رشته بهداشت محیط چیست؟
رشته بهداشت محیط به بررسی مسائل زیست محیطی همچون آب، فاضلاب، زباله هوا و کنترل بهداشتی مواد غذایی می پردازد. این رشته با تربیت اشخاصی که می توانند بر تمام مسائل بهداشتی هر حوزه نظارت کنند توانسته است به یکی از مهم ترین ارکان یک جامعه تبدیل شود.
همچنین افرادی که در این رشته تحصیل می‌کنند، در کنار بررسی و نظارت بر محیط، طرح هایی را جهت تامین بهداشت با صحیح ترین شیوه ممکن ارائه می دهند. این طرح ها بنا بر شرایط محیطی می تواند تامین آب آشامیدنی سالم از نظر کمی و کیفی و یا از بین بردن حشرات و ناقلین در محیط باشد. به همین علت حضور یک فرد آگاه به این موارد در هر مجموعه ای الزامی است.
توانایی های لازم جهت وارد شدن به رشته بهداشت محیط
این رشته دارای دروس بیولوژی، شیمی، فیزیک و ریاضی است و افراد علاقه مند به این دروس می توانند توانایی های خود را در این رشته بیازمایند. دانشجویانی که به درس های فنی در حوزه مکانیک سیالات مسلط هستند می توانند در زمینه طراحی تصفیه خانه ها مشغول به کار شوند.
همچنین کارشناسان متخصص در زمینه بیولوژی در حوزه انتقال بیماری ها و فاکتورهای زیست محیطی به پژوهش مشغول خواهند شد. به علاوه افرادی که به درس شیمی مسلط هستند در انجام فرآیندهای شیمیایی مربوط به تصفیه آب و فاضلاب مشغول به کار می‌شوند.
معرفی دروس رشته بهداشت محیط
رشته بهداشت محیط یکی از رشته های زیر شاخه دانشکده علوم پزشکی است؛ بنابراین درس های پایه و تخصصی آن توسط وزارت بهداشت و دانشکده علوم پزشکی مدیریت می شود.
دروس اصلی رشته بهداشت محیط:
فیزیک عمومی
شیمی عمومی
آمار حیاتی مقدماتی
اصول هیدرولیک
نقشه برداری
آموزش بهداشت
پاتوبیولوژی
اپیدمیولوژی بیماری های واگیر
جامعه شناسی شهری و روستایی
نظام عرضه خدمات بهداشتی
دروس تخصصی رشته بهداشت محیط:
شیمی
میکروبیولوژی آب و فاضلاب
کارگاه لوله کشی آب و فاضلاب
اصول تصفیه و بهسازی منابع
دفع فاضلاب در اجتماعات کوچک
کاربرد موتور تلمبه در تاسیسات آب و فاضلاب
کارگاه نصب و راه اندازی و تعمیر موتور تلمبه ها
حفاری و بهره برداری از چاه
اصول بهداشت هوا
بهداشت مواد غذایی
اصول بهداشت هوا
بهداشت مسکن و اماکن عمومی
آشنایی با گند زدا ها
آشنایی با پرتوها و پرتوزاها
کاربرد سموم و ناقلین
بهداشت حرفه ای
اقدامات بهداشتی در شرایط اضطراری
بهره برداری و نگهداری تاسیسات آب و فاضلاب
کارآموزی در عرصه
گرایشات کارشناسی ارشد بهداشت محیط چیست؟
بهداشت محیط، سم شناسی محیط، مهندسی بهداشت محیط، مدیریت پسماند، بهره برداری و نگهداری از تاسیسات شهری از رایج ترین مواردی هستند که فارغ التحصیلان کارشناسی تمایل دارند در آن به ادامه تحصیل بپردازند و بتوان مدرک کارشناسی خود را در آن رشته اخذ کنند.
رشته های دیگری در کارشناسی ارشد بهداشت محیط وجود دارد که عبارتند از:
آموزش بهداشت
آمار زیستی
اپیدمیولوژی
اقتصاد بهداشت
انفورماتیک پزشکی
ارزیابی فناوری سلامت
و…
بررسی وظیفه افراد شاغل در حوزه بهداشت محیط
اشخاصی که در زمینه بهداشت محیط مشغول به کار می شوند، متناسب با هر حوزه وظایف خاصی را بر عهده می‌گیرند؛ اما به طور کلی می‌توان این مسئولیت ها را در دسته های زیر جای داد.
نظارت و کنترل بر تمام آلوده کننده های محیطی اعم از زباله محیطی، فاضلاب و زباله های آلوده کننده هوا
برنامه ریزی جهت رفع آلودگی های شناسایی شده
انجام آزمایش جهت تعین مقدار آلودگی در آزمایشگاه های اختصاصی
کنترل بهداشت مراکز و اماکن عمومی مانند مدرسه، بیمارستان، تهیه غذا، آزمایشگاه، پارک، ورزشگاه، آرایشگاه و …
کمک به شناسایی و کنترل بیماری در اپیدمی ها
نظارت بر وضعیت آب
بازدید از آزمایشگاه های آب و فاضلاب و نظارت بر نحوه انجام آزمایش ها
کمک به طراحی سیستم های جمع آوری فاضلاب شهری و صنعتی و تصفیه آن ها
برنامه ریزی برای چگونگی صدور پروانه کالاهای وارداتی
مداخله در صدور پروانه تاسیس یا بهره برداری داروها
جمع آوری اطلاعات در مورد مواد دارویی و غذایی غیر مجاز
کنترل ساخت مواد جدید و حذف مواد اولیه غیر مجاز از ترکیبات اصلی کالاهای تولید یا وارد شده
تشکیل کمیته بهداشت
نظارت بر جمع آوری و تفکیک زباله ها از همدیگر
بازدید از مکان هایی همچون رخت شور خانه بیمارستان، اتاق استریلیزاسیون و …
توجه به حضور حشرات موذی و جوندگان در محیط
نظارت بر نحوه سم پاشی جهت از بین بردن آفات و حشرات
توجه و نظارت ویژه در مراکز پرتو پزشکی
تسلط بر قوانین و دستور العمل های بهداشت محیط
توجه به جزئیات
داشتن ذهن خلاق و تحلیلگر
توانایی حل مسائل
امکان برقراری ارتباط مناسب با جامعه
مسئولیت پذیر
بازار کار رشته بهداشت محیط
اشخاصی که در این رشته تحصیلات کارشناسی یا مهندسی دارند، می توانند در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی استخدام شوند. همچنین سازمان های دیگری همچون سازمان آب و فاضلاب و شهرداری ها نیز از این رشته نیرو می‌پذیرند.
به علاوه محیط زیست، بیمارستان، آزمایشگاه و کارخانجات نیز موظف به استخدام کردن یک شخص تحصیل کرده در زمینه بهداشت محیط هستند.
بر اساس ماده ۱۳ قانون اساسی، اصلاح مواد خوردنی، آشامیدنی، آرایشی، بهداشتی با نظارت افراد دارای دانش بهداشت محیط باید صورت بگیرد. فارغ التحصیلان رشته کارشناسی بهداشت محیط با نام کارشناس بهداشت استخدام ادارات و مراکز می شوند لذا پس از استخدام، مسئولیت فنی شرکت و نظارت بر وضعیت بهداشتی بر عهده آنان قرار خواهد گرفت.
درآمد شاغلین رشته بهداشت محیط
فارغ التحصیلان مشغول به کار در بخش های دولتی مطابق قانون و تعرفه همان سال، حقوق خود را دریافت خواهند کرد، اما اشخاصی که در بخش های خصوصی مشغول به کار می شوند مطابق با مهارت و تجربه در زمینه کاری مربوطه دستمزد خواهند گرفت.
به همین دلیل ممکن است در مراکز خصوصی تعرفه های متغیری وجود داشته باشد؛ لذا قبل از امضای قرارداد با کارفرما حتما راجع به حقوق نهایی و میزان کارتان به توافق کامل برسید.
بیشتر اوقات دانشجو پس از دریافت کارشناسی ارشد یا مهندسی بهداشت عمومی، تمایل دارد که شرکت و موسسه شخصی و خصوصی خود را جهت انجام مشاوره تاسیس کند. اشخاصی که در این راه قدم گذاشته اند و پشتکار و اراده کافی داشته اند، با برنامه ریزی و مدیریت توانمند مجموعه، به درآمد بالایی رسیده اند.
شخصیت های مناسب این شغل مهندس بهداشت محیط
در یک انتخاب شغل صحیح و درست، عوامل مختلفی از جمله ویژگی های شخصیتی، ارزش ها، علایق، مهارت ها، شرایط خانوادگی، شرایط جامعه و … برای هر فرد باید در نظر گرفته شوند. یکی از مهم ترین این عوامل ویژگی های شخصیتی می باشد. شناخت درست شخصیت هر فرد فرآیندی پیچیده و محتاج به تخصص و زمان کافی است. البته هر فردی ویژگی های منحصربه فرد خود را دارد، حتی افرادی که به نوعی تیپ شخصیتی مشابه دارند، باز هم در برخی موارد با یکدیگر متفاوت هستند.
به طور کلی همیشه افراد موفقی از تیپ های شخصیتی مختلف در تمام مشاغل هستند و نمی توان دقیقا اعلام کرد که فقط تیپ های شخصیتی خاصی هستند که در این شغل موفق می شوند. اما طی تحقیقاتی که صورت گرفته تیپ های شخصیتی ای که برای این شغل معرفی می شوند، عموما این کار را بیشتر پسندیده و رضایت شغلی بیشتری در آن داشته اند.
دانشگاه های برتر رشته مهندسی بهداشت محیط در ایران
دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی – تهران، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور – اهواز، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، دانشگاه علوم پزشکی بقیه اله(عج) – تهران از بهترین دانشکده های علوم پزشکی هستند.
برخی از دانشگاه های ارائه دهنده این رشته عبارت اند از:
دانشگاه علوم پزشکی البرز – کرج، دانشگاه علوم پزشکی شیراز، دانشگاه علوم پزشکی قزوین، دانشگاه علوم پزشکی قم، دانشگاه علوم پزشکی کاشان، دانشگاه علوم پزشکی بم، دانشگاه علوم پزشکی بندر عباس، دانشگاه علوم پزشکی اراک، دانشگاه علوم پزشکی اردبیل، دانشگاه علوم پزشکی زابل، دانشگاه علوم پزشکی زنجان، دانشگاه علوم پزشکی ارومیه، دانشگاه علوم پزشکی ایلام، دانشگاه علوم پزشکی بابل، دانشگاه علوم پزشکی بوشهر، دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، دانشگاه علوم پزشکی زاهدان، دانشگاه علوم پزشکی جیرفت، دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی – بجنورد، دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، دانشگاه علوم پزشکی سمنان، دانشگاه علوم پزشکی شاهرود، دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد.
10 شهر برتر دنیا برای مشاغل مهندسی بهداشت محیط
- 1- سان فرانسیسکو، کالیفرنیا، ایالات متحده
سان فرانسیسکو واقع در غرب کالیفرنیا، درست در کنار سواحل اقیانوس آرام، یک شهر بزرگ است که به نوآوری، فناوری و انرژی سبز تبدیل شده است . در حقیقت، در حال حاضر سان فرانسیسکو در مقایسه با شهرهای دیگر ایالات متحده مشاغل بهداشت محیطی بیشماری دارد. این مشاغل عمدتاً خدماتی را برای بهره مندی از محیط زیست ارائه می دهند . این کشور برای افرادی مناسب است که می خواهند اعتماد داشته باشند، تمام روند های کاری به نفع محیط زیست است.
- Curitiba، برزیل
یک طرح جامع در برزیل اجرا شده است که بهبود سیستم های حمل و نقل عمومی، بهبود مدیریت پسماند کمک می کند. با وجود این طرح و وضع مقررات سختگیرانه برای از بین بردن صنایع با میزان آلودگی بالا، حدود 50,000 شغل مستقیم و 150,000 شغل غیر مستقیم ایجاد شده است.
- کپنهاگ ، دانمارک
کپنهاگ پایتخت دانمارک است و به عنوان سبز ترین شهر جهان شناخته شده است و جوایز زیست محیطی زیادی را از آن خود کرده است. دولت شهر کپنهاگ قصد دارد تا سال 2025 با تولید خالص دی اکسید کربن در جو به صفر، اولین پایتخت خنثی از کربن شود. این شهر دارای زیر ساخت های شهری مناسب برای حمل و نقل با دوچرخه سواری است.
- بومونت، تگزاس، ایالات متحده آمریکا
از زمان کشف نفت برای اولین بار در اوایل دهه 1900 در تگزاس ، ایالت جنوبی آمریکا اقتصاد خود را حول صنعت نفت ایجاد کرده است. با کسب سود از این رونق نفتی ، تگزاس از یک ایالت روستایی به شهرهای زیادی با جمعیت زیاد تبدیل شده است. این شهر برای جبران هر گوونه اثرات زیست محیطی به مهندسان محیط زیست نیاز دارد. اکثر کار این مهندسین در این شهر در زمینه های طراحی و اجرای استراتژی ها و سیستم ها برای کاهش تاثیرات محیط زیستی است.
- ملبورن، ویکتوریا، استرالیا
ملبورن شهری ساحلی است که در نوک جنوبی استرالیا واقع شده است. برای مهندسان بهداشت محیط در ملبورن فرصت های شغلی خوبی در شرکت ها بزرگ و کوچک است. این مهندسین حتی می توانند به عنوان دانشمند تحقیقاتی در مناطقی برای دفن زباله به صورت استاندارد کار کنند.
- دبی، امارات متحده عربی (امارات متحده عربی)
دبی درست در کنار خلیج فارس واقع شده است و بزرگترین شهر امارات متحده عربی است و همچنین میزبان بزرگترین پروژه های ساختمانی در جهان مانند بلندترین ساختمان جهان و فرودگاه بین المللی آل مکتوم است. از زمان کشف نفت در دهه 1960 ، تولید ناخالص داخلی دبی با سرعت ثابت رشد کرده است. در نتیجه ، مهندسان محیط زیست که در دبی کار می کنند می توانند در صنعت نفت مشغول به کار شوند و در نقش هایی مانند برنامه ریزی و اصلاح محیط زیست کار کنند.
- شانگهای، چین
شانگهای یکی از شهرهایی است که تأثیرات بسیاری از تحولات را تجربه کرده است و همین امر آن را به شهری در کلاس جهانی تبدیل کرده است . اکنون محل زندگی بیش از 24 میلیون نفر است ، به این معنی که به امکانات و منابع مناسب نیاز دارد تا اطمینان حاصل شود که ساکنان تمام نیازهای اساسی خود مانند تهیه آب آشامیدنی تمیز و سیستم های فاضلاب را تأمین می کنند.
- کلگری، آلبرتا، کانادا
کلگری شهری در استان غربی آلبرتا، کانادا است. این شهر به عنوان یکی از تمیزترین شهرهای جهان و همچنین یکی از ثروتمندترین کانادا شناخته شده است. کلگری به عنوان بزرگترین شهر در یک استان نفت خیز، میزبان بسیاری از شرکتهای نفت و گاز با پروژه هایی در ماسه های نفت است . در نتیجه، مهندسان محیط زیست که به دنبال کار در کلگری هستند می توانند انتظار داشته باشند که در زمینه اصلاح خاک کار کنند.
- ژوهانسبورگ، گوتنگ، کانادا
این شهر دارای یک صنعت معدن غنی است، به این معنی که مهندسان محیط زیست می توانند انتظار داشته باشند در مشاوره و اصلاح محیط زیست کار کنند.
- توکیو، ژاپن
شهر مشهور توکیو پرجمعیت ترین کلان شهر جهان است . جمعیت زیاد این شهر آن را به کانون در حال رشد تبادل فرهنگی و همچنین تقاضای روزافزون برای زیرساخت های مناسب مانند سیستم های مدیریت پسماند مناسب ، حمل و نقل و دسترسی به آب تمیز تبدیل کرده است ، همچنین این شهر را به عنوان مکانی عالی برای کار مهندسان محیط زیست تبدیل کرده است.
منبع: