معنی درس سی مرغ و سیمرغ فارسی دوازدهم با توضیحات
مجمعی کردند مرغان جهان
آنچه بودند آشکارا و نهان
همۀ پرندگان شناخته و ناشناختۀ جهان، در جایی گرد آمدند و جلسه ای تشکیل دادند.
معنی کلمات: مجمع: محل اجتماع، انجمن / مجمعی کردند: در جایی جمع شدند / مرغ: پرنده / بودند: فعل غیراسنادی، وجود داشتند / آشکارا: شناخته شده / نهان: ناشناخته
آرایه های ادبی: آشکارا، نهان: تضاد / آشکارا و نهان: کنایه از همه / مرغ: نماد رهرو و سالک / جهان، نهان: جناس / واج آرایی: «ا»
__________✻✻__________
جمله گفتند: این زمان در روزگار
نیست خالی هیچ شهر از شهریار
همۀ پرندگان گفتند: در این زمان و در این روزگار، هیچ سرزمینی بدون پادشاه نیست.
معنی کلمات: جمله: همگی / شهریار: پادشاه
نکات دستوری: هیچ شهر: گروه اسمی در جایگاه نهاد / هیچ: صفت مبهم؛ شهر: هسته /
آرایه های ادبی: شهر: مجاز از سرزمین / جمله، هیچ: تضاد / شهر، شهریار: همریشگی
__________✻✻__________
چون بود کاقلیم ما را شاه نیست؟
بیش از این بی شاه بودن راه نیست
چگونه است که سرزمین ما شاه ندارد؟ درست و طبق قاعده نیست که بیشتر از این، بدون پادشاه بمانیم.
معنی کلمات: چون: چگونه / بود: می باشد / کاقلیم: که اقلیم / اقلیم: سرزمین / چون بود: چگونه است؟ / راه نیست: مصلحت نیست / نیست: در مصراع اول، وجود ندارد / / «را» در اقلیم ما را: معنی «مالکیت» می‌دهد => برای اقلیم ما
آرایه های ادبی: شاه، راه: جناس ناهمسان / شاه، نیست: واژه آرایی
____✻ معنی درس سی مرغ و سیمرغ ✻____
هدهد که پرندۀ دانایی بود و افسری بر سر داشت، گفت: ای یاران من بیشتر از همه‌ی شما جهان را گشته ام و از اطراف و اکنافِ گیتی آگاهم. ما پرندگان را نیز پیشوا و شهریاری است. من او را می‌شناسم، نامش سیمرغ است و در پس کوه قاف، بلندترین کوه روی زمین، بر درختی بلند آشیانه دارد. در دانش و بصیرت بی همتاست و از هر چه که تصور شود زیباتر است، با خردمندی و زیبایی، عظمت و شکوهی بی مانند دارد و با دانایی و خرد هر چیزی را که بخواهد به دست خواهد آورد.
معنی کلمات: هدهد: پرنده شانه به سر، پوپک / افسر: تاج / اکناف: کناره ها، اطراف، جمع کَنَف / گیتی: جهان / پیشوا: مرشد، راهنما، رهبر / پس: پشت / قاف: نام کوهی افسانه ای که عارفان معتقد بودند سیمرغ بر بالای آن آشیانه دارد / را در «ما پرندگان را نیز»: حرف اضافه به معنی برای، مالکیت / پرندگان: بدل از ما / خرد: عقل و دانش، علم، آگاهی / را در «او را همتایی نیست»، به معنی داشتن (او همتایی ندارد) / جلال: شکوه / آنچه خواهد تواند: هر چه بخواهد می‌تواند انجام دهد.
آرایه های ادبی: هدهد: نماد راهبر و راهنما / افسر: استعاره از کاکل هدهد / جهان را گشته ام: کنایه از اینکه با تجربه ام / سیمرغ: نماد خداوند
____✻ معنی درس سی مرغ و سیمرغ ✻____
سنجش نیروی او در توان ما نیست. چه کسی می تواند ذرّه ای از خرد و شکوه و زیبایی او را دریابد؟ سالها پیش نیم شبی از کشور چین گذشت و پری از پرهایش بر این سرزمین افتاد. آن پر چنان زیبا بود که هر که آن را دید، نقشی از آن به خاطر سپرد. این همه نقش و نگار که در جهان هست، هر یک پرتوی از آن پر است! شما که خواستار شهریاری هستید. باید او را بجویید و به درگاه او راه یابید و بدو مهرورزی کنید. لیکن باید بدانید رفتن بر کوه قاف کار آسانی نیست.
ما از شناختن او و قدرتش ناتوانیم. و کسی نمی تواند حتی مقدار کمی از بزرگی و زیبایی او را درک کند. سالها پیش شبی که سیمرغ از آسمان کشور چین می‌گذشت، یکی از پرهایش روی زمین آن کشور افتاد و آنقدر آن پر زیبا بود که زیبایی آن درخاطر همه ماند و هر جا زیبایی هست بازتاب نور آن پر زیباست. اگر می‌خواهید شاه داشته باشید باید به حضورش برسید و به او عشق بورزید؛ ولی باید بدانید رفتن به کوه قاف بسیار سخت است.
معنی کلمات: سنجش: اندازه گیری / چه کسی می‌تواند… دریابد: پرسش انکاری => هیچکس نمی‌تواند / مهرورزی: عشق ورزی
آرایه های ادبی: پر: نماد تجلی خداوند / چین: نماد زیبایی (سرزمین چین به زیبایی و نقاشی و نگارگری شهرت داشته است.)
__________✻✻__________
شیرمردی باید این ره را شگرف
زان که ره دور است و دریا ژَرف ژرف
برای پیمودن این راه، فردی شجاع و با اراده و شگفتآور لازم است، زیرا این راه، راهی طولانی و مانند دریایی عمیق، پر از خطر است.
معنی کلمات: شگرف: قوی، نیرومند / را: حرف اضافه، برای/ زان که: زیراکه / ژرف: عمیق
آرایه های ادبی: دریا: نماد راه دشوار و سخت. / شیرمرد: تشبیه، وجه شبه: دلاوری / واج آرایی: صامت «ر» / ژرف، ره: تکرار
__________✻✻__________
پرندگان چون سخنان هدهد را شنیدند، جملگی مشتاق دیدار سیمرغ شدند و همه فریاد برآوردند که ما آماده ایم؛ ما از خطرات راه نمی‌هراسیم؛ ما خواستار سیمرغیم. هدهد گفت آری، آن که او را شناسد، دوری از او را تحمل نتواند کرد و آنکه بدو رو آرد، بدو نتواند رسید.
پرندگان وقتی سخنان هدهد را شنیدند، همگی علاقمند به دیدار سیمرغ شدند و فریاد زدند که ما آماده ایم، از خطرات راه ترسی نداریم. ما خواهان سیمرغ هستیم. هدهد گفت: بله؛ هر که او را بشناسد، دیگر نمی‌تواند دوری از او را تحمل کند و وقتی به سوی او برود به دلیل عظمت و بزرگی او نمی‌تواند به او برسد.
معنی کلمات: جملگی: همه
آرایه های ادبی: سیمرغ: نماد خدا / رو آوردن به کسی: کنایه از به سمت او رفتن، توجه کردن به او
____✻ معنی درس سی مرغ و سیمرغ ✻____
اما چون از خطرات راه، اندکی بیشتر سخن به میان آورد، برخی از مرغان از همراهی باز ایستادند و زبان به پوزش گشودند. بلبل گفت: من گرفتار عشق گلم. با این عشق، چگونه می‌توانم در جستجوی سیمرغ این سفر پر خطر را بر خود هموار کنم؟ هدهد به بلبل پاسخ گفت مهرورزی تو بر گل کار راستان و پاکان است، امّا زیبایی محبوب تو چند روزی بیشتر نیست.
ولی وقتی (هدهد) از خطرهای راه بیشتر حرف زد، برخی از پرندگان از همراهی با او منصرف شدند و عذرخواهی کردند. بلبل [که نماد مردمان جمال پرست] است گفت: من گرفتار عشق گلم. با این عشق، چگونه می‌توانم در جستجوی سیمرغ این سفر خطرناک را درنوردم و خودم را به سیمرغ برسانم؟ هدهد در جواب گفت: عشق تو به گل کار انسان‌های پاک و درستکار است، ولی زیبایی معشوق تو چند روز بیشتر به درازا نمی‌کشد. گل زود پژمرده می‌شود و از بین می‌رود.
معنی کلمات: باز ایستادند: توقف کردند (فعل پیشوندی)/ پوزش: عذرخواهی / چگونه می‌توانم: استفهام انکاری => نمی‌توانم
آرایه های ادبی: بلبل: نماد مردمان جمال پرست و عاشق پیشهٔ مجازی است. / گل: نماد زیبایی های زودگذر / بازایستادند: کنایه از منصرف شدن / زبان گشودن: کنایه از سخن گفتن
__________✻✻__________
گل اگر چه هست بس صاحب جمال
حُسن او در هفته‌ای گیرد زوال
اگرچه گل بسیار زیباست، ولی زیبایی او زود از بین می‌رود.
معنی کلمات: صاحب جمال: زیبا / حسن: زیبایی، نیکویی / زوال: نابودی
آرایه های ادبی: گل: نماد معشوق زمینی و مجازی / هفته: مجاز از مدت اندک
__________✻✻__________
طاووس نیز چنین عذر آورد که: من مرغ بهشتی ام. روزگاری دراز در بهشت به سر برده ام. مار با من آشنا شد؛ آشنایی با او سبب گردید که مرا از بهشت بیرون کنند. اکنون آرزویی بیش ندارم و آن این است که بدان گلشن خرّم بازگردم و در آن گلزار باصفا بیاسایم. مرا از این سفر معذور دارید که مرا با سیمرغ کاری نیست.
هدهد پاسخ گفت بهشت جایگاهی خرّم و زیباست؛ امّا زیبایی بهشت نیز پرتوی از جمال سیمرغ است. بهشت در برابر سیمرغ چون ذرّه در برابر خورشید است.
طاووس هم بهانه آورد که من مرغ بهشتی هستم. مدتی طولانی در بهشت زندگی کردم. آشنایی با مار باعث شد که مرا از بهشت بیرون کنند و حالا آرزویی جز برگشتن به بهشت و آسایش درآن گلستان ندارم. مرا ببخشبد که کاری با سیمرغ ندارم.
هدهد پاسخ داد: بهشت بسیار زیباست؛ اما زیبایی بهشت هم جزئی از زیبایی سیمرغ است. بهشت در برابر سیمرغ مانند ذره در برابر خورشید است./ ذرّه، خورشید: تضاد
معنی کلمات: به سر بردن: گذراندن / گلشن: گلزار / خرّم: سرسبز/ باصفا: سرسبز / آسودن: آرامش یافتن، استراحت کردن / مرا معذور دارید: عذر مرا بپذیرید. / خرّم: سرسبز / جمال: زیبایی
آرایه های ادبی: طاووس: نماد و نمونهٔ اهل ظاهر است که تکالیف مذهب را به امید مزد، یعنی به آرزوی بهشت و رهایی از عذاب دوزخ انجام می دهند./ رابطۀ طاووس با مار و بهشت: در افسانۀ رانده شدن آدم از بهشت شهرت دارد؛ ابلیس با راهنمایی طاووس در تن مار خود را پنهان کرد و وارد بهشت شد و آدم و حوا را وسوسه کرد تا از میوۀ شجرۀ ممنوعه بخورند و به این دلیل همه با هم از بهشت رانده شدند./ مار: نماد ابلیس / گلشن، گلزار: استعاره از بهشت / عبارت من مرغ بهشتی ام……..بیرون کنند: تلمیح دارد به حکایت رانده شدن آدم از بهشت. / طاووس، بهشت، مار: مراعات نظیر (تناسب) / پرتوی از جمال سیمرغ: استعاره (جمال سیمرغ به خورشید تشبیه شده است.) / بهشت در … است: تشبیه
____✻ معنی درس سی مرغ و سیمرغ ✻____
منبع: