رشته علوم آزمایشگاهی از پرطرفدارترین رشته های گروه علوم تجربی است که جزو شاخه های علوم پزشکی به حساب می آید که تاثیر زیادی در بهداشت و کاهش هزینه‌های درمان داشته است. این رشته برای تشخیص و درمان و همچنین پیشگیری و پیگیری بیماریهای مختلف علوم پزشکی کمک بسیاری کرده است. زمینه فعالیت این رشته بیشتر در ارتباط با آنالیز آزمایشگاهی خون و مایعات بافتهای بدن است.
افرادی که در رشته علوم آزمایشگاهی تحصیل می کنند با آزمایش های بیوشیمیایی و هماتولوژی می توانند به پزشک در تشخیص بیماری یاری کنند. قبل از انقلاب این رشته هم به صورت کارشناسی دایر بود و بعد از آن در مقطع کاردانی و همچنین دکترای حرفه ای نیز دانشجو می پذیرد.
ضرایب کنکور برای این رشته
زمین شناسی= 0
زیست شناسی= 4
شیمی= 3
فیزیک= 2
ریاضیات= 2
قوی بودن در دروس زیست و شیمی میتواند عامل موفقیت باشد.
دروس تحصیلی رشته علوم آزمایشگاهی
درس هایی که در رشته علوم آزمایشگاهی تدریس می شود تا حد زیادی مشابه دروس پایه در پزشکی هستند. دانشجویان در رشته علوم آزمایشگاهی در مقطع کارشناسی پیوسته 130 واحد را می‌گذراند که 16 واحد آن کارآموزی است. درس هایی که مورد مطالعه قرار می گیرد شامل دو قسمت پایه و تخصصی هستند.
واحدهای کارشناسی علوم آزمایشگاهی
دروس عمومی: 22 واحد
دروس پایه: 31 واحد
دروس اختصاصی: 61 واحد
کارآموزی در عرصه: 16 واحد
جمع واحد: 130 واحد
دروس عمومی
مبانی نظری اسلام
اخلاق اسلامی
انقلاب اسلامی
تاریخ و تمدن اسلامی
آشنایی با منابع اسلامی
جمعیت و تنظیم خانواده
ادبیات فارسی
زبان عمومی
تربیت بدنی 1 و 2
دروس پایه
فیزیک عمومی و آزمایشگاه فیزیک عمومی
فیزیولوژی نظری و فیزیولوژی عملی
فیزیک حیاتی
شیمی عمومی و آزمایشگاه شیمی عمومی
بافت شناسی نظری و آزمایشگاه بافت شناسی
بیوشیمی عمومی و آزمایشگاهی بیوشیمی عمومی
بهداشت عمومی و اپیدمیولوژی
روانشناسی عمومی
زیست شناسی سلولی و مولکولی
کامپیوتر
آناتومی نظری
آناتومی عملی
آمار حیاتی
دروس اختصاصی
بیوشیمی پزشکی1 و آزمایشگاه بیوشیمی پزشکی1
اصول ایمنی و حفاظت در آزمایشگاه
خون شناسی1 و آزمایشگاه خون شناسی1
میکروب شناسی عمومی و آزمایشگاه میکروب شناسی عمومی
اصول فنی و نگهداری تجهیزات آزمایشگاهی
انگل شناسی1 (کرم ها) و آزمایشگاه انگل شناسی1
ایمونوهماتولوژی و آزمایشگاه ایمونوهماتولوژی
ایمنی شناسی پزشکی و آزمایشگاه ایمنی شناسی پزشکی
هورمون شناسی و آزمایشگاه هورمون شناسی
ویروس شناسی پزشکی و آزمایشگاه ویروس شناسی پزشکی
قارچ شناسی پزشکی و آزمایشگاه قارچ شناسی پزشکی
انگل شناسی 2 (تک یاخته و حشره شناسی پزشکی) و آزمایشگاه انگل شناسی 2
خون شناسی 2 و آزمایشگاه خون شناسی 2
آسیب شناسی عمومی و آزمایشگاه آسیب شناسی عملی
اصول مدیریت و قوانین آزمایشگاه
روش های کنترل کیفی در آزمایشگاه های بالینی
بیوشیمی پزشکی 2 و آزمایشگاه بیوشیمی پزشکی 2
باکتری شناسی پزشکی و آزمایشگاه باکتری شناسی پزشکی –
فارماکولوژی
آشنایی با بیماری های داخلی
سم شناسی و آزمایشگاه سم شناسی
ژنتیک پزشکی
سمینار
متون انگلیسی و ترمینولوژی پزشکی.
طول دوره و ساختار آن
دوره کارشناسی پیوسته علوم آزمایشگاهی 7 ترم یعنی 3.5 تا 4 سال طول میکشد و نظام آموزشی آن طبق آیین نامه آموزشی کاردانی – کارشناسی پیوسته و ناپیوسته مصوب شورای عالی برنامه ریزی علوم پزشکی است.
مهارت‌ها
رشته علوم آزمایشگاهی خصوصاً در مقطع کاردانی یک رشته عملی است افرادی که در کار عملی شرکت کنند و نسبت به آزمایش های ادرار و مدفوع و همچنین بو های نامطلوب حساسیت زیادی نداشته باشند می توانند در رشته ادامه تحصیل دهند. همچنین لازم است که دانشجو به درس شیمی و زیست علاقه مند باشد.
رشته علوم آزمایشگاهی در ایران تا مقطع دکترا به صورت ناپیوسته تدریس می شود. فردی که از دانشگاه فارغ التحصیل می شود میتواند خون بگیرد همچنین با زمینه‌های خون شناسی، ایمنی شناسی، بیوشیمی بالینی، ژنتیک، بافت شناسی، باکتری شناسی، انگل شناسی و قارچ شناسی آشنا است.
نقش و وظایف
افرادی که در رشته علوم آزمایشگاه فارغ التحصیل می شوند، با نمونه برداری از نمونه های بیولوژیکی مثل ادرار خون و مدفوع، همچنین آماده کردن نمونه ها و آزمایش های مختلف هماتولوژی، میکروبیولوژی، بیوشیمی و غیره سروکار دارند و میتوانند آزمایش های تخصصی ایمونولوژی و بقیه تست های تخصصی را نیز انجام دهند و می توانند در آزمایشگاه مسئول بخش های تخصصی مختلف هورمون شناسی، نمونه برداری، بیوشیمی و غیره بشوند.
افراد فارغ التحصیل باید بتوانند که نام کامل وکوتاه آزمایش ها و همچنین نسخه های پزشکان را بخوانند.
همین طور نمونه گیری و خون گرفتن را به صورت صحیح انجام دهند.
افراد فارغ التحصیل باید بتواند که آزمایش اورژانس را بشناسند و اطلاعات کافی را داشته باشند و بتوانند به مراقبت بیمار هنگامی نمونه‌گیری رسیدگی کنند.
همچنین باید در حین کار بهداشت را بصورت کامل رعایت کنند و اصول اخلاقی را نیز مدنظر داشته باشند.
شرایط هر آزمایش را به بیماران گوشزد کنند و زمان صحیح برای انجام آزمایش را به افراد یادآوری کنند.
بتوانند در مواقع ضروری سرعت عمل داشته باشند نتایج به دست آمده برای آزمایش بیماران را بتوانند بررسی را کنترل کنند.
نمودارها و نتایج را در قالب گزارش به پزشکان تحویل دهند.
ادامه تحصیل
افرادی که در مقطع کارشناسی علوم آزمایشگاهی فارغ‌التحصیل میشوند برای ادامه تحصیل در کارشناسی ارشد می توانند در گرایش های شیمی بالینی، خون شناسی، انگل شناسی، میکروب شناسی و ویروس شناسی، قارچ شناسی، ژنتیک انسانی، بیوتکنولوژی، فیزیولوژی، ایمونولوژی شناسی، فیزیک پزشکی و سایر رشته های مربوطه مجوز ادامه تحصیل را دارند. همچنین بعد از کارشناسی ارشد می توانند با شرکت در آزمون دکترا در مقطع دکترا نیز ادامه تحصیل دهند.
بازار کار در ایران
رشته علوم آزمایشگاهی نیز مانند بیشتر رشته های گروه علوم پزشکی بازار کار مناسبی دارد و فردی که در این رشته تحصیل می کند می تواند به شاغل شدن در بیمارستانها آزمایشگاهها و مراکز درمانی امیدوار باشد. مراکزی که میتوانند مشغول به کار شوند:
آزمایشگاه‌های بالینی بیمارستان های دولتی و خصوصی
آزمایشگاه‌های مراکز بهداشتی درمانی
آزمایشگاه‌های تشخیص طبی خصوصی و غیر خصوصی
انستیتوها و مراکز تحقیقاتی و آموزشی
کارخانه‌های تولید وسایل و مواد آزمایشگاهی
شرکت های پخش فراورده‌های بیولوژیکی و آزمایشگاهی
پزشکی قانونی
سازمان انتقال خون
هم اکنون جهت راه اندازی دوباره دوره دکتری حرفه ای علوم آزمایشگاهی تلاش زیادی می شود.
درآمد و حقوق
با توجه به محل کاری که افراد فارغ التحصیل علوم ازمایشگاهی در آن مشغول به کار هستند حقوق آنها می تواند بین 5 تا 8 میلیون متغیر باشد.
امکان تاسیس آزمایشگاه
افرادی که در مقطع دکتری علوم آزمایشگاهی فارغ التحصیل میشوند اجازه راه‌اندازی آزمایشگاه در گرایش تخصصی خودشان را دارند. بنابراین افرادی که قصد تاسیس آزمایشگاه دارند باید در یکی از رشته های پاتولوژی و علوم آزمایشگاهی مدرک دکتری حرفه‌ای را داشته باشند.
مشکلات دانش آموختگان علوم آزمایشگاهی در ایران
افراد در مورد بازار کار رشته خود اعتراض دارند زیرا پیش می‌آید که افرادی که در این رشته تحصیل نکرده اند و فقط دوره های کوتاه آموزشی را گذرانده اند در مراکز آزمایشگاهی مشغول به کار میشوند و همچنین با توجه به دوره تحصیلی سخت و حساسی که این افراد دارند حقوق مناسب برای آنها در نظر گرفته نشده است.
ظرفیت پذیرش علوم آزمایشگاهی دانشگاه های دولتی
هم دوره روزانه، هم ظرفیت مازاد و هم پردیس خودگردان و حتی موسسه غیرانتفاعی علوم پزشکی وارستگان مشهد رشته علوم آزمایشگاهی رو دارد که البته پذیرش آن با آزمون هست و علاوه بر ان جزو رشته های بورسیه سپاه پاسدارن و دانشگاه علوم پزشکی ارتش هم هست. تقریبا در دانشگاه های علوم پزشکی همه استان ها این رشته وجود دارد. سالانه حدود ۱۶۰۰ نفر دردانشگاه های دولتی روزانه و ظرفیت مازاد و پردیس و … از طریق کنکور کارشناسی علوم آزمایشگاهی قبول میشوند.
امروزه حدود ۲۰ دانشگاه ازاد هم این رشته رو دارند و با رتبه های بالاتر هم میشود قبول شد، مثلا داوطلب با رتبه کشوری نزدیک ۸۰ هزار هم توانسته علوم آزمایشگاهی دانشگاه ازاد زاهدان البته ظرفیت مازاد خودگردان دانشگاه ازاد قبول بشود.
امکان ادامه تحصیل در رشته علوم آزمایشگاهی در خارج از کشور به چه صورت است؟
آلمان، اتریش، ترکیه، سوئد، کانادا، آمریکا، استرالیا و مالزی از جمله کشورهایی هستند که جایگاه مناسبی برای اشتغال فارغ‌التحصیلان رشته علوم آزمایشگاهی و یا تحصیل در مقاطع مختلف این رشته را فراهم کرده‌اند. با توجه به اهمیت بهداشت و سلامت و تشخیص سریع بیماری‌ها در سراسر دنیا، تمایل زیادی برای جذب دانشجو در دانشگاه‌های مختلف وجود دارد اما ممکن است گرایش‌ها و اسامی آنها در هر دانشگاه کمی متفاوت باشند. دانشگاه‌های اروپایی معمولا ظرفیت پذیرش کمتری دارند و بهترین دانشگاه‌ها و پذیرش بیشتر را در کشورهای آمریکا و کانادا می‌توان یافت.
توجه داشته باشید که در بیشتر موارد، برای ادامه تحصیل در خارج از کشور، باید با زبان خارجی کشور مورد نظر و همچنین زبان انگلیسی آشنایی خوبی داشته باشید. علاوه بر این، برای اثبات آشنایی با زبان انگلیسی نیز به شرکت در آزمون‌های بین‌المللی و معتبر زبان خارجی مانند تافل، آیلتس و دولینگو نیاز دارید.
منبع: