آشنایی با رشته کیودو و پیشینه آن
هنر کمانگیری ژاپنی ها که دارای قدمتی کهن می باشد؛ کیودو نام دارد. امروزه این هنر در ژاپن به عنوان یکی از هنرهای بسیار مهم و اصیل شناخته می شود. نماد كیودو بیانگر فرهنگ، اصالت و ذهنیت مردمان ژاپن می باشد.
رشته کیودو
یکی از هنرهای رزمی نوین ژاپن به نام کیودو با مکتب ذن در آئین بودایی، رابطه ی نزدیکی دارد. هنرجویان این رشته تحت عنوان کیودوکا شناخته می شوند. پس از آنکه استفاده از سلاح های آتشین بجای تیر و کمان مرسوم گردید؛ راهبان ذن، موفق به احیای تیراندازی با کمان ژاپنی شدند و افرادی از طبقات اجتماعی بالاتر ژاپن برای تربیت ذهنی و جسمی به اموزش آن پرداختند. هدف اصلی کیودو مانند تیراندازی با کمان غربی اینگونه نیست که تیرها به هدف، اصابت کند بلکه کیودو در تلاش است تا به تمرکز عمیق بر فعل تیراندازی و ارامش کامل در حین اجرای آن از طریق تمرینات جسمی و ذهنی برسد.
پیشینه رشته کیودو
در کشور ژاپن مانند بسیاری از تمدن های باستانی دیگر، استفاده از تیر و کمان دارای قدمت بسیار زیادی می باشد. درواقع این رشته در عصر انسانهای ابتدایی بوجود آمد. این ابزار برای شکار حیوانات و پرندگان به عنوان وسیله ای در دورانهای پیش از تاریخ محسوب میشد و کاربرد بسیاری در جنگ های قبیله ای داشت. با گذشت زمان، علاوه بر کابرد تیر و کمان در شکار، از این وسیله در جنگ ها در دوران های تاریخی ژاپن، استفاده میشد و بیشتر، از آن بعنوان یک سلاح جنگی استفاده میشد. امروزه تیر و کمان، جزء وسایل ورزشی محسوب میشود و به کسی که در ژاپن از آن استفاده میکند؛ کیودو می گویند. کیودو در لغت به معنای راه کمانگیری می باشد.
تاریخ نگاران، از طریق جمع آوری وقایع نامه ها و گاه شمارهای باستانی و دستاوردهای باستان شناسی به این نتیجه رسیدند که عموماَ در ژاپن، سیر تحولات و تکامل هنر کیودو متشکل از پنج بخش تاریخی نظیر دوره پیش از تاریخ( ۷۰۰۰ قبل از میلاد تا ۳۳۰ میلادی)، دوره باستانی( ۳۳۰ تا ۱۱۹۲ میلادی)، دوره فئودالی یا ملوک الطوایفی( ۱۱۹۲ تا ۱۶۰۳ میلادی)، دوره انتقالی( ۱۶۰۳ تا ۱۹۱۲ میلادی) و دوران معاصر( ۱۹۱۲ میلادی تا زمان حاضر ) می باشد.
امروزه رشته کیودو بیش از نیم میلیون هنرجو را به خود جذب کرده است. بنابر محاسبات کشور ژاپن، هنر جویان بانوان کیودو، به نیمی و یا شاید بیشتر از نیمی جمعیت می رسند.
نحوه انجام ورزش کیدو
قوانین و مقررات خاصی برای تكنیك های استفاده از تیر و كمان در طریقت كیودو تعیین شده است. هاستسو یا هشت مرحله ی پرتاب تیر به قوانین و مقررات ویژه ای اطلاق میشود که توسط فدارسیون مركزی كیودو ژاپن در نظام نامه ی كیودو وضع شده و تمامی هنرجویان باید این قوانین را رعایت کنند كه دستور العمل ها و توضیحات هریك از این مراحل، به صورت جداگانه میباشد . این هشت پایه به شرح زیر میباشد :
>> آشیبومی :محل استقرار و وضعیت پاها.
>> دوزوكوری: شكل بدن.
>> یوگامائه:گرفتن كمان.
>> اوچیئوكوشی:بالا بردن كمان.
>> هیكی واكه:كشیدن آغازین كمان.
>> كای:كشیدن كامل كمان.
>> هاناره: رها كردن تیر.
>> ذان شین: تعقیب پرتاب تیر و ایستایی ذهن و بدن تیرانداز.
دستور العمل ها و قوانین هشت مرحله ی پرتاب مذکور، خاص و ثابت است كه هنرجویان كیودو باید از آن رعایت و پیروی کنند. از اصولی ترین بخش های این هنر می توان به تمركز صحیح و قرار گرفتن در وضعیت مراقبه در هنگام تیراندازی اشاره کرد. شما به تمرینات و ممارست های ذهنی برای کسب ارامش كیودوكا و مراقبه در حین پرتاب تیر نیاز دارید كه هنرجویان پیش از انجام تمارین خود، آن را تقویت می کنند. استفاده از روشهای مراقبه به هنرجویان، كمك بسیاری میکند.
در زمان های گذشته استفاده از روشهای طریقت باستانی ذن، كاربرد بسیاری در این راستا داشت و امروزه مخاطبان بسیاری پیدا کرده است. مكتب ذن در چین بوجود آمد و به ژاپن در قرن دوازدهم میلادی رسید و با پیشرفت های بسیاری رو به رو شد. حرکت بسیاری از سامورایی ها به سمت طریقت ذن باعث شد تا آداب و رسوم و هنر های ژاپنی بسیاری به این مكتب، گرایش پیدا کنند و فرهنگ ژاپن را متأثر کرد. ذن دارای جایگاه ارزشمند و مهمی در هنر های رزمی میباشد و امروزه حضور آن بسیار مشهود است. هنر كیودو صرفا به عنوان نوعی ورزش یا تفریح شناخته نمیشود، بلكه باعث تجلی روح و روان فرد میشود و بر زندگی و تفكرات یك كیودوكا تأثیر مستقیمی دارد.
تیرهای كیودو
طول كمان ژاپنی یا یومی به حدود دو متر می رسد یعنی طول آن از قامت یك هنرجوی كیودو یا یك كیودوكا، بیشتر است. در زمان های باستان، جنس یومی از خیزران یا بامبو، چوب و چرم بود. امروزه علاوه بر یومی های ساخته شده به همان سبك سنتی، یومی هایی هستند که ساخت آن ها از طریق مواد مصنوعی جدید میباشد و مورد كاربرد هنرجویان است.
Ya نام تیر یا خدنگ پرتاب شده از سوی یومی میباشد و جنس آن از خیزران یا بامبو است درحالیکه امروزه برای ساخت آن از مواد مصنوعی و… استفاده می كنند. در زمان های گذشته، پر عقاب یا قوش را در انتهای تیرها قرار می دادند اما امروزه سازندگان تیرها، از پر قو یا بوقلمون به منظور حفظ پرندگان در حال انقراض و حفاظت محیط زیست استفاده می كنند.
تیرهای استفاده شده در هنر كیودو، متشکل از دو دسته ی تیر نر یا هایا و تیر ماده یا ئوتویا می باشند. هایا نام تیرهاییست كه در جهت عقربه های ساعت، بافت تیر و پر آنرا می سازند ولی ئوتویا به تیرهایی اطلاق میشود که خلاف جهت عقربه های ساعت، بافت آنرا می سازند. كیودوكا یا تیرانداز، دو تیر را بسوی هدف در هر راند تیراندازی پرتاب می كند و نخستین پرتابش را با تیر هایا انجام می دهد.
هنرجویان كیودو یك دستكش به نام یوگاكه برای تیر اندازی بدست راستشان می كنند که جنس این دستکش از مواد گوناگون مانند پوست آهو می باشد. ماكیوارا نام سیبل یا هدفیست كه تیر بسوی آن پرتاب می شود و حصیری است. هنرجویان كیودو از مسافت بسیار نزدیك برای شروع تمرین به هدفشان تیر پرتاب می کنند و این مسافت را به تدریج زیاد می کنند. هنرجو با تیراندازی از مسافت نزدیك به هدف، می تواند تیر را با دقت، تمركز و ظرافت بیشتری پرتاب کند.
در طی دوران توکوگاوا (1603 تا 1868) ژاپن به یک جامعه‌ی طبقاتی تبدیل‌شده بود که در آن سامورایی‌ها در رأس بودند. این زمان یک دوره‌ی گسترده‌ی صلح بود که در طی آن سامورایی‌ها شروع به انجام وظایف اداری کردند، اگرچه مهارت‌های سنتی جنگ هنوز محترم بودند. در طی این دوران تیراندازی تبدیل به یک مهارت داوطلبانه شد که اغلب به شکل رسمی و با تشریفات و به شکل مسابقات مختلف تمرین میشد.
احیای مجدد
در طی تغییراتی که در آغاز دوره‌ی میجی (1868 تا 1912) در ژاپن اتفاق افتاد و این کشور درهای خود را به دنیای بیرون باز کرد، سامورایی‌ها موقعیت خود را از دست دادند. بنابراین تمامی هنرهای رزمی، ازجمله کیودو، کاهش شدیدی در آموزش و اهمیت را تجربه کردند. در سال 1896 یک گروه از افراد ماهر در کیودو دورهم جمع شدند تا این تیراندازی سنتی را حفظ کنند. بااین‌حال، این کار تا سال 1949 و تا زمانی که فدراسیون کیودوی ژاپنی ( ANKF ) تأسیس شد، به طول انجامید.
کیودو در شیوه‌های مختلفی تمرین میشود که برخی از آن‌ها از تیراندازی نظامی و برخی دیگر از تمرینات تشریفاتی یا تفکری نشأت می‌گیرند. بنابراین در هرکدام تأکید روی چیز متفاوتی است. برخی تأکید روی زیبایی‌شناسی داشته و برخی دیگر بر کارایی تأکیددارند. مدارس تفکری، این ورزش را به‌عنوان یک مراقبه عملی آموزش می‌دهند. در برخی از مدارس خاص، درست شلیک کردن به‌ناچار به برخورد تیر باهدف موردنظر منجر میشود. برای این موارد، اصطلاح seisha hicchū ” تیراندازی درست، برخورد قطعی” استفاده میشود.
,
تمرینات کیودو همانند باقی هنرهای رزمی، شامل ایده‌ی پیشرفت اخلاقی و روحانی نیز هست. امروزه بسیاری از هنرجویان کیودو را به‌عنوان یک ورزش تمرین می‌کنند که در آن، مهارت در تیراندازی بیشترین اهمیت را دارد. در کیودو، نوعی عمل منحصربه‌فرد کشش که به یک پرتاب طبیعی منجر میشود مطلوب است. زمانی که تکنیک تیراندازی درست باشد، نتیجه این خواهد بود که تیر به هدف برخورد میکند. هدف روحانی در اینجا این است که فرد توجه کامل خود را تیراندازی معطوف کند، که این هدف با تعالی هر دو بعد روانی و تکنیک های تیراندازی حاصل میشود که به munen musō ” هیچ تفکر، هیچ توهم ” منجر میشود.
منبع : 1