پرش با نیزه، در انعطاف بدن و توانایی های فرد اهمیت فراوانی دارد. منشاء پیدایش دو و میدانى و پرش با نیزه به انسان هاى اولیه برمى گردد. سر‌آغاز بوجود آمدن تشکیلات پرش با نیزه با همت شادروان استاد احمد ایزدپناه در سال ۱۳۱۳ فراهم شد.
پرش با نیزه
سرپوش ورزشی – یکی از رشته های ورزش دو و میدانی، که در آن ورزشکار از نیزه ای بلند و انعطاف پذیر از جنس فایبرگلاس برای پریدن از روی مانعی بهره می گیرد، پرش با نیزه نامیده میشود. ورزش پرش با نیزه نزد یونانیان باستان، اهالی جزیرهٔ کرت و سلتی ها شناخته شده بود و در سال ۱۸۹۶ یکی از رشته های المپیک در بخش مردان از نخستین دورهٔ المپیک مدرن و از المپیک ۲۰۰۰ سیدنی در بخش زنان بوده است. رکورد فعلی پرش با نیزهٔ جهان در دست آرماند دوپلانتیس از سوئد به میزان ۶٫۱۸ متر است که در سال ۲۰۲۰ ثبت شد.
تاریخچه پرش با نیزه
منشاء پیدایش دو و میدانى و پرش با نیزه به انسان هاى اولیه برمى گردد. انسان هاى اولیه، از دو، پریدن و پرتاب کردن در جریان تلاش براى بقاء، شکار و دفاع استفاده مى بردند. انجام این حرکات طبیعى با گذشت زمان و تغيير شرایط زندگی، بیشتر براى عملیات جنگى صورت مى گرفت. اوقات فراغت جنگجویان در زمان صلح بیشتر بود و به تمرین و رقابت در این زمینه ها مى پرداختند.
تاریخچه پرش با نیزه در ایران
سر‌آغاز بوجود آمدن تشکیلات پرش با نیزه با همت شادروان استاد احمد ایزدپناه در سال ۱۳۱۳ و با انجام مسابقاتى در بعضى از رشته هاى دو و میدانى فراهم گشت. از این رو مى توان استاد احمد ایزدپناه را بنیانگذار دو و میدانى کشور ایران دانست. فدراسیون دو و میدانی ایران در سال ۱۳۱۵ براساس میلادى در سال ۱۹۳۶ تاسیس شد. در این سال یک گروه ورزشى از ایران به المپیک برلین اعزام گردید و در همین سال تهران به عضویت فدراسیون دو و میدانى آماتورى بین المللى درآمد.
آقاى محمد ذوالفقارى در سال ۱۳۲۵ ریاست نخستین دوره فدراسیون دو و میدانى کشورمان را بعهده داشت که این سمت تا سال ۱۳۳۱به عهده او بود و شادروان احمد ایزدپناه دبیر ایشان بود. اولین دوره مسابقات در سال ۱۳۱۸ و در ۱۰ ماده انجام شد مواد فوق شامل ۱۰۰ متر- ۲۰۰ متر- ۴۰۰ متر- ۸۰۰ متر- ۱۵۰۰ متر- ۵۰۰۰ متر- ۱۰۰ضربدر ۴ امدادی- پرش ارتفاع- پرش طول- پرش سه گام- پرتاب وزنه و پرتاب نیزه بوده است.
منشاء پيدايش دو و ميدانى و پرش با نیزه به انسان‌هاى اوليه برمى‌گردد
محوطه پرش با نیزه
محوطه پرش با نیزه به پنج دسته تقسیم میشود:
– محل فرود :
محل فرود که یکی از محوطه های پرش با نیزه به شمار می رود، یک مربع به اضلاع ۵ متر است. باید محل فرود از مواد بسیار نرم با ضخامت مناسب پوشانده شده باشد . براى این منظور توصیه مى شود ، تا جایی که امکان دارد از تشک هاى ابرى مناسب استفاده شود. البته در مرحله های مقدماتى آموزش براى ساختن محل فرود مى توان از مخلوط ماسهٔ نرم و خاک اره استفاده کرد. در این صورت این مخلوط باید به دقت پهن شده باشد و سطح آن به وسیلهٔ پارچهٔ مناسبى پوشانده شود تا مانع از ورود صدمات احتمالى به ورزشکار شود . حتماً باید از تشک هاى ابرى مخصوص در مراحل پیشرفته استفاده شود . معمولاً براى مدارس ضخامت این تشک ها ۶۰ سانتى متر و در سطوح بین المللى ۹۰ سانتى متر است تا مشکلاتی نظیر اصابت ورزشکار با کف زمین یا لغزیدن از کناره هاى تشک پیش نیاید . تشک ها باید از جعبهٔ پرش به فاصلهٔ ۱۰ تا ۱۵ سانتى متر قرار داده شوند . این شیب حدود ۳۰ درجه است که از لبه هاى کنارى جعبه پرش شروع مى شود و سپس با بقیه قسمت هاى محل فرود همسطح مى گردد .
– مسیر دورخیز :
طول مسیر دورخیز در پرش با نیزه باید ۴۰ تا ۴۵ متر و عرض آن در حدود ۲۲/۱ متر باشد. باید با استفاده از خطوط سفید مسیر دورخیز به عرض ۵ سانتى متر مشخص گردد . نباید شیب مسیر دورخیز به طرف جعبهٔ پرش از یک در هزار بیشتر باشد. هر پرنده مى تواند براى تعیین جا پا از یک یا دو علامت مورد تأیید کمیته برگزارکننده استفاده کند. در صورتیکه قبلا این علامت ها از سوى ورزشکار تهیه نشده اند، وی مى تواند بپحی از چسب نوارى استفاده کند . ورزشکار، مجاز به استفاده از گچ یا هر مادهٔ دیگرى که اثر آن روى مسیر باقى مى ماند و پاک نمى شود نیست .
برای تمرین حرکت‌های پرش با نیزه، وجود مربی ، تشک مخصوص و ایمنی الزامی است .
– پایه هاى پرش با نیزه :
پایه هاى پرش با نیزه به هر شکلى که ساخته شوند، باید به اندازهٔ کافى محکم و سخت باشند تا بتوانند میلهٔ پرش با نیزه را نگه دارند . پایه هاى پرش با نیزه باید محلى براى قرارگرفتن میله پرش با نیزه داشته باشند . محل قرار گرفتن میلهٔ پرش با نیزه معمولاً به شکل چنگک است و به نحوه ای ساخته شده است که میله به راحتى پس از برخورد ورزشکار با آن سقوط مى کند . فاصلهٔ بین پایه هاى پرش با نیزه معمولا ۳۰/۴ تا ۳۷/۴ متر است و چنانچه پایه ها بازو دارند فاصله بین بازوها باید ۳۰/۴ متر باشد . در مسابقات رسمى پایه هاى نگهدارده باید قابلیت جابه جائى تا ۱۲۰ سانتى متر (۸۰ سانتى متر به جلو و ۴۰ سانتى متر به عقب) را داشته باشند .
– میلهٔ افقى پرش با نیزه :
جنس میله افقى پرش با نیزه باید از فایبرگلاس، آهن نرم یا هر مادهٔ دیگرى ساخته شده است شکل ین میله، شکلى مدور و ۳ سانتى متر قطر دارد و دوسر آن پایه هاى نگهدارنده قرار مى گیرد. حداکثر طول میلهٔ افقى باید ۵/۴ متر باشد و وزن آن نباید بیشتر از ۲۵/۲ کیلوگرم باشد . جنس میلهٔ افقى باید طورى باشد که انعطاف پذیرى زیاد نداشته باشد و حداکثر خم شدن آن در وسط میله نباید بیش از ۳ سانتى متر باشد .
– جعبه پرش با نیزه :
عمل جهش در پرش با نیزه از یک چاله ، موسوم به جعبه پرش با نیزه انجام مى شود . جعبه در مسیر دورخیز کار گذاشته مى شود و ۱ متر طول و ۶۰ سانتى متر عرض در جلو است . عرض کف آن در قسمت انتهایی، ۱۵ سانتى متر است که ساخته گذاشته مى شود .
مسابقات پرش با نیزه در ارتفاع در مقابل پرش طول از اواسط قرن نوزدهم آغاز شد
آموزش پرش با نیزه
برای پرش با نیزه باید نیزه مخصوص شخص، ۲۰ سانتیمتر باشد جلوتر از پای چپ، روی زمین فرود بیاید و اگر چپ دست هستید، پای راست را بهمراه پای چپ به سرعت بردارید و در فاصله ۲۰ سانتی متری چوب مخصوص پرش پای راستتان را از زمین جدا کنید. از ناحیه زانو پایتان را خم کنید و سپس پرش را انجام دهید . فراموش نکنید پس از عبور از مانع و هنگام فرود آمدن تلاش کنید تا با پشت فرود بیایید و هر دو پایتان کنار هم جفت شده باشد . صورتتان هم باید به سمت آسمان باشد . کار بسیار سختی است ، ولی اگر زیر نظر مربی تمرین کنید ، می توانید لذت پرش با نیزه را تجربه کنید .
مراحل پرش با نیزه
پرش با نیزه به مراحل ذیل تقسیم می شود :
دور خیز ، کاشتن ، جهش و تاب خوردن ، عقب زدن و کشش و چرخش ، عبور از مانع و فرود .
در مراحل دور خیز و کاشتن ، پرش کننده تا رسیدن به وضعیت جهش از حداکثر سرعت قابل کنترل شتاب می گیرد و به نرمی نیزه را قرار می دهد . در مراحل جهش و تاب خوردن انرژی از دور خیز حاصل به نیزه منتقل میشود . در مراحل عقب زدن ، کشش و چرخش انرژی در نیزه ذخیره و سپس برای بالا پرش کننده استفاده می شود .
رکورد فعلی پرش با نیزه جهان در دست رنو لاویلنی از فرانسه است.
منبع :