دیگر در بدن اختلال ایجادکند لازم است پیش از شروع مصرف لیستی از کلیه ی داروهای مصرفی خوددر اختیار پزشک یا داروسازتان قرار دهید.(خصوصا دیگوکسین، لیتیوم، آنتی بیوتیک ها(مانند سیپروفلوکساسین)، سیکلوسپورین، متوترکسات، کلوپیدوگرل، دارو های ضد فشار خون،ضد دیابت ، استروئید ها (بتامتازون، دگزامتازون و…)، فنی توئین و سایر داروهای ضد درد)
_مصرف این دارو در بانوان باردار تنها با نظر پزشک مجاز می باشد با این حال تزریق این دارو در ۳ ماه آخر بارداری می تواند عوارضی کلیوی و عروقی برای جنین داشته باشد.
آمپول دیکلوفناک
فرم تزریقی این دارو در مواردی مانند دردهای شدید ناشی از سنگ های کلیوی، درد استخوانی، رماتیسم و درد های مفصلی کمردرد، نقرس و درد ناشی از شکستگی استخوان در کودکان بالای ۱۲ سال و بزرگسالان استفاده می شود.
_تزریق این دارو باید تنها با تجویز پزشک و در مرکز درمانی صورت بگیرد.
_نحوه تزریق این دارو با توجه به شرایط ،می تواند داخل داخل عضله ی بیمار باشد. در ایران مصرف آمپول دیکلوفناک بدلیل بروز عوارض شدید محدود شده است
نحوه مصرف آمپول دیکلوفناک
_مقدار مصرف دارو دقیقا با نظر پزشک تعیین می شود.
_تزریق این دارو بیش از ۲ روز مجاز نمی باشد.همچنین بیشتر از ۱۵۰ میلی گرم (۲ آمپول) در روز نیز توصیه نمی شود.
-تزریق آمپول دیکلوفناک فقط باید در مراکز مجهز بیمارستانی انجام شود
عوارض شایع آمپول دیکلوفناک
حساسیت حین تزریق (لکه های قرمز و خارش دار،درد و قرمزی محل تزریق ،مشکل در تنفس و…)
_احساس تهوع ناشی از این دارو با مصرف وعده های غذایی سبک و پرهیز از غذاهای پرچرب و پرادویه کاهش می یابد.
_ در صورت مشکلات تنفسی،و هرگونه علائم حساسیت دارویی (مانند ورم صورت و دهان)به پزشک خود مراجعه نمایید.
_در صورت مشاهده دفع خون یا مدفوع تیره،استفراغ حاوی خون یا شکم درد شدید،مصرف دارو را قطع و به پزشک خود مراجعه نمایید.
_در صورت تیرگی یا کاهش حجم ادرار،زردی پوست ،ورم دست و پا،گلودرد و… به پزشک خود اطلاع دهید.
شیاف دیکلوفناک
شیاف دیکلوفناک ۱۰۰ میلی گرم در بزرگسالان به اندازه آمپول موثر است و یکی از قوی ترین مسکن ها غیر مخدر محسوب می شود. اثر تب بر شیاف دیکلوفناک ۵۰ و ۱۰۰نیز در اطفال و بزرگسالان بسیار چشمگیر است و در مواقع لزوم توسط پزشک تجویز می شود.
مصرف طولانی مدت دیکلوفناک باعث کاهش اثر ضد درد آن می شود و احتمال بروز عوارض این دارو را افزایش می دهد. زخم های گوارشی و علائم حساسیت از مهمترین عوارض این دارو است.
منبع: