غارنوردی چیست؟
غارنوردی فعالیت تفریحی نوردیدن و اکتشاف غارهاست که در دو سطح مبتدی و حرفه‌ای قابل اجراست. غارها نیز به دو دسته طبیعی و مصنوعی تقسیم می‌شوند.
– غارنوردی یکی از فعالیت‌های تقریبا نوپا در ایران است که توانسته در چندین سال اخیر طرفداران زیادی به خود جذب کند. در حال حاضر بخشی از هیئت کوهنوردی در ایران نیز شاخه غارنوردی را به فعالیت‌هایش اضافه کرده است. غارنوردان میتوانند در دو سطح مبتدی و حرفه‌ای فعالیت خود را ادامه دهند. در زیر نگاهی مختصر به ورزش هیجان انگیز غارنوردی انداخته‌ایم.
تاریخچه غارنوردی در ایران
غارها بخصوص در كشور باستانی ايران تا به حال آن طور كه بايد مورد تفحص و شناسايی قرار نداشته و از نظر ديرين شناسی مورد كنكاش واقع نشده و غارشناسی ايران اگر چه ساليان درازيست آغاز شده اما هم چنان در ابتدای راه باقی مانده است.
در كشور ما قريب به يكهزار و دويست غار تا به حال شناسايی شده كه شايد در حدود ده درصد، آن هم فقط از نظر ترسيم كروكی درباره ی آنها اقدام شده ولی هيچ گاه از لحاظ باستان شناسی، جغرافيايی، جانورشناسی، آب و هوا و طبيعت و زمين شناسی مورد توجه قرار نگرفته و چه گنج های گرانبها و كم نظيری از هويت ملی ايرانيان و بشر اوليه كه در دل تاريك غارهای كشور پنهان مانده است.
اما سوای از اين ها كه غارها نخستين خانه های انسان ها، به شمار می رفته‌اند، در عهد باستان توسط مهرپرستان، ميتراييان (ميترا يا مهر، از ايزدان مشترك هنديان و ايرانيان آريايی) در تاريكی غارها پس از غروب خورشيد، ضمن قربانی گاو مراسمی مخصوص در غار به مورد اجرا می‌گذارده‌اند، هاشم رضی پژوهشگر معاصر در كتاب دو جلدی مفصل خود، به نام آيين مهر (تاريخ آيين راز آميز ميترايی در شرق و غرب از آغاز تا امروز، از انتشارات بهجت سال ۱۳۸۱، صفحه‌ی ۲۶۸ جلد اول) چنين نقل نموده است:
«به موجب روايات، تصويری از كشتن گاو به وسيله ی مهر كه در غاری روی داده آگاهی داريم، كشته شدن گاو به دست مهر، مميزه‌ی اساسی اين آيين است و بدون استثنا در تمام مهرابه‌ها، در انتهای آن، نقش كشته شدن گاو به دست مهر، چه به وسيله‌ی نقاشی و چه به وسيله‌ی نقش برجسته و تنديسه وجود داشته است، مهر ناجی مردم بوده، و برای رهايی آنان گاو را می‌كشد و خود با حواريونش به آسمان بالا میرود.
به همين جهت مهری دينان يا مهرابه‌ها را در غارهايی طبيعی بر پا می‌كردند، يا برای ساختن مهرابه، غارهای مصنوعی زيرزمينی می‌ساختند و دهانه‌ی اين غارها را به شكل طبيعی در می‌آوردند.
دسته بندی غارها
غارها از نظر تقسیم بندی به دو دسته تقسیم می شوند:
الف – غارهای طبیعی
ب – غارهای مصنوعی: غارهایی که توسط انسان بصورت حفره هایی در دل صخره ها بوجود آمده اند.
غارهای طبیعی خود به ۶ گروه نیز تقسیم می‌شوند
- غارهای بوجود آمده بر اثر نفوذ آبهای اسیدی در لایه های آهکی (که ۹۸ درصد غارهای موجود از این روش بوجود می آیند)
- غارهای بوجود آمده بر اثر فرسایش امواج
- غارهای بوجود آمده بر اثر زلزله و چین خوردگی های لایه زمین
- غارهای آتشفشانی
- غارهای بادی
- غارهای یخی
غارنورد حرفه‌ای مجهز به وسایل ضروری
به علاوه افرادی که در زمینه غارنوردی فعال هستند به دو دسته آماتور و حرفه‌ای تقسیم بندی می‌شوند.
غارنوردان آماتور
غارنوردان آماتور کسانی هستند که به این فن بیشتر از جنبه ورزشی نگاه می‌کنند. امروزه تعداد این غارنوردان از غارنوردان حرفه‌ای بیشتر است و اکثر غارهای جدید توسط این افراد کشف می‌شود. به طور کلی غارنوردی آماتور بیشتر در میان کوهنوردان رایج است. بسیاری از غارنوردان آماتور به خاطر علاقه خاصی که در طی سال‌ها غارنوردی به این فن پیدا می‌کنند تبدیل به غارنوردان حرفه‌ای می‌شوند و در بعضی از رشته‌های آن تجربه‌های زیادی کسب می‌کنند.
از نگاه غارنوردان آماتور غارنوردی ورزش تفریحی نوردیدن و اکتشاف غارهاست. چالش‌های مربوطه به نوع و گونه غاری که نوردیده می‌شود بستگی دارد ولی معمولاً بهره‌گیری از میخ و طناب و گذر از تنگراه‌ها، دهلیزها و چالاب‌ها را شامل می‌شود. در ایران غارنوردی را یکی از گرایش‌های کوهنوردی می‌دانند ولی در برخی کشورها رشته‌ای جداگانه شمرده می‌شود.
غارنوردان حرفه‌ای
غارنوردان حرفه‌ای کسانی هستند که برای اهداف خاصی بجز جنبه ورزشی آن پا به اعماق غارها می گذارند. این اهداف که جنبه علمی دارند به رشته‌های زیر تقسیم می‌شود: زمین شناسی، دیرین شناسی، باستان شناسی، انسان شناسی، آب شناسی و زیست شناسی.
وسایل مورد نیاز برای غارنوردی
اساس هر اکتشاف خوب داشتن یک ساز و برگ بنیادی است به شرطی که دارنده آنها طرز استفاده و به کار بردن آنها را به خوبی بداند. به شاگردان لزوم استفاده از ابزار استاندارد و مناسب را گوشزد نمایید. همچنین نکات مربوط به نگاهداری ابزار را به آنان یادآوری کنید. همچنین طول عمر ابزار را برای آنان توضیح داده و خطرات استفاده از ابزار مستعل را بازگو نمایید.
- کلاه کاسکت: وسیله ای مناسب جهت حفاظت سر در برخورد با دیوارها و یا ریزش سنگ. از مشخصات یک کلاه کاسکت ایده آل سبک و نرم و در عین حال مستحکم باشد. کلاه باید دارای بند مضاعف برای بستن در زیر چانه باشد و ضمناً باید در روی آن سوراخ هایی جهت تهویه پوست و سر تعبیه شده باشد و محلی برای نصب چراغ پیشانی در جلوی کلاه در نظر گرفته باشند. این کلاه ها دارای رگلاژ قطری سر برای تنظیم هستند و فاقد لبه طراحی می گردد.
- چراغ روشنایی: حرکت، حیات، دوام و بقاء غارنورد با نور و ذخیره نوری او رابطه مستقیم دارد.
- لباس غارنوردی: لباس غارنوردی به طور کلی باید مستحکم و ضخیم و راحت باشد. از نظر ساختار باید یک تکه باشد تا در هنگام عبور و خزش در معابر تنگ بتوان به راحتی عبور کرد و نوع زیپی بر نوع تکمه ای ارجعیت دارد. لازم است سر آستینها و دم پاها نیز توسط کش بسته گردد تا از ورود خاک و گل به داخل بدن جلوگیری گردد. برای استحکام قسمتهایی که بیشتر با زمین در تماس اند مانند آرنجها و سر زانوها بهتر است یک تکه پارچه ضد خش بر روی آن وصله گردد.لباسهای غارنوردی بنا به شرایط کار در غار به سه دسته نخی، لباسهای الیاف مصنوعی و لباس زیر تقسیم می شوند.
- کفش غارنوردی: بهترین حالت برای یک کفش مناسب برای غارنوردی این است که کفش در مرحله اول باید دارای زیره ای محکم مقاوم باشد تا به راحتی بتوان بر روی جاهای تیز و برنده قدم برداشت و در عین حال باید خاصیت چسبندگی آن مناسب باشد و همچنین چکمه های بلند لاستیکی این امکان را می دهند تا به راحتی در مناطق خیس و گل آلود حرکت کنیم.
- دستکش: دستکش غارنوردی باید محکم و در عین حال انعطاف پذیر باشد. مزیت استفاده از دستکشها حفاظت از دستها در برابر رطوبت و خراشیدگی های احتمالی است و در عین حال از آلوده شدن گل و لای جلوگیری می شود.
- ساک غارنوردی یا کیسه حمل بار: در غار این ساکها باید کم حجم بوده و قطرشان باید طوری باشد که بتوان به راحتی از یک حفره ۶۰ سانتی متری عبور داده شوند جنس پارچه آنها مقاوم و سبک بوده و می توان جهت کار در غارهای آبی از ساکهای ضد آب استفاده کرد حداکثر ارتفاع و قطر این ساکها نباید بیش از ۸۰ و ۴۰ سانتی متر باشد بهتر است از نظر فیزیکی به شکل یک استوانه ساخته شود.
کلام آخر
- فعالیت غارنوردی یکی از ورزش‌های هیجانی است که آدرنالین خونتان را بشدت افزایش می‌دهد. بنابراین در عین جذابیت احتمال بروز خطرات فراوان نیز وجود دارد.
دره نوردی(Canyoning) : به پیمایش ژرف دره ها گفته ميشود که امکان دارد روشها و ورزش های دیگری مثل پیاده روی، صعود ورزشی، پرش از ارتفاع، شنا هم در آن بکار رود. هرچند گاهی به صعودهای غیرفنی مثل پیاده گردی در طول دره، نیز دره نوردی گفته ميشود ولی این تعبیر بطور خاص به فرودهای فنی گفته ميشود که در آن از تجهيزات و ابزارهایی مثل طناب و… استفاده ميشود .در ادامه با اصول و خطرات دره نوری آشنا شوید.
دره های مناسب براي این ورزش اکثر دارای بستر سنگی بوده که در آن تنگ های ژرف و باریک و گاهی آبشار تشکیل شده است. بیش تر ژرف دره ها در سنگ آهک، ماسه سنگ، سنگ خارا یا بازالت بریده شده اند.
دره نوردی یکی از هیجان انگیزترین ورزش های روز بشمار میرود . ترکیب ورزش همراه با گشت و گذار در دل دره ها هیجان این ورزش را دو آنقدر افزایش داده است. در یک تعریف ساده میتوان دره نوردی را اندازه گیری دره ها معرفی نمود.
ورزش دره نوردی در کنار این که بعنوان یک ورزش حرفه ای و جهانی پیگیری ميشود یک تفریح و سرگرمی مهیج هم بشمار مي‌ايد . نه تنها علاقمندان میتوانند بصورت حرفه ای این ورزش را پیگیری کنند بلکه امکان پیگیری آن از طريق تورهای ورزشی بعنوان یک تفریح هفتگانه و موردی هم مقدور است که در اینصورت با نام دره پیمایی میتوان آنرا معرفی نمود.
اصول دره نوردی
بد نیست بدانید به هر حرکتی و یا ترددی که بین دره ها صورت بگیرد، دره نوردی گفته نمی شود. این ورزش اصول و قوانین خاص خود را دارد که در شرایط منحصر بفردی انجام می شود . درصورتی که بخواهیم بصورت اصولی پیگیری کنیم که دره نوردی به چه چیزی اطلاق ميشود می بایست بدانید به حرکت در دره های باریک و عمیق با دیواره های صخره ای و شیب دار که به واسطه جریان آب ایجاد شده اند، دره نوردی گفته ميشود . در مواقعی دره نوردی نیازمند شنا کردن با جریان آب و یا عبور از آبشار هم میباشد .
اصول دره نوردی براي دره های مختلف کاملاً متنوع است، به عنوان مثال دره نوردی در دره های خیس با دره نوردی در دره های خشک کاملاً متفاوت است و هر کدام شرایط و نیازمندی های خاص خودشان را هم در روش و هم در ابزارآلات می طلبند. در یک نگاه کلی اصول دره نوردی به انتخاب درست محیط براي انجام دادن این ورزش باز می گردد. درصورتی که در انتخاب خودتان صواب نزد بروید، قطعاً مطابق با اصول می توانید به دره نوردی بپردازید.
ریسک ها و خطرات دره نوردی
خطرهای طبيعي آنهایی است که قابل مشاهده بوده یا احساس ميشود :ریزش سنگ، جریان آب، آب و هوا، و نیروهای ديگر. خطرهای ديگر به وسیله شکست در انجام کار یا عکس‌العمل نامطلوب بوجود مي‌ايد .
این خطرات میتواند تأثير گزار تر از خطرهای طبيعي بوده و هنگام اشتباه در برنامه ریزی و سرپرستی بوجود مي‌ايد :که شامل اتمام غذا و آب، کافی نبودن تجهيزات، عدم تفهیم درست نقشه ها، ارتباطات ضعيف، عدم انعطاف در برنامه، حواس پرتی؛ تردید، عدم تخمین دقیق توانایی ها، رفتارهای گروهی، فواصل، و سختی ها ، بی صبری ، خودپسند بودن و اعتماد به نفس بیجا ، رقابت و فشارهای روانی الکی ، و نداشتن داده ها باریک بین. زمانیکه خطرات طبيعي با اشتباهات شخصی همراه ميشود ، نتيجه ریسک بسیار بالا و خروجی بد خواهد بود.
دره به راهرویی باریک، عمیق با دیواره های صخره ای و شیب دار که توسط جریان آب بر روی زمین ایجاد شده، اتلاق ميشود . صعود یا نزول یک دره امکان دارد به مهارت هایی از قبیل پیاده روی، کوهنوردی، پرش، لیز خوردن ، راپل، و شنا نیاز داشته باشد. دره نوردی معمولاً به فعالیتی گفته ميشود که به شنا در جریان آب و فرود در زیر آبشار نیازمند است.
دره پیمایی عمومی تر بوده که بیش تر به پیاده روی در دره گفته ميشود ، ولی هم دره نوردی و هم دره پیمایی معمولاً به کار با طناب نیازمند است. دره ها به وسیله نوع تشکیل، نوع بافت سنگی که دره از بین آن عبور ميکند ، و ديگر روشها گروه بندی ميشود . براي یک دره نورد مهم این است که طبقه بندی بیانگر روش های مورد نیاز در فرود دره باشد:دره خشک بوده یا خیس است، باریک با شیب تند بوده یا عریض و باز است، فنی است یا غیر فنی.
وسیله و تجهيزات دره نوردی
دره نوردی را می توانیم بعنوان یک ورزش سخت از نظر ابزار و تجهيزات معرفی کنیم! در حالیکه شما می بایست فوق العاده سبک و سریع باشد نیاز است تا تجهيزات ضروری زيادي را همراه خویش حمل کنید. احتمالا این یک وجه دشوار در این ورزش محسوب شود.
در مرحله اول می بایست وسایل ضروری را براي در نظر گرفتن شرایط احتمالی بهمراه داشته باشید. قدری اذوغه، وسایل بهداشتی و همين طور وسایل اولیه براي درمان و اما لباس مناسب که در صورت نیاز تعویض کنید در کنار تمامی این وسیله ها باید تجهيزات دره نوردی را هم در نظر بگیرید. یک دره نورد نیاز به کفش و لباس مناسب، طناب، وسایل ایمنی، گاهی مواقع عصا ویژه و… براي عملکرد راحت و ایمن در بین دره ها دارد.
منبع :