سرطان مقعد نوعی از سرطان های خطرناک است که در مجرای مقعد بروز می کند. کانال مقعد یک لوله کوتاه در انتهای رکتوم است که از طریق آن مدفوع از بدن خارج می شود. سرطان مقعد می تواند باعث علائمی مانند خونریزی روده و درد مقعد شود.
بیشتر افراد مبتلا به سرطان مقعد با ترکیبی از شیمی درمانی و پرتو درمانی تحت درمان قرار می گیرند. اگرچه ترکیبی از درمان های سرطان مقعد، احتمال بهبودی را افزایش می دهد ، اما درمان های ترکیبی نیز خطر عوارض جانبی را افزایش می دهند.
علائم سرطان مقعد علائم و نشانه های سرطان مقعد شامل موارد زیر است:
- خونریزی از مقعد یا روده بزرگ
- درد در ناحیه مقعد
- رشد توده در کانال مقعد
- خارش مقعد
لازم به یادآوری است که علائم ذکر شده همیشه هم نشانه ای از بیماری سرطان مقعد نیستند، بلکه می تواند از علائم بیماری های دیگری نظیر بیماری های نشیمنگاهی شقاق و بواسیر(هموروئید) باشند. بواسیر نوعی عارضه مقعدی است که در اثر اعمال فشار عروق مقعد دچار تورم شده و علائمی مانند خارش، سوزش، درد و حتی خونریزی از مقعد ایجاد می کند. شقاق اما زخم مقعدی است که این بیماری نیز در اثر اعمال فشار ایجاد می شود. به همین جهت توصیه می شود، در صورت مشاهده هر یک از این علائم، برای بررسی های بیشتر با مشورت متخصص مشورت نمایید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم ؟
در مورد هرگونه علائم و نشانه هایی که شما را آزار می دهد با پزشک خود مشورت کنید، به خصوص اگر در معرض عواملی قرار دارید که خطر ابتلا به سرطان مقعد را افزایش می دهند.
علت سرطان مقعد
سرطان مقعد توسط یک جهش ژنتیکی که سلولهای طبیعی را به سلولهای غیر طبیعی تبدیل می کند، ایجاد می شود. سلولهای طبیعی با سرعت مشخص رشد و تکثیر می یابند و سرانجام در یک زمان مشخص می میرند. اما رشد سلولهای غیر طبیعی از کنترل خارج شده و نمی میرند. انباشت سلولهای غیرطبیعی تشکیل توده یا تومور را می دهند. سلولهای سرطانی به بافتهای اطراف حمله می کنند و می توانند از تومور اولیه جدا شوند تا در جای دیگری از بدن گسترش یابند (متاستاز).
سرطان مقعد ارتباط نزدیکی با یک عفونت مقاربتی به نام ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) دارد. شواهدی وجود دارند که HPV را در بیشتر سرطانهای مقعد نشان می دهد. تصور می شود زگیل تناسلی شایعترین علت سرطانهای مقعد است.
عوامل خطر
چندین عامل برای افزایش خطر ابتلا به سرطان مقعد یافت شده است، از جمله:
- افزایش سن، بیشتر موارد سرطان مقعد در افراد بالای 50 سال مشاهده می شود.
- شرکای جنسی متعدد، افرادی که در طول زندگی با شرکای جنسی مختلفی ارتباط دارند، در معرض خطر ابتلا به سرطان مقعد قرار دارند.
- رابطه جنسی مقعد، افرادی که رابطه جنسی مقعدی دارند، در معرض خطر ابتلا به سرطان مقعد قرار می گیرند.
- سیگار کشیدن، سیگار کشیدن ممکن است خطر ابتلا به سرطان مقعد را افزایش دهد.
- سابقه سرطان، افرادی که به سرطان دهانه رحم ، ولور یا واژن مبتلا شده اند، در معرض خطر ابتلا به این عارضه قرار می گیرند.
- ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)، عفونت HPV خطر ابتلا به چندین سرطان از جمله سرطان مقعد و سرطان گردن رحم را افزایش می دهد. عفونت HPV یک عفونت مقاربتی است که می تواند باعث ایجاد زگیل تناسلی شود.
- داروها یا شرایطی که سیستم ایمنی بدن شما را سرکوب می کند، به طور مثال افرادی که پیوند عضو انجام داده اند برای سرکوب سیستم ایمنی بدن خود از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی استفاده می کنند و ممکن است خطر ابتلا به سرطان مقعد را افزایش دهند. همچنین ابتلا به بیماری هایی مانند HIV که سیستم ایمنی بدن را سرکوب می کند، خطر ابتلا به سرطان مقعد را افزایش می دهد.
عوارض
سرطان مقعد به ندرت به سایر نقاط بدن انتقال می یابد. (متاستاز می شود). اما در صورتی که دیگر نواحی بدن را درگیر کند، درمان آن مشکل می شود. سرطان مقعد که متاستاز شده بیشتر در کبد و ریه ها پخش می شود.
جلوگیری
هیچ راه مطمئنی برای جلوگیری از سرطان مقعد وجود ندارد. تنها می توان برای کاهش خطر ابتلا به سرطان مقعد نکات زیر را در نظر داشت :
- رابطه جنسی ایمن، رابطه جنسی سالم با جلوگیری از ابتلا به دو ویروس مقاربتی HPV و HIV ممکن است خطر ابتلا به این عارضه را کاهش دهد. بهتر است برای برقراری رابطه جنسی از کاندوم استفاده کنید.
- واکسیناسیون علیه HPV، دریافت واکسن عفونت HPV به محافظت در برابر آن کمک می کند.
- پرهیز از سیگار، با کنار گذاشتن سیگار خطر ابتلا به سرطان مقعد را کاهش دهید.
تشخیص سرطان مقعد
آزمایشات و روشهای مورد استفاده برای تشخیص این نوع از سرطان شامل موارد زیر است:
- بررسی ناهنجاری های کانال مقعد و روده، در طی معاینه رکتوم، پزشک انگشت را چرب کرده و به روده وارد می کند. تا وجود توده غیر طبیعی را بررسی کند.
- بررسی بصری کانال مقعد و راست روده، ممکن است پزشک از لوله ای با نور کم (آنوسکوپ) برای معاینه کانال مقعد و روده برای بررسی توده غیر طبیعی استفاده کند.
- مشاهده کانال مقعد از طریق کولونوسکوپی این روش جهت بررسی کانال مقعد انجام می شود، پزشک در طی آن یک پروب را در کانال مقعد و روده قرار می دهد. پروب امواج صوتی با انرژی بالا به نام امواج فراصوت را ساطع می کند، که باعث ایجاد تصاویر از بافت ها و اندام های بدن می شود. پزشک تصویر را ارزیابی می کند تا موارد غیر طبیعی را دریابد.
- دریافت نمونه ای از بافت، اگر پزشک در طی آزمایشات توده ای غیر طبیعی را شناسایی نماید، نمونه های کوچکی از بافت آسیب دیده (بیوپسی) را دریافت کرده و به آزمایشگاه میفرستد. پزشکان با مشاهده سلول ها زیر میکروسکوپ می توانند سرطان را تعیین کنند.
تعیین میزان سرطان
پس از تایید ابتلا به سرطان مقعد، ممکن است پزشک آزمایشات دیگری را برای تعیین
سرایت سرطان به غدد لنفاوی یا سایر مناطق بدن توصیه کند. آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- توموگرافی کامپیوتری (CT)
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
- توموگرافی انتشار پوزیترون (PET)
پزشک از اطلاعات به دست آمده برای تعیین مرحله سرطان استفاده می کند. مراحل سرطان مقعد با استفاده از اعداد رومی از 0 تا IV نشان داده می شود، کمترین مرحله نشان دهنده سرطان کوچک و محدود به مقعد است. مرحله چهارم، نشان دهنده آن است که سرطان به سایر نواحی بدن گسترش یافته است. پزشک از تعیین مرحله سرطان برای انتخاب روش های درمانی مناسب استفاده می کند.
درمان سرطان مقعد
تعیین نوع درمان برای سرطان مقعد بستگی به مرحله سرطان، سلامت بدن و … دارد. برخی از روش های درمان به این شرح است:
ترکیب شیمی درمانی و پرتودرمانی
پزشکان معمولاً سرطان مقعد را با ترکیبی از شیمی درمانی و پرتودرمانی درمان می کنند. این دو درمان یکدیگر را تقویت کرده و شانس درمان را بهبود می بخشند.
شیمی درمانی، داروهای شیمی درمانی به ورید تزریق می شوند و یا به صورت قرص مصرف می شوند. این مواد شیمیایی در بدن حرکت می کنند و سلول هایی مانند سلول های سرطانی که به سرعت در حال رشد هستند، را از بین می برند. متأسفانه این داروها به سلولهای سالم که به سرعت رشد می کنند مانند سلولهای دستگاه گوارش و فولیکول های مو، نیز آسیب می رسانند. عوارض جانبی این داروها شامل تهوع ، استفراغ و ریزش مو می شود.
پرتو درمانی، در طی پرتودرمانی از پرتوهای پرقدرت مانند اشعه X و پروتون برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده می کنند. در طول پرتودرمانی، بیمار بر روی یک میز قرار می گیرید و یک ماشین بزرگ در اطراف او حرکت می کند، پرتوها به مناطق خاصی از بدن هدایت می شوند تا سلول های سرطان را هدف بگیرند.
تشعشع ممکن است به بافت سالم بدن در نزدیکی محل هدف آسیب برساند. عوارض جانبی پرتو درمانی شامل قرمزی پوست و زخمهای داخل و اطراف مقعد و همچنین سخت شدن و کوچک شدن کانال مقعد باشد.
به طور معمول بیمار در طی پنج یا شش هفته تحت پرتو درمانی قرار می گیرد. شیمی درمانی به طور معمول در هفته اول و هفته پنجم انجام می شود. پزشک برنامه درمانی را بر اساس ویژگی های سرطان و سلامت کلی شما تنظیم می کند.
اگرچه ترکیب شیمی درمانی و پرتودرمانی باعث افزایش اثربخشی این دو روش درمانی می شود، اما عوارض جانبی را افزایش می دهد.
عمل جراحی
پزشکان به طور معمول از روشهای مختلفی برای برطرف کردن سرطان مقعد بر اساس مرحله سرطان استفاده می کنند. جراحی برای برداشتن بافت سرطان مقعد در مراحل اولیه انجام می شود. سرطان های مقعد بسیار کوچک ممکن است از طریق عمل جراحی برداشته شود. در طی این روش، جراح تومور و مقدار کمی از بافت سالم موجود در آن را برطرف می کند.
در مرحله ای که تومورها کوچک هستند، سرطان بدون آسیب رساندن به عضلات اسفنکتر مقعدی که کانال مجرای آنال را احاطه کرده اند، از بین می روند. ماهیچه های اسفنکتر مقعد، عملکرد روده را کنترل می کنند، بنابراین پزشکان برای حفظ ماهیچه ها تلاش می کنند. بسته به سرطان ، پزشک ممکن است بعد از عمل نیز شیمی درمانی و پرتودرمانی را توصیه کند.
در مواردی که سرطان به درمان های دیگر پاسخ نداده است. ممکن است یک عمل گسترده تر انجام دهد. در طی این عمل جراح کانال مقعد، راست روده و قسمتی از روده بزرگ را جدا می کند. سپس قسمت باقی مانده از روده بزرگ را به دهانه ای (استوما) بر روی شکم متصل می کند که از طریق آن مواد زائد از بدن خارج شوند.
ایمونوتراپی
در این روش درمان از سیستم ایمنی بدن برای مقابله با سرطان استفاده می کنند. اساس این روش تحریک و یا سرکوب سیستم ایمنی بدن برای مقابله با بیماری است.
زیرا ممکن است سیستم ایمنی بدن در مقابله با بیماری واکنش نداشته باشد، زیرا سلول های سرطانی پروتئین هایی تولید می کنند که توسط سلول های سیستم ایمنی بدن غیر قابل تشخیص است. ایمونوتراپی با دخالت در این فرآیند عمل می کند. درمانهای ایمونوتراپی به طور کلی برای افرادی که مبتلا به این بیماری در مرحله پیشرفته هستند، کاربرد دارد.
منبع: