رشته اعضای مصنوعی و وسایل کمکی یکی از زیرشاخه‌های توانبخشی است که در آن طریقه طراحی و ساخت اعضای مصنوعی و وسایل کمکی براساس اصول مهندسی و منطبق با آناتومی بدن آموزش داده می‌شود. در واقع دروس این رشته مجموعه‌ای از علوم مهندسی و علوم پزشکی است. متخصص اعضای مصنوعی در سه زمینه حمایت از اعضای ضعیف و ناتوان بدن، ساخت اندام مصنوعی برای عضو از دست رفته و اصلاح ناهنجاری‌ها فعالیت می‌کند و برای به دست آوردن این تخصص، دروس پایه مثل آناتومی بدن، علل ناهنجاری‌ها و بیماریهای اندام‌های مورد نظر را مطالعه کرده و سپس نحوه ساخت اُرتزها و پروتزهای مختلف را فرا می‌گیرد.
گفتنی است که ارتز وسیله‌ای کمکی است که در موازات اندام فلج یا ضعیف به کار برده شده و به آن کمک می‌کند تا کارایی بهتری داشته باشد و شامل تمام اندام‌ها از جمله اندام تحتانی، اندام فوقانی، ستون فقرات و سرو گردن می‌شود. پروتز نیز عضو مصنوعی است که جانشین عضو طبیعی شده و در امتداد عضو طبیعی قرار می‌گیرد.برای مثال فردی که دچار بیماری فلج اطفال شده است با استفاده از ارتزهای کمک کننده می‌تواند سرپا ایستاده و به فعالیت‌های زندگی خود به صورت مستقل ادامه دهد.تفاوت این رشته با مهندسی پزشکی در این است که رشته مهندسی پزشکی؛ در زمینه الکترونیک و بیومکانیک کاربردی کل تجهیزات پزشکی فعالیت می‌کند یعنی طراحی یک دستگاه رادیولوژی یا فیزیوتراپی نیز در حیطه کار مهندسی پزشکی قرار می‌گیرد، در حالی که رشته اعضای مصنوعی به طراحی و ساخت وسایل کمکی و اعضای مصنوعی می‌پردازد و اعضای مصنوعی قابل ساخت در این رشته نیز اعضای مصنوعی خارج از بدن مثل دست، پا، چشم و بینی است.از همین جا می‌توان به یکی دیگر از تفاوت‌های موجود بین این دو رشته پی برد چون فارغ‌التحصیل مهندسی پزشکی علاوه بر اعضای مصنوعی خارج از بدن، پروتزهای داخلی مثل قلب مصنوعی یا اعضای پیچیده الکترونیکی و مکانیکی مثل دست سیبرنتیکی را نیز طراحی می‌کند، اما فارغ‌التحصیل اعضای مصنوعی ، قطعات ساده‌تری که با ابزار دستی نیز قابل ساخت است مثل پای مصنوعی عادی یا انواع بریس‌ها را طراحی کرده و می‌سازد.
ماهیت رشته اعضای مصنوعی
در گذشته وفتی افراد بر اثر حادثه ای، عضوی از بدن خود را از دست می دانند خیلی افسوس میخورند. امروزه با وجود پرورش افراد در این رشته، امکان ساخت اندام های مصنوعی و یا تقویت عضو های ناتوان بوجود آمده. دانشجویان در این رشته با مطالعه دروس پایه و تخصصی، نحوه ساخت ارتز و پروتز را یاد می گیرند و به بهبود وضعیت افراد نیازمند کمک میکنند
توانایی های موردنیاز برای ورود به رشته اعضای مصنوعی
در حالت کلی افرادی که قصد دارند وارد زیرشاخه های توانبخشی شوند، باید دارای روحیه همدردی باشند، زیرا فارغ التحصیلان این رشته های معمولا با دردمندترین افراد جامعه به عنوان مثال معولولین ارتباط دارند و باید به آنها امید دهند. دارا بودن از دستهای توانا به دلیل انجام کارهای قالب گیری از اندام ها، از دیگر مهارت های افراد برای این رشته است. این افراد باید آمادگی جسمی خوبی داشته باشند، زیرا ممکن است حدود 4 ساعت فعالیت های سرپایی داشته باشند.
معرفی دروس رشته اعضای مصنوعی در مقطع کارشناسی
مدت زمان تحصیل مقطع کارشناسی این رشته 4 سال است که شامل 128 واحد می شود.
دروس عمومی
مبانی نظری اسلام، ادبیات فارسی، اخلاق اسلامی، زبان عمومی، تاریخ وتمدن اسلامی، آشنایی با منابع اسلامی، انقلاب اسلامی، تربیت بدنی 1و2.
دروس پایه فنی مهندسی
رسم فنی، آمار و روش تحقیق، استاتیک، تکنیک قطعه سازی.
دروس پایه پزشکی و توانبخشی
آناتومی اندام بالایی، آناتومی اندام سطحی، آناتومی اندان پایینی، آناتومی ستون فقرات و نواحی قدامی شکم، آناتومی اعصاب، زبان تخصصی، فیزیولوژی عمومی، اصول توانبخشی و طب فیزیکی، نورولوژی، رادیولوژی، ارتوپدی 1و2، روانشناسی معلولین جسمی.
دروس تخصصی
تکنیک ارتوپدی فنی، مدیریت مراکز ارتوپدی فنی، ارتزهای اندام بالایی، اخلاق حرفه ای، طراحی و ساخت ارتزهای بالازانو، ارتزهای اندام پایینی، کینزیولوژی و بیومکانیک 1و2و3، پروتزهای اندام پایینی 1و2، ارتزهای پا، طراحی و ساخت ارتزهای ستون فقرات 1و2، طراحی و ساخت ارتزهای پا، طراحی و ساخت پروتزهای زیر زانو، طراحی و ساخت ارتزهای زیر زانو، ارتزهای ستون فقرات، طراحی و ساخت پروتزهای اندام بالایی، طراحی و ساخت ارتزهای اندام بالایی، طراحی و ساخت پروتزهای بالا زانو، پروتزهای زیبایی، پروتزهای اندام بالایی، معاینه و ارزیابی.
دروس کارآموزی در مقطع کارشناسی
کارآموزی در عرصه ارتزهای اندام پایینی، کارآموزی در عرصه ارتزهای اندام بالایی، کارآموزی در عرصه ارتزهای ستون فقرات، کارآموزی در عرصه پروتزهای اندام پایینی، کارآموزی در عرصه پروتزهای اندام بالایی.
گرایش های رشته اعضاء مصنوعی در مقطع کارشناسی
این رشته در مقطع کارشناسی دارای گرایش خاصی نیست و به صورت عمومی ارائه می شود.
گرایش های رشته اعضای مصنوعی در مقطع کارشناسی ارشد
بر اساس اطلاعات موجود در دفترچه کارشناسی ارشد سال 1400 منتشر شده در سایت مرکز سنجش آموزش پزشکی، این رشته به صورت عمومی ارائه می شود و دارای گرایش خاصی نیست
وضعیت ادامه تحصیل در رشته اعضای مصنوعی در مقاطع بالاتر
این رشته در حال حاظر در ایران در مقطع کارشناسی و ارشد تنها ارائه می شود.
بازار کار و آینده شغلی اعضای مصنوعی در ایران
یک فارغ التحصیل ارتوپد فنی مهارت های لازم برای اصلاح ناهنجاری ها، تقویت اعضای ناتوان و ضعیف بدن، نحوه ساخت اندام مصنوعی برای عضو از دست رفته را دارد. این رشته کاربرد بسیاری برای افراد جامعه دارد و بیشتر حیطه های کاری این فارغ التحصیلان در بخش های خصوصی است. در حال حاظر در ایران متخصص در زمینه ساخت پروتز های زیبایی مانند بینی مصنوعی، گوش مصنوعی، چشم مصنوعی کم داریم، اگر فارغ التحصیلان این رشته اهل تحقیق و مطالعه باشند، آینده شغلی خوبی را می توانند برای خود رقم بزنند.
فرصت های شغلی رشته اعضاء مصنوعی
این افراد در محیط هایی مانند هلال احمر، بنیاد جانبازان، بهزیستی و بیمارستان های دارا مراکز ارتوپدی فنی می توانند مشغول به کار شوند. از مزایای خوب این رشته این است که فارغ التحصیلان بعد از کسب تجربه کافی، امکان راه اندازی مراکز خصوصی برای کمک به افراد فلج یا دارای مشکلات ارتوپدی بپردازند.
درآمد و حقوق رشته اعضای مصنوعی در ایران
درآمد متخصصان رشته اعضای مصنوعی به نوع مرکز خدمات و درمانی که مشغول به کار هستند و همچنین مهارت و تجربه افراد، بستگی دارد.
همانطور که گفته شد این مراکز به دو دسته دولتی و خصوصی تقسیم می شوند که فارغ التحصیلان این رشته در قبال ارائه تخصص خود می توانند درآمد کسب کنند. افراد باتجربه کاری بالا و تخصص بیشتر مسلما درآمد بالاتری نسبت به مبتدیان این رشته دارند.
در حال معمولی میانگین حقوق ماهانه یک کارشناس اعضای مصنوعی را 4 میلیون تومان در نظر بگیریم.
دانشگاه های برتر رشته اعضای مصنوعی در ایران
دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران ( رشته های پزشکی )
دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
دانشگاه علوم پزشکی همدان
دانشگاه علوم پزشکی ایران
دانشگاه علوم پزشکی شیراز
موسسه آموزش عالي علمي – کاربردي هلال ايران
بازارکار و آینده شغلی رشته اعضای مصنوعی در دنیا
این افراد بیشتر در مراکز خدمات مراقبت های بهداشتی سرپایی، فروشگاه های بهداشت مراقبت های شخصی، بیمارستان های دولتی و … کار می کنند. تایم کاری این افراد در تمام فرصت های شغلی به صورت تمام وقت است. ایالت و مناطقی مانند کالیفرنیا، لونیزیانا، تگزاس، نیوهمپشایر و ایلینوی بهترین مکان برای این حرفه است و بالاترین میانگین حقوق را برای این حرفه می پردازند.
طبق پیش بینی های انجام شده، استخدام این متخصصین تا 10 سال آینده 17 درصد زیاد می شود و تعداد زیادی فرصت های شغلی ایجاد می شود.
بهترین مکان میانگین حقوق
کالیفرنیا 88460 دلار
لونیزیانا 83،060 دلار
تگزاس 82،730 دلار
نیوهمپشایر 81،460 دلار
ایلینوی 81،090 دلار
لس آنجلس، کالیفرنیا 123،090 دلار
سیراکیوز ، نیویورک 112،260 دلار
اسپرینگ فیلد ، ماساچوست 99880 دلار
شهر هوستون، ایالت تگزاس امریکا 97،650 دلار
گرینزبورو ، کارولینای شمالی 91،010 دلار
بهترین دانشگاه های رشته اعضای مصنوعی در دنیا
دانشگاه شمال غربی – اوانستون
پردیس اصلی موسسه فناوری جورجیا
دانشگاه واشنگتن – پردیس سیاتل
پردیس دانشگاه پیتسبورگ
فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی می توانند به رشته های زیر ورود پیدا کنند:
انفورماتیک پزشکی
نانوتکنولوژی پزشکی
اقتصاد بهداشت
مهندسی پزشکی
فیزیک پزشکی
آمار زیستی
زیست فناوری پزشکی
اعضای مصنوعی و وسایل کمکی
رشته مدیریت توانبخشی
آموزش پزشکی
قبولی در آزمون سراسری
برای ورود و تحصیل در رشته اندام مصنوعی باید از طریق ورود به رشته تجربی و آزمون سراسری این رشته شرکت کنید و پس از کسب رتبه قبولی می توانید در این رشته دانشگاهی پذیرش شوید.
این رشته در زیرگروه یک رشته تجربی با ضرایب درسی به شرح زیر است که البته همه دروس زیر در ۳ ضرب می شوند و اهمیت هر یک مشخص می شود:
زمین شناسی چندان مهم نیست و ضریب آن صفر است.
زیست شناسی با ضریب ۴
شیمی با ضریب ۳
فیزیک با ضریب ۲
ریاضیات با ضریب ۲
حداکثر رتبه قبولی در این رشته ۲۰۰۰۰ بوده است البته رتبه قابل قبول برای ورود به دانشگاه های با سطح خوب آموزشی مثل علوم پزشکی ایران که در این رشته موفق بوده، حداکثر تا رتبه ۱۳۰۰۰ دانشجو می پذیرند.
منبع: