آگورافوبیا نوعی اختلال اضطرابی است که باعث میشود افراد از رفتن به مکان‌های که باعث درماندگی، وحشت‌زگی، ترسیدن و شرمندگی آن‌ها میشود خودداری کنند. افرادی که مبتلا به آگورافوبیا هستند هنگامی که در موقعیت‌های استرس‌زا قرار می‌گیرند اغلب علائم حمله پانیک (وحشت) مانند افزایش ضربان قلب و حالت تهوع را بروز می‌دهند. آن‌ها همچنین ممکن است این علائم را حتی قبل از آنکه در معرض آن قرار بگیرند از خود بروز دهند. در برخی از موارد، علائم ممکن است به قدری شدید باشد که فرد را از انجام فعالیت‌های روزانه مانند رفتن به بانک یا خرید منع کند و فرد بیشتر زمان خود را در خانه بگذراند. در این مقاله به بررسی فوبیای ترس از شلوغی و درمان قطعی آگورافوبیا می‌پردازیم.
آگورافوبیا چیست؟
آگورافوبیا نوعی اختلال اضطرابی است که شامل ترس از ازدحام جمعیت به دلیل عدم توانایی در فرار کردن در شرایط خاص و یا احساس شرمساری در صورت رخ دادن یک حادثه می‌باشد که می‌تواند علائمی مانند تجربه حملات وحشت داشته باشد. این فوبیا با اضطراب مشخص میشود که باعث میشود افراد از موقعیت‌هایی که ممکن است احساس وحشت، گرفتاری، درماندگی و خجالت کنند، اجتناب کنند. این نوع فوبیا می‌تواند به تنهایی یا در کنار یک بیماری روانی دیگر مانند اختلال وحشت رخ دهد.
این فوبیا اغلب به اجتناب از برخی از رفتارها منجر میشود که در آن فرد از قرار گرفتن در مکان‌ها و یا موقعیت‌های که باعث ترس او میشود دوری می‌کند. به عنوان مثال فرد مبتلا به این فوبیا ممکن است از رانندگی کردن، رفتن به خرید در مجتمعها، قرار گرفتن در محیط‌های شلوغ و مسافرت دوری کند.
بدلیل ترس از جمعیت و رفتارهای اجتنابی زندگی یک فرد مبتلا به آگورافوبیا می‌تواند بسیار منزوی‌کننده و محدودکننده باشد. بیماری ترس از شلوغی می‌تواند هم زندگی شخصی و هم زندگی حرفه‌ای شخص را تحت تاثیر قرار دهد. به عنوان مثال رفتارهای اجتنابی و ترس از جمعیت می‌تواند مسافرت شغلی و یا دیدار با خانواده و دوستان را برای فرد مبتلا به این نوع فوبیا دشوار کند. حتی انجام کارهای ساده مانند یک خرید سوپر مارکتی می‌تواند برای این نوع افراد بسیار سخت باشد. علائم ترس از محیط‌های شلوغ می‌تواند تا حدی شدید باشد که فرد خود را در خانه زندانی کند و تمام مدت در خانه بماند.
علائم آگورافوبیا
موقعیت‌هایی که می‌تواند محرک علائم آگورافوبیا باشد شامل موارد زیر است:
- ترس از ترک خانه
- ترس از فضای باز، پل‌ها، یا مراکز خرید
- ترس از فضاهای بسته یا ساختمان‌ها
- ترس از ترک خانه یا تنها بودن در موقعیت‌های اجتماعی
- ترس از، از دست دادن کنترل در یک مکان عمومی
- ترس از محیط‌های شلوغ که فرار می‌تواند در آن دشوار باشد.
- ترس از وسایل حمل و نقل عمومی
قرار گرفتن در این موقعیت‌ها در اکثر مواقع یک پاسخ اضطرابی ایجاد می‌کند که در مقابل خطری که قرار گرفتن در آن موقعیت ایجاد می‌کند کاملا غیرمنطقی است. هنگامی که فرد به طور ناخواسته در این موقعیت‌ها قرار می‌گیرد، ممکن است حملات وحشت به او دست دهد. علائم حملات وحشت عبارت‌اند از:
- درد قفسه سینه
- لرزیدن
- اسهال
- سرگیجه
- احساس خفگی
- حالت تهوع
- بی‌حسی
- افزایش ضربان قلب
- تنگی نفس
- تعریق
انواع مختلف آگورافوبیا
اگرچه بسیاری از مبتلایان به آگورافوبیا (ترس از شلوغی) نیز دچار اختلال وحشت می‌شوند اما ممکن است بدون داشتن سابقه اختلال وحشت، بیماری آگورافوبیا تشخیص داده شود. وقتی این اتفاق می‌افتد، فرد هنوز ترس از گیر افتادن در شرایطی را دارد که فرار برای آن می‌تواند دشوار باشد و یا باعث شرمندگی و تحقیر او شود. با این حال حملات وحشت به این افراد دست نمی‌دهد.
این افراد ممکن است در هنگام مواجهه با محیط‌های پر ازدحام علائم اضطراب یا مشکلات شدید جسمی مانند حالت تهوع یا میگرن شدید را تجربه کنند. به عنوان مثال فرد ممکن است از اینکه کنترل ادرار خود را در انظار عمومی از دست دهد و یا بیهوش شود بترسد و به همین دلیل از قرار گرفتن در این موقعیت‌ها خودداری کند.
تقریبا یک سوم از افرادی که اختلال وحشت دارند به آگورافوبیا نیر مبتلا هستند. در بیشتر موقع آگورافوبیا خود را در بزرگسالی نشان می‌دهد اما این نوع فوبیا می‌تواند در نوجوانی نیز خود را نشان دهد.
استرس هنگام بیرون رفتن و آگورافوبیا
ترس از تنها بیرون رفتن و تنها قرار گرفتن در یک موقعیت خاص یکی از جنبه‌های اختلال آگورافوبیا است. این ترس ممکن است در سنین مختلف به سراغ افراد بیاید. در واقع استرسی که هنگام بیرون رفتن در یک فرد ظاهر میشود نوعی آگورافوبیا است که باعث میشود فرد از قرار گرفتن در یک موقعیت خاص دچار هراس و اضطراب شود. برای مثال وقتی افراد مبتلا به این اختلال تنها بیرون می‌روند، ترس از گیر افتادن در یک مکان خاص و یا بی‌پناهی در مقابل سایر افراد بر آن‌ها هجوم می‌آورد.
فرد مبتلا به اختلال آگورافوبیا زمانی قصد رفتن به بیرون را می‌کند با هجوم افکار زیر دچار استرس و اضطراب میشود :
- احساس ترس از تنهایی بیرون رفتن یا تنهایی در خانه ماندن
- احساس ترس از قرار گرفتن در یک مکان شلوغ
- احساس ترس از قرار گرفتن در فضاهای سربسته مثل سینما، آسانسور و تالار
- احساس ترس از تنهایی استفاده کردن وسایل نقلیه عمومی
در واقع فرد با قرار گیری در هر یک از این موقعیت‌ها دچار اضطراب و استرس فراوانی میشود. پس افراد مبتلا به این اختلال تمایلی به تنها بیرون رفتن ندارند و ترجیح می‌دهند زمان خود را در خانه سپری کنند.
آگورافوبیا و فوبیاهای دیگر
رفتارهای اجتنابی موجود در افراد مبتلا به آگورافوبیا با معیارهای تشخیصی فوبیای خاص متفاوت است. برای مثال:
- فرد مبتلا به آگورافوبیا ممکن است بدلیل اینکه ممکن است حمله وحشت به او دست دهد از مسافرت با هواپیما دوری کند و لزوما به دلیل داشتن فوبیای پرواز از سفر با هواپیما دوری نمی‌کند.
- فرد مبتلا به آگورافوبیا از قرار گرفتن در جمعیت می‌ترسد چرا که ممکن است حملات وحشت به او دست دهد و یا در مقابل افراد شرمسار شود. این فوبیا با اختلال اضطراب اجتماعی یکی نیست. این اختلال یک بیماری روانی است که فرد از اینکه دیگران درباره او نظرات منفی داشته باشند دوری می‌کند.
دلایل آگورافوبیا
علت اصلی ابتلا به آگورافوبیا ناشناخته است. اما ریسک فاکتورهای متعددی وجود دارند که خطر ابتلا به این نوع فوبیا را افزایش می دهد. این ریسک فاکتورها عبارت‌اند از:
- داشتن یک اختلال اضطرابی دیگر مانند اختلال اضطراب فراگیر یا اختلال اضطراب اجتماعی
- داشتن فوبیای دیگر
- سابقه خانوادگی
- سابقه سوء استفاده جنسی یا جسمی
- تراما
- تغییرات شیمیایی مغز
رفتارهای یادگرفته شده نیز می‌توانند در ایجاد این نوع فوبیا نقش داشته باشند. تجربه حمله وحشت در یک موقعیت یا وضعیت خاص می‌تواند منجر به ترس از تکرار چنین واکنشی در آینده شود.
تشخیص آگورافوبیا
پزشک علائم شما را ارزیابی می‌کند و مشکلات پزشکی زمینه‌ای که باعث ایجاد علائم در شما میشود را بررسی می‌کند. پزشک ممکن است درباره سوابق بیماریهای دیگر از شما سوالاتی بپرسد و همچنین در رابطه با ماهیت، مدت زمان و شدت علائم نیز از شما سوالاتی بپرسد.
برای اینکه آگورافوبیا برای شما تشخیص داده شود باید:
- حداقل در دو موقعیت مختلف مانند فضای باز، مکان‌های شلوغ یا استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی ترس و اضطراب داشته باشید.
- همیشه وقتی که در این شرایط قرار می‌گیرید علائم آگورافوبیا را تجربه کنید.
- ترسی داشته باشید که در مقایسه با خطری که موقعیت ایجاد می‌کند غیرمنطقی و نامتناسب است.
- رفتارهای اجتنابی یا پریشانی دارید که شما را از انجام فعالیت‌های عادی، رفتن به مدرسه، رفتن به سر کار و تعامل با دیگران را برای شما غیرممکن می‌کند.
- حداقل شش ماه این علائم را داشته باشید.
این علائم همچنین نباید در اثر یک بیمار روانی دیگر تشخیص داده شده باشد.
درمان قطعی آگورافوبیا
اگر فردی با اختلال وحشت دچار آگورافوبیا شود، علائم به طور معمول در اولین سال شروع میشود و فرد دچار حملات هراس مکرر و مداوم میشود. اگر آگورافوبیا درمان نشود می‌تواند مشکلات زیادی را برای فرد بوجود آورد. برای داشتن بهترین نتایج در مدیریت آگورافوبیا و علائم وحشت، به محض بروز علائم درمان آن مهم است. گزینه‌های درمانی برای درمان قطعی آگورافوبیا شامل ترکیبی از رواندرمانی و مصرف دارو می‌باشد.
روان درمانی
رواندرمانی ممکن است شامل برخی از حساسیت زدایی‌های سیستماتیک باشد، که در آن فرد به تدریج با حمایت و راهنمایی رواندرمانگر خود با موقعیت‌هایی که از آن می‌ترسد مواجهه میشود. برخی تحقیقات نشان می‌دهد که ترکیبی از مواجهه درمانی همراه با روان پویشی برای درمان قطعی آگورافوبیا می‌تواند بسیار موثر باشد. در بسیاری از مواقع، فرد در صورت همراهی با یک دوست معتمد خود، در مواجهه با ترس عملکرد بهتری خواهد داشت و نتایج موثرتر خواهد بود.
رفتار درمانی
مواجه شدن با چیزی که یک فرد از آن می‌ترسد، بهترین راه درمان آگورافوبیا است. قرار گرفتن در معرض موقعیت‌های ترسناک و مواجهه با آن در کنترل واکنش‌های هیجانی فرد مبتلا به اختلال آگورافوبیا بسیار موثر است. در طی فرایند رفتار درمانی، در واقع فرد در موقعیت خطر و ترس آنقدر می‌ماند تا اضطراب و استرس او کاهش یابد.
ریلکسیشن
تکنیک‌های ریلکسیشن یا همان تنفس عمیق به فرد مبتلا به اختلال آگورافوبیا کمک می‌کند که در حین اضطراب و استرس، احساسات خود را کنترل کند تا دچار حمله شدید و ترس و وحشت‌زدگی نشود.
تغییرات شیوه زندگی
برای درمان اختلال آگورافوبیا روش‌های زیادی وجود دارد که به هر یک در موارد بالا اشاره کردیم؛ اما تغییر روش و سبک زندگی در کنار روش‌های بالا، می‌تواند در کاهش و از بین بردن این اختلال بسیار موثر باشد. هر فرد مبتلا به این اختلال با رعایت نکات زیر، می‌تواند از درگیری به ترس و اضطراب بی‌مورد جلوگیری کند :
- به برنامه درمانی ارائه شده توسط متخصص پایبند باشیم
- از موقعیت‌هایی که باعث اضطراب ما میشود، فرار نکنیم؛ بلکه با حضور در آن موقعیت، در جهت رفع دشواری و اضطراب آن تلاش کنیم.
- مهارت‌های ریلکسیشن را در وجود خودمان تقویت کنیم
- خواب کافی، ورزش و تغذیه سالم را با برنامه‌ای منظم دنبال کنیم.
- با مشورت متخصص مربوطه، در برنامه‌های گروه درمانی شرکت کنیم.
- در برابر پیشنهادات اطرافیان به مصرف الکل و مواد مخدر پاسخ منفی دهیم.
مصرف دارو
همچنین ممکن است داروها برای کمک به مدیریت برخی علائم آگورافوبیا تجویز شوند. این داروها شامل موارد زیر است:
- داروهای ضدافسردگی شامل بازدارنده‌های بازجذب سروتونین (SSRI)، مهار کننده‌های انتخابی سروتونین-نوراپی نفرین (SNRI) و ضدافسردگی‌های سه حلقه‌ای
- داروهای ضداضطراب مانند کلونوپین (کلونازپام) و زاناکس (آلپرازولام)
علاوه بر مراجعه به روانشناس برای درمان این فوبیا، تغییر سبک زندگی نیز در کاهش علائم می‌تواند تاحدی موثر باشد. در زیر به بررسی برخی از تغییراتی که می‌تواند به درمان این بیماری کمک کند می‌پردازیم:
- تمرین روش‌های کنترل استرس مانند تنفس عمیق، تجسم و آرام‌سازی برای کمک به کاهش اضطراب
- داشتن یک رژیم غذایی سالم و مغذی
- انجام ورزش بدنی منظم
- پرهیز از مصرف مواد مخدر و الکل
- محدود کردن مصرف کافئین
از طریق حمایت خانواده و دوستان و کمک‌های شغلی، فردی که با بیماری آگورافوبیا دست و پنجه نرم می‌کند می‌تواند وضعیت خود را مدیریت کند. از طریق مصرف دارو و رواندرمانی فرد مبتلا به ترس از شلوغی می‌تواند انتظار داشته باشد که حملات وحشت کمتری را تجربه کند و رفتارهای اجتناب ناپذیری کمتری داشته باشد و در نتیجه بتواند به زندگی نرمال بازگردد.
درمان گیاهی آگورافوبیا
آگورافوبیا یک نوع اختلال اضطرابی است؛ که باعث میشود فرد از یک موقعیت خاص بترسد و تصمیم به دور شدن از آن محل یا موقعیت بگیرد. در واقع در طی بروز این اختلال، فرد احساس بی‌پناهی و گیر افتادن در شرایط مورد نظر را دارد، برای مثال قرار گرفتن در میان جمعیت زیاد در یک محیط سربسته و یا سوار شدن در وسایل نقلیه می‌تواند نمونه مناسبی برای بروز این اختلال در افراد باشد. شاید برایتان جالب باشد که بدانید کلمه آگورافوبیا از ترکیب دو بخش آگورا به معنی محل تجمع و فوبیا به معنی ترس تشکیل شده است.
برای کاهش شدت این اختلال یا حتی از بین بردن آن راه‌های درمان متفاوتی وجود دارد؛ که یکی از آن‌ها درمان گیاهی است. در زیر به معرفی چند داروی گیاهی برای از بین بردن این اختلال می‌پردازیم.
شربت مفرح ابریشمی
این شربت با ترکیبی از گیاهان دارویی چون ابریشم، زعفران، مصطکی، ساذج هندی، میخک، دارچین و غیره در درمان آگورافوبیا و تسکین فشار‌های عصبی ناشی از ترس، فوبیا، استرس و اضطراب بسیار موثر است. شربت مفرح ابریشمی کاملا گیاهی است و عوارض داروهای شیمیایی را به همراه ندارد.
قرص والی فور
این قرص کاملا گیاهی است که از ترکیب گیاهانی چون گل ساعتی و سنبل الطیب تهیه شده است. این قرص گیاهی برای درمان انواع بیماریهای عصبی، افسردگی، فوبیا، اضطراب و استرس مورد استفاده قرار می‌گیرد.
قطره لاویگل
این قطره ترکیبی از عصاره گیاهان سنبل الطیب و اسطوخودوس است که برای تقویت اعصاب، تسکین ترس، درمان افسردگی، اضطراب و استرس بسیار موثر است. جالب است بدانید این قطره برای افزایش بهبود کیفیت خواب نیز مفید است. قطره لاویگل هیچ عوارض جانبی ندارد و احساس وابستگی در افراد ایجاد نمی‌کند.
پانیک و آگورافوبیا
خیلی از ما در لحظات حساسی از زندگی خود دچار استرس و اضطراب شده‌ایم؛ اما در زمان‌های محدودی هم برای ما پیش آمده که احساس حمله سطح بالایی از اضطراب را تحمل کردیم، که به این حمله پانیک گفته میشود. زمانی که یک فرد دچار اختلال پانیک میشود؛ در واقع احساس می‌کند که حمله قلبی برای او رخ داده و احساس دیوانگی و عدم کنترل بر او هجوم آورده است.
در حین یک حمله پانیک ممکن است فرد دچار علائم فیزیکی چون نفس نفس زدن، وزوز گوش، لرزش بدن، احساس وقوع یک حادثه بد، درد قفسه سینه، حس خفگی، عرق شدید و تپش قلب شود. بسیاری از افراد مبتلا به اختلال پانیک، آگورافوبیا را نیز تجربه می‌کنند. در حین رخداد آگورافوبیا که فرد دچار ترس از مکان یا شرایطی خاص میشود؛ ممکن است دچار حملات پانیک نیز شود. برای مثال فرد دچار آگورافوبیا از تنها بیرون رفتن پرهیز می‌کند، با هواپیما و قطار سفر نمی‌کند، از ارتفاع می‌ترسد، سوار آسانسور نمی‌شود و از پل عبور نمی‌کند و ده‌ها چیز دیگر که در هر فرد می‌تواند علائم متفاوتی از ترس و اضطراب وجود داشته باشد.
جالب است بدانید حتی برخی از بیماران مبتلا به آگورافوبیا، با حضور در نور مستقیم خورشید یا یک مکان تاریک دچار استرس و اضطراب شدید می‌شوند. در واقع گرما یک عامل اساسی در اختلال پانیک است. در فصل گرما شدت پانیک و آگورافوبیا در افراد مبتلا به این دو نوع اختلال به طرز شگفت‌انگیزی رو به افزایش است؛ زیرا گرما ضربان قلب، سرگیجه و کاهش آب بدن را به همراه دارد.
منابع