آشنایی با آداب و رسوم غذا خوردن در ایران باستان: در آیین ایران باستان باید در سر خوان خاموش بود و در هنگام غذا خوردن سخن گفتن شایسته نیست. در گذشته نیز مانند امروز در سر غذای روزانه چندان درنگ نمی كردند و اگر سخنی به میان می آمد نمی بایستی دهان پر باشد و بناچار در سخن گفتن چیزی از دهان بیرون افتد. دیگر اینكه در آیین ایرانیان باستان بایستی پیش از غذا و پس از آن هر یك با آبی جداگانه دست خود را بشویند نه اینكه همه در یك تشت یا لگن دست خود پاك كنند آنچنان كه در هنگام خورش در یك كاسه دست فرو نمی بردند و چند تن از یك جام نمی نوشیدند.
اینها آدابی بود كه در میان همه ایرانیان كه زرتشتی بودند رواج داشت ولی نزد برخی دیگر كه به این آئین باستانی رشك میبردند نكوهیده بشمار رفته و نوشته اند كه باید بر خلاف آنها رفتار كرد تا كاری همانند زرتشتیان انجام نداده باشند!ایرانیان مانند همه مردم سرزمینهای دیگر جهان با انگشت خود غذا می خوردند (رسم با چنگال غذا خوردن از قرن یازدهم میلادی بكار گرفته شد).از دیگر آداب ایرانیان در هنگام غذا خوردن برسم گرفتن و باژ گرفتن بود و همچنین پس از غذا به عنوان سپاسگزاری سخنانی می گفتند. یك قطعه كوچك پهلوی كه سور سخن نامیده می شود از روزگار ساسانیان به ما رسیده است.
ایرانیان پیش و پس از خوردن دستهای خود را در ظرفهای جداگانه می شستند. پیش از خوردن از خداوند سپاسگزاری می نمودند.در هنگام خوردن گفتگو نمی كردند.با آرامش بر سر سفره می نشستند و در حال راه رفتن غذا نمی خوردند.
اما خاموشی ایرانیان در سر خوان موضوع اصلی این گفتار است. در نوشتاری كه از گذشتگان نقل شده باز گفته می شود:
۱.
باژ گرفتن ایرانیان در سر خوان و از هر گونه سخن پرهیختن در آیین چنین بود. آنگاه كه برای پادشاهان ساسانی خوان می گستردند آنان باژ می گرفتند و كسی سخن نمی گفت تا آنگاه كه از سر خوان بر خیزند اگر كسی در سر خوان ناگزیر بایستی چیزی بخواهد بجای سخن بایستی به اشارت بخواهد.
۲. كیومرث نخستین كسی است كه در هنگام خورش (در سر خوان) خاموشی فرمان داد تا اینكه درین هنگام طبیعت بتواند از آن بهره بگیرد و آن خورش به تن سازگار آید …
۳.
و رسم چنان است كه اهل عجم را كه چون جماعتی نان خورند یك تن زمزمه گیرد و ایشان را دعا كند و خاموش شود و مردمان نان خورند و سخن نگویند و مغان نیز سخن نگویند در وقت خوردن.اما می رسیم به سخنان ابو حامد محمد غزالی طوسی از بزرگترین دشمنان ایران و ایرانی. كسی كه هر چه كرد نتوانست نوروز را از ریشه بركند، در كتاب كیمیای سعادت در بخش آداب غذا خوردن آورده است:…
دوم آنكه خاموش نباشد كه آن سیرت عجم است لكن سخنهای خوش بگوید.و در چند سطر پس از آن یكی دیگر از آداب ایرانیان را كه جداگانه دست شستن پس از غذا باشد را نیز نپسندیده و گوید:…آب جمله دستها جمع كنند و هر آبی جدا نریزند كه این عادت عجم است و اگر به جمع دست یكبار بشویند اولی تر و به تواضع نزدیكتر …(خب، خدا را سپاس كه دشمنان ایرانیان چندش آورند)برای اینكه در یابید، این هم میهن تا به چه اندازه دشمن ایرانیان بوده چند جمله دیگر از كتاب كیمیای سعادت در اینجا می آورم:اما بعضی چیزها حرام است بعضی مكروه ، حرامست آنچه برای سده و نوروز فروشند چون سپر، شمشیر و بوق سفالین كه در نفس خود حرام نیست ولیكن شعار گبرانست….
نوروز و سده باید مندرس شوند و كسی نام آنها نبرد و شب سده چراغ نباید گرفت تا اصلا آتش نبینند.از دیگر آداب ایرانیان به نقل از مورخ یونانی كه چندی پیش در كتابی خواندم اما اكنون منبع دقیق آنرا بیاد نمی آورم درنگ نكردن در كشیدن غذا است و دیرتر از دیگران بر سر غذا حاضر می شوند و همچنین هنگام راه رفتن نیز از خوردن پرهیز می كردند.
آداب غذا خوردن در ایران قبل از اسلام در دوران باستان
سکوت در هنگام غذا خوردن یکی از مهم ترین اصول و قوانینی بود که ایرانیان باستان به آن اعتقاد داشته اند و امروز نیز خیلی از افراد، معتقدند که صحبت کردن در حین خوردن غذا، از حرمت سفره کم می کند و کار درستی نیست.
آداب و رسوم غذا خوردن در ایران باستان
در آداب و رسوم ایرانی، غذا از اهمیت بسیار خاصی برخوردار است و عموما هر خانواده قوانین خاص خودش را برای سرو غذا دارند. با اینکه ایران از اقوام مختلفی تشکیل شده، اما تقریبا آداب رسوم غذاخوردن در تمامی این اقوام به یک شکل نمایان می شود و شما می تواند ردی از این رسوم اصیل و قدیمی ایرانی را بر سر اقوام، ترک ، لر، کرد، گیل، مازنی و غیره مشاهده کنید.
در گذشته، قوت غالب ایرانیان، گندم و جو بود که به واسطه ی آرد کردن آن با کمک آسیاب های آبی، آن ها را به غذاهای دلخواهشان تبدیل می کردند. البته در کنار گندم و جو، انواع گوشت تازه، حیوانات اهلی، پرندگان شکاری، تخم پرندگان، انواع سبزیجات، شیرینی جات، شیر مادیان و انواع میوه و شربت هم قرار داشت.
مهم ترین چیزی که در آداب و رسوم غذا خوردن در ایران باستان تاثیر زیادی میگذاشت، دین و مذهب و آموزه های دینی و فرهنگی مردم هر منطقه بود. البته این موضوع تنها در ایران نبود که از اهمیت زیادی برخوردار بود، بلکه اروپا و سایر مناطق نیز، با توجه به آموزه های فرهنگی و دینی که داشتند، برای صرف غذا و یا تهیه ی غذا اقدام می نمودند.
البته باید بدانید که آداب و رسوم غذا خوردن در ایران باستان با توجه به پیدایش دین ها، حکومت و وقایع تاریخی مختلف، دستخوش تغییراتی هم شد. اما یک سری اصول اولیه و ثابت وجود دارند که از آن زمان تا کنون، دچار تحریف نشده و هنوز هم به صورت منطقی می توانند جزو یک قانون مهم در صرف غذا محسوب شوند.
در ادامه برایتان از آداب و رسوم غذا خوردن در ایران باستان بیشتر خواهیم گفت پس تا انتهای مقاله با ما همراه باشید :
آشنایی با ابعاد مختلف آداب و رسوم غذا خوردن در ایران باستان
• با دست غذا می خوردند : ایرانیان باستان نیز مانند تمام مردم در سراسر دنیا در آن زمان، با دست غذا می خوردند و اصلا فرهنگ خوردن با قاشق و چنگال از قرن یازده میلادی آغاز شد.
• رعایت سکوت در زمان خوردن غذا : سکوت کردن در حین خوردن غذا، یکی از مهم ترین اصولی بود که ایرانیان باستان به آن اعتقاد داشتند و هنوز هم دارند. آن ها معتقد بودن که اگر فرد در هنگام صرف غذای خود صحبت کند، از میزان خوراک و نحوه ی غذا خوردن خود غافل می شود، این غفلت باعث می شود تا تمامی اعضا و جوارح بدن نتوانند، از جذب غذا، نهایت لذت را ببرند.
آن ها معتقد بودند که سکوت در حین غذا خوردن باعث می شود تا تمام تمرکز خود فرد و بدنش بر روی غذایی که میل می کند برود و همین تمرکز باعث می شود تا غذا بر دل و جان خورنده بنشیند و به اصطلاح معروف، نوش جانش شود.
آداب و رسوم غذا خوردن در ایران باستان چیست
• تمرکز بر غذا : خیلی از افراد، این بخش از آداب غذاخوری را با سکوت اشتباه میگیرند. یادتان باشد که هر سکوتی به نشانه ی تمرکز نیست. اینکه شما سکوت کنید اما متوجه غذای خود نباشید، نمی تواند به معنای تمرکز بر غذا خوردن باشد. تمرکز بر روی جز به جزء خوراک باعث می شود تا تمام اعضا و جوارح بدن، بتوانند از غذایی که بدن میل می کند، سهم خود را دریافت کنند و مراحل هضم غذا، آسان تر صورت گیرد.
• اجتناب از پرخوری : یکی دیگر از ارزش های فرهنگی ایرانیان باستان، اجتناب از پرخوری بود. نیاکان ما متوجه شده بودن که پرخوری و مصرف بیش از اندازه ی غذا تا چه حد می تواند بر روی بدن انسان اثر بدی بگذارد. در واقع آن ها سرمنشا تمام بیماری ها را از زیاده روی و عدم دقت در مصرف غذا می دانستند و از این رو، پرخوری را مذمت می کردند.
• خوردن غذای به موقع : اجداد ما در ایران باستان می دانستند که اگر در زمان تعیین شده و همیشگی غذا نخورند، صدمات جدی زیادی به بدن وارد می شود. از این رو تاکید داشتند که هر وعده باید بر سر زمان معین و مشخص خودش خورده شود. چرا که بی نظمی در میل کردن غذا، می توانست عواقب بدی برای معده و روده داشته باشد.
و
• خوردن غذا در زمان اشتها : آن ها عقیده داشتند که اگر غذا در زمان اشتها خورده شود، فرد آن را خورده و اگر در زمان بی اشتهایی میل شود، غذا فرد را خورده است. این جمله بسیار مهم است و نشان می دهد که هر فرد باید به اندازه و در زمان اشتها و نیاز بدنش به غذا، به سمت غذا برود.
• خوردن غذا دور هم : هنوز هم در اکثر خانواده های ایرانی می توانید مشاهده کنید که آن ها تاکید بسیار زیادی بر این دارند که در هنگام صرف غذا، تمامی اهالی خانواده دور هم جمع باشند. این اصل یکی از اصول مهم آداب و رسوم غذا خوردن در ایران باستان می باشد و هنوز هم خیلی از افراد معتقدند که خوردن غذا به تنهایی، نباید انجام شود.
• ذکر دعا بعد و قبل از صرف غذا : حتما این صحنه را در کارتون ها و یا برنامه های تلویزیونی دیده اید که قبل از صرف غذا، خدا را از بابت نعماتی که به بندگانش عطا کرده شکر می کنند و دعا می کنند که تمامی گرسنگان هم سیر شوند. این موضوع در بین مردم قدیم ایرانی بسیار مرسوم بوده و هنوز هم خیلی از افراد هستند که مراسم شکرگزاری قبل و بعد از غذا را به جای می آورند.
• اجتناب از خوردن غذا در معابر عمومی : این عادت را زشت می دانند و معتقد بودن که غذا باید در زمان مشخص خود، در مکان مشخص خود و در خانه و یا در یک محیط معین صرف شود و از این رو، خوردن غذا و تنقلات در معابر عمومی را زشت و توهین آمیز تلقی می کردند.
منبع :
http://parsacity.com/to