روغنهای معطر نوعی داروی جایگزین و ارگانیک هستند که از عصارههای برخی گیاهان برای حفاظت از سلامت و تندرستی استفاده میشوند. این مقاله تمام آنچه که در مورد روغن معطر و اثرات آن باید بدانید را توضیح میدهد.
روغنهای معطر اغلب در آروماتراپی استفاده میشوند. برخی از تحقیقات نشان میدهد که روش صحیح استفاده از این روغن ها میتواند بسیار موثر و مفید باشد. با این حال، برخی از ادعاهای درمانی مرتبط با روغنهای معطر، مورد بحث و اختلاف است. در ادامه شما را با روغن معطر، انواع و خواص آن آشنا خواهیم کرد.
روغن معطر چیست؟
روغن معطر از قسمتهای خاصی از گیاهان خاص مانند برگ، پوست و … استخراج و تهیه میشود. این روغنها عطر و طعم گیاه یا به طور کلی «اسانس گیاه» را در خود دارند. ترکیبات معطر بینظیر، به هر روغن معطر، خاصیت بینظیری را نیز میبخشند. سازندگان از روشهای مختلفی برای تعیین غلظت آنها استفاده میکنند. پس از استخراج مواد شیمیایی معطر، این مواد را با روغن ترکیب میکنند تا محصولی تولید شود که آماده استفاده باشد. نحوهی تهیهی این روغنها از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا روغنهای معطری که حاصل فرآیندهای شیمیایی باشند، در این دسته قرار نمیگیرند. شما ممکن است این روغنهای معطر را به روغنهای گیاهی، کرمها یا ژلهای حمام اضافه کنید یا همچنین ممکن است آنها را بو کنید، روی پوست خود مالش دهید، یا در حمام خود از آنها استفاده کنید.
روغن معطر چگونه روی بدن تاثیر میگذارد؟
روغنهای معطر بیشتر در آروماتراپی مورد استفاده قرار میگیرند. آروماتراپی یک روش سنتی درمانی است که از عصاره گیاهان طبیعی برای بهبود سلامتی و ایجاد حال خوب جسمی و روحی استفاده میکند. روغنهای معطر برای نوشیدن کاربردی ندارند. مواد شیمیایی و گیاهی موجود در روغنهای معطر از ۲ طریق با بدن شما ارتباط برقرار میکنند.
- از طریق پوست: هنگامی که آنها را بر روی پوست خود بمالید، بعضی از مواد گیاهی جذب بدن میشوند. گفته میشود که روشهای خاصی مانند استفاده از گرما یا مالیدن در نواحی خاصی از بدن، میتواند میزان جذب پوستی را بهبود بخشد؛ با این حال، تحقیقات معتبری در این زمینه وجود ندارد.
- از طریق بویایی: استنشاق رایحه از روغنهای معطر میتواند مناطقی از سیستم لیمبیک را که بخشی از مغز شماست و در احساسات، رفتارها، حس بویایی و حافظه طولانی مدت نقش دارد، تحریک کند. جالب اینجاست که سیستم لیمبیک به شدت در شکل گیری خاطرات دخیل است. این موضوع تا حدی میتواند توضیح دهد که چرا بوهای آشنا میتوانند خاطرات یا احساسات را تحریک کنند. سیستم لیمبیک همچنین در کنترل چندین عملکرد فیزیولوژیکی ناخودآگاه مانند تنفس، ضربان قلب و فشار خون نقش دارد. به همین ترتیب، برخی افراد ادعا میکنند که روغنهای معطر میتوانند اثر فیزیکی بر روی بدن شما بگذارد. با این حال، موارد گفته شده هنوز در دست بررسی است و تأیید نشده است.
معرفی انواع روغنهای معطر و خواص هر کدام
بیش از ۹۰ نوع روغن معطر وجود دارد که هر کدام بوی بی نظیر و فواید سلامتی بالقوهی خود را دارند. در اینجا لیستی از ۱۰ روغن معطری که بیشترین کاربرد را دارند و خواص آنها را برای شما فراهم آوردهایم:
- روغن نعناع: تقویت انرژی و کمک به هضم غذا
- روغن اسطوخودوس: رفع استرس
- روغن چوب صندل: آرامش اعصاب و کمک به تمرکز
- روغن ترنج: کاهش استرس و بهبود شرایط پوستی مانند اگزما
- روغن گل سرخ: بهبود خلق و خو و کاهش اضطراب
- روغن بابونه: بهبود خلق و خو و آرامش
- روغن درخت یلانگ یلانگ: درمان سردرد، حالت تهوع و شرایط پوستی
- روغن درخت چای: مبارزه با عفونتها و تقویت ایمنی بدن
- روغن یاس: کمک به افسردگی، زایمان و میل جنسی
- روغن لیمو: کمک به هضم، خلق و خوی، سردرد
خواص و فواید روغنهای معطر در درمان برخی مشکلات و بیماریها
علیرغم کاربرد گستردهی روغنهای معطر، در مورد توانایی این روغنها در معالجهی برخی از شرایط جسمی و روانی، اطلاعات کمی وجود دارد. در اینجا به شواهد مربوط به برخی از مشکلات سلامتی رایج که از روغنهای معطر و آروماتراپی برای درمان آنها استفاده شده است، میپردازیم.
۱. تاثیر روغنهای معطر بر استرس و اضطراب
تخمین زده شده است که ۴۳٪ از افرادی که استرس و اضطراب دارند از نوعی روش درمانی جایگزین مانند آروماتراپی برای تسکین علائم خود استفاده میکنند. در مورد آروماتراپی، مطالعات اولیه کاملاً مثبت بوده است. بسیاری افراد نشان دادهاند که بوی برخی از روغنهای معطر میتواند در کنار درمان سنتی، برای درمان اضطراب و استرس برای آنها مفید واقع شود. جالب است بدانید که، استفاده از روغنهای معطر در طول ماساژ میتواند به کاهش استرس کمک کند، اگرچه این اثرات ممکن است تنها در حین انجام ماساژ تاثیر داشته باشد. همچنین طبق این تحقیقات به این نتیجه رسیدهاند که آروماتراپی در درمان اضطراب مؤثر نیست.
۲. معجزهی روغنهای معطر در رفع سردرد و میگرن
در دهه ۹۰، نتایج دو مطالعه نشان داد که مالیدن مخلوط روغن نعناع و اتانول بر روی پیشانی و شقیقه باعث تسکین سردرد میشود. مطالعات اخیر همچنین کاهش سردرد را بعد از مالش روغن نعناع و اسطوخودوس روی پوست تایید کردهاند. از این گذشته، پیشنهاد شده که مالش مخلوطی از روغن بابونه و کنجد در شقیقهها ممکن است سردرد و میگرن را درمان کند. این روش یک درمان سنتی سردرد ایرانی نیز هست. با این حال، برای اثبات این تحقیقات، مطالعات با کیفیت بیشتر مورد نیاز است.
۳. از بین بردن بیخوابی با روغن اسطوخودوس
تحقیقات نشان دادهاند که بوی روغن اسطوخودوس باعث بهبود کیفیت خواب زنان بعد از زایمان و همچنین بیماران مبتلا به بیماری های قلبی میشود. یک مطالعه، ۱۵ مورد ارتباط بین روغنهای معطر و خواب را بررسی کرده است. بیشتر مطالعات نشان میدهد که بو کردن روغنها (بیشتر روغن اسطوخودوس) بر روی عادتهای خواب اثرات مثبتی دارد.
۴. اثرات روغنهای معطر بر کاهش التهاب
گفته میشود که روغنهای معطر ممکن است به مبارزه با شرایط التهابی کمک کنند. برخی از نتایج آزمایشها نشان میدهند که این روغنها دارای اثرات ضد التهابی هستند. آزمایش بر روی یک موش نشان داد که مصرف ترکیبی از اسانس آویشن و پونه کوهی باعث القاء بهبودی بیماری التهاب مخاط روده میشود. دو مطالعهی دیگر روی موش صحرایی با روغنهای گوشتی و رزماری نیز نتایج مشابهی ارائه دادند. با این حال، مطالعات بسیار کمی بر روی انسان، در رابطه با تأثیر این روغنها بر بیماریهای التهابی انجام شده است؛ بنابراین، صحت این نتایج قابل اطمینان نیست.
۵. اثر آنتی بیوتیک و ضد میکروبی روغنهای معطر
ظهور باکتریهای مقاوم به آنتی بیوتیک، باعث شده است تا در جستجوی ترکیبات دیگری که میتوانند با عفونتهای باکتریایی مبارزه کنند باشیم. بنابراین علاقه به جستجو در سایر ترکیبات افزایش یافته است. آزمایشاتی برای کشف اثرات ضد میکروبی بر روی روغنهای معطر، مانند روغن نعناع و روغن درخت چای انجام شده که نتایج مثبتی به همراه داشته است. با این حال، اگرچه نتایج این مطالعات جالب است، لزوماً تأثیراتی که این روغنها در بدن انسان دارند را نشان نمیدهند. همچنین برای اثبات خاصیت ضد باکتریایی کافی نیستند.
کاربردهای دیگر روغن معطر
روغنهای معطر به جز در آروماتراپی، کاربردهای زیاد دیگری نیز دارند. بسیاری از افراد از آنها برای عطر و بوی مطبوع در خانهی خود و همچنین در وسایلی مانند ماشین لباسشویی استفاده میکنند. همچنین از آنها به عنوان رایحهای طبیعی در لوازم آرایشی خانگی و محصولات طبیعی با کیفیت بالا استفاده میشود.
از این گذشته، گفته میشود که روغنهای معطر میتوانند جایگزین بی خطر و دوستدار محیط زیست برای دفع پشه به جای مصنوعات شیمیایی ساخته شده توسط انسان، مانند DEET باشند. با این حال، نتایج مربوط به اثربخشی آنها هنوز قطعی نشده است. همچنین مطالعات نشان دادهاند که برخی روغنها مانند روغن سنبل هندی، ممکن است انواع خاصی از پشهها را به مدت حدود ۲ ساعت دفع کند. این روغن در ترکیب با روغن وانیل ممکن است زمان محافظت را تا ۳ ساعت افزایش دهد. علاوه بر این، خواص روغنهای معطر نشان میدهد که برخی از آنها میتوانند به صورت صنعتی برای افزایش ماندگاری غذاها مورد استفاده قرار گیرند.
چگونه روغن معطر مناسب را انتخاب کنیم؟
بسیاری از شرکتها ادعا میکنند روغنهای آنها “خالص” یا دارای “اعتبار پزشکی” است. با این حال، این شرایط به صورت جهانی تعریف نشدهاند. با توجه به اینکه طرز تهیهی این روغنها کنترل نشده است و دستورالعمل ویژهای ندارد، کیفیت و ترکیب روغنهای معطر میتواند بسیار متفاوت باشد. برای انتخاب روغنهای با کیفیت بالا، نکات زیر را در نظر داشته باشید:
- خلوص: روغنی را پیدا کنید که فقط شامل ترکیبات گیاهی معطر، بدون مواد افزودنی یا روغنهای مصنوعی باشد. روغنهای خالص معمولاً به جای اصطلاحاتی مانند “روغن اسطوخودوس”، نام گیاه شناسی گیاه (مانند Lavandula officinalis) را ذکر میکنند.
- کیفیت: روغنهای معطر واقعی آنهایی هستند که با فرآیند استخراج از گیاهان، کمترین میزان تغییر را داشتهاند. یک روغن بدون مواد شیمیایی که از طریق تقطیر یا فشار مکانیکی استخراج شده است را انتخاب کنید.
- اعتبار: برای خرید محصولات باکیفیت، یک برند معتبر را انتخاب کنید.
چگونه روغن معطر را در خانه درست کنیم؟
با استفاده از این روش میتوانید روغنهای معطری را که پیدا نمیکنید، به سادگی در خانه درست کنید. همچنین میتوانید ترکیبی از روغنهایی که دوست دارید را درست کنید. فقط کافیست وسایل زیر راتهیه کنید:
- قابلمهی درب دار
- آب مقطر
- ۳ یا ۴ فنجان از گیاهی که میخواهید روغن آن را استخراج کنید
مراحل درست کردن روغن معطر
- مواد گیاهی را درون قابلمه بریزید. روی آن آب مقطر بریزید. میزان آب نباید از ۳/۴ ظرف بیشتر باشد. درب قابلمه را وارونه روی آن قرار دهید و اجازه دهید گیاهان دم کنند. ساختار مقعری درب باعث میشود عمل میعان انجام شود و قطرات بخار دوباره به درون ظرف بازگرددند.
- حرارت زیر قابلمه را زیاد کنید تا آب بجوشد. هنگامی که آب جوشید زیر آن را کم کنید تا ۳ الی ۴ ساعت به آرامی گیاه دم کند.
- بعد از گذشت این زمان زیر قابلمه را خاموش کنید و بگذارید سرد شود. سپس آن را درون یخچال قرار دهید و بگذارید یک شب تا صبح بماند.
- روز بعد قابلمه را از یخچال بیرون بیاورید. میبینید که یک لایه روغن سفت شده روی آن شکل گرفته است. این همان روغن مورد نظر شماست. آن را از روی آب جدا کنید و درون ظرف دیگری بریزید. این کار را سریع انجام دهید چرا که در صورت گرم شدن، روغن شکل گرفته ذوب میشود و قابل جدا شدن نیست.
- اگر مقداری آب نیز همراه با روغن شما جدا شده بود، آن را کمی حرارت دهید تا آب آن تبخیر شود. دقت کنید که روغن را زیاد گرم نکنید چرا که خاصیت خود را از دست میدهد.
- روغن نهایی را درون ظرف تیرهی درب داری بریزید و از نور و گرما دور نگه دارید.
عوارض جانبی روغنهای معطر
فقط به دلیل این که چیزی طبیعی است به این معنی نیست که بیخطر هم باشد. گیاهان و محصولات گیاهی حاوی بسیاری از ترکیبات فعال زیستی هستند که ممکن است به سلامتی شما آسیب برساند. این مورد شامل روغنهای معطر نیز میشود؛ اما، هنگام استنشاق یا ترکیب آن با یک روغن پایه برای استفاده روی پوست، اکثر روغنهای معطر ایمن به حساب میآیند. هنگام استفاده از این روغنها حتما دیگران از جمله زنان باردار، کودکان و حیوانات خانگی را نیز نظر بگیرید که ممکن است در حال استنشاق رایحه باشند. با همهی این تفاسیر، این روغنها ممکن است عوارض جانبی ایجاد کنند. از جمله این موارد میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- جوش پوستی
- حملات آسم
- سردرد
- عکس العملهای آلرژیتیک
رایجترین عارضه جانبی روغنهای معطر جوشهای پوستی است؛ اما گاهی این روغنها میتوانند واکنش جدیتری ایجاد کنند تا آنجا که تا به حال با یک مورد مرگ همراه بودهاند!
روغنهایی که بیشتر با عوارض جانبی همراه بودهاند عبارتند از: اسطوخودوس، نعناع، درخت چای و درخت ایلانگ. روغنهایی مانند روغن دارچین که سرشار از فنل هستند، میتوانند باعث سوزش پوست شوند و بدون ترکیب با روغن پایه نباید از آنها استفاده شود.
- همچنین، روغنهای معطر تهیه شده از مرکبات ، باعث میشوند پوست در برابر آفتاب واکنش نشان دهد و دچار سوختگی شود.
- خوردن روغنهای معطر توصیه نمیشود، زیرا انجام این کار میتواند مضر و در بعضی از دوزها کشنده باشد.
- مطالعات بسیار کمی عوارض جانبی این روغنها را برای زنان باردار یا شیرده بررسی کرده است و معمولاً توصیه میشود از استفاده از آنها اجتناب کنند.
سخن آخر
روغنهای معطر اگر با روغن پایه ترکیب شوند، برای استنشاق یا استفاده روی پوست بی خطر هستند. آنها به هیچ عنوان نباید خورده شوند. با این حال، شواهدی که بسیاری از ادعاهای درمانی مرتبط با آنها را ذکر میکند، وجود ندارد و اثربخشی آنها غالباً اغراق آمیز است.
برای مشکلات جزئی سلامتی، استفاده از روغنهای معطر به عنوان یک درمان مکمل بی ضرر و گاها کمک کننده و سودمند است. یکی از موارد استفادهی روغن معطر در «رایحه درمانی» است. برای آشنایی با این نوع درمان پیشنهاد میکنیم مطلب رایحه درمانی چیست و چه تاثیراتی بر سلامت دارد؟ را نیز مطالعه کنید. آیا شما تجربه استفاده از روغن معطر را داشته اید؟ آیا موفقیت آمیز بوده است؟ تجربیات خود را در انتهای این صفحه در قسمت “نظرات و پرسشها” با ما و سایر مخاطبان ستاره به اشتراک بگذارید.
برگرفته از:
خواص روغن مرزنجوش
سایت ستاره