فیکوس لیراتا؛ شرایط نگهداری، روش تکثیر و نکات مراقبت از آن
فیکوس لیراتا (Fiddle-leaf fig) یکی از زیباترین انواع فیکوس است که با برگ‌های پهن، سبز تیره و جذابش، بسیار باشکوه به نظر می‌رسد. شرایط نگهداری و روش تکثیر فیکوس لیراتا را در این مطلب بخوانید.
گل فیکوس لیراتا یا آفریقایی یکی از گیاهان آپارتمانی مقاوم بسیار محبوب با برگ‌های جذاب و پهن است. برگ‌های پهن، سبز، براق و ویولن شکل آن، روی شاخه‌های متراکم این گل به زیبایی خودنمایی می‌کنند. فیکوس لیراتا به عنوان یک گیاه زینتی، با شکوه‌ترین گونه فیکوس برای اتاق نشیمن یا دفاتر اداری است.
این گل زیبا با برگ‌های سبز مواج و بزرگ که در برخی موارد تا بیش از یک متر طول دارند، می‌تواند حال و هوای جنگلی به اتاق بدهند.
در صورتی که فضای لازم برای رشد فیکوس لیراتا با برگ‌های زیبایش داشته باشید، این گل، گزینه چالش برانگیزی برای نگهداری طولانی مدت است؛ اما به طور کلی می‌تواند بهترین گل آپارتمانی برای آپارتمان نشینانی باشد که عاشق گل و گیاه هستند.
فیکوس لیراتا برگ پهن
مشخصات ظاهری فیکوس لیراتا
فیکوس لیراتا در واقع درختی بزرگ و سبز است که در آب و هوایی گرمسیری قادر است تا ارتفاعی بین ۱۵ تا ۳۰ متر رشد کند. برگ‌های براق ویولن شکل آن تا ۴۰ سانتی‌متر طول و ۳۰ سانتی‌متر عرض داشته و گنبدی یا بوته‌ای شکل، در بالا تنه یا ساقه آن رشد می‌کنند.
فیکوس لیراتا به دلیل ظاهر جذابی که دارد، اغلب در طراحی و دکوراسیون داخلی استفاده می‌شود.
زیستگاه اصلی فیکوس آفریقایی، به مناطق گرمسیری آفریقای مرکزی و غربی برمی‌گردد و به طور طبیعی در جنگل‌های بارانی دشت‌های آفریقایی رشد می‌کند. جالب است بدانید که گونه بالغ این گیاهان میوه تولید می‌کند.
از آنجایی که این گل بومی مناطق گرمسیری آفریقا است، رشد و نمو آن در محیط‌های گرم و مرطوب بسیار سریع و بهتر صورت می‌گیرد.
در فضای داخل، لیراتا در فضای معتدل و گرم پرورش می‌یابد، اما برای جلوگیری از سوخته شدن شاخ و برگ‌های گیاه، به نور روشن و یا فقط آفتاب صبحگاهی نیاز دارد؛ مانند پنجره‌های شرقی اتاق.
این گل می‌تواند در حیاط‌های خانه تا ۵۰ متر هم رشد کند و تبدیل به یک درخت شود. اما در فضای داخلی خانه، بسیار آهسته رشد می‌کند و می‌توان آن را برای چند سال، قبل از آنکه به سقف برسد، نگهداری کرد.
طول عمر این گیاه ۱۰ سال یا بیشتر، یا تا زمانی است که گیاه از فضای خود بیشترین استفاده را بکند.
برگ‌های بزرگ این گیاه تصفیه کننده‌‌ای عالی برای هوای داخل خانه هستند و VOCهای مضر (ترکیبات آلی فرار) را فیلتر می‌کنند.
انواع فیکوس لیراتا
چند گونه جالب از انواع گل فیکوس لیراتا موجود است؛ اگرچه یافتن آنها دشوار است.
- · فیکوس کوچک (Ficus lyrata ‘Compacta): برگ‌هایی به اندازه نصف برگ‌های گل فیکوس لیراتا تولید می‌کند و به ارتفاع کمتر از ۵ متر می‌رسد.
- · فیکوس (Ficus lyrata ‘Bambino): یک گونه کوتوله از فیکوس‌ها است که قد آن تا ۳۰ سانت می‌رسد. این نمونه یک گزینه عالی برای قرار دادن در کنار یک پنجره بزرگ است.
- فیکوس (Ficus lyrata ‘Variegata): یک هیبرید گیاهی زینتی و جلوه گر با برگ‌هایی است که لبه‌های زرد مایل به کرم دارد. (گیاه هیبرید، گیاهی است که از بذر حاصل از گرده افشانی متقابل دو گیاه والد مجزا از واریته‌های مختلف رشد می کند.)
روش نگهداری فیکوس لیراتا
نور: اتاقی را انتخاب کنید که بزرگ و روشن باشد؛ مانند اتاق نشیمن، اتاقی آفتابگیر، سالن بزرگ یا بالکن. این درخت زیبا به فضایی باز و سقف مرتفعی نیاز دارد تا بتواند به اندازه نهایی خود برسد و برگ‌های دیدنی خود را به نمایش بگذارد.
توصیه می‌شود که فیکوس آفریقایی را نزدیک یک پنجره رو به شرق یا جنوب با نور غیر مستقیم روشن یا فیلتر شده روشن قرار بدهید.
🌱 نکته: گیاه را از نور مستقیم خورشید که باعث سوزاندن برگ‌ها می‌شود، دور کنید.
درجه حرارت: برگ‌های فیکوس لیراتا نسبت به نوسانات دما بسیار حساس هستند؛ بنابراین این گیاه را در یک اتاق گرم (۶۰ تا ۸۵ درجه فارنهایت) به دور از جریان هوا و دریچه‌های گرمایش و تهویه مطبوع قرار دهید. همچنین هنگام آوردن لیراتا به منزل، آن را در معرض سرما قرار ندهید.
رطوبت: بهترین هدیه‌‌ای که می‌توانید به گل فیکوس لیراتا ویولنی خود بدهید، یک فضای مرطوب عالی است؛ زیرا این گل رطوبتی همچون جنگل و بالاتر از حد متوسط را ترجیح می‌دهد. اگر هوای خانه شما خشک است، گهگاهی برگ‌ها را غبارپاشی کنید یا یک دستگاه رطوبت رسان کوچک در نزدیکی آن قرار دهید.
خاک:
بیشتر خاک‌های باغی برای گل فیکوس لیراتا مناسب هستند، اما فیکوس لیراتا یا آفریقایی، به خاک‌های مرطوب، غنی از هوموس، ولی با زهکشی خوب علاقه دارد. PH خاک برای رشد مناسب، باید در محدوده ۶ تا ۷ باشد که به راحتی با کیت pH قابل اندازه گیری است.
همچنین بین هر آبیاری اجازه دهید خاک گلدان خشک شود تا بتوانید از ریزش برگ و پوسیدگی ریشه جلوگیری کنید. دقت کنید که این گیاه به خشکی و شرایط خشک کاملاً مقاوم است.
وقتی برگ‌های فیکوس لیراتای شما جوان است، بهتر است هر بهار آن را در گلدانی با قطر حدود ۳ سانت بزرگتر از گلدان فعلی قرار دهید.
آبیاری: در فصل‌های بهار تا پاییز، هر زمانی که متوجه شدید سطح خاک خشک شده، می‌توانید گل فیکوس لیراتا را آبیاری کنید؛ البته در فصل زمستان کمتر باید آبیاری کنید
کود فیکوس لیراتا:
در طول فصل رشد (بهار تا پاییز) با یک مکمل گیاهی نیتروژن بالا که حاوی ریز مغذی‌ها است، به گیاه خود کود دهید. حتی می‌توانید کودهایی را پیدا کنید که مخصوص درختان فیکوس‌های برگ ویولنی و سایر فیکوس‌ها فرموله شده‌‌اند می‌باشند.
در ضمن در فصل زمستان کوددهی انجام ندهید!
مراقبت از برگ‌های لیراتا: برگ‌های فیکوس لیراتا را هر 1 تا 2 هفته یکبار با یک پارچه مرطوب تمیز کنید تا گرد و غبارشان پاک شده و زیبا و براق بمانند. پاک کردن گرد و غبار علاوه بر زیبایی باعث می‌شود نور خورشید بیشتر به برگ‌ها برسد و به فتوسنتز آنها کمک کند.
ضمنا، حتما برگ‌های قهوه‌‌ای یا آسیب دیده را برای رشد بهتر جدا کنید.
هرس و شکل دهی: هرس فیکوس به راحتی قابل انجام است و به شما این امکان را می‌دهد ارتفاع و شکل آن را کنترل کنید. برای شکل دهی بهتر و ارتفاع کمتر، قسمت بالای ساقه اصلی را در ارتفاع مورد نظر قطع کنید؛ خواهید دید که جوانه جدیدی از گیاه در آن نقطه ایجاد می‌شود.
🌱 نکته: اگر می‌خواهید یک فرم درخت مانند از گل را داشته باشید، اجازه دهید گیاه بلند شود و سپس برگ‌ها و شاخه‌های پایینی را حذف کنید تا تنه چوبی ظاهر شود.
روش تکثیر فیکوس لیراتا
فیکوس لیراتا را می‌توان به راحتی با استفاده از قلمه‌های آن که در بهار یا اوایل تابستان قابل برداشت هستند، تکثیر کرد.
- قسمت مربوط به قلمه را ساقه‌ای سفت با حداقل دو برگ به طول ۱۰ تا ۱۲ سانتی‌متر انتخاب کنید.
- برای کاهش تعرق، می‌توان برگ‌های بزرگ فیکوس را نصف کرد.
- 3. پایین ساقه را به هورمون ریشه‌زایی آغشته کرده و در یک بطری شفاف ۲ لیتری در فضایی با سایه اندک قرار دهید.
- 4. در حدود ۶-۸ هفته قلمه‌ها باید ریشه پیدا کنند.
- آنها را در یک گلدان ۱۳۰ میلیمتری با مخلوط خاک با زغال سنگ نارس ۵۰-۵۰ و ماسه درشت (یا پرلیت) قرار دهید.
تکثیر گونه‌های بزرگتر را می‌توان به روش لایه‌بندی هوایی انجام داد، البته این روش بسیار کند است و ممکن است ۶ تا ۱۲ ماه طول بکشد.
نکته: لایه‌بندی هوا که به نام‌های مارکوتینگ، مارکوتاژ، لایه‌بندی گلدانی، محیطی و گوتی نیز نامیده می‌شود، یک روش رویشی برای تکثیر گیاهان است؛ این روش شامل ریشه‌زایی ساقه‌های هوایی در حالی که به گیاه مادر متصل است، می‌شود. این روش تکثیر برای بسیاری از درختان، درختچه‌ها، بامبوها و گیاهان علفی کاربرد دارد.
در مناطق گرمتر می‌توان بذر فیکوس آفریقایی را تهیه کرد و در بهار یا تابستان کاشت. در این روش گیاه در دمایی پایین‌تر رشد و تکثیر خواهد کرد.
آیا گیاه فیکوس لیراتا سمی است؟
برگ‌های گل فیکوس لیراتا آفریقایی در صورت مصرف خوراکی، کاملا سمی هستند؛ بنابراین آنها از دسترس کودکان و حیوانات خانگی دور نگهدارید. همچنین بهتر است از تماس پوستی با شیره ترشح شده از برگ‌ها یا ساقه‌های تازه بریده شده آن، خودداری کنید، زیرا ممکن است باعث تحریک پوست شود.
مشکلات فیکوس لیراتا
- ریزش برگ‌ها: ریزش ناگهانی برگ‌ها معمولاً نشانه این است که گیاه تحت فشار قرار گرفته است. فیکوس لیراتا دوست ندارد جابجا شود، بنابراین وقتی محل مناسبی برای آن پیدا کردید، آن را برای همیشه در آنجا رها کنید. دلایل دیگر استرس یا فشار بر این گل می‌تواند قرار گرفتن در معرض هوای خشک یا گرم و یا آبیاری کم یا بیش از حد باشد. بنابراین پس از یک موقعیت استرس‌زا به گیاه باید حدود 6 هفته زمان بهبودی بدهید.
- زرد شدن برگ‌ها: این بیماری معمولاً نشانه آبیاری بیش از حد یا کمبود نور خورشید است؛ خاک گلدان هنگام آبیاری، مرطوب باشد نه خیس.
- علت سیاه شدن برگ فیکوس لیراتا: احتمالاً سیاه شدن برگ‌ها به دلیل رطوبت کم یا آبیاری کم است. بهتر است برگ‌ها را به‌طور منظم مه‌پاشی کنید؛ به‌ویژه در اتاق‌هایی که دارای گرمایش مرکزی هستند. همچنین حواستان به آبیاری در فواصل زمانی منظم باشد تا مطمئن شوید که کل ریشه به خوبی مرطوب شده است.
و
- · لکه‌های تیره روی برگ‌ها: لکه‌های تیره ممکن است نشان دهنده این باشند که برگ‌ها در اثر قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خورشید سوخته‌اند. علاوه بر این، لکه‌های تیره کوچک می‌تواند نشانه بیماری لکه برگی باشد که توسط باکتری‌ها یا قارچ‌ها ایجاد می‌شود، این اختلال در شرایط با رطوبت بالا یا در مواردی که آب روی برگ‌ها باقی مانده باشد، بیشتر رخ می‌دهد. بهترین راه حل این است که برگ‌های آسیب دیده را بردارید و با قارچ کش درمان کنید.
- گیاه به یک طرف متمایل است: به احتمال زیاد، برگ گل فیکوس لیراتا شما سعی می‌کند به منبع نور نزدیک شود؛ آن را به طور منظم بچرخانید یا تنه را به یک قیم یا تکیه‌گاه ببندید.
- کنترل آفات: فیکوس برگ ویولنی به بعضی از آفات گیاهی به ویژه کنه‌های عنکبوتی و حشرات فلس‌دار حساس است. برگ‌ها را مرتباً بررسی کنید و اگر گیاه شما آلوده شده، به آرامی برگ‌ها را با یک پارچه مرطوب پاک کرده و با یک آفت کش آلی درمان کنید.
نکات نهایی
در کل نگهداری از خانواده فیکوس‌ها شرایط چندان پیچیده‌ای ندارد. برای همین فیکوس لیراتا و فیکوس الاستیکا جزء بهترین گل‌های آپارتمانی برای افرادی هستند، که فرصت زیادی برای رسیدگی و مراقبت به گل را ندارند. ولی آنچه که مسلم است توجه به نیازهای اصلی این گیاه شامل آبیاری منظم، نور، خاک، دما و کوددهی است. البته بر خلاف دو نوع قبلی فیکوس جنگلی با برگ‌های ریزش چندان شباهتی به خانواده فیکوس‌ها نداشته و شرایط نگهداری متفاوتی نیز خواهد داشت.
منبع: