رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی مناسب چه کسانی است؟
در حال حاضر، دو رشته مستقل، در مقطع کارشناسی، در حوزه صنایع غذایی، ارائه می‌شوند و دانشجو می‌پذیرند. رشته اول، با عنوان «علوم و صنایع غذایی» و کد ردیف رشته 40 شناخته می‌شود. این رشته در زیرگروه یک گروه آزمایشی تجربی قرار دارد و پذیرش آن به صورت کشوری است.
رشته دوم، با عنوان «علوم و مهندسی صنایع غذایی (کشاورزی)» و کد ردیف رشته 106، شناسایی می‌شود. این رشته در زیرگروه ۵ گروه آزمایشی تجربی قرار دارد و پذیرش آن به صورت قطبی است. در این نوشتار، هر دوی این رشته‌ها را معرفی می‌کنیم، هرچند، موضوع بحث آن، بیشتر بر رشته دوم، یعنی علوم و مهندسی صنایع غذایی است. لطفا به تشابه اسم رشته‌ها دقت کنید.
رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی، یکی از شاخه‌های گروه کشاورزی است که هدف اصلی آن، تولید، برداشت و فراوری مواد خام گیاهی و دامی و حفظ کیفیت آن‌ها تا رسیدن به دست مصرف‌کننده است. این رشته، سرشار از درس‌های حفظی و محاسباتی است که بیشتر آن‌ها با زیست و شیمی مرتبط هستند و با دنیایی از اصطلاحات علمی و اسامی تخصصی سر و کار دارد که ورود به آن، نیازمند داشتن مهارت کافی در زبان انگلیسی است.
پس اگر
حوصله ساعات طولانی کار در کارخانه‌ها را دارید.
به نکات ظریف بهداشتی، اهمیت می‌دهید.
به کار گروهی علاقمند هستید.
از توان جسمی مناسب برخوردارید.
به جزئیات، دقت می‌کنید.
حوصله محاسبات سنگین، یادگیری انواع نرم افزارها و طرز کار دستگاه‌های پیچیده آزمایشگاهی را دارید.
عاشق زیست و شیمی هستید.
در زبان انگلیسی، مهارت کافی را دارید.
رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی، به احتمال زیاد، انتخاب مناسبی برای شماست.
کدام دروس دبیرستان در رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی بیشتر کاربرد دارند؟
همانطور که می‌دانید رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی (کشاورزی)، در زیرگروه 5 از گروه آزمایشی علوم تجربی قرار دارد. این زیرگروه، علاوه بر مهندسی صنایع غذایی، شامل رشته‌های گوناگونی است که در مقطع کارشناسی عبارتند از:
آموزش تربیت بدنی، اقتصاد کشاورزی، امنیت بین الملل، امنیت نرم، حفاظت اطلاعات، تربیت مروج سیاسی، ترویج و آموزش کشاورزی پایدار، پژوهشگری امنیت، ضد تروریسم، علوم دامی، علوم فنی امنیت، علوم و مهندسی باغبانی، علوم و مهندسی جنگل، علوم و مهندسی خاک، علوم و مهندسی شیلات، علوم و مهندسی محیط زیست، علوم ورزشی، کتابداری در شاخه پزشکی، مددکاری اجتماعی، مدیریت خدمات بهداشتی درمانی، مربیگری عقیدتی، مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، مهندسی صنایع چوب و فراورده‌های سلولزی، مهندسی صنایع مبلمان، مهندسی طبیعت، مهندسی فضای سبز.
رشته‌های زیرگروه ۵ علوم تجربی، در مقطع کاردانی عبارتند از:
امور اراضی، امور زراعی و باغی، تکنولوژی صنایع غذایی، تکنولوژی محیط زیست، تولید و فراوری خرما، تکنولوژی مرتع و آبخیزداری، تکنولوژی مواد غذایی، تولید و بهره برداری از گیاهان دارویی و معطر، تکنولوژی تولیدات گیاهی و علوم ورزشی.
ضرایب دروس، در زیرگروه ۵ علوم تجربی، در طی سال‌های اخیر، مطابق با جدول زیر بوده است.
درس زمین‌شناسی ریاضی زیست فیزیک شیمی
ضریب 1 3 2 2 2
همانطور که از این جدول و عناوین رشته‌های دیگر زیرگروه 5 پیداست، شالوده این زیرگروه بر درس ریاضی استوار است. بنابراین برای قبولی در هریک از رشته‌های این زیرگروه، کسب نمره تراز بالا در درس ریاضی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و درس‌های زیست، شیمی و فیزیک، در اولویت‌های بعدی قرار دارند.
از طرفی، بر خلاف رشته‌هایی مثل علوم و صنایع غذایی، پزشکی و دندانپزشکی، که در زیرگروه یک قرار دارند و درس زمین شناسی، برای آن‌ها ضریب صفر گرفته است، در زیرگروه 5، نمره تراز این درس با ضریب یک تخصصی، محاسبه و در امتیاز نهایی داوطلبان، اعمال می‌شود.
نوع گزینش رشته مهندسی صنایع غذایی، به صورت قطبی است. یعنی پس از کسر سهمیه ایثارگران، 20 درصد از بقیه ظرفیت‌های موجود، به داوطلبان آزاد و مابقی، به نسبت شرکت‌کنندگان هریک از سهمیه‌ها (مناطق و خانواده شهدا)، به کل شرکت‌کنندگان آن بوم، در گروه آزمایشی تجربی، تقسیم می‌شود. به بیان ساده‌تر، اگر یکی از دانشگاه‌های قطب خود را برای ادامه تحصیل در رشته مهندسی صنایع غذایی، انتخاب کنید، از شانس بیشتری، نسبت به داوطلبان دیگر مناطق، برخوردار خواهید بود.
همانطورکه می‌دانید، دانش‌آموزان، صرف نظر از نوع دیپلم خود و تنها بر حسب علاقه، می‌توانند در هریک از گروه‌های آزمایشی آزمون سراسری، شرکت کنند. اما علاوه بر نمره آن‌ها در آزمون سراسری، معدل آن‌ها در پایه‌های تحصیلی متوسطه نیز، در امتیاز نهایی، لحاظ می‌شود. در زیرگروه 5، برای دانش‌آموزان نظام جدید آموزشی (نظام ۳-۳-۶)، سوابق تحصیلی و معدل دیپلم، مطابق جدول زیر، در نمره نهایی آزمون، اعمال می‌شود.
درس‌های عمومی، برای همه گروه‌ها با ضریب یک، در فرمول محاسبه امتیاز نهایی، لحاظ می‌شوند. اما اگر نوع دیپلم داوطلب، با گروه آزمایشی او متفاوت باشد، تنها نمره آن دسته از درس‌های تخصصی، در این فرمول، اعمال می‌شوند که با زیرگروه آزمایشی داوطلب، تناسب داشته باشند. میزان این تاثیر، حداکثر ۳۰ درصد است.
گرایش‌های رشته مهندسی صنایع غذایی برای ادامه تحصیل چه هستند؟
رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی، پیش‌تر، به عنوان یکی از گرایش‌های مجموعه مهندسی کشاورزی، شناخته می‌شد. اما در سال‌های اخیر، به صورت یک رشته مستقل دانشگاهی، عرضه می‌شود. در مقاطع تحصیلی بالاتر، این رشته، خود به گرایش‌های متنوع‌تری تقسیم می‌شود که در دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم و دانشگاه‌های علوم پزشکی، دانشجو می‌پذیرند. در مورد دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم، گرایش‌های رشته علوم و صنایع غذایی، در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا، عبارتند از:
مهندسی صنایع غذایی: دانش‌آموختگان این گرایش پرطرفدار، که اغلب با عنوان «مهندسان صنعت غذا» شناخته می شوند، در زمینه مدل‌سازی و بهینه‌سازی فرایندهای غذایی و تجهیزات صنایع غذایی، مهارت‌های فراوانی کسب می‌کنند.
(+) مجموعه آموزش‌های مهندسی علوم و صنایع غذایی
شیمی مواد غذایی: تمرکز این گرایش، بر تحقیقات بنیادی و توسعه‌ای مرتبط با فرایندهای تولید و بسته‌بندی مواد غذایی است.
(+) فیلم آموزش مروری بر شیمی مواد غذایی ۱
(+) فیلم آموزش شیمی مواد غذایی ۲
زیست فناوری مواد غذایی: دانشجویان این گرایش، می‌آموزند که چگونه از تکنیک‌های زیست فناوری، در ایجاد بو و مزه و تغییر بافت مواد غذایی خام استفاده کنند. این گرایش، یکی از شاخه‌های نوین علوم و صنایع غذایی به شمار می‌رود.
فناوری مواد غذایی: دانش‌آموختگان این گرایش، در طراحی تجهیزات و ماشین‌های فراوری مواد غذایی و همچنین در برنامه‌ریزی و توسعه خطوط تولید و سامانه های صنایع غذایی، مهارت‌های لازم را کسب می‌کنند.همانطور که گفتیم، رشته علوم و صنایع غذایی، در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا، در دانشگاه‌های وابسته به وزرات بهداشت نیز ارائه می‌شود. در مورد دانشگاه‌های وابسته به وزارت بهداشت، گرایش‌های رشته علوم و صنایع غذایی، در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا، عبارتند از:
بهداشت و ایمنی مواد غذایی
کنترل کیفی و بهداشت
میکروب‌شناسی مواد غذایی
علوم و صنایع غذایی
مهمترین دروس دانشگاهی رشته مهندسی صنایع غذایی چه هستند؟
علاوه بر درس‌های پایه و عمومی که تقریبا بین همه رشته‌ها در مقطع کارشناسی، یکسان هستند، رشته مهندسی صنایع غذایی، به عنوان یکی از شاخه‌های مهندسی شیمی، از یک سو و یکی از زیرگروه‌های مجموعه مهندسی کشاورزی، از سوی دیگر، دربرگیرنده درس‌های تخصصی این رشته است که مهمترین آن‌ها در جدول زیر، آورده شده‌اند.
ردیف درس ردیف درس
1 کشاورزی عمومی 16 باغبانی عمومی
2 دامپروری عمومی 17 زراعت عمومی
3 طرح آزمایشهای کشاورزی 1 18 میکروبیولوژی عمومی
4 فیزیولوژی پس از برداشت 19 میکروبیولوژی مواد غذایی
5 عملیات میکروبیولوژی مواد غذایی 20 شیمی مواد غذایی 1و2
6 اصول محاسبات صنایع غذایی 21 تجزیه مواد غذایی
7 اصول نگهداری مواد غذایی 22 ترمودینامیک مواد غذایی
8 مبانی مهندسی صنایع غذایی 23 تکنولوژی گوشت
9 صنایع شیلات 24 تکنولوژی روغن
10 تکنولوژی غلات 25 تکنولوژی لبنیات
11 عملیات تکنولوژی لبنیات 26 کنسرو سازی
12 تکنولوژی قند 27 بسته بندی مواد غذایی
13 صنایع آشامیدنیها 28 عملیات واحد در مهندسی صنایع غذایی
14 اصول طراحی کارخانجات صنایع غذایی 29 تغذیه
15 کنترل کیفیت مواد غذایی 30 پروژه
فارغ التحصیل رشته مهندسی صنایع غذایی در چه کارها و صنایعی می‌تواند شاغل شود؟
با این تعریف، می‌توان حدس زد که مهندسان علوم و مهندسی صنایع غذایی، در زمینه‌های عملیات تبدیل مواد غذایی، نگهداری محصولات کشاورزی، کنترل کیفیت، کمک به طراحی و بهینه سازی خطوط تولید در کارخانه‌ها، هدایت و نظارت مسئولیت فنی واحدهای تولید فرآورده های مختلف غذایی فعالیت می کنند.
زمینه‌های تخصصی حرفه‌ای دانش‌آموختگان گرایش‌های مختلف صنایع غذایی، عبارتند از:
آشنایی با مبانی علوم پایه، علوم تخصصی شیمی، بیوشیمی و بیوتکنولوژی مواد غذایی
آشنایی تئوری و عملی با دروس تخصصی فرایندهای تبدیل، نگهداری و بسته‌بندی مواد غذایی
طراحی کارخانه و واحدهای فراوری و تبدیل مواد غذایی
فرمولاسیون و نوآوری در ساخت محصولات جدید، فرآیند و تجهیزات به منظور ایجاد افزایش ارزش افزوده در زنجیره غذایی
استفاده بهینه از ضایعات کشاورزی و فراورده‌های جانبی واحدهای صنایع غذایی.
افزایش تخصص مهارت در زمینه‌های ایجاد و بهبود کیفیت ایمنی و سلامت مواد غذایی
توسعه راه‌های افزایش ایمنی و سلامت مواد غذایی در زنجیره تولید.
دانش‌آموختگان این رشته، اغلب، به عنوان مسئول فنی یا مسئول کنترل کیفی، در کارخانجات صنایع غذایی یا آزمایشگاه‌های مرتبط با آن‌ها مشغول به کار می‌شوند.
منبع: