جرم گیری دندان چیست؟
با فعالیت باکتری های موجود در دهان، لایه هایی به نام پلاک دندان ایجاد می شوند و می توانند به مینای دندان آسیب رسانده و مشکلات و عوارض بی شماری را برای سلامت دهان و دندان ایجاد کنند. امکان برداشتن این پلاک ها به راحتی ممکن نبوده و لازم است تا دندانپزشک این کار را برای بیمار انجام شود.
آیا انجام جرم گیری دندان خطرناک است؟
بهتر است این را بدانید که آن چیزی که برای شما خطرناک است، روند جرم گیری دندان نیست، بلکه خود جرم است. وجود جرم می تواند سبب بروز پوسیدگی های دندانی و بیماری های لثه شود و در صورت عدم رسیدگی به آن، در نهایت به از دست رفتن کامل دندان منجر شود. اگر شما هم از آن دسته افرادی هستید که همچنان تصور دارید که جرم گیری می تواند به دندان هایتان آسیب وارد کند، باید این باور غلط را از خود دور کنید. در صورتی که در زمانی مناسب برای درمان، اقدامی نشود، علاوه بر درمان های پیچیده تر باید هزینه های اضافی تری را نیز تقبل کنید.
چرا دندان جرم می گیرد؟
حتی اگر بهداشت دهان و دندان خود را به خوبی رعایت کنید، اما با این وجود باکتری هایی در دهان وجود دارند که با مصرف باقی مانده های غذایی به خصوص پروتئین ها به تشکیل پلاک های روی دندانی می پردازند. این پلاک ها، می توانند در بخش هایی از دندان مانند خط لثه که مسواک و نخ دندان به خوبی به آن دسترسی ندارد، تجمع پیدا کنند و سبب آسیب رسیدن به دندان و لثه شوند. از طرف دیگر، در صورتی که برای برداشت آن ها اقدامی صورت نگیرد، جرم به حدی پیشرفت می کند که می تواند منجر به بروز بیماری های لثه و یا حتی از دست رفتن دندان شود. این تصور که جرم گیری سبب از بین رفتن دندان می شود که برخی از افراد به آن فکر می کنند، کاملا اشتباه بوده و در واقع به این دلیل است که این افراد جرم را بخشی از خود دندان در نظر گرفته اند.
علل زود جرم گرفتن دندان
تشکیل جرم های دندانی بسیار راحت و سریع اتفاق می افتد. شما باید به خوبی بهداشت دهان و دندان خود را رعایت کنید تا تشکیل آن ها را به تعویق انداخته و اجازه باقی ماندن آن ها را روی دندان های خود ندهید. برای اینکه بیشتر با علل ایجاد و زود جرم رفتن دندان آشنا شوید، بخش زیر را نیز مطالعه کنید.
- فقط یک بار مسواک زدن در طول روز
یکی از دلایل شایعی که سبب زود جرم گرفتن دندان ها می شود، این است که شما تنها یک بار در روز از مسواک استفاده می کنید. برای اینکه نتیجه درستی از مسواک زدن خود بگیرید، حداقل باید دوبار در روز از مسواک استفاده داشته باشید که بهترین زمان آن نیز، یکی شب قبل از خواب و دیگری، صبح بعد از بیدار شدن از خواب می باشد.
- مصرف بیش از حد مواد غذایی چسبناک و شیرین
برخی از مواد غذایی مانند پیتزا، اسنک، گز، سوهان، انواع شیرینی ها و غیره می توانند دلیل رایجی بر تشکیل جرم های دندانی باشند. بهتر است تا یک رژیم غذایی خوب و سالم را در پیش بگیرید و بعد از مصرف مواد غذایی شیرین و چسبناک، مسواک بزنید و یا اگر شرایط مسواک زدن را ندارید، حداقل دهان خود را با آب بشویید.
- عدم استفاده از خمیر دندان
درست است که استفاده از خمیر دندان لزومی ندارد و مسواک زدن اصولی و صحیح، مهمتر می باشد، اما نباید از تاثیر خمیر دندان برای کاهش جرم های دندانی غافل شوید.
- عدم استفاده از نخ دندان
یکی دیگر از مواردی که منجر به زود جرم گرفتن دندان ها می شود، استفاده نکردن از نخ دندان است. لازم است تا بسیاری از جرم های بین دندانی را با نخ دندان بردارید.
- عدم مراجعه به مطب دندانپزشکی
باید بدانید که بخشی از جرم های دندان در قسمت هایی قرار می گیرند که مسواک و نخ دندان نمی توانند آن ها را بردارند. بنابراین ضروری است تا هر چند وقت یک بار به کلینیک دندانپزشکی مراجعه داشته باشید تا دندانپزشک به بررسی و ارزیابی شرایط دندان های شما بپردازد و اگر نیاز بود، جرم را برایتان انجام دهد. معمولا توصیه می شود تا حدود 6 ماه یک بار برای جرم گیری به کلینیک دندانپزشکی مراجعه شود.
- عدم درمان ارتودنسی
مورد دیگری که اهمیت زیادی دارد، ارتودنسی دندان است. افرادی که دارای ناهنجاری های دهان و دندان می باشند، یعنی دندان ها و فک آن ها در موقعیت نرمال و طبیعی قرار ندارد، بسیار در معرض ابتلا به بروز جرم های دندانی می باشند، زیرا تمیز کردن این دندان ها بسیار دشوار تر است. بنابراین اگر شما هم دچار دندان های به هم ریخته هستید، حتما در اسرع وقت به کلینیک ارتودنسی مراجعه داشته و با ارتودنتیست مشورت نمایید.
عوارض جرم دندان
وجود جرم روی دندان ها و باقی ماندن آن در مدت زمان طولانی تر روی دندان ها، خطرات و عوارض زیادی را به همراه دارد که در ادامه این عوارض را برای شما بیان می کنیم:
- بوی بد دهان
باکتری های موجود در جرم دندان، می تواند گاز سولفید هیدروژن تولید کنند که این گاز سبب بوی بسیار بدی در دهان می گردد.
- پوسیدگی دندان ها
اسیدی که توسط باکتری های موجود در جرم دندان تولید می شود، به راحتی می تواند منجر به پوسیده شدن دندان ها گردد. پوسیدگی دندان شاید در ابتدا سطحی باشد، اما به مرور زمان می تواند پیشرفت کند و به قسمت های عمقی تر دندان نفوذ نماید. در نتیجه دندان نیاز به پر کردن و یا عصب کشی پیدا می کند. در صورت عدم درمان، امکان از دست رفتن کامل دندان نیز وجود دارد.
- پوسیدگی ریشه دندان
جرم های دندانی در بخش های زیر لثه و روی ریشه دندان تجمع پیدا می کنند که در واقع درمان این نوع پوسیدگی به عصب کشی و درمان های پیچیده تری نیاز دارد.
- خونریزی لثه
وجود جرم سبب التهاب و تحریک لثه شده که ممکن است حتی در مواقع مسواک زدن نیز، لثه ها دچار خونریزی شوند.
- بیماری های لثه
در صورتی که جرم روی دندان ها در مدت زمان بیشتری باقی بماند، احتمال بروز بیماری های لثه به شدت افزایش می یابند.
- التهاب و عفونت لثه
اسیدی که توسط باکتری های مجود در جرم تولید شده است، سبب حل شدن فیبر لثه و الیاف کلاژن لثه شده که در نهایت منجر به شل شدن و التهاب لثه می گردد.
- تحلیل لثه
جالب است بدانید که لثه برای فرار از باکتری های موجود در جرم دندان، از آن فرار می کند و در واقع خود را از آن دور می کنند که در این شرایط فرد دچار تحلیل لثه می گردد و برای درمان نیاز به پیوند لثه خواهد داشت.
- تحلیل استخوان
اگر جرم دندان سبب بروز بیماری های لثه و عفونت های لثه گردد، استخوان نیز دچار تحلیل شده که برای درمان آن باید پیوند استخوان صورت گیرد.
- بروز بیماری های قلبی و عروقی
زمانی که فرد غذا را می جود، باکتری های موجود در جرم دندان به داخل لثه نفوذ پیدا کرده و وارد رگ های خونی می شوند که از طریق همین رگ ها می توانند به تمام بدن منتقل شوند. به دنبال آن احتمال بروز بیماری هایی از جمله آنژین صدری، حمله قلبی، سکته مغزی و آرترواسکلروزیس افزایش می یابند.
جرم گیری دندان در منزل
در منزل هم می توان اقداماتی برای جرم گیری دندان ها انجام داد، اما باید بدانید که همه ی جرم ها اینگونه از روی دندان برداشته نمی شوند و باید از دندانپزشک کمک گرفته شود. با این حال می توانید از موارد زیر نیز کمک بگیرید:
- استفاده از جوش شیرین به تنهایی یا با سرکه، لیمو و خمیر دندان
- مسواک زدن با روغن زیتون
- نگه داشتن نصف قاشق چای خوری شکر قهوه ای روی دندان ها
- مسواک زدن با سرکه سیب
- جرم گیری دندان با زغال
- استفاده از نمک
- جرم گیری دندان با زنجبیل
- استفاده از توت فرنگی
- جرم گیری دندان به کمک عسل
علت جرم سیاه دندان
زمانی که سطح دندان و یا بین دندان سیاه دیده شود، نشانه ای از پوسیدگی دندان می باشد که باید در سریع ترین زمان مورد ارزیابی قرار بگیرد. البته سیاه دیده شدن دندان می تواند دلایل دیگری مانند لکه های ناشی از مواد غذایی نیز باشد. اما در این قسمت ما در رابطه با جرم سیاه دندان صحبت خواهیم کرد. اگر بهداشت دهان و دندان به درستی رعایت نشود و به موقع برای جرم گیری به کلینیک دندانپزشکی مراجعه نشود، این جرم و پلاک های دندانی به مرور ایجاد تارتار روی دندان می کنند که تارتار می تواند دلیلی بر سیاه شدن دندان نیز باشد. در صورتی که تارتار دلیلی بر ایجاد این سیاهی باشد، دندانپزشک باید رسوب را از روی دندان ها تراش دهد. برای این کار دستگاه های اولتراسونیک با لرزش و ضربه روی جرم های سیاه، آن ها را از بین می برند.
جرم شدید دندان
هنگامی که بهداشت دهان و دندان خود را به خوبی رعایت نمی کنید، شرایط را برای فعالیت باکتری های دهان و ایجاد پلاک های دندانی مساعد می نمایید. علاوه بر این، شما باید هر چند وقت یک بار برای چکاپ دندان ها و جرم گیری دندان های خود به مطب دندانپزشکی مراجعه داشته باشید، زیرا تمام پلاک ها و جرم های دندانی به کمک مسواک و نخ دندان از روی دندان ها برداشته نمی شوند. اگر این کار ها را رعایت نکنید، جرم دندان گسترش پیدا می کند و به بخش های عمیق دندان و لثه نیز نفوذ پیدا می کند. همچنین به پلاک دندانی تبدیل شده و ایجاد تارتار می کند. تارتار بسیار سخت تر از جرم دندان می باشد. در این شرایط مینای دندان در معرض خطری بسیار جدی قرار گرفته و اگر برای درمان به موقع اقدامی صورت نگیرد ممکن است تا به از دست رفتن دندان منجر شود.
فواید جرم گیری دندان
جرم گیری دندان دارای فواید بی شماری است که در ادامه آن ها را برای شما مورد بررسی قرار می دهیم:
- جلوگیری از پوسیدگی دندان ها
پوسیدگی دندان، یکی از شایع ترین علل مراجعه افراد به کلینیک های دندانپزشکی می باشد. پوسیده شدن دندان، منجر به ایجاد حفره هایی در بخش خارجی مینای دندان می شود. این حفره های می توانند منجر به تشکیل پلاک های دندانی شوند که به شکل یک رسوب سفید رنگ و سخت روی دندان ها قرار می گیرند. با وجود اینکه مسواک زدن و نخ دندان کشیدن به صورت روزانه تا حد زیادی از تشکیل این پلاک ها جلوگیری می کنند، اما مسواک و نخ دندان همواره نمی توانند تمام جرم ها و پلاک های بین دندانی را از بین ببرند. باقی ماندن پلاک روی دندان در مدت زمان بیشتر، سبب ایجاد تارتار می گردد که در واقع مینای دندان را از بین می برد. اگر به صورت منظم به کلینیک دندانپزشکی مراجعه نمایید، چنین تارتار هایی به راحتی از بین می روند و احتمال بروز پوسیدگی های دندانی به حد زیادی کاهش پیدا می کند.
- جلوگیری از بروز بیماری های لثه
باید بدانید که جرم و پلاک دندان، تنها برای دندان ایجاد مشکل نمی کند. این مواد می توانند در زیر خط لثه تجمع پیدا کرده و سبب آسیب رسیدن به لثه ها شوند. پیشرفت بیماری های لثه در نهایت می توانند به دست رفتن کامل دندان نیز منجر شوند. پس یکی دیگر از فواید جرم گیری دندان این است که با از بین بردن پلاک ها و جرم های دندانی، به حد بسیار زیادی مانع از بین رفتن دندان می شود.
- رفع بوی بد دهان
بهترین راهکار برای جلوگیری از بوی بد دهان، رعایت بهداشت دهان و دندان و استفاده از مسواک، نخ دندان و دهانشویه می باشد. با وجود اینکه این روش ها، بسیار موثر هستند، اما به تنهایی قادر به رفع بوی بد دهان نیستند، خصوصا زمانی که پلاک و جرم های دندانی و تارتار روی دندان های شما تجمع پیدا کرده اند. بنابراین جرم گیری تا حد زیادی سبب رفع بوی بد دهان می گردد.
- سفیدتر کردن دندان ها
زمانی که جرم ها روی سطح دندان ها قرار می گیرند، روی رنگ دندان نیز تاثیر گذاشته و طاهر دندان ها را زردتر نشان می دهند. به همین دلیل یکی دیگر از فواید جرم گیری دندان، این است که به سفیدتر شدن دندان ها کمک می کند.
- افزایش سلامت کلی بدن
باید بدانید که دهان به شدت می تواند بر سایر اعضای بدن به خصوص قلب، تاثیر گذار باشد. مراجعه منظم به مطب دندانپزشکی و چکاپ دندان ها، می تواند نقش به سزایی در کاهش حملات قلب و سکته داشته باشد. یعنی وجود التهاب های مزمن با وجود بیماری های لثه، می تواند سبب سخت شدن عروق و سکته قلبی می گردد.
- جلوگیری از درمان های پیچیده و هزینه های بیشتر
اگر عنوان عوارض جرم روی دندان ها را مطالعه کرده باشید، متوجه شدید که جرم روی دندان ها می تواند خطرات بسیاری برایتان به دنبال داشته باشد. در واقع جرم گیری دندان نوعی مراقبت پیشگیرانه می باشد که مانع از بروز بسیاری از بیماری ها و صرف هزینه در آینده می گردد.
روش های جرم گیری دندان
- جرم گیری با ابزار های دستی
اگر میزان جرم روی دندان های بیمار شدید نباشد، دندانپزشک از ابزار های دستی برای جرم گیری دندان های بیمار استفاده می کند. در این روش حس لامسه دندانپزشک به خوبی می تواند به شناسایی موقعیت پلاک های دندانی کمک کند.
- جرم گیری با استفاده از ابزار های اولتراسونیک
ابزار اولتراسونیک دارای سر فلزی می باشد که با لرزش می تواند سبب از بین رفتن جرم های دندانی شود. در این روش، دندانپزشک به کمک آب، برای شستن پلاک های دندانی و سرد نگه داشتن دستگاه نیز استفاده می کند.
- جرم گیری دندان با لیزر
به طور کلی لیزر در بسیاری از فرآیند های دندانپزشکی کاربرد داشته و با فواید و مزیت های بی شمار خود، در کلینیک های دندانپزشکی مورد استفاده قرار می گیرد. بعد از اینکه روش های پاکسازی جرم از روی دندان ها انجام شد، دندانپزشک از لیزر مخصوص آبی استفاده می کند تا بهبودی سریع تر انجام شود و التهاب از بین برود.
منبع: