علائم پارگی رباط زانو: ورم و درد شدید پس از آسیب و مشکل در راه رفتن
برخی از شایع‌ترین علائم پارگی رباط زانو شامل درد، تورم و در برخی موارد صدای ناگهانی و قابل شنیدن است. شدت این علائم بستگی به آن دارد که کدامیک از رابط‌های زانو پاره شده باشد. اغلب افرادی که دچار این عارضه هستند از بی‌ثباتی مفصل زانو نیز شکایت دارند که می‌تواند منجر به فرار کردن یا خالی کردن زانو شود، اما این علامت ممکن است به علت تورم زیاد در مفصل زانو، بروز پیدا نکند. رباط‌های زانو، بافت‌هایی به شکل نوار هستند که استخوان‌های پا را (استخوان ران، درشت نی و فیبولا) به یکدیگر متصل می‌کنند. پارگی این رباط‌ها اغلب به صورت یک آسیب ورزشی در افراد بسیار فعال، پرتحرک و سالم رخ می‌دهد. برای بهبودی کامل این عارضه، درمان مناسب از ضرورت و اهمیت زیادی برخوردار است. این مقاله انواع پارگی رباط‌های زانو که اغلب در پزشکی ورزشی دیده می‌شود را بررسی می‌کند و نگاهی اجمالی به روش‌های درمانی اصلی خواهد داشت که پزشکان در زمان وقوع این نوع از آسیب‌دیدگی‌های زانو ممکن است استفاده کنند.
انواع آسیب‌دیدگی‌های رباط زانو
آناتومی مفصل زانو شامل سر استخوان ران (فمور)، سر استخوان درشت نی (تیبیا)، استخوان تحتانی ساق پا یا نازک نی (فیبولا) و کشکک زانو می‌باشد.
اما رباط زانو چیست؟ رباط یک بافت نواری شکل کوتاه، انعطاف‌پذیر و سخت است که دو استخوان را در کنار هم نگه می‌دارد و اغلب در محل وجود آن یک مفصل تشکیل می‌شود. آسیب‌دیدگی رباط‌های زانو می‌تواند مربوط به یکی از 4 رباط اصلی موجود در مفصل زانو باشد. رباط‌های زانو شامل موارد زیر هستند:
رباط صلیبی قدامی (ACL)
پارگی ACL به عنوان شناخته شده‌ترین آسیب رباط‌های زانو و در عین حال شایع‌ترین نوع آن است. این رباط به صورت مورب از وسط مفصل زانو عبور می‌کند و وظیفه حمایت و پایداری محل اتصال استخوان‌های درشت نی، ران و کشکک را بر عهده دارد. شدت علائم آسیب‌دیدگی یا پارگی ACL که به آن اصطلاحاً پیچ‌خوردگی زانو نیز گفته می‌شود، می‌تواند در افراد مختلف از تورم و حساسیت خفیف تا درد و ورم شدید در صورت پارگی کامل (که باعث بی‌حرکتی کامل و بی‌ثباتی مفصل زانو می‌شود) متغیر باشد.
رباط صلیبی خلفی (PCL)
رباط صلیبی خلفی به جز در مورد تصادفات رانندگی، در حالت عادی به ندرت آسیب می‌بیند. این رباط استخوان درشت نی را تثبیت کرده و از خم شدن بیش از حد آن به طرف عقب جلوگیری می‌کند. رباط صلیبی خلفی اغلب به دلیل ضربه شدید به قسمت جلوی زانو، به ویژه در زمانی که زانو خم شده باشد مثلاً هنگام نشستن پشت فرمان خودرو، آسیب می‌بیند. خوشبختانه اغلب آسیب‌دیدگی‌های این رباط می‌تواند به خودی خود بهبود پیدا کند، اما به هر حال لازم است که هر نوع آسیب‌دیدگی مشکوک این رباط بعد از تصادفات رانندگی به وسیله یک پزشک متخصص معاینه و بررسی شود.
رباط جانبی خارجی (LCL)
این رباط مسئول کنترل حرکت‌های جانبی زانو و مهار حرکات غیرطبیعی آن است. رباط جانبی خارجی، استخوان ران را به استخوان نازک نی که استخوان کوچک‌تر در ناحیه ساق پا است، متصل می‌کند. این رباط در سمت خارجی مفصل زانو در کنار استخوان درشت نی قرار دارد. پارگی این رباط با درد در قسمت خارجی مفصل زانو مشخص می‌شود.
رباط جانبی داخلی (MCL)
رباط جانبی داخلی یک رباط پهن و ضخیم است که در امتداد قسمت داخلی مفصل زانو قرار گرفته و استخوان ران را به استخوان درشت نی متصل می‌کند. این رباط می‌تواند در زمان انجام فعالیت‌های ورزشی پربرخورد (مانند فوتبال)، چرخش و پیچش‌های ناگهانی (مانند فوتبال و بسکتبال) و لغزش‌های شدید (مانند اسکی و اسکیت روی یخ) آسیب ببیند. علاوه بر آن ممکن است این رباط در اثر استفاده مکرر و بیش از حد نیز دچار آسیب‌دیدگی شده و مانند یک نوار لاستیکی فرسوده، به حالت شل و انعطاف‌ناپذیر تبدیل شود.
علائم پارگی رباط
علائم پارگی رباط می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
تورم بعد از آسیب‌دیدگی
درد شدید و ناگهانی
شنیده شدن صدای بلند ضربه در زمان وقوع آسیب
احساس ناپایداری و شل شدن مفصل زانو
ناتوانی در راه رفتن یا تحمل وزن بر روی زانو بدون احساس درد
در صورت مشاهده این علائم باید بلافاصله به پزشک مراجعه کرد. توجه کنید که این آسیب‌دیدگی به خودی خود بهبود پیدا نمی‌کند و هر گونه تأخیر در درمان آن می‌تواند باعث تشدید آسیب‌ها شود.
درجه پارگی رباط
پارگی رباط می‌تواند از نظر شدت به سه درجه تقسیم شود:
درجه یک هنگامی است که فقط چند رشته از فیبرهای رباط آسیب دیده باشد.
درجه دو هنگامی است که رباط به صورت جزئی پاره شده اما جدا نشده و هنوز ساختار کامل خود را حفظ کرده است.
درجه سه هنگامی است که رباط کاملاً پاره و جدا شده باشد.
پارگی‌های درجه یک معمولاً به خودی خود بهبود می‌یابد، اما انواع درجه دو و سه شدت بیشتری دارد و ممکن است به عمل جراحی نیاز داشته باشد.
تشخیص پارگی رباط زانو
معاینه فیزیکی که پزشک برای تشخیص پارگی یکی از رباط‌های زانو انجام می‌دهد ممکن است شامل تخلیه ورم زانو با استفاده از یک سوزن، دستور عکسبرداری اشعه ایکس جهت تشخیص شکستگی احتمالی یک استخوان و عکسبرداری MRI برای تعیین شدت آسیب‌دیدگی بافت‌های نرم باشد.
درمان پارگی رباط زانو
اولین اقدامی که برای درمان پارگی رباط زانو انجام می‌گیرد، در واقع مجموعه‌ای از 4 راهکار درمانی است که اصطلاحاً به آن RICE گفته می‌شود. این واژه مخفف 4 کلمه استراحت کردن، یخ گذاشتن، فشار دادن (کمپرس) و بالا نگه داشتن می‌باشد. اگر پارگی رباط یا پیچ خوردگی زانو در حد خفیف باشد، همین اقدامات می‌تواند تنها موارد تجویزی برای شما باشد و با انجام آنها، آسیب‌دیدگی بدن شما به خودی خود بهبود خواهد یافت.
به زانوی خود استراحت بدهید. وزن غیر ضروری روی زانوی خود وارد نکنید و در صورت لزوم حتماً از عصا استفاده کنید.
روی زانوی خود یخ بگذارید. بسته یخ (یا نخود فریز شده یا ژل سرد) را هر 3 تا 4 ساعت به مدت 20 تا 30 دقیقه روی زانو بگذارید تا درد، التهاب و ورم مفصل زانو کاهش پیدا کند. این کار را تا زمانی که علائم شما وجود دارد ادامه دهید.
مفصل زانو را تحت کمپرس نگه دارید. با استفاده از یک بانداژ کشی و با فشار مختصری، زانو را ببندید تا به کنترل ورم و افزایش پایداری مفصل زانو کمک شود.
زانو را بالا نگه دارید. هنگام نشستن یا استراحت کردن، زانوی خود را روی یک بالش یا دسته مبل قرار دهید تا در ارتفاعی بالاتر از بدن قرار گیرد. این کار به کاهش ورم و تجمع مایع در داخل مفصل زانو کمک می‌کند.
سایر اقدامات درمانی به جز عمل جراحی شامل پوشیدن زانوبند مناسب در زمان بازگشت به فعالیت‌های روزمره، مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن، آسپرین یا ناپروکسن و انجام حرکات کششی توصیه شده توسط پزشک یا فیزیوتراپیست جهت تقویت عضلات و جلوگیری از تکرار آسیب‌دیدگی در آینده می‌باشد.
فیزیوتراپی برای پارگی رباط زانو
یک فیزیوتراپیست در ابتدا آسیب‌دیدگی زانوی شما را به طور کامل بررسی می‌کند و تشخیص می‌دهد که آیا لازم است برای بررسی‌های بیشتر به متخصص ارتوپدی مراجعه کنید یا خیر. پس از تشخیص دقیق آسیب‌دیدگی، می‌توان اقدامات توانبخشی را شروع کرد. ابتدا یک برنامه ورزشی جامع برای شما تدوین می‌شود که بلافاصله اجرای آن را شروع می‌کنید. تمرین‌هایی که در این برنامه ورزشی گنجانده می‌شود برای همان شدت آسیب‌دیدگی که شما به آن دچار شده‌اید مناسب است. به تدریج که روند بهبود آسیب‌دیدگی ادامه پیدا می‌کند، سطح این تمرینات نیز پیشرفته‌تر می‌شود. برای تسریع در بهبودی مطلوب بافت‌های آسیب‌دیده، اقدامات درمانی دیگری نیز همراه با برنامه ورزشی انجام می‌گیرد. این اقدامات شامل ماساژ بافت‌های نرم، حرکت دادن مفصل و اجرای تکنیک‌های انرژی عضلانی است. اگر همه اینها به شکل صحیح انجام شود، بهبودی سریع و رضایت‌بخشی را تجربه خواهید کرد.
آیا به عمل جراحی نیاز دارید؟
شاید بله، شاید هم خیر. این به نوع آسیب‌دیدگی شما و نظر پزشکتان بستگی دارد. پارگی رباط‌های جانبی خارجی و جانبی داخلی اغلب نیازی به جراحی نخواهد داشت، زیرا اینها رباط‌های جانبی هستند. اما درمان پارگی هر یک از رباط‌های صلیبی قدامی و خلفی می‌تواند به جراحی ترمیمی زانو نیاز داشته باشد که طی آن رباط‌های کاملاً پاره شده یا آن‌هایی که به طور برگشت‌ناپذیری آسیب دیده‌اند با تاندون‌هایی که از قسمت‌های مختلف بدن شما یا از یک جسد جدا شده است، جایگزین می‌شود.
بازسازی رباط یک عمل جراحی بزرگ و پیچیده است که همه افراد آسیب‌دیده (حتی در صورت نیاز) مایل به انجام آن نیستند. اما در صورتی که درد زانو یا شدت بالای آسیب‌دیدگی باعث ناتوانی در حرکت شما شده است، ممکن است عمل جراحی راهکار مطلوبی برای شما باشد. عدم انجام عمل جراحی توصیه شده می‌تواند منجر به بروز مشکلات مادام‌العمر، ناپایداری و آسیب‌دیدگی‌های مجدد زانو در آینده شود. بنابراین حتماً در مورد گزینه‌های درمانی موجود با پزشک خود به دقت مشورت کنید. زمان بهبودی شما به شدت آسیب‌دیدگی و کیفیت درمانی که انجام می‌دهید بستگی خواهد داشت.
منبع: