بیماری ژیاردیازیس چیست؟
بیماری ژیاردیازیس یک بیماری عفونی در روده کوچک است. این بیماری در اثر ورود انگلی میکروسکوپی به نام ژیاردیا به وجود می‌آید. این انگل معمولا در مناظقی دیده می‌شود که بهداشت بسیار ضعیفی دارند و دسترسی به آب آشامیدنی سالم وجود ندارد.
عفونت روده معمولا خود را با گرفتگی عضلات شکم، نفخ، تهوع و اسهال نشان می‌دهد. مسئله قابل توجه این است که پس از بین رفتن انگل علائم این بیماری چندین هفته باقی می‌مانند.
ممکن است در برخی موارد این انگل به داروها پاسخ ندهد و همین امر مشکلات زیادی را برای فرد به وجود می‌آورد. به همین دلیل بهترین روش جلوگیری از ابتلا به این بیماری است.
اهمیت بیماری
این انگل در تمامی نقاط دنیا گزارش شده است و میزان آلودگی انسانها در مناطق مختلف جهان از 1 تا 25 درصد متفاوت می باشد و شیوع آن ارتباط مستقیم با عدم رعایت بهداشت و كمبود تسهیلات بهداشتی دارد. موارد آلودگی به ژیاردیا در مدارس ابتدایی، مهد كودك ها و پرورشگاهها بیشتر مشاهده می شود. انسان تنها مخزن شناخته شده این انگل است. ضمناً در صورت آلوده شدن آب شرب به عفونت ژیاردیایی باید توجه داشت كه كلر با غلظت معمول در آب 0/2-0/8 PPM) (كیست ژیاردیا را نابود نمی كند. به طور معمول با توجه به پایین بودن سطح بهداشت در روستاها انتظار می رود كه درصد آلودگی در روستاها بیشتر از شهرها باشد.
بیماریزایی
این تك یاخته از روبرو گلابی شكل است، اما اگر از پهلو به آن بنگریم ، در قسمت شكمی فرو رفته یا مسطح است و در قسمت پشتی، برآمدگی دارد .در سیر تكاملی ژیاردیا دو شكل تروفوزوئیت و كیست )فعال و مقاوم ( وجود دارد. حدود 70% از افراد آلوده به این تك یاخته ، به ویژه آنان كه در مناطق بومی زندگی می كنند علایم این بیماری را ظاهر نمی سازند، اما عده ای بخصوص كودكان ممكن است علایم مختلف بیماری را آشكار نمایند. ژیاردیا یكی از عوامل بیماریزای روده باریك انسان است كه در اكثر كشورها بصورت بومی وجود دارد.
علائم ابتلا به بیماری بیماری ژیاردیازیس
همانطور که در بالا بدان اشاره کردیم گرفتگی عضلات شکم و نفخ از مهمترین علائم ابتلا به این بیماری هستند. معمولا یک تا سه هفته پس از ورود انگل به بدن طول می‌کشد تا علائم این بیماری خود را نشان دهند. علائم این بیماری به شرح زیرند:
- اسهال انفجاری ( گاهی اسهال نرم و چرب)
- خستگی بیش از حد
- گاز معده
- حالت تهوع شدید
- کاهش میل به غذا
- کاهش وزن
- تب خفیف
ممکن است تمامی این علائم در همه افراد به وجود نیاید. به همین دلیل بهتر است با مشاهده اولین مشکلات در ناحیه شکم به پزشک مراچه شود.
ممکن است این سوال برای شما پیش بیاید که حالت تهوع و گاز معده علائم مشترک بسیاری از بیماریهاست. اما اگر این علائم بیشتر از یک هفته طول کشید زمان آن فرارسیده است که به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر به تازگی به سفر رفته‌اید و این علائم در شما به وجود آمد حتما به پزشک بروید.
آیا ژیاردیوز مسری است؟
افرادی كه مبتلا به این انگل هستند، آن را در مدفوع خود دفع می‌كنند كه در صورت عدم دفع بهداشتی مدفوع می‌تواند باعث آلودگی آبها، استخرها و منابع طبیعی آب مثل چشمه‌ها و…. شود. علاوه بر آب، تمام غذاهای خامی كه به نحوی با آب آلوده تماس داشته باشند و از جمله میوه‌ها و سبزی‌ها می‌توانند باعث آلودگی سایر افراد شوند و یا متصدیان مراكز تهیه و توزیع مواد غذایی اگر به این بیماری مبتلا باشند ممكن است در روز دهها نفر را آلوده كنند و لذا یكی از دلایل تأكید مأمورین بهداشت بر انجام تست های تندرستی و لزوم داشتن كارت گواهی تندرستی احتمال انتقال بیماریهای انگلی و عفونی و از جمله ژیاردیا می باشد.
افراد در معرض خطر
افرادی که در مواجهه با بیمار مبتلا به آن هستند، مصرف کنندگان آب آلوده و غیرتصفیه شده مهد کودک ها، مراکز نگهداری از عقب ماندگان ذهنی و مسافران به نواحی قفقاز و روسیه و کوه های راکی در معرض خطر هستند .
چه عواملی سبب ابتلا به این بیماری می‌شوند؟
بیماری ژیاردیازیس معمولا در اثر نوشیدن آب آلوده به این انگل به وجود می‌آید. اگر آب آشامیدنی به فاضلاب یا مدفوع حیوانات آلوده شود این بیماری انتقال پیدا می‌کند.
همچنین خورد غذای آلوده یکی دیگر از روشهای انتقال این بیماری است. اگر فرد قبل از خوردن غذا دستهایش را نشوید و دستش آلوده به این انگل باشد، به این بیماری مبتلا می‌شود.
این بیماری از طریق برقراری رابطه جنسی مقعدی و محافظت نشده نیز انتقال پیدا می‌کند. به همین دلیل کارشناسان بهدشتی هشدار می‌دهند که قبل از برقراری رابطخ جنسی مقعدی از کاندوم استفاده کنید.
چه کسانی در معرض ابتلا به بیماری ژیاردیازیس قرار دارند؟
به طور کلی افرادی که در شرایط زیر قرار دارند، بیشتر از افراد دیگر به این بیماری مبتلا می‌شوند:
- افرادی که در محیطی زندگی می‌کنند که بهداشت ضعیف دارد معمولا به این بیماری مبتلا می‌شوند.
- افرادی که به آب سالم دسترسی ندارند.
- افرادی که در محیط های آلوده زندگی می‌کنند و دستهای خود را قبل از خوردن و نوشیدن نمی‌شویند.
- افرادی که رابطه جنسی مقعدی محافظ نشده دارند.
کودکان بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند!
بیماری ژیاردیازیس بیماری شایع روده‌ای است. اما مطالعات نشان داده‌اند که کودکان بیشتر از بزرگسالان در خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند. به همین دلیل کارشناسان سلامتی هشدار می‌دهند که به کودکان آموزش دهید پس از رفتن به دستشویی و قبل از خوردن غذا دستهای خود را بشویند..
بیماری ژیاردیازیس چگونه تشخیص داده می‌شود؟
این بیماری با انجام آزمایش مدفوع تشخیص داده می‌شود. پزشک باید این آزمایش را بنویسد و فرد مشکوک به این بیماری برای تشخیص این بیماری به آزمایشگاه مراجعه کند.
بیماری ژیاردیازیس سبب بروز چه مشکلاتی در بدن می‌شود؟
این بیماری مشکلات زیادی را برای بدن به وجود می‌آورد. با توجه به اینکه در این بیماری اسهال رخ می‌دهد کم آبی یکی از مشکلات عمده این بیماری است.
همچنین اگر کودکان به این بیماری مبتلا شوند، مشکلاتی در رشد آنها رخ می‌دهد. افراد مبتلا به این بیماری نمی‌توانند لاکتوز را تحمل کنند.
عواملی که باعث افزایش احتمال این عفونت می شوند،عبارتند از :
زندگی در محیط های شلوغ و غیر بهداشتی(که در مورد کودکان مهمد کودک بسیار مهم است)،آب آشامیدنی غیر استاندارد ، کاهش اسید معده و رعایت نکردن بهداشت فردی . از خوردن غذای پخته نشده خودداری کنید.
در هنگام مسافرت و گردش خارج از منـزل از مصرف آب های غیـربهداشتی حتی بـرای شستشو خودداری کنید.
اگرچه بیماری خوش خیم است، در بعضی افراد بویژه بچه ها و خانم‌های باردار ممکن است بیماری شدید با کاهش مایعات بدن و نیاز به بستری شدن ایجاد کند . اسهال مزمن ناشی از ژیاردیا خودبخود یا با درمان بهبود می یابد ولی بویژه در بچه ها با کاهش وزن، علایم شبیه اسپرو، استئاتوره و سوءجذب ویتامین بی ۱۲، ویتامین آ، پروتئین دی، گزیلوز و آهن همراه است . گاهی عدم تحمل لاکتوز وجود دارد. نظرات در مورد تأثیر ژیاردیازیس مزمن در رشد کودکان هنوز مورد بحث است.
برای پیشگیری از ابتلا به این انگل باید نكات زیر را رعایت كرد:
- حتماً از آب آشامیدنی مطمئن و سالم استفاده كنید و در پاركها، به علائم هشدار آب توجه كرده و در خارج از شهر از آب چشمه‌ها و رودخانه‌ها برای نوشیدن و یا شستشوی ظروف یا میوه استفاده نكنید.
- – میوه و سبزی خام را با دقت شسته و ضدعفونی كنید.
- قبل از انجام آشپزی دستتان را تمیز بشویید.
- بعد از رفتن به دستشویی حتماً دستتان را با آب و صابون بشویید و مراقب باشید بچه‌ها هم حتماً این كار را انجام دهند.
- چنانچه علائمی كه در بالا گفته شد در خود یا یكی از اعضای خانواده مشاهده شد، نسبت به مراجعه به پزشك و انجام تست آزمایشگاهی اقدام تا در صورت ابتلا به این بیماری انگلی به درمان آن بپردازید.
درمان بیماری ژیاردیازیس
بهترین روش برای درمان این بیماری استفاده از آب آشامیدنی سالم است. برای درمان این بیماری معمولا داروهای زیر تجویز می‌شود:
- فورازولیدون
- مترونیدازول
- کیناکرین
به این نکته توجه داشته باشید که مصرف داروی کیناکرین و مترونیدازول در دوران بارداری ممنوع است. همچنین فرد باید برای تسریع در درمان به بهداشت توجه زیادی داشته باشد.
منابع :