سؤالات متداول درباره سندروم کمر صاف
تفاوت ستون فقرات طبیعی با سندروم کمر صاف چیست؟
در نگاه رو به روی فرد، ستون فقرات باید صاف باشد. در نگاه کردن به بیمار از نمای جانبی یا از پهلو، ستون فقرات یک سری انحنا دارد. در ستون فقرات گردن و قسمت تحتانی کمر ستون فقرات کمری انحنا به سمت داخل یا نوسان وجود دارد که به کاوپُشتی یا لوردوز (انحنای زیاد ستون فقرات بطرف جلو) معروف است. در ستون فقرات قفسه سینه، یک انحنا بیرونی یا کیفوز وجود دارد.
برای اینکه فرد در حالت استاندارد و راحت گام بردارد (بدون صرف انرژی زیاد)، انحنا های موجود باید به خوبی متعادل باشند. خط ثقل باید از طریق سر و ستون فقرات گردن و در پشت ساکروم و مرکز باسن قرار گیرد. در این روش فرد برای ایستادن به حالت صاف و قدم زدن باید حداقل انرژی را مصرف کند.
هنگامی که این انحنا ها به تعادل نرسند، ممکن است همراه با کیفوز بیش از حد در ستون فقرات قفسه سینه یا از بین رفتن لوردوز طبیعی در ستون فقرات کمر، بیمار ممکن است علائمی را تجربه کند. شرط دوم، از بین رفتن لوردوز یا کیفوز در ستون فقرات کمر که باعث ایجاد علائم می شود، سندروم کمر صاف گفته می شود.
علائم سندروم کمر صاف
علائم اصلی مشکل در ایستادن به حالت ایستاده با کمردرد و اغلب درد ران و کشاله ران است. علائم بیمار به طور معمول در طول روز با احساس خستگی و دشواری بسیار در ایستادن بدتر می شود.
بیماران باسن و زانو را خم کرده یا خم می شوند تا به آنها اجازه دهد موقعیت قائم داشته باشند. این موضوع اغلب در طول روز بسیار خسته کننده است.
برخی از بیماران همچنین دارای علائم سیاتیک و یا تنگی کانال نخاعی با درد پا و ضعف بسیار در راه رفتن هستند. برخی از افراد در راستای تراز کردن خود و حفظ تعادل، درد گردن و پشت کمر دارند. بدنبال این علائم غالباً افراد ناتوان و عاجز می شوند و به داروهای ضد درد نیاز پیدا می کنند چراکه توانایی فرد در انجام فعالیتهای روزمره بسیار محدود می شود.
علل سندروم کمر صاف
سندروم کمر صاف در ابتدا در یک سری از بیمارانی که تحت درمان با میله های هارینگتون قرار گرفته بودند، توصیف شد. این اولین نوع درمان ستون فقرات برای اصلاح اسکولیوز بود. این نوع ابزار تمایل به صاف کردن نوسان طبیعی یا لوردوز در ستون فقرات کمری، به ویژه هنگامی که تمایل به سمت ستون فقرات کمر تحتانی گرفته شده است.
این سیستم از دهه 1960 تا 1980 مورد استفاده قرار گرفت. با سیستم ها و تکنیک های مدرن درمان اسکولیوز، این مشکل بسیار کمتر مرسوم بود. بیمارانی که تحت درمان با میله های هارینگتون قرار گرفته اند، معمولاً سالها یا حتی ده ها سال خیلی خوب و بدون مشکل پیش می رفتند. ستون فقرات آنها ممکن است “صاف شدن” لوردوز با دیسکهای نرمال را جبران کند. سرانجام، چون دیسک ها زیر فیوژن ممکن است از بین بروند، فرد توانایی ایستادن به صورت قائم و گسترش درد را از دست خواهد داد.
علل دیگر سندروم کمر صاف شامل موارد زیر است:
اسپوندیلیت آنکیلوزان یا روماتیسم ستون فقرات
یک بیماری التهابی مزمن مفاصل که شامل ستون فقرات می شود باعث سفتی و از بین رفتن لوردوز می شود.
بیماری دیسک دژنراتیو
روند پیری طبیعی منجر به فرسودگی و یا تخریب دیسک های بین مهره ای، صدمه به ستون فقرات و … می شود. در ستون فقرات کمری، ای دیسک ها به لوردوز طبیعی کمک می کنند. با انحطاط دیسک، ستون فقرات سفت می شود و لوردوز کم می شود. بيمار در رسیدن به وضعيت صاف، دچار مشکل شدیدی می شود.
سندروم پس از لامینکتومی (دردهای باقیمانده بعد از جراحی باز ستون فقرات)
در برخی از بیماران، به دنبال لامینکتومی برای رفع فشار اعصاب نخاعی، از دست دادن لوردوز به بی ثباتی ممکن است منجر شود. سندروم پس از لامینکتومی گاهی همراه با سندروم شکست جراحی کمر است.
شکستگی های فشردگی مهره ای
از بین رفتن یک مهره یا چند در ساختمان بلوک های ستون فقرات که اغلب به دلیل پوکی استخوان است، ممکن است منجر به از بین رفتن لوردوز و کمر صاف شود.
تشخیص سندروم کمر صاف
این تشخیص ابتدا توسط تاریخچه انجام می شود. بیماران که در ایستادن قائم مشکل دارند و نیز کمردرد، نمونه بارزی از افراد مبتلا هستند. آنها ممکن است سابقه جراحی قبلی یا یک بیماری در گذشته داشته باشند که آنها را مستعد ابتلا به این سندروم کنند.
در مرحله بعد، با کمک رادیوگرافی تصویر کامل ستون فقرات به صورت ایستاده تهیه می شود. بیشتر نمای جانبی مفید است با ایستادن بیمار و صاف نگاه داشتن زانو ها و کمی خم شدن به سمت جلو. این کار توسط خط جاذبه که در مقابل ساکروم قرار دارد نشان داده شده است. سرانجام، از MRI ، سی تی اسکن و گاهی اوقات یک میلوگرام (که به آن میلوگرافی نیز گفته می شود (برای ارائه اطلاعاتی در مورد صحت و سلامت دیسک ها و مهره ها و باز بودن کانال ستون فقرات (فشرده سازی نخاعی یا خیر)استفاده می شود.
درمان غیر جراحی سندروم کمر صاف
بیماران ممکن است در ابتدا با فیزیوتراپی و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی درمان شوند. یک برنامه تمرینی پایدار می تواند باعث کاهش علائم شود. با این حال، اگر مشکل ساختاری به اندازه کافی قابل توجه باشد، درمان غیر جراحی طبیعی است که شکست بخورد.
دلایل سندرم کمر صاف
اولین بار این سندرم در بیمارانی توصیف شد که در گذشته اسکولیوز آنها با میله های هارینگتون درمان می‌شد. این میله‌ها در حین اصلاح اسکولیوز باعث صاف شدن لوردوز طبیعی در ناحیه ستون فقرات کمری می‌شد، به ویژه وقتی که فیوژن در مهره های تحتانی ستون فقرات کمری(L۴,L۵) صورت می‌گرفت. این سیستم از سال ۱۹۶۰ تا ۱۹۸۰ استفاده می‌شد. با تکنیک‌های جدید درمان اسکولیوز و وسایل ثبات جدید، این سندرم کم پیش می‌آید. بیماران درمان شده با میله های هارینگتون، اغلب سالها یا حتی دهه‌ها بدون مشکل زندگی می‌کردند؛ زیرا دیسکهای طبیعی زیر سطح خشک شده ستون فقرات، صاف شدگی لوردوز را جبران می‌کند؛ اما زمانی که این دیسک‌ها تخریب شوند، شخص توانایی ایستادن صحیح را از دست می دهد و درد ایجاد می‌شود. دیگر علل سندرم کمر صاف شامل موارد ذیل می‌باشد:
بیماری تخریب دیسک: دیسکهای بین مهره‌ای به عنوان جاذب نیروهای وارده به ستون فقرات عمل می‌کنند. علاوه بر آن لوردوز ناحیه ی کمری را حفظ می‌کنند. با افزایش سن، تغییرات دیسک شروع می‌شود و پس از تخریب، نقش جاذب نیروی خود را از دست داده، لوردوز کاهش می‌یابد و بیمار در حفظ ایستایی خود دچار مشکل می‌شود.
شکستگی‌های فشرده ی مهره‌ها: شکستگی متعدد مهره‌ها به خصوص در اثر پوکی استخوان باعث از بین رفتن انحنای طبیعی شده و لذا سندرم کمر صاف ایجاد می‌شود.
بیماری اسپوندیلیت انکلیوزان: یک بیماری التهابی مزمن است که ستون فقرات را در هم درگیر می‌نماید و در نهایت باعث کاهش لوردوز می‌شود.
سندرم پس از جراحی لانیکتومی: بدن در بعضی مواقع بعد از لامینکتومی و فشار زدایی ریشه های عصبی، کاهش لوردوز داده و باعث ایجاد ناپایداری رخ می‌شود.
تشخیص سندرم کمر صاف
قدم اول مثل همه موارد شرح حال دقیق است. بیمار از عدم توانایی ایستادن صحیح و همچنین درد کمر شاکی است. معمولاً سابقه ای از جراحی یا بیماری التهابی دارد. رادیوگرافی از همه ی طول ستون فقرات ضروری است. رادیوگرافی در حالت ایستاده و زانوهای صاف انجام می‌شود. وضعیت بیمار به صورتی که خود را به جلو خم کرده است مشاهده می‌شود. با خط شاقولی بدن نیز می‌توان دید که این خط از جلوی استخوان خاجی می‌گذرد. در صورت ضرورت MRI و سی تی اسکن و گاه میلوگرام برای بررسی کانال‌های نخاعی و دیسک‌ها انجام می شود.
درمان‌های غیر جراحی سندرم کمر صاف
در بعضی از موارد با استفاده از داروهای ضد التهاب، درمان‌های فیزیکی و تمرینات ورزشی می‌توان علائم را بر طرف نمود؛ اما اگر تغییرات ساختمانی ستون فقرات زیاد و ماندگار باشد درمان غیر جراحی با شکست همراه خواهد بود.
درمان جراحی سندرم کمر صاف
در بسیاری از موارد به خصوص هنگامی که تغییرات ساختمانی ستون فقرات وجود دارد درمان جراحی به کمک بیمار می‌آید و راستایی ستون فقرات ایجاد می شود.
تمرین های ورزشی برای اصلاح کمر صاف:
- روی صندلی بنشینید و تنه تان را به سمت جلو خم کنید. این حرکت باعث کشیده شدن ماهیچه های پشتی می شود. انگار می خواهید با فردی با اشاره سر و خم شدن به جلو سلام کنید.
- روی صندلی بنشینید٬ طوری که فرد دیگری دستش را پشت سر و گردن تان گذاشته است. سر و سینه تان را به سمت جلو خم کنید. این کار وقتی در راستای دامنه حرکتی مفاصل قرار بگیرد، باعث کشش بیشتر عضلات بازکننده گردن می شود. تمام فشارهایی که فرد دوم وارد می کند باید به آرامی و ذره ذره اعمال شوند، در غیر این صورت به ماهیچه ها آسیب می زنند.
- در صورتی که ناهنجاری پشت صاف به دلیل کوتاهی همزمان عضلات پشتی و کمری باشد، باید هر دو گروه را نرمش داده و بکشید. در حالت نشسته با پاهای صاف روی زمین بنشینید و سعی کنید در حالی که سر، پشت و کمر خود را خم کرده اید، بدن را به سمت پایین و جلو ببرید. همچنین دست های خود را به صورت همزمان به سمت مچ پا بدن را به ران ها برسانید. در همین حالت فرد دیگری می تواند از پس سر و گردن فشار بیشتری وارد کرده تا عضلاتتان بیشتر از قبل کشیده شود.
- در صورتی که عضلات بازکننده گردن، پشت و کمر دچار کوتاهی شده باشند، می توانید از این تمرین کششی کمک بگیرید. روی صندلی بنشینید و سر، تنه و کمر را خم کنید سپس زانوها را از هم دور کرده و دست ها را از بین پاهایتان عبور داده و به زمین برسانید. این حرکت باعث کشش عضلات کوتاه شده پشت و کمر می شود. برای کشش بیشتر می توانید از فرد دیگری کمک بگیرید تا سرتان را به سمت پایین فشار بدهد. از این راه میزان خم شدن در کل تنه افزایش می یابد.
منبع: