سالانه 7000 عنوان نشریه پزشکی و صدها کتاب در زمینه‌های پزشکی و پیراپزشکی در سراسر جهان منتشر می‌شود؛ نشریات و آثاری که آخرین اطلاعات علمی و داده‌های پزشکی را می‌توان در آنها یافت. از همین‌رو، تمامی دانشجویان پزشکی و پیراپزشکی و بویژه متخصصان دانش‌های مرتبط باید با دسترسی به نشریات و کتب مورد نظر، دانش خود را به روز کرده و از آخرین اکتشافات و اختراعات مرتبط با رشته تخصصی خود، مطلع شوند. البته حجم آثار پزشکی و پیراپزشکی که در قالب کتاب، نشریه، نوار، لوح فشرده و … ثبت و ضبط شده است، بسیار زیادتر از آن است که متخصصان این علوم بتوانند به تنهایی مطالب موردنظر را از میان این حجم انبوه پیدا کنند. چنین کاری در توان متخصصان رشته کتابداری پزشکی است؛ افرادی که در رشته کتابداری در شاخه پزشکی، به مجموعه‌سازی، ساماندهی و اشاعه اطلاعات درشاخه‌های پزشکی و پیراپزشکی و موضوعات وابسته به آن می‌پردازند اطلاعات پایه در زمینه‌های آناتومی، داروشناسی، بیماری‌شناسی، علوم آزمایشگاهی، بیوشیمی، بیوفیزیک و واژه‌شناسی پزشکی را به دست می‌آورند. در واقع می‌توان متخصص این رشته را دستیار پزشک یا بازوی توانمند جراح دانست. زیرا همان طور که یک پزشک برای شناخت و درمان بیماری نیاز به عکس، جواب آزمایش و مشاهدات بالینی دارد، باید از منابع و مراجع پزشکی نیز برای روزآمد کردن اطلاعات خود بهره ببرد. برای مثال، یک جراح قبل از عمل کردن یک کیست نادر یا کیستی که در مکان حساس واقع شده است، باید به آمار و اطلاعات پزشکی مراجعه کند تا ببیند که آیا برداشتن کیست کار صحیحی است یا خیر. گفتنی است که این آمار پزشکی را باید کتابدار پزشکی در اختیار جراح قرار دهد.
کاربرد های متنوع رشته کتابداری در شاخه پزشکی
متخصصین رشته کتابداری اشخاص توانمندی در حوزه منابع و تحقیقات مربوط به علوم پزشکی و سلامت هستند. کارشناسان این رشته به پزشکان، دانش آموزان، بیماران و پژوهشگران رشته علوم پزشکی کمک می کنند و در دستیابی درست اطلاعات و بهبود روند تحقیقات آن ها نقش موثری دارند.
به طور معمول کارشناسان این رشته در بیمارستان ها، دانشکده های پزشکی و پیراپزشکی، انجمن های پزشکی و بهداشتی مشغول به کار هستند.
بخش های مختلف رشته کتابدار پزشکی
این رشته اطلاعات مختلف را برای مصرف کننده فراهم می کند و باعث می شود مصرف کننده به سهولت به اطلاعات دلخواه خود دست پیدا کند.
بخش های مختلفی در این رشته وجود دارد اعم از:
بخش انتخاب و تهیه منابع با توجه به نیاز و علایق مراجعه کننده و امکانات موجود
بخش فهرست نویسی برای سهولت هرچه بیشتر استفاده از منابع تهیه شده و موجود در کتابخانه
امانت
مرجع
حفظ و نگهداری منابع
وظایف و توانایی های یک کتابدار
بر خلاف باور عموم وظیفه یک کتابدار در رشته کتابداری پزشکی به امانت دادن کتاب و کار کردن در یک محیط ساکت مانند کتابخانه خلاصه نمی شود.
متقاضیان این رشته برای موفقیت باید روحیه ای استوار و جویای دانش داشته باشند. دانشجویان رشته کتابداری پزشکی همواره در حال مطالعه، تحقیق و جمع آوری اطلاعات هستند.
یکی دیگر از مهارت های مهم این رشته، توانایی برقراری ارتباط موثر با مردم است.
لیست وظایف محصلان رشته کتابداری پزشکی
انجام امور فنی، تخصصی و خدماتی مراکز اطلاع رسانی و کتابخانه ها
نظارت بر نحوه فعالیت و رفع اشکالات فنی و تخصصی
برنامه ریزی و اداره انواع کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی
ارائه طرح های پژوهش در مسائل کتابداری و اطلاع رسانی
مقطع کارشناسی رشته کتابداری پزشکی
رشته کتابداری پزشکی در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری ارائه می شود. میانگین طول دوره تحصیل مقطع کارشناسی ۴ سال یا به عبارتی ۸ ترم است.
تعداد کل واحد های دوره ی کارشناسی به صورت زیر تقسیم بندی می شود:
دروس عمومی شامل ۲۰ واحد
دروس پایه کتابداری شامل ۱۹ واحد
دروس اختصاصی اجباری کتابداری شامل ۶۷ واحد
کارآموزی ۱۶ واحد
دروس اختصاصی اختیاری شامل ۶ واحد
برخی از دروس ارائه شده رشته کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی در مقطع کارشناسی:
دروس پایه
روانشناسی اجتماعی، روانشناسی عمومی، تاریخ تمدن، مبانی جامعه شناسی
دروس اصلی
کتابخانه و کتابداری، مجموعه سازی ۱ و ۲، مرجع شناسی عمومی، ساختمان و تجهیزات کتابخانه
مقطع کارشناسی ارشد رشته ی کتابداری پزشکی
دوره تحصیلی کارشناسی ارشد این رشته به طور متوسط ۲ سال زمان می برد. تعداد کل واحد های دوره ی ارشد ۳۲ واحد است.
تقسیم بندی واحد های مقطع کارشناسی ارشد کتابداری پزشکی:
دروس عمومی شامل ۲ واحد
دروس اختصاصی شامل ۴ واحد
دروس اختصاصی اجباری شامل ۱۲ واحد
دروس اختصاصی اختیاری شامل ۸ واحد
سمینار ۲ واحد
کارورزی ۲ واحد
رساله (پایان نامه) ۴ واحد
گرایش های کارشناسی ارشد رشته کتابداری در شاخه پزشکی
برنامه ریزی یادگیری الکترونیکی در علوم پزشکی
تکنولوژی آموزشی در علوم پزشکی
مهندسی پزشکی (زیست مواد)
کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی
مدیریت خدمات بهداشتی درمانی
مهندسی پزشکی (بیوالکتریک)
فناوری اطلاعات سلامت
ارزیابی فناوری سلامت
زیست فناوری پزشکی
نانوتکنولوژی پزشکی
تاریخ علوم پزشکی
انفورماتیک پزشکی
ژورنالیسم پزشکی
اقتصاد بهداشت
آموزش پزشکی
رفاه اجتماعی
آمار زیستی
اپیدمیولوژی
دانشگاه های ارائه دهنده رشته کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی
همان طور که مشاهده می کنید در جدول زیر، لیست تمام دانشگاه های دولتی ارائه دهنده رشته ی کتابداری پزشکی وجود دارد. این جدول با توجه به دفترچه “راهنمای عملی انتخاب رشته آزمون سراسری سال ۱۴۰۰” نگاشته شده است.
| نام رشته | دوره تحصیلی | نحوه پذیرش | ظرفیت | نام دانشگاه | |
| زن | مرد | ||||
| کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی | روزانه | با آزمون | ۲۵ | ۲۵ | دانشگاه علوم پزشکی اصفهان |
| کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی | شهریه پرداز | با آزمون | ۵ | ۵ | محل تحصیل پردیس خودگردان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان |
| کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی | روزانه | با آزمون | ۲۶ | ۲۶ | دانشگاه علوم پزشکی بوشهر |
| کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی | روزانه | با آزمون | ۱۵ | ۱۵ | دانشگاه علوم پزشکی ایران |
| کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی | روزانه | با آزمون | ۱۸ | ۱۸ | دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور- اهواز |
| کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی | شهریه پرداز | با آزمون | ۵ | ۵ | دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور- اهواز |
| کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی | روزانه | با آزمون | ۱۵ | ۱۵ | دانشگاه علوم پزشکی آبادان |
| کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی | روزانه | با آزمون | ۱۸ | ۱۸ | دانشگاه علوم پزشکی زاهدان |
| کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی | روزانه | با آزمون | ۲۰ | ۲۰ | دانشگاه علوم پزشکی همدان |
| کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی | شهریه پرداز | با آزمون | ۵ | ۵ | دانشگاه علوم پزشکی همدان |
بازار کار و فرصت های شغلی
با توجه به گسترش تحقیقات و پژوهش ها در حوزه سلامت و بهداشت، نیاز به نیروی متخصص افزایش می یابد.
همچنین با پیشرفت علم و تکنولوژی و تبدیل اکثر کتاب های فیزیکی به شکل های دیجیتال، تقاضا برای فارغ التحصیلان این رشته بیشتر می شود.
شانس موفقیت در این رشته رابطه مستقیمی با میزان مهارت و دانش فارغ التحصیلان دارد. برای رسیدن به این سطح از دانش انتظار می رود که از ابتدای دوره تحصیلی با پشتکار زیاد به افزودن دانش خود در راستای دروس دانشگاه بپردازید.
موقعیت شغلی در ایران :
فارغ‌التحصیل توانمند کتابداری پزشکی که با کامپیوتر و شبکه‌های اینترنتی بازیابی اطلاعات پزشکی آشنا باشد، بسادگی می‌تواند در ایران و جهان جذب بازار کار شود و حقوق بسیار مناسب و خوبی دریافت نماید. گفتنی است که فرصت‌های شغلی این رشته، بویژه در پروژه‌های تخصصی یا در بخش خصوصی بهتر می‌باشد.
موارد ذکر شده از فرصت های شغلی رشته کتابداری پزشکی هستند:
مدیر کتابخانه، در کتابخانه مرکزی دانشگاه های علوم پزشکی و بیمارستان ها
مؤلف و مترجم کتاب در حوزه مربوطه
راه اندازی شرکت های دانش بنیان شخصی
دفاتر نشر و دفتر مجلات علمی
درآمد فارغ التحصیلان رشته کتابداری پزشکی، به محل کار، مهارت و دانش آن ها بستگی دارد. بدیهی است که مهارت و دانش بالا، درآمد بالاتری به دنبال دارد.
دنیای پایان ناپذیر رشته کتابداری پزشکی
با پیشرفت بشریت و گسترش بستر اطلاعات، وجود متخصصین رشته کتابداری پزشکی بیش از پیش اهمیت پیدا می کند.
این متخصصین با اطلاعات فراوان و متنوع خود می توانند در زمینه های مختلفی به دیگران کمک برسانند و در حل مشکلات زیادی همفکری کنند. اکنون با در نظر گرفتن علایق و توانایی های خود به همراه آگاهی کامل از رشته های مختلف می توانید رشته دانشگاهی مناسب برای خود را انتخاب کنید.
رشته هاي مشابه در داخل كشور
در كشور ايران، برنامه ريزي شوراي عالي انقلاب فرهنگي، كتابداري در شش شاخه: علوم انساني و اجتماعي، علوم پايه، علوم پزشكي، علوم فني و مهندسي، علوم كشاورزي و هنر تأسيس و حسب مورد نياز در دانشگاه هاي وابسته به وزارت علوم، تحقيقات و فناوري و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي ارائه مي شود.
رشته هاي مشابه در خارج از كشور
رشته كتابداري در شاخه پزشكي اينك در ساير كشورها، بيشتر به فن آوري اطلاعات پزشكي و در مقطع كارشناسي ارشد و دكترا، گرايش پيدا كرده است و در مقطع كارشناسي بصورتي كه در ايران تأسيس شده اصولأ وجود ندارد.
منبع: