قوه قضاییه انگلستان-نظام انگلستان نظام کامن لوی است به همین خاطر دادگاههای مهم ترین بخش حقوق انگلستان هستند برخی از این دادگاه ها ایجاد رویه می کنند و برخی دیگر روی ایجاد نمی کند
دادگاه های انگلستان کلا به دو دسته تقسیم می شود یک دادگاه های حقوقی ۲ دادگاه های کیفری
دادگاههای حقوقی زیر مجموعه هایی دارد
۱ دادگاه های ابزاری هستند دادگاه هایی که به دعاوی مدنی رسیدگی میکند
۲ دیوان های اداری
۳ دادگاه بخش
۴ دادگاه عالی
۵ دادگاه تجدیدنظر و بالاتر از این دادگاه ها در نهایت قرار می گیرد
دیوان های اداری در خصوص برخی از تصمیمات اداری رسیدگی میکنند و به اختلافات اداری رسیدگی می کنند مثل اعتراض به تصمیمات اداره مهاجرت، اداره مالیات، تامین اجتماعی و بازنشستگی یعنی علاوه بر اختلافات اداری به مواردی هم که در برخی از اداره ها تصمیم گیری می شود و نسبت به آنها اعتراض می شود این دیوان صلاحیت محدود دارد در خصوص موضوعات خاصی صرفاً رسیدگی میکند و مرجع تجدید نظر دیوان عدالت اداری دادگاههای دادگستری هستند.
دادگاههای بخش
رسیدگی بدوی دارند نسبت به اکثر دعاوی مدنی مثل دعاوی پرداخت دیون، صدمات بدنی، نقض قراردادها، مسائل خانوادگی، و این موارد به وسیله دادگاه بخش انجام می شود که از نظر ماهیت و هم از نظر مبلغ مورد ادعا صلاحیت محدودی دارد
هدف تشکیل این دادگاه ها دسترسی ساده و کم هزینه برای مردم است که بتوان به راحتی به نظام دادگستری را جذب کنند و برای دعاوی حقوقی که دارند.
اکثر این دعاوی حقوقی کم اهمیت هستند و بتوانند به این دادگاه ها رجوع کنند این دادگاه ها یعنی دادگاه های بخش ایجاد رویه نمیکند آرای منتشر
نمیشود چون که در نظام حقوقی کامن لو مهم است که کدام دادگاه ها ایجاد رویه می کند برای سایر دادگاه ها.
دادگاه عالی در لندن
سه بخش تقسیم می شود:
یک. دادگاه خانواده
دو. دادگاه ملکه
سه. دادگاه وزیر دربار عدالت شاه
دادگاه ملکه جانشین همان دادگاه کامن لو هست و نسبت به دعاوی مربوط به مسئولیت مدنی هست و نقض قرارداد ها و تقاضای خسارت نیز صلاحیت دارد دارد و دادگاهی که به این دعاوی رسیدگی می کند دادگاه ملک است
دادگاه وزیر دربار
جانشین و دادگاه انصاف است که توسط وزیر دربار شاه اداره میشود و در خصوص اجرایی موضوع قراردادها بیشتر از این دادگاه موظف است که رسیدگی کند همچنین در مورد دستورهای قرارهایی که مبتنی بر جلوگیری از نقض حق قانونی یا قراردادی
،شرکتهای تجاری و مالکیت معنوی است باید رسیدگی بکند یعنی بیشتر این دادگاه در مورد مالکیت معنوی گفته و هم چنین مسائلی را مربوط میشود که به اختراعات و موضوع مربوط به شرکتها بیشتر حق رسیدگی و صلاحیت دارد که رسیدگی بکند و موضوعات مربوط به امتیازات و ثبت اختراعات میشود باید رسیدگی کند.
دادگاه خانواده
مسائل مربوط به طلاق و ازدواج همچنین حضانت اطفال و ولایت بر صغار و امور حسبی هست صلاحیت دارد که رسیدگی بکند
آراء هر یک از دادگاه های عالی این ها زیر مجموعه دادگاه عالی هستن
آراء هر یک از این دادگاه ها برای همان دادگاه ایجاد رویه میکند در نتیجه آرائه مهم منتشر میشود
یعنی اگر دادگاه خانواده رای صادر می کند این رای صرفاً برای خود دادگاه خانواده ایجاد رویه میکند اما برای دادگاه هم عرض دادگاه ملکه ایجاد رویه نمیکند چون اینها هم عرض هستند دادگاه ملکه دربار و خانواده
به همین خاطر اینها نمیتوانند برای همدیگر ایجاد
رویه بکند صرفاً برای خود داد با ایجاد رویه میشود
دادگاه تجدید نظر
دادگاه تجدید نظر به دو بخش مدنی و کیفری تقسیم می شود
دادگاه تجدید نظر به آرایی که از طرف دادگاه بخش یعنی مرجع تجدیدنظر آرا های که از طرف دادگاه بخش و دادگاه عالی صادر می شود و مسائلی که هم در این دادگاه مورد بررسی قرار می گیرد و مسائل موضوعی و هم مسائل حکمی و قانونی است مورد تجدید نظر و بررسی قرار می گیرد رسیدگی در این دادگاه ها هم با حضور سه قاضی است آرا دادگاه تجدیدنظر هم برای دادگاه های تجدیدنظر و هم برای دادگاههای تالی ایجاد رویه میکند دیگر دادگاههای تجدید نظر کمی بالاتر از همه این دادگاه ها است به همین خاطر برای همه دادگاه های زیر نظرش ایجاد رویه میکند
دیوان عالی
بالاترین مرجع رسیدگی قضایی در انگلستان به خاطر استقلال زیادی که به قوه قضاییه داده شده
است و همچنین تفکیک قوه قضائیه از سایر قوای دیگر باعث شده که در واقع دیوان مهمترین مرجع و بالاترین مرجع رسیدگی قرار میگیرد
اعضای دیوان ۱۲ نفر هستند و رئیس، نائب رئیس و ده قاضی تشکیل شده است و دیوان عالی مرجع تجدید نظر در آرا های مهم در دادگاه تجدید نظر مثل کشور ایران دادگاه تجدید نظر داریم و دیوان عالی میشود مرجع تجدید نظر در مورد آراء تجدید نظر، نظر نهایی را خواهد داد
دیوان عالی صرفاً نسبت به اعمال تفسیر قانون اظهار نظر میکند و از این رو به ورود به ماهیت جلوگیری می کند یعنی وارد ماهیت دعوا نمی شود
دیوان عالی مرجع تجدیدنظر است از نظر آراء مدنی در کل بریتانیای کبیر که شامل انگلستان ونیز ایرلند شمالی اسکاتلند می شود یعنی تمام کسانی که در این شهرها قرار دارند می توانند نسبت به آراء دادگاه تجدید نظر و دادگاه عالی در واقع اعتراض بکنند در دیوان عالی .
در مورد آراء کیفری هم همینطور است یعنی دیوان عالی مرجع تجدید نظر در کل بریتانیای کبیر است
به استثناء اسکاتلند
آراء دیوان عالی مجدداً چون بالاترین مرجع رسیدگی قضایی است
آراء دیوان عالی برای علیه دادگاههای تالی ایجاد رویه می کند اما برای خودش ایجاد رویه نمیکند بیشتر آرا آن منتشر می شود.
در مورد قضاتی که در انگلستان منصوب می شود این است که قضات در انگلستان زمانی که نصب می شوند تقریباً عزل نشدنی هستند و هیچ انتخاباتی هم برای مقامات قضایی پیشبینی نشده قضات از بین حقوقدانان های موفق انتخاب میشود
در مورد دادگاه های کیفری هم در انگلستان شامل
۱ دادستانی سلطنتی میشود
۲ دادگاه ماجیستریت یا دادگاه صلح
سه دادگاه سلطنتی
۴ دادگاه ملکه
۵-دادگاه تجدید نظر
۶ دیوان عالی
دادستان سلطنتی: بیشتر در پرونده های کیفری متهمان به نام مقام سلطنتی یعنی ملکه یا پادشاه از سوی یک نهاد دولتی به نام دادستانی سلطنتی تحت تعقیب قرار میگیرند و زمانی هم پلیس دلایل لازم را برای ارتکاب جرم گردآوری میکند موضوع را برای تعقیب متهم به دادستانی سلطنتی گزارش می دهد و در صورتی که دادستانی سلطنتی دستور تعقیب متهم را صادر بکند که اعتقاد هم داشته باشد متهم جرمی را مرتکب شده در این صورت مورد تعقیب قرار میگیرد و بعد از دستور تعقیب دادستانی موضوع در دادگاه صلح باشد یعنی ماجیستریت مطرح میشود یعنی کیفرخواستش صادر نشد موضوع محول میشود به دادگاه ماجستریت اول دادگاه سلطنتی باید تشخیص بدهد که آیا این فرد متهم است یا نه و بعد محول می کند به دادگاه ماجستریت یا همان صلح
دادگاه ماجیستریت هم نسبت به جرائم خرد و کم اهمیت صلاحیت رسیدگی دارد دادگاه ماجیستریت بدون حضور هیئت منصفه انجام میشود یعنی
حداکثر مجازاتهایی هم که اینجا در نظر گرفته شده برای جرائمی که به دادگاه ماجستریت ارجاع میشود شش ماه حبس هست یا مجازات نقدی که در واقع تا ۲۰۰۰۰ پوند است
دادگاه ماجستریت البته به برخی از جرائم که مربوط می شود به جرائم اطفال و جرایم نوجوانان هم رسیدگی می کند اطفال زیر ۱۴ سال نوجوانان بین ۱۴ تا ۱۷ سال باشند رسیدگی می کند
دادگاه سلطنتی: که در واقع به جرائمی رسیدگی می کند به ۴ نوع رسیدگی می کند
۱ جرائم بسیار جدی مثل قتل عمد ، جاسوسی جرائم امنیتی که از طرف قضات عالی رسیدگی می شوند
۲ جرائمی که به وسیله قضات عالی یا قضات منطقه ای رسیدگی می شوند مثل قتل شبه عمد،تجاوز جنسی ، سو استفاده های جنسی از کودکان و کودک آزاری در این دادگاه مورد بررسی قرار میگیرد
۳ جرائمی مثل آدم ربایی، هتک حیثیت و سرقت رسیدگی می شود
۴ جرائمی مثل جعل توطئه جراحات بدنی و صدمه بدنی رسیدگی می شود
اما در دادگاه سلطنتی هیئت منصفه وجود دارد( یعنی در کنار دادگاه هیئت منصفه وجود دارد که از ۱۲ شهروند عادی تشکیل شده است و در صورتی که متهم به ارتکاب جرم اقرار نکند و ادعا کند که بیگناه است هیئت منصفه تشکیل میشود و نسبت به گناهکار و بی گناهکار بودنش اظهارنظر میکنند )اما در ماجستریت هیئت منصفه وجود ندارد
دادگاه ملکه: ممکن است مرجع تجدیدنظر آرا دادگاه سلطنتی هم باشد اما صرفاً پروندههایی را مورد بررسی قرار میدهد د که از نظر رعایت قوانین یا تغییر قانون به مشکل برخورد کرده باشند دادگاه تجدید نظر هم که باز هم مثل همان تجدید نظر مدنی و کیفری این دادگاه تجدیدنظر برای امور کیفری هم هست و به امور کیفری رسیدگی می کند و مرجع تجدیدنظر برای آرایی که در دادگاه سلطنتی صادر میشود
دیوان عالی : در مسائل کیفری هم هست در امور کیفری مرجع تجدید نظر آرایی که از طرف دادگاه اعلام می شود.
نظام حقوقی نوشته مدون رومی ژرمنی:
در کنار نظام حقوقی کامن لو یکی از مهمترین نظام
های حقوقی است رومی ژرمنی نیز وجود دارد که بر بخشی عظیمی از اروپا آمریکا مرکزی و آمریکای جنوبی و همچنین بخشی از آسیا و آفریقا تسلط دارد.
نظام حقوقی نوشته از کجا آمده و از کجا شروع شد:
درقرون وسطی در روم این نظام شکل می گیرد یعنی نظام حقوقی نوشته شده در حقوق روم ریشه دارد و در زمانی که جمهوری روم وجود داشت یک سری مجموعه قوانین شکل میگیرد با عنوان لوایح دوازده گانه تنظیم می شود و البته به دلیل وجود قوانین متفاوت نسبت به عوام قانون نسبت به آنها یکسان نبود
قسمت های زیادی از این الواح دوازده گانه مورد توجه عوام نبوده و قشر عوام طبقاتی از کشاورزان بوده اند و همچنین صنعتگران و کسبه و خارجی ها نیز در این قشر وجود دارد.
یعنی حتی خارجی ها هم که بیگانه بودهاند در اینجا جز عوام محسوب میشوند و رم نظر این ها را جلب نکرد
و با پایان جمهوری روم و تاسیس امپراتوری روم
یک صنفی از حقوقدان ها که دو تا از قضات بودن شکل میگیرد که نقش موثری در نظام حقوقی نوشته داشتند با اینکه این صنف از رجال طبقات بالای جامعه روم بودن اما به کار حقوقی و مشاور حقوقی علاقه بسیار زیاد ی داشتند.
وزارت خانه تنها به طرفین دعوا مشاوره میداد که بلکه به قضات هم برای رسیدگی به دعاوی هم مشاوره میدادند و در دادگاه ها یکسری افراد بودند به عنوان دستیار دادگاه که اینها وظیفه داشتند که پرونده را اختلاف ش را مشخص کنند که از چه نوع اختلافی هست و برای قاضی بفرستند این صنف برای دستیاران دادگاه هم جلسه مشاوره داشتند و برای آماده سازی پرونده به دست قاضی برسد اینجا قضات به این دستیار ها مشاوره میدادند
دو عامل باعث شکلگیری این طبقه از حقوقدان ها می شود
یک گسترش خود امپراطوری روم
دو شیوه حل و فصل اختلافات
سوال گسترش امپراطوری روم چه تاثیری میتواند داشته باشد برای این مسئله یه شکل گیری صنف حقوقدان ها
یک افزایش تجارت
دو شکل گیری امپراطوری باعث گسترش قلمرو میشود و شروع میکند به استعمارگری و فتح کردن سرزمین ها به همین خاطر تجارت هم روز به روز گستردهتر میشود به همین خاطر نیاز است که تجارت هم شکل بگیرد به طرز چشمگیری افزایش پیدا می کند و نیاز به تنظیم روابط تجاری داشتن با سایر مناطق و همچنین همچنین نقش روابط شهروندان و غیر شهروندان چون علاوه بر شهروندان رومی افرادی هم بودند که به شهروندان رومی قلمداد می شوند و این جا گسترش پیدا میکردند یعنی حضور آنها و مهاجرت آنها به سمت روم بیشتر میشد و نیاز بود که به هر حال یک سری قوانین در مورد این افراد هم شکل بگیرد نحوه برخورد آنها و روابط شهروندان رومی با غیر رومی هم تنظیم بشود.
نحوه حل و فصل اختلافات عامل دیگری بود که در شکل گیری از این طبقه از حقوقدان ها تاثیر بسزایی داشته در نظام قضایی روم به این صورت بود که ابتدا دعوا را دادگاه امتناع میکرده و بعد از تعیین نوع اختلاف و بیان حکم قانونی این پرونده را به
قاضی ارجاع می داده اظهارات دستیار دادگاه در خصوص حکم پرونده منبع اصلی بوده و دستیار دادگاه هم برای مدت یک سال انتخاب می شده و اختیارات محدودی هم داشته و هم دستیار دادگاه و هم قاضی نیاز به مشاوره حقوقی داشتند و به همین دلیل به حقوقدان ها مراجعه می کردند موضوع این است که نظام حقوقی نوشته به این خاطر در کشورهایی مثل روم خیلی مهم بود چون هم دستیار دادگاه هم قاضی به مدت کوتاهی انتخاب می شدند و همین که اطلاعات حقوقی کمی هم داشتند
و توسط یکسری حقوقدان ها دیگر این اطلاعات را کسب می کردند
و به همین خاطر آرا قضایی در روم ارزش چندانی پیدا نمیکرد دقیقاً برعکس انگلستان که آراء قضایی آن قدر مهم بود .
اما در رم به خاطر کوتاه مدت بودن منصب دستیار دادگاه و همچنین قاضی به همین خاطر در اینجا رویه قضایی را زیاد به آن امتناع این می کردند به خصوص این چه قاضی هم دائمی نبوده مثلا برای رسیدگی به یک پرونده قاضی خاصی امکان داشت که منصوب شود.
و با ختمان پرونده وظیفه او هم پایان میپذیرفت تداوم نداشتن سمتهای قضایی موجب می شد که دادگاه ها نتوانند اصول و قواعد حقوقی را توسعه بدهند و رویه قضایی هم اصلاً به عنوان منبع حقوقی مطرح نشده
تا اینکه نظریات و اندیشه های این حقوق آنها اعتبار زیادی پیدا کرد و حتی بعدا صلاحیت وضع و تغییر قانون را هم به آنها محول شد یعنی تا این حد این صنف پیشرفت کرد
بنابراین نظریات و اندیشه های حقوقدان ها که در قالب مشاور ارائه می شد که به قاضی یا دستیار دادگاه در اینجا مبانی اصلی حقوق روم شد یعنی آن مشاورها کار خود را انجام داده مبنای اصلی حقوق روم را تشکیل دادند
در قرن ششم میلادی اندیشه ها و نظریات حقوقدان ها در قالب مشاور ارائه می شد و و آن مبنای اصلی حقوق رم شد
دقیقا تاریخ شکل گیری نظام حقوقی نوشته را با تاریخ شکل گیری نظام کامل او نگاه بکنیم و تفاوتش کاملا واضح است که مثلاً نظامحقوقی کامن لو و مبنای شکل گیری قانون از دادگاه ها شکل گرفت و از دادگاه ها به وجود آمد اما مبنای شکل گیری قوانین در نظام حقوقی نوشته از مشاوره ها از نظریات حقوقدان ها بوده که شروع به شکل گیری کرده در قرن ۶ میلادی یک امپراطوری بر امپراتوری روم حکمفرمایی می کند که معروف به امپراطوری ژوستین دستور می دهد تا مجموعه کاملتری که کلید جواب حقوق رم را پوشش دهد تهیه کنند و حتی بعد مجموعه قوانین هم به نام همین امپراتوری شکل گرفت
کارهای امپراطور مثل نوشتن قانون شهروندی و اصلاحات دیوانی و ارتش را انجام میدهد و از جمله کارهایی که خیلی معروف هست که زمان این شخص انجام می شود مجموعه قوانین مدنی ژوستینین است این مجموعه به عنوان دایره المعارف غینه حقوقی پایه های اصلی نظام حقوقی نوشته را تشکیل می دهد در قرن وسطا توسعه حقوق نظام حقوقی نوشته به چند شکل انجام میشود
۱ از طریق همان مجموعه قوانین ژوستینین است
۲ عرف در این زمان بولدو شکل میگیرد
۳ حقوق مربوط به مذهب و دین
۴ حقوق مربوط به بازرگانی و تجارت
هم باعث می شود که در واقع نظام حقوقی نوشته در قرون وسطا شروع به توسعه پیدا کند مذهب کلیساها در رم نسبت به قوانین مذهبی خیلی توجه خاصی داشتند با توجه به اینکه کلیساها در کلیه مسائل زندگی در قرون وسطا خیلی نفوذ داشتند به همین خاطر نقش شریعت در زندگی مردم بسیار قابل توجه بوده به همین خاطر منظم و منسجم بودن قوانین شریعت و همچنین حدود تفاسیر عالمانه به قضات کمک می کرد که بتواند به راحتی و هماهنگ مسائل و اختلافات مربوطه را حل و فصل کند.
کلیسا ها هم بیشتر در مورد مسائل مثل ازدواج دستورات مذهبی رفتار کشیش ها و قانون مجازات و اموال کلیسا بیشتر قانون آنها را وضع می کردند
قوانین مربوط به تجارت و بازرگانی شامل شهروندان این امپراتوری نیاز داشتم که با شهروند های کشور دیگر وارد روابط تجاری و بازرگانی شوند و مهاجرت ها و نقل مکان ها هم شروع شده بود و به همین خاطر هم اینجا همه دست به دست هم داده بودند که حقوق نوشته هم گسترده بشود.
مثلاً به خاطر میزان تجارت که از طریق دریا انجام میشد و حمل و نقلی که از طریق دریا انجام می شد یکی از مواردی که اولین قانون حمل و نقل دریایی را شکل داد در ونیز ایتالیا بوده یا مثلاً یک سری مجموعه قوانین دریایی که در اسپانیا تنظیم میشود.
طراحی این موضوعات دریایی مثل ساختن کشتی تعیین شرایط اضطراری نحوه توزیع خسارات دریایی استخدام ناخدایی کشتی غیره به این مسائل میپرداختند
ایتالیا و اسپانیا و روم کشورهایی بودند که جزء کشورهای استعمارگر و فاتح محسوب می شدند که حمله می کردند به کشورهای دیگر قلمرو سرزمینی کشورهای دیگر را تصرف می کردند و بیشتر هم از طریق دریا انجام میشد و اینکه میگویم اولین قانون حمل و نقل دریایی در ایتالیا شکل گرفته یا یه سری قوانین در اسپانیا شکل می گیرد این به خاطر این که خیلی از طریق دریا حمل و نقل داشتند و به سرزمینهای دیگر سفر میکردند یا اینکه می خواستن شروع به فتح کشورهای دیگر کنند به همین خاطر اینها باعث گسترده شدن تجارت می شد و همچنین منجر به تاسیس و شکل گیری اصناف میشد
اعضای این اصناف هم پیشه وران و صنعتگران بودند که در آن صنف خاص مشغول کار بودند
وظیفه اصناف
۱کنترل محلی در حرفه ای و صنعت مربوط بود از طریق تعیین استانداردهای کار
۲ حمایت از تولیدات صنف
۳ ایجاد شهرت تجاری و حتی یکسری از دادگاه های تجاری هم تاسیس میشود
بنابراین حقوقی که در قرون وسطا توسعه پیدا می کند و مبنای نظام حقوقی نوشته مدون را پایه گذاری می کند بر چهار جریان اصلی استوار است:
۱ جریان اصلی حقوق روم که در مجموع قوانین مدنی ژوستینین منعکس میشود و به وسیله حقوقدانهای دانشگاهی توسعه پیدا می کند و تشکیل می شود
۲ عرفا و رویه های محلی بوده که به وسیله دانشگاهیان ایجاد میشود
۳ قوانین شریعت که از طریق کلیسا اعمال می شده
۴ قوانین تجاری که در دادگاه های ویژه صنفی و تجاری اعمال میشده تاثیر فراوانی در شکل گیری نظام حقوق نوشته داشته است.
بعد از قرون وسطی دوره رنسانس بوده که در دوره رنسانس با جنبش های عظیم فکری فرهنگی و علمی
روبرو بوده است و جنبش هایی مثل اومانیسم فطری و جنبش روشنفکری شکل می گیرد که همه اینها مبنای اصلی را برای شکل گیری قانون انسان تلقی می کردند یعنی سعی در عقلانی ساختن حقوق و در واقع گسترش حقوق عمومی داشتند
نظام حقوقی نوشته یکسری شاخصهای عمدهای دارد که این شاخص ها عبارتند از
۱ جایگاه و نگاه و نقش قانونمند
۲ منطق حقوقی
۳ تقسیم حقوق به حقوق عمومی و خصوصی
کلمات کلیدی : نظام ها – حقوق تطبیقی – اثار – تعاریف
منبع : کتابحقوق تطبیقی