حدود دو ماه است که از شروع سال تحصیلی می‌گذرد؛ اما امسال با سال‌های گذشته تفاوت‌های اساسی دارد. شیوع ویروس کرونا تغییرات زیادی در شیوه آموزش ایجاد کرده است: تغییراتی که هنوز در حال شناخت آنها هستیم. یکی از آنها وضعیت سلامت روان دانش‌آموزانی است که حالا بیشتر زمان تحصیل را در خانه و فضای مجازی سپری می‌کنند. در این مقاله، جدیدترین یافته محققان درباره تأثیر مجازی شدن مدارس بر اضطراب دانش‌آموزان را بررسی می‌کنیم.
گروهی از محققان انگلیسی حدس می‌زدند که مدارس مجازی و تحصیل از راه دور، باعث افزایش اضطراب در دانش‌آموزان می‌شود. فرضیه آنها بر این استوار بود که بسیاری از دانش‌آموزان نگران ابتلای خود یا اعضای خانواده هستند؛ همچنین تعامل فیزیکی کمتری با دوستان دارند و حمایت عاطفی کمتری هم از آنها دریافت می‌کنند؛ بنابراین بیشتر دچار اضطراب می‌شوند.
اما وقتی آنها پژوهش را انجام دادند، فرضیاتشان غلط از آب درآمد. دانش‌آموزان واقعا کمتر دچار اضطراب شدند. علاوه بر این، آنها احساسات مثبتی هم داشتند مانند شادی بیشتر و ارتباط عاطفی محکم‌تر با مدرسه خود.
شیوه انجام پژوهش
مطالعه اخیر بخشی از پژوهشی است که محققان دانشگاه بریستول درباره ارتباط میان استفاده از شبکه های اجتماعی و سلامت روان نوجوانان انجام داده‌اند.
شرکت‌کنندگان در این پژوهش‌ها، پیش از شیوع ویروس کرونا هم در تحقیقات شرکت داشتند. برای تعیین تاثیر قرنطینه، از آنها خواسته شد که در تحقیقات اخیر هم شرکت کنند. بیش از هزار دانش‌آموز دبیرستانی از ۱۷ مدرسه در این تحقیق شرکت کردند.
یافته‌های محققان درباره ارتباط بین مجازی شدن مدارس و اضطراب دانش‌آموزان
یافته‌های این تحقیق را می‌توان به‌صورت زیر خلاصه کرد:
- ۵۴ درصد دانش‌آموزان دختر بین ۱۳ تا ۱۴ ساله پیش از شیوع کرونا و در دوران حضور در مدرسه، در معرض تجربه اضطراب بودند؛ اما این میزان در دوران قرنطینه ۱۰ درصد کاهش یافت.
- ۲۶ درصد پسران در همین گروه سنی در معرض اضطراب بودند که با مجازی شدن آموزش، این میزان به ۱۸ درصد رسید.
- در دوران قرنطینه، میزان افسردگی بین دانش‌آموزان تقریبا ثابت ماند؛ یعنی دختران فقط ۳ درصد بیشتر دچار افسردگی شدند و پسران فقط ۲ درصد کمتر به افسردگی مبتلا شدند.
- بسیاری از نوجوانان گزارش دادند که در دوران قرنطینه و مجازی شدن آموزش، احساس بهتری دارند. پسران بیش از دختران چنین حسی داشتند. بیشترین حس رضایت و شادی را نیز کسانی گزارش دادند که پیش از کرونا کمتر از بقیه، این احساسات را داشتند.
- همچنین خیلی از دانش‌آموزان اعلام کردند که ارتباط عمیق‌تری با مدرسه‌شان برقرار کرده‌اند و فرصت بیشتری برای تعامل با معلم‌ها دارند.
- در بین دختران، افزایش رضایتمندی و کاهش اضطراب ظاهرا ناشی از افزایش استفاده از فضای مجازی است.
مدارس از این تحقیق چه می‌آموزند؟
امیلی ویندال (Emily Widnall)، سرپرست این پژوهش، معتقد است: «در ابتدا ما و بسیاری از کارشناسان سلامت کودک از نتایج این تحقیق تعجب کردیم. اما با تأمل بیشتر، درمی‌یابیم که مدارس همواره به‌عنوان منبع اضطراب دانش‌آموزان شناخته می‌شوند. قرنطینه و مجازی شدن مدارس فرصت بی‌نظیری در اختیار ما قرار داده تا درباره تأثیر مدرسه بر وضع سلامت روان دانش‌آموزان مطالعه کنیم.»
ویندال با اشاره به بازگشایی مدارس در دوران کرونا و بازگشت محدود تعدادی از دانش‌آموزان به کلاس درس، معتقد است باید تحقیقات بیشتری درباره رابطه حضور در مدرسه در دوران پساکرونا و سلامت روان دانش‌آموزان انجام داد. او در این باره می‌گوید: «خیلی مهم است که به‌دقت، سلامت روان و رضایتمندی دانش‌آموزان در بازگشت به مدارس را زیر نظر بگیریم. به احتمال زیاد، با جهش اضطراب مواجه خواهیم بود، به‌ویژه در بین آنهایی که کمتر با فضای مدرسه ارتباط برقرار کرده و با فضای آموزش آنلاین خو گرفته بودند. باید دید چطور می‌توانیم با تغییر فرهنگ حاکم بر فضای مدرسه، سطح سلامت روان دانش‌آموزان را ارتقا دهیم».
او با اشاره به تعداد بالای دانش‌آموزانی که با آموزش آنلاین، ارتباط بهتری برقرار می‌کنند، معتقد است: «شاید فضای مجازی بتواند در دوران پساکرونا و بازگشایی مدارس، همچنان به‌عنوان بخشی از ابزارهای آموزشی مورد استفاده قرار بگیرد».
والدین چطور می‌توانند در این شرایط به کودکان و نوجوانان کمک کنند؟
دکتر فرانک گناسی (Frank A. Ghinassi)، مدیر مرکز سلامت روان دانشگاه روتگِرز است. او عوامل افسردگی و اضطراب بین نوجوانان را برمی‌شمرد: «سوء تغذیه، مشکلات اقتصادی، جابه‌جایی مداوم محل سکونت، اختلافات بین والدین، خشونت خانگی، کمبود اعتماد به نفس، مواجهه با قلدری دیگران در مدرسه، انزوای اجتماعی، انتظارات تحصیلی بیش از حد، روابط عاطفی در دوران نوجوانی، بحران هویت و احساس عدم تعلق به جامعه یا خانواده از جمله این عوامل هستند».
او تأکید می‌کند که ثبات خانه و خانواده، مهمترین عامل برای گذرکردن سالم کودکان و نوجوانان از این مراحل زندگی است. می‌گوید: «نوجوانان به کسی نیاز دارند که منبع حمایت بی‌قیدوشرط عاطفی باشد: کسی‌که همیشه گوشی برای شنیدن صحبت آنها، بدون قضاوت کردنشان داشته باشد؛ کسی که ارزش آنها را درک کند».
گناسی پیشنهاد می‌کند والدین عادات خودمراقبتی مانند غذا خوردن، استراحت و ورزش کردن را روزانه انجام دهند و فرزندان خود را هم به این کار تشویق کنند. همچنین آنها می‌توانند با تشویق کودکان و نوجوانان به رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی در دوران کرونا (مانند ماسک زدن و حفظ فاصله اجتماعی)، آنها را با شرایط جدید سازگار کنند.
در عین حال ویندال نیز احتمال می‌دهد که کودکان با بازگشت به مدرسه دچار چالش‌هایی شوند و والدین باید از این موضوع آگاه شوند. او پیشنهاد می‌کند که والدین حتما با دانش‌آموزان درباره تغییرات رخ‌داده در مدرسه حرف بزنند و آنها را برای سازگار شدن با شرایط جدید، یاری کنند
او به والدین هشدار می‌دهد که مراقب نشانه‌های اضطراب کودکان خود باشند و در صورت لزوم با مشاوران مدرسه برای رفع آن، در ارتباط باشند.
هشدار! این مطلب صرفا جنبه آموزشی دارد و برای استفاده از آن لازم است با پزشک یا متخصص مربوطه مشورت کنید.
۶ کتاب داستان آموزنده برای کودکان زیر ۶ سال (والدین مسئولیت‌پذیر بخوانند)
برای سلامت روحی و تربیت کودکان زیر ۶ سال‌تان چقدر از کتاب‌ها کمک می‌گیرید؟ به‌نظر شما، کتاب‌های کودک با زبان کودکانه‌ای که دارند تا چه اندازه می‌توانند کمک‌حال والدین در تربیت درست کودکان باشند؟ تربیت درست کودکان و مراقبت از جسم و روح آنها مانند سرمایه گذاری برای آینده بهتر و شادتر یک خانواده و در مقیاس بزرگ‌تر یک جامعه است. ازاین‌رو تربیت کودکان و هرآنچه به آنها مربوط می‌شود، بسیار مهم و حیاتی است. به همین دلیل معرفی کتاب امروز به معرفی چند کتاب داستان آموزنده برای کودکان زیر ۶ سال اختصاص دارد. اگر کودکی در خانه دارید یا اگر دغدغه کودکان را دارید، در ادامه این مطلب، با ما همراه باشید.
آشنایی کودکان با دنیا و محیطی که در آن زندگی می‌کنند، هرقدر اصولی‌تر و پله به پله باشد، به آنها فرصت کافی برای درک و پذیرش بهتر می‌دهد. کودکان در سراسر دنیا با وجود فرهنگ‌ها و جوامع مختلف نیازهای مشابهی دارند. این نیازها روان‌شناسان، پزشکان و نویسندگان را بر آن داشته تا به‌دنبال زبان ساده‌ای برای انتقال مفاهیم مهم و آموزش رفتارهای درست، در قالب کتاب، به آنها باشند. در ادامه، چند کتاب داستان آموزنده برای کودکان زیر ۶ سال را معرفی می‌کنیم.
۱. کتاب احساسات (کمک به کودک برای آشنایی با انواع احساسات)
نویسنده: امندا مکاردی
مترجم: پروین جلوه نژاد
انتشارات: زعفران
تعداد صفحه: ۴۴
خوشحالی، ناراحتی، حسادت، ترس، خجالت و … احساسات ما هستند. آگاهی از احساس درونی در موقعیت‌های مختلف، اولین مرحله برای مواجهه درست با احساسات است. در این زمینه، کتاب احساسات یک کتاب داستان آموزنده برای کودکان زیر ۶ سال است. سَم و کیت شخصیت‌های اصلی این کتاب هستند که قرار است کودک با احساسات آنها، در موقعیت‌های مختلف، آشنا شود. این کتاب به کودک شما کمک می‌کند تا علاوه بر آشنایی با انواع احساسات، جست‌وجو برای شناخت احساس‌های درونی‌اش را آغاز کند.
۲. کتاب تازه‌وارد (کمک به پذیرش خواهر/برادر جدید و نحوه ابراز احساسات)
نویسنده: مری پکارد
مترجم: هایده کروبی
انتشارات: فنی ایران
تعداد صفحه: ۳۶
از دغدغه‌های اصلی والدین هنگام تصمیم گیری برای داشتن فرزند دوم، آسیب‌هایی است که در مواجهه با نوزاد تازه‌وارد خانواده، متوجه فرزند او‌لشان می‌شود. هنگام تولد فرزند دوم، فرزند اول خانواده احساسات مختلفی از جمله حسادت، ترس و عصبانیت را تجربه می‌کند. هدایت این احساسات به‌سمت احساسات مثبت، مدیریت و آگاهی زیادی از سوی والدین می‌طلبد.
کتاب تازه‌وارد داستان پسربچه‌ای است که صاحب یک برادر شده و قرار است شاهد واکنش‌های او در این مورد باشیم. اگر شما هم تازه‌واردی در راه و یا متولدشده دارید، این کتاب به کودکتان کمک می‌کند که احساساتش را در این مورد بروز دهد و مراحل پذیرش را بهتر بگذراند.
۳. کتاب جایی در قلبم (کمک به پذیرش موقعیت‌های جدید)
نویسنده: آنت اوبری
مترجم: معصومه نفیسی
انتشارات: زعفران
تعداد صفحه: ۲۴
پذیرش موقعیت‌های جدید ممکن است برای کودکان سخت، گیج‌کننده و ناراحت‌کننده باشد. این کتاب داستان آموزنده برای کودکان زیر ۶ سال سعی دارد که با بهره‌گیری از تصاویر زیبا و دقیق، پذیرش موقعیت‌های جدید را برای کودکان راحت‌تر کند. در ابتدای کتاب، یادداشت‌هایی برای والدین و مربیان آمده است که به اهمیت آگاهی آنها در این شرایط تأکید دارد.
کتاب جایی در قلبم برای شما مناسب است، اگر در توضیح موقعیت‌های جدید به کودکانتان با مشکل مواجه هستید.
۴. کتاب نه یعنی نه! (کمک به تقویت قدرت نه گفتن در کودکان)
نویسنده: جینین ساندرز
مترجم: جواد کریمی
انتشارات: فنی ایران
تعداد صفحه: ۳۲
قدرت نه گفتن، در جامعه امروزی، ازجمله مهارت‌های ضروری برای همه رده‌های سنی است. بدون داشتن این مهارت بسیار آسیب‌پذیر خواهیم بود. اهمیت زیاد این موضوع در دنیای امروز، والدین را ملزم به آموزش این مهارت به کودکان می‌کند.
خشونت و قلدری ازجمله آسیب‌های رایج در جامعه است که کودک با یادگیری درست نه گفتن، می‌تواند از خود در برابر آنها محافظت کند. با مطالعه کتاب نه یعنی نه! کودکان با حقوقشان آشنا می‌شوند. همچنین نه گفتن به‌صورت محترمانه در موقعیت‌های مختلف را می‌آموزند.
۵. کتاب خودم بلدم! (آموزش روش صحیح کمک گرفتن از دیگران)
نویسنده: جولیا کوک
مترجم: مریم منفرد
انتشارات: هرمس
تعداد صفحه: ۳۲
«خودم بلدم!» جمله آشنایی است که بارها از کودکانی شنیده‌ایم که تازه به مستقل انجام‌دادن کارها علاقه‌مند شده‌اند. منع یا تنبیه‌کردن کودکان در این موارد نتیجه مثبتی ندارد؛ به همین دلیل باید به‌دنبال راه‌های بهتری باشیم.
کتاب خودم بلدم داستان پسربچه‌ای به اسم رایان را برای ما تعریف می‌کند که با همین مسئله درگیر است. او تمایل دارد کارهایش را بدون کمک بقیه انجام دهد؛ اما با مشکلاتی مواجه می‌شود. او یاد می‌گیرد با کمک‌گرفتن از پدر، مادر، معلم و همکلاسی‌هایش کارها را بهتر انجام دهد و کمتر اشتباه کند.
داستان رایان به کودکان طرز صحیح کمک‌گرفتن در راستای بهترشدن مهارت‌های شخصی‌شان را می‌آموزد.
۶. کتاب عینک نمی‌زنم! (کمک به پذیرش استفاده از عینک و وسایل پزشکی(
نویسنده: آنت لنگن
مترجم: منیژه نصیری
انتشارات: زعفران
تعداد صفحه: ۲۸
ضعیف‌شدن و تنبلی چشم در کودکان، به‌دلیل ناآگاهی آنها و تشخیص دیرهنگام والدین، رایج است. به همین دلیل کودکان به‌صورت موقت یا دائمی مجبور به استفاده از عینک می‌شوند؛ اما قضیه به‌همین سادگی‌ها نیست. کودکان در برابر عینک‌زدن از خود مقاومت نشان می‌دهند.
داستان عینک نمی‌زنم ماجرای دختری به نام تانیا است که باید عینک بزند اما دوست ندارد. اگر کودک شما نیاز به استفاده از عینک دارد، داستان تانیا به او در پذیرش این وسیله برای بهتر دیدن کمک می‌کند.
هشدار! این مطلب صرفا جنبه آموزشی دارد و برای استفاده از آن لازم است با پزشک یا متخصص مربوطه مشورت کنید.
منبع:
تأثیر مجازی شدن مدارس بر اضطراب دانش‌آموزان