گرایش های رشته مهندسی برق در ایران چیست؟
رشته مهندسی برق در مقطع کارشناسی دارای ۵ گرایش زیر است. در برخی دانشگاه ها ٬ گرایش دانشجو پس از گذراندن ۳ تا ۵ ترم مشخص می شود.
– مهندسی قدرت
– مهندسی الکترونیک
– مهندسی مخابرات
– مهندسی کنترل
– مهندسی پزشکی (بیوالکتریک)
در دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه تهران و دانشگاه صنعتی امیرکبیر گرایش سیستم های دیجیتال (که در تقسیم بندی پنج گانه، زیرمجموعه ای از گرایش الکترونیک محسوب می شود) به 5 گرایش فوق اضافه شده است. در دانشگاه صنعت آب و برق، علاوه بر گرایش قدرت، گرایش شبکه های انتقال و توزیع ایجاد شده است که ترکیبی از گرایش قدرت و مباحث مربوط به شبکه سراسری برق و مدیریت توزیع و مصرف می باشد.
رشته مهندسی برق در مقاطع کارشناسی دارای چهار گرایش الکترونیک، مخابرات، کنترل و قدرت است.
دروس مشترک در گرایش های مختلف مهندسی برق: ریاضی، معادلات دیفرانسیل، برنامه سازی کامپیوتر، محاسبات عددی، فیزیک، کارگاه عمومی، کارگاه برق، زبان تخصصی، نقشه کشی صنعتی، ریاضی مهندسی، مدارهای الکتریکی، اندازه گیری الکتریکی، الکترومغناطیس، الکترنیک، ماشین های الکتریکی مدارهای منطقی، تجزیه و تحلیل سیستم ها، سیستم های کنترل خطی، بررسی سیستم های قدرت، مخابرات، پروژه کارشناسی، کارآموزی.
دروس تخصصی گرایش الکترونیک: فیزیک مدرن، الکترونیک صنعتی، تکنیک پالس، معماری کامپیوتر، میکروپروسسور، مدارهای مخابراتی، پروژه آزمایشگاه الکترونیک.
گرایش قدرت
هدف اصلی مهندسین این گرایش، تولید برق در نیروگاه ها، انتقال برق از طریق خطوط انتقال و توزیع آن در شبکه های شهری و در نهایت توزیع آن برای مصارف خانگی و کارخانجات است. بنابراین یک مهندس قدرت باید به روش های مختلف تولید برق، خطوط انتقال نیرو و سیستم های توزیع آشنا باشد.
دانشجویان این رشته در شاخه تولید با انواع نیروگاه های آبی، گازی، سیکل ترکیبی و … آشنا می شوند. در بخش انتقال و توزیع نیز روش های مختلف انتقال برق اعم از کابل های هوایی و زیرزمینی را مطالعه می کنند. یکی دیگر از شاخه های قدرت، ماشین های الکتریکی است.
گرایش الکترونیک
الکترونیک نوین به وجود آورنده سیستمها و ابزارهای پیچیده‌ای است که در بسیاری از مصارف زندگی روزمره و شاخه‌های مختلف صنعت، پزشکی و مهندسی مورد استفاده قرار می‌گیرند. هدف از ارائه این مجموعه تربیت کارشناسانی در زمینه شناخت نحوه عملکرد، چگونگی نگهداری بهره‌برداری، تجزیه و تحلیل و طراحی سیستمهای الکترونیکی در واحدهای مختلف صنعتی و خدماتی کشور است. برای این منظور، در این مجموعه دانشجویان با فیزیک ادوات نیمه‌هادی، ساختمان و طرز کار عناصر الکترونیکی مانند انواع ترانزیستورها، دیودها و مدارهای مجتمع و نیز آنالیز مدارها و سیستمهای الکترونیکی آشنا می‌شوند. جهت تجزیه و تحلیل این سیستمها از روشهای کلاسیک و نیز از روشهای مبتنی بر محاسبات کامپیوتری استفاده فراوان می‌شود.
دروس کارشناسی گرایش الکترونیک علاوه بر آشنا کردن دانشجویان با اصول شاخه الکترونیک، به گونه‌ای برنامه‌ریزی شده‌اند تا دانشجویان را برای ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر نیز به نحو مطلوب آماده نمایند. برنامه تخصصی اجباری این گرایش مشتمل بر ۲۶ واحد درسی است. البته دانشجویانی که علاقمند به آشنایی بیشتر با مطالب این گرایش می‌باشند، می‌توانند علاوه بر این دروس، در دروس مقطع کارشناسی ارشد گرایش الکترونیک نیز به صورت اختیاری ثبت‌نام نمایند.
گرایش سیستم های انرژی الکتریکی
سیستمهای انرژی جهت تبدیل انرژیهای موجود در طبیعت (به شکل اولیه) به انرژیهای قابل مصرف، برای ارضاء اهداف بشر، تکامل یافتهاند. انرژیهای موجود در طبیعت شامل: سوختهای فسیلی )بعنوان مثال، نفت، زغالسنگ و گاز( ، انرژیهای تجدیدپذیر (مثل باد، خورشید، جذر و مد، زمین گرمایی) و انرژی هستهای هستند. از میان انرژیهای قابل مصرف، انرژی الکتریکی به علت سهولت انتقال، کنترل و تبدیل به دیگر انرژیها و بعنوان یکی از با کیفیتترین و مطمئنترین انواع انرژی جایگاه ویژه و منحصر به فردی پیدا کرده است. بطوری که امروزه انرژی الکتریکی بعنوان انرژی محرک در کاربردهای مختلف صنعتی از سیستمهای مخابراتی و کامپیوتری گرفته تا کورههای ذوب فلزات و صنایع بزرگ بکار گرفته می‌شود. گرایش قدرت (سیستمهای انرژی الکتریکی) در مهندسی برق به کلیه مسائل مرتبط با تولید، انتقال، توزیع و تبدیل انرژی الکتریکی به شکل قابل استفاده توسط مصرفکنندگان اختصاص دارد. پیشرفت سریع تکنولوژی و بکارگیری ادوات و سیستم های حساس کامپیوتری در تجهیزات صنعتی، نیاز به تأمین مطمئن، با کیفیت و قابل رقابت انرژی از یکطرف و استفاده از تولیدهای پراکنده و اتصال به شبکه‌های فرامرزی از طرف دیگر سیستمهای کلاسیک قدرت را با مسائل پیچیده جدیدی نظیر سیستمهای جدید مدیریت در بازار برق، پایداری و امنیت شبکه به هم پیوسته، برنامه‌ریزی، بهره‌برداری، کنترل بهینه شبکه، پایایی شبکه، کیفیت برق و برنامه‌ریزی بهره برداری بر اساس برداشت اطلاعات بهنگام از تجهیزات فشار قوی مواجه ساخته است .به منظور تأمین نیروی متخصص در زمینه‌های مختلف سیستمهای قدرت و انرژی، دانشجویان در این گرایش با مسائل مختلف ذیل آشنا می‌گردند.
برنامه‌ریزی و تحلیل سیستم تولید، انتقال و توزیع در کنار برنامه‌ریزی و تحلیل( ماندگار و گذرای سریع) شبکه
• مطالعات پایداری دینامیک، گذرا و حفاظت سیستمهای قدرت
• مدیریت و کنترل شبکهها
• مسائل تجدید ساختار و بازار برق
• تولیدهای پراکنده و انرژیهای تجدیدپذیر و مسائل مرتبط با سیستمهای توزیع
• مدلسازی، طراحی و کنترل ماشینهای الکتریکی و ترانسفورمرها
• الکترونیک قدرت
• کیفیت برق و ادوات FACTS
• طراحی و هماهنگی سیستمهای عایقی فشار قوی
• برداشت اطلاعات بهنگام از تجهیزات فشار قوی جهت برنامه‌ریزی بهره‌برداری و سرویس
دروس کارشناسی مهندسی برق- گرایش (سیستمهای انرژی الکتریکی ، علاوه بر آشنا نمودن دانشجویان با این سیستم گسترده و در حال رشد، آنان را برای ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر در مهندسی برق آماده میسازد. دروس تخصصی این گرایش مشتمل بر ۲۴ واحد درسی و پروژه است و دانشجویان علاقهمند به آشنایی بیشتر با مباحث مربوط به این گرایش می‌توانند در دروس متنوعی که قرار است از این پس ارائه شوند ثبت‌نام نمایند. در کشور ما که سرزمینی سرشار از منابع انرژی است بهترین راه مصرف و یا مبادله انرژی تبدیل آن به انرژی الکتریکی می‌باشد، این تخصص جایگاه و نقش ویژهای را در توسعه و پیشرفت کشور عزیزمان ایران ایفا می‌نماید و با توجه به رشد سریع این صنعت در کشور (که نرخ رشد آن بالاتر از ۱۰% در سال می‌باشد) زمینه‌های اشتغال فراوانی برای فارغالتحصیلان این گرایش در بخش دولتی ، تعاونی و خصوصی به وجود آمده است.
گرایش مخابرات
با توجه به نقش روزافزون ارتباطات و انتقال اطلاعات در زندگی بشری و نیز تنوع صنایع مخابراتی در داخل کشور، تربیت‌کارشناسانی متخصص در زمینه‌های شناخت نحوه عملکرد و چگونگی نگهداری و بهره‌برداری، تجزیه و تحلیل و طراحی‌سیستم‌های مخابراتی از اهمیت به‌سزایی برخوردار است. در مجموعه کارشناسی مخابرات تحت عناوینی همچون سیستمهای مخابراتی،پردازش سیگنال، آنتن، میدانها و امواج، انتشار امواج، خطوط انتقال، مایکروویو، سوئیچینگ الکترونیک، سیستمهای تلویزیون، مخابرات نوری، شبکه‌های مخابرات کامپیوتری، رادار و مخابرات ماهواره‌ای، دانشجویان مسائل و فنون انتقال اطلاعات در سیستمهای رادیویی، کابلها و فضا را مورد مطالعه قرار داده و علاوه بر آن درباره قطعات، مدارها و سیستمهای مختلفی که در مخابرات به کار برده می‌شود آموزش می‌بینند.
در حال حاضر در گروه مخابرات در زمینه‌های زیر فعالیت‌های آموزشی تحقیقاتی صورت می‌گیرد :
سیستمهای مخابرات بی‌سیم و سیار
• شبکه های مخابرات نوری و سیستمهای دسترسی چند راهه
• مدارها و سیستمهای مخابراتی مایکروویو و امواج میلیمتری
• پردازش سیگنال های دیجیتال (صوت و تصویر)
• رمز نگاری و امنیت شبکه‌های مخابراتی
• شبکه مخابرات داده‌ها و مخابرات پهن باند
• سیستمهای رادار و مراقبت الکترونیک
• انتشار امواج رادیویی و الکترومغناطیس محاسباتی
دروس کارشناسی گرایش مخابرات علاوه بر آشنا نمودن دانشجویان با اصول گرایش مخابرات، به گونه‌ای برنامه‌ریزی شده‌اند تا دانشجویان را برای ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر نیز به نحو مطلوب آماده نمایند. برنامه تخصصی اجباری این گرایش مشتمل بر ۲۴ واحد درسی است. البته دانشجویانی که علاقمند به آشنایی بیشتر با مطالب این گرایش می‌باشند، می‌توانند علاوه بر این دروس، در دروس مقطع‌کارشناسی ارشد گرایش مخابرات نیز به صورت اختیاری ثبت‌نام نمایند.
گرایش کنترل
در سیستمهای پویا نظیر سیستمهای الکتریکی، مکانیکی و بیولوژیکی که متغیر با زمان بوده و اغتشاشات متعددی نیز بر آنها اثر می‌کنند، مسئله کنترل خودکار و تغییر رفتار سیستم برای نزدیک کردن پاسخهای آنها به مقادیر مطلوب مورد نظر می‌باشد. هدف از گرایش کنترل در دانشکده مهندسی برق، آشنایی دانشجویان با چگونگی تحلیل و مدلسازی سیستمهای پویا و معرفی اصول طراحی و نحوه استفاده از سیستمهای کنترل خودکار برای بهبود رفتار این گونه سیستمها می‌باشد. به علاوه، باتوجه به قابلیتهای نوینی که در طی دهه‌های اخیر در پردازش اطلاعات توسط کامپیوتر به وجود آمده است، کاربرد کامپیوتر در شبیه‌سازی رفتار سیستمهای پویا قسمتی از برنامه آموزشی مجموعه کنترل را تشکیل می‌دهد. کاربرد سیستمهای مختلف کنترل در کارخانه‌ها و مراکز صنعتی و واحدهای خدماتی، نیروگاهها، سیستمهای هوا – فضایی، مهندسی پزشکی و حتی اقتصاد و مدیریت صنعتی، بخشی از کاربردهای متنوع مجموعه کنترل در صنایع مختلف است.
دروس کارشناسی گرایش کنترل علاوه بر آشنا کردن دانشجویان با اصول کنترل، به گونه‌ای برنامه‌ریزی شده‌اند تا دانشجویان را برای ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر نیز به نحو مطلوب آماده نمایند. برنامه تخصصی اجباری این گرایش مشتمل بر ۲۴ واحد درسی است. البته دانشجویانی که علاقمند به آشنایی بیشتر با مطالب این گرایش می‌باشند، می‌توانند علاوه بر این دروس، در دروس مقطع کارشناسی ارشد گرایش کنترل به صورت اختیاری نیز ثبت‌نام نمایند.
گرایش سیستمهای دیجیتال
طی چندین دهه، گسترش استفاده از سیستمهای دیجیتال در کلیه سطوح بخصوص در گرایشهای مهندسی برق و سایر رشته های مهندسی به وضوح دیده می‌شود. نظر به اهمیت این موضوع از یک طرف و احتیاج فراگیر کلیه سیستمهای صنعتی به کنترل و پردازش دیجیتال از طرف دیگر، نیاز کشور به متخصصین مجرب در این زمینه محرز می‌گردد. لذا، دانشکده مهندسی برق اقدام به تربیت کارشناسانی با تخصص اصلی در مهندسی برق – گرایش سیستمهای دیجیتال با هدف ایجاد توانایی مطلوب جهت طراحی، به روز آوری و نگهداری اینگونه سیستمها نمود. چنین کارشناسانی به عنوان مهندس برق و متخصص در سیستمهای دیجیتال از امکانات ذهنی و طراحی بالائی برخوردار خواهند بود.
هدف این گرایش آشنایی فارغ التحصیلان آن با تجزیه و تحلیل و همچنین طراحی مدارها و سیستمهای دیجیتال در سطح تراشه، سیستمهای نهفته و بی‌درنگ دیجیتالی، سیستمهای کامپیوتری پیشرفته با تاکید بر به کارگیری مغز افزار در کاربردهای مختلف مهندسی برق است. فارغ التحصیلان این گرایش می‌توانند در محدوده سخت افزار، نرم افزار، شبکه و امنیت داده‌ها و یا کاربردهای سیستمهای دیجیتال متبحر گردند.
دروس کارشناسی گرایش سیستمهای دیجیتال علاوه بر آشنا نمودن دانشجویان با اصول سیستمهای دیجیتال، به گونه‌ای برنامه‌ریزی شده‌اند تا دانشجویان را برای ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر نیز به نحو مطلوب آماده نمایند. برنامه تخصصی اجباری این گرایش مشتمل بر ۲۶ واحد درسی و آزمایشگاهی است. البته دانشجویانی که علاقمند به آشنایی بیشتر با مطالب این گرایش‌‌اند، می‌توانند علاوه بر این دروس، در دروس متنوع مقطع کارشناسی ارشد گرایش سیستمهای دیجیتال نیز به صورت اختیاری ثبت‌نام نمایند.
گرایش بیوالکتریک
مهندسی پزشکی – بیوالکتریک یک گرایش مدرن با گستره‌ای جذاب در میان گرایشهای مهندسی برق می باشد که مفاهیم علوم پایه و مهندسی برق را به علوم زیستی و پزشکی مرتبط می سازد. در این گرایش دانشجو نه تنها علوم پایه ریاضی، فیزیک را مشابه دیگر دانشجویان رشته برق فرا می‌گیرد بلکه در خصوص فیزیولوژی، الکتروفیزیولوژی و سیستمهای زیستی نیز اطلاعات پایه و کاربردی را کسب می‌نماید.
در این راستا دانشجویان مانند دیگر گرایشهای مهندسی برق به فراگیری دروس اصلی و تخصصی این رشته بمدت ۵ نیمسال می پردازند. سپس با انتخاب مجموعه ای از دروس پیشرفته تر مبادرت به آموختن رئوس کارشناسی در مهندسی بیوالکتریک، که از جمله در برگیرنده مباحثی تکمیلی در موضوعات الکترونیک، سیستمهای دیجیتال، مخابرات و کنترل نیز می باشند، می‌نمایند.
دانشجویان دراین گرایش، در ابتدا با پدیده های بیولوژیکی و فیزیولوژیکی و برخی روشهای اندازه گیری و ثبت آنان در محیط آزمایشگاهی آشنا می‌گردند و سپس بر روی این بستر مناسب، مبادرت به آموختن مباحث کلیدی و تکمیلی در گرایش بیو الکتریک می‌نمایند.
این موضوعات از جمله شامل شناسایی و تشخیص سیگنال‌های حیاتی، آشنایی با ابزار دقیق پزشکی و طراحی ادوات، و اخذ، تقویت، تبدیل و پردازش این سیگنال ها، تجهیزات تشخیصی پزشکی مرتبط با آنها، بررسی و شبیه سازی سیستم های کنترل کننده اصلی در بدن و سیستمهای کمکی در داخل و خارج بدن، و آشنایی با روشهای طراحی، شبیه سازی و پیاده سازی سیستم های تشخیصی می‌باشد.
در مجموع، فارغ التحصیلان این گرایش ضمن اشراف مناسب به رئوس کلی مهندسی برق، با تسلط به مباحث تئوریک و کاربردی بیوالکتریک، قادر به حل مسایل مهندسی مربوط به آن در حوزه کارشناسی و طراحی و تحلیل مهندسی خواهند بود. دروس اجباری این گرایش مبتنی بر ۲۶ واحد درسی است علاوه بر آن دانشجویان ۱۰ واحد از دروس اختیاری را می‌گذرانند. دانشجویان این گرایش همچنین می‌توانند در صورت تمایل دروس کارشناسی ارشد را به صورت اختیاری اخذ نمایند.
گرایش های کارشناسی ارشد و دکترا :
مدارهای مجتمع الکترونیک / افزاره های میکرو و نانو الکترونیک / سیستم های الکترونیک دیجیتال / مهندسی فوتونیک / مهندسی فوتونیک گرایش نانو فوتونیک / مهندسی پدافند غیر عامل گرایش افا ( استتار، فریب و اختفا ) / مهندسی نانو فناوری گرایش نانوالکترونیک / مهندسی نانو فناوری گرایش نانوالکترومکانیک / مهندسی سیستم های میکرو و نانو الکترومکانیک / سیستم های قدرت / برنامه ریزی و مدیریت سیستم های انرژی الکتریکی / سامانه های برقی حمل و نقل / مهندسی راه آهن برقی / مهندسی سیستم های انرژی گرایش تکنولوژی انرژی / مهندسی سیستم های انرژی گرایش انرژی و محیط زیست / مهندسی سیستم های انرژی گرایش سیستم های انرژی / مهندسی انرژی های تجدیدپذیر / مهندسی هسته ای / مهندسی هسته ای گرایش کاربرد پرتوها / مهندسی هسته ای گرایش گداخت هسته ای / مهندسی هسته ای گرایش مهندسی پرتو پزشکی / مهندسی هسته ای گرایش مهندسی راکتور / مهندسی هسته ای گرایش مهندسی فیزیک بهداشت / الکترونیک قدرت و ماشین های الکتریکی / مخابرات میدان و موج / مخابرات نوری / مخابرات سیستم / مخابرات امن و رمزنگاری / شبکه های مخابراتی / مهندسی فناوری ماهواره / مهندسی صدا / مهندسی مخابرات امنیتی / کنترل / کنترل و علائم / مهندسی پزشکی گرایش بیوالکتریک / مهندسی پزشکی گرایش فناوری اطلاعات
منبع :