تاریخچه و اصطلاحات مهم ورزش شمشیر بازی
ورزش شمشیربازی که قدمتی طولانی دارد، به صورت دو نفره برای آقایان و بانوان انجام می شود. مسابقات شمشیربازی، هم بصورت انفرادی و هم بصورت تیمی صورت می گیرد. شمشیربازها در موقع مسابقه می بایست لباس های مخصوصی بپوشند و از دستکش، لباسی مخصوص و یک ماسک با تور فلزی استفاده نمایند تا صورت و بدن از ضربه های احتمالی حریف محفوظ بماند.
نحوه اجرای حرکات شمشیربازی:
برای کسانی که برای اولین بار به تماشای شمشیربازی می نشینند، دنبال کردن حرکات سریع و برق آسای دو بازیکن برای آنها بسیار دشوار است. برای این که بتوانید بازی شمشیربازی را بهتر درک کنید، سعی کنید تنها روی یک بازیکن تمرکز کنید. بازیکنی که مورد تهاجم (اتک) قرار می گیرد با حرکت دفاع (پاره) تیغه حریف را از خود دور می کند. سپس بازیکن دفاع کننده می تواند پاسخ (ریپوست) خود را اجرا کند. بدین ترتیب دو رقیب حرکات تهاجمی و تدافعی خود را با هم ردوبدل می کنند که به آن سلسله مراتب بازی اطلاق می شود. در فلوره و سابر، داور با اعمال قانون حق تقدم، حرکات را آنالیز می کند و نظر خود را اعلام می کند.
اما در اپه چنین قانونی وجود ندارد و هر بازیکنی که ضربه را زودتر بزند امتیاز می گیرد. در نتیجه در صورتی که در اپه هر دو بازیکن در آن واحد به حریف خود ضربه بزنند ضربه دوبل (کدوبل) حاصل می شود که در فلوره و سابر این نوع ضربه دوبل معنایی ندارد.
اجرا کردن حرکات شمشیربازی
بازیکنان سعی بر آن می کنند تا فاصله مناسبی با حریف داشته باشند یعنی این که دور از دسترس وی قرار گیرند. آنگاه یکی از دو بازیکن سعی بر شکستن این فاصله می کند تا شانس اجرای یک حرکت تهاجمی را بدست آورد. گاهی اوقات یکی از دو بازیکن حملات کاذبی را اجرا می کند تا عکس العمل های مختلف حریف را بررسی نموده که متعاقبا با حرکات واقعی آنها را فریب داده و ضربه خود را به حریف بزند. همان گونه که به سرعت بازی شمشیربازی عادت پیدا می کنید، تاکتیک ها و استراتژی بازی شمشیربازی برای شما نمایان خواهد شد و درک بهتری از زیبائی، ظرافت و فریبندگی این رشته جذاب ورزشی را بدست خواهید آورد.
تاریخچه شمشیر بازی
شمشیر بازی ورزش روزگاران کهن است . فن شمشیر زدن و استفاده از شمشیر برای حمله و دفاع , تاریخی بسیار دراز دارد . شمشیر مهمترین اسلحه بشر طی چندین هزار سال بوده است و به همین دلیل تنها ورزشی است که تاریخی روشن دارد و مدارک زنده و گویایی در موجودیت آن وجود دارد.
کارشناسان ورزشی , با توجه به مدارک موجود , معتقدند که ورزش شمشیر بازی در ابتدای قرن چهارم میلادی در اروپا متولد شده است . کشور آلمان پیشقدم این ورزش سلحشوری است . در ابتدای قرن پانزدهم , شمشیر بازی از آلمان به ایتالیا راه یافت و در قرن شانزدهم در همه اروپا متداول شد و مدارس شمشیر بازی به آموزش علاقمندان این ورزش پرداختند , اما انگیزه اصلی برای کسب مهارت در شمشیر بازی آن بود که خود را مهیای دوئل ( جنگ تن به تن ) کنند.
شمشیربازی چه تاریخچه ای داشته است؟
در اواخر قرن 19 میلادی که بسیاری از کشورها دوئل را ممنوع اعلام کردند , زمینه بسیار مساعدی برای گسترش شمشیر بازی به عنوان ورزش فراهم شد و باشگاههای متعددی تاسیس شد تا به تربیت شمشیر بازان بپردازند.در سالهای آخر قرن نوزدهم ورزش شمشیر بازی بقدری در اروپا متداول بود که حتی قبل از تصویب مقررات مربوط به آن، جز مسابقات رسمی اولین دوره بازیهای المپیک آتن 1896 قرار گرفت. در سال 1914 در کنگره بین المللی کمیته های المپیک سراسر جهان که در پاریس تشکیل شد، مقررات فدراسیون بین المللی شمشیر بازی , مورد تصویب اعضا قرار گرفت.
شمشیر بازی در ایران
ورزش شمشیر بازی برای نخستین بار توسط میر مهدی ورزنده در ایران معرفی شد و اندک اندک، بخصوص در مدرسه نظام آن روز، آموزش داده شد و گسترش یافت .
در سال 1328 سه نفر از جوانان ایرانی که برای تحصیل به اروپا رفته و هنگام تحصیل با ورزش شمشیر بازی آشنا شده بودند، در بازگشت به ایران کوشش زیادی در گسترش هر چه بیشتر این ورزش بعمل آوردند و سرانجام موفق شدند فدراسیون شمشیر بازی ایران را تاسیس کنند . این سه تن عبارت بودند از ابتهاج , نیر نوری و بصیر.
آندره مارات زی اولین مربی خارجی بود که برای آموزش شمشیر بازی از کشور ایتالیا به ایران آمد. مارات زی , با وجود آنکه حدود 70 سال داشت اما تلاش و کوشش بسیاری در آموزش جوانان ایران کرد.
در سال 1345 اولین دوره مسابقات بین المللی جوانان در ایران و در تالار ورزشی تازه تاسیس 7 تیر ( واقع در ضلع شمالی پارک شهر تهران ) برگزار شد.
در این مسابقات , پیر فری رئیس فدراسیون بین المللی شمشیر بازی هم حضور یافت و با کمک او بود که 3 شمشیر باز برجسته ایرانی ( شاپور زرنگار , بیژن زرنگار , عبای افضلی ) برای گذراندن دوره عالی مربیگری به فرانسه رفتند و در موسسه ملی ورزش فرانسه به فرا گرفتن اصول و فنون پیشرفته این ورزش پرداختند . این سه نفر پس از بازگشت به وطن مربی تیم ملی شمشیر بازی ایران شدند .
ورزش شمشیر بازی در کشور ایران
محصول این فعالیتها مقام قهرمانی شمشیر بازی آسیا در بازیهای آسیایی تهران در سال 1974 بود . ایران توانست 16 مدال طلا , 3 مدال نقره و 7 مدال برنز در انفرادی و تیمی بدست آورد و با شایستگی تمام قهرمان آسیا شود . در اواخر سال 1358 با تصمیم سازمان تربیت بدنی ایران فعالیت شمشیر بازها متوقف شد و این توقف 10 سال ادامه داشت تا آنکه در سال 1368 بار دیگر شمشیر بازی فعالیت خود را از سر گرفت.
از چهره های صاحب نام در ورزش شمشیر بازی ایران میتوان کیومرث طلوعی – بیژن سرهنگ پور – قدرت رضایی- فرهاد رضایی – بهرام این صدری – احمد کارپور- شاپور و بیژن زرنگار , اسفندیار زرنگار , , حمید فتحی , اصغر پاشاپور , و منوچهر شفاهی را یاد کرد.
قوانین شمشیربازی
زمین مسابقه در این بازی 14 متر طول و 1.5 متر پهنا دارد. قبل از شروع بازی باید شرکت کنندگان به یکدیگر، داور و تماشاگران با نگه داشتن محافظ شمشیر در کنار چانه ادای احترام کنند. در روی خط آن گارد، باید به گونه ای بایستند که یک پا جلو بوده، شمشیر به سمت حریف بوده و دست آزاد در پشتشان جمع شده باشد.
هر ست مسابقه 3 دقیقه است ولی اگر یکی از طرفین 15 امتیاز بگیرد، مسابقه زودتر به پایان می رسد. اگر زمان تمام شده و هیچ کدام از شرکت کنندگان به امتیاز 15 نرسیدند، برنده فردی است که امتیاز بالاتری را کسب کرده است. اگر پس از 9 دقیقه امتیازها مساوی بود، یک دقیقه وقت اضافه در نظر گرفته می شود که در آن فردی که اولین امتیاز را کسب کند برنده خواهد بود. برای گرفتن امتیاز هر بازیکن باید به منطقه ی مجاز حریف ضربه بزند. این مناطق برحسب قوانین مختلف، تغییر می کنند.
قوانین ورزش شمشیربازی
زمان بازی های شمشیربازی
مدت زمان بازی های مقدماتی (5 ضربه ای) 3 دقیقه مفید بوده، در حالی که بازی های حذفی (15 ضربه ای) در 3 راند 3 دقیقه ای انجام می پذیرد که یک دقیقه استراحت بین هر راند ها به دو بازیکن داده می شود.
تعداد نفرات تیم شمشیر بازی:
یک تیم شمشیربازی از 4 نفر تشکیل می شود که شامل 3 نفر اعضای اصلی و 1 نفر ذخیره می باشد، البته مسابقات به شکل انفرادی و تیمی انجام می شود.
اسلحه های شمشیر بازی :
در حال حاضر ، در مسابقات شمشیر بازی از شمشیر های اپه ، سابر ، و فویل ( فلوره ) استفاده می شود .
اپه :
اسلحه ی اپه در زمان های قدیم وسیله ای برای دوئل ( نبرد تن به تن ) بود .همان گونه که در دوئل هیچ ترتیبی برای ضربه زدن وجود نداشته ، اپه نیز تنها مسابقه ای است که در آن دو بازیکن به طور هم زمان می توانند به بدن هم ضربه وارد کنند و هر دو نیز امتیاز بگیرند ؛ مثلا اگر یک بازیکن 2 _ 4 جلو باشد ، یک ضربه ی دوبله ( ضربه ی هم زمان دو نفر به هم ) سبب پیروزی 5 _ 3 بازیکنی می شود که از رقیبش پیش بوده است . هر دو بازیکن در این ضربات صاحب یک امتیاز می شوند . طول شمشیر اپه 90 سانتی متر است که 20 سانتی متر آن به بخش دسته مربوط می شود .
گارد اپه بسیار بزرگ تر از فلوره و تیغه ی آن نیز مثلثی شکل است . این تیغه دقیقا در مرکز گارد محافظ قرار ندارد و از آن کمی فاصله دارد . وزن اپه در سنگین ترین حالت 770 گرم است اما معمولا در مسابقات از اپه هایی استفاده می شود که وزن آن ها 350 تا 400 گرم است . کودکان شمشیر بازی که سن آن ها کمتر از 12 سال است ، از شمشیر های کوتاه تر و سبک تر استفاده می کنند . در اپه ضرباتی باعث کسب امتیاز می شوند مه فشاری معادل 4 / 7 نیوتن ( 750 گرم ) به حریف وارد کنند . در شمشیر بازی با اپه ضربه زدن به تمام قسمت های بدن مجاز است .
ورزش شمشیربازی
اپه و فدراسیون جهانی :
اولین مقررات مربوط به اپه در سال 1892 در فرانسه تصویب شد . فدراسیون جهانی شمشیر بازی هم در سال 1914 با استفاده از همین قوانین ، اولین مقررات بین المللی اسلحه ی اپه را تعیین کرد . تجهیزات الکترونیکی از سال 1936 وارد مسابقات اپه شدند و به کمک شمشیر بازان آمدند .
سابر :
اسلحه ی ساب تنها اسلحه ای است که نوک آن دکمه ندارد بلکه کمی پهن است و به صورت حلقه روی خودش تا شده است . گارد سابر نیز دور دست را می پوشاند . این گارد 17 سانتی متر طول و 15 سانتی متر قطر دارد . طول سابر 88 سانتی متر است و با این اسلحه می توان به تمام قسمت های بالای کشاله ی ران ضربه وارد کرد . این ضربات را هم می توان با نوک شمشیر زد و هم به صورت برشی با پهلوی تیغه وارد کرد . هنگامی که ضربه با بغل تیغه وارد می شود ، زاویه ی بین دست و تیغه باید 135 درجه باشد . مسابقات سابر را هم یک سر داور قضاوت می کند . از سال 1988 استفاده از ابزار های الکترونیک در مسابقات سابر مرسوم شد و به این ترتیب ، قوانین جدید سابر در سراسر دنیا به اجرا در آمد.
منبع :