صدرالدین محمد ملقب به ملاصدرا شیرازی یا صدرالمتالهین از بزرگترین دانشمندان مسلمان بوده است. او آثاری همچون اسفار اربعه و مبدأ و معاد را نوشته است. ملاصدرا در شهر نجف مدفون است. در این مطلب با زندگینامه ملاصدرا بیشتر آشنا خواهید شد.
حتماً اسم ملاصدرا به گوشتان خورده است! آیا میدانید که ملاصدرا که بوده است؟ چرا اینقدر معروف است؟ استادانش چه کسانی بودهاند؟ کجا مدفون است؟ ستاره این مقاله را به معرفی این فیلسوف عالیقدر مسلمان اختصاص داده است.
پدرش ابراهیم قوامی شیرازی نام داشت که فردی ثروتمند بود، ولی صاحب فرزند نمیشد تا این که با توسل به نذر و نیاز بالاخره در روز نهم جمادیالاول سال ۹۷۹ هجری قمری (۱۷ مهر سال ۹۵۰ شمسی / سال ۱۵۷۱ میلادی) خداوند به او فرزندی داد که نامش را محمد گذاشت. محمد در دورانی به دنیا آمد که شیراز مهد علم و ادب بود به همین دلیل دوران کودکی را با آموزش و تربیت ویژهای سپری کرد.
محمد کوچک در مکتبخانه نزد ملا احمد در مدت دو سال خوا ندن و نو شتن قرآن را فرا گرفت و بعد از آن توسط ملا عبدالرزاق ابرقویی صرف و نحو را آموخت. او در دوران نوجوانی علاوه بر دروس رایج آن زمان درسهایی مثل ادبیات فارسی، عربی، منطق، اصول فقه، فقه، فلسفه، کلام و… را هم آموخته بود.
همزمان با دوران جوانی صدرالدین محمد صفویان به روی کار آمدند و کمکم شهر شیراز از رونق افتاد و دانشمندان این شهر به قزوین که پایتخت آن زمان صفویان بود رفتند. محمد هم در حدود ۲۵ سالگی از شیراز راهی قزوین شد. او در این شهر به هر مدرسهای که سر میزد چیز تازهای برای یاد گرفتن پیدا نمیکرد تا این که به شاگردی شیخ بهایی و میرداماد در آمد و بعد از تغییر پایتخت از قزوین به اصفهان در سال ۱۰۰۶ هجری قمری به همراه استادانش به اصفهان رفت.
ملاصدرا در اصفهان دروس فقه، علوم حدیث و تفسیر را از شیخ بهایی، حکمت الهی و حکمت شرق و غرب را از میرداماد و علم ملل و نحل را از میرفندرسکی آموخت.
او در اصفهان بود که خبر مرگ مادرش را شنید و برای چند روزی به شیراز رفت. اللهوردی خان، حاکم وقت شیراز محیطی را برای تدریس ملاصدرا فراهم کرد و او هم تمام وقت خود را صرف تدریس، مطالعه و تألیف کرد. با این که درس اصلی او فلسفه بود، اما در کنار فلسفه قرآن و حدیث هم میگفت و به شرح و تفسیر قرآن میپرداخت. در شیراز بود که شروع به نوشتن کتابهایش کرد و در ابتدای امر کتاب «شرح اصول کافی» را نوشت.
ملاصدرا در شیراز ازدواج کرد و صاحب اولین فرزندش که دختر بود، شد. اما افرادی بودند که دائم او را آزار میدادند و به او اتهام تکفیر میزدند. برای همین بود که با خانوادهاش در کاروانی کوچک به روستای کهک نزدیکیهای شهر قم رفت و در آنجا به صورت ناشناس تدریس میکرد و رسالههای ناتمامش را تمام میکرد. البته در بعضی از نوشتههای تاریخی آمده است که ملاصدرا از شهر اصفهان به خاطر تهمتهایی که درباره بدعتگذاری در دین به او زده بودند به روستای کهک تبعید شد.
دو فرزند دیگر ملاصدرا در کهک به دنیا آمدند و دخترش در این روستا ازدواج کرد و اولین نوه ملاصدرا را به دنیا آورد. ملاصدرا ۵ فرزند داشت که شامل دو دختر (امکلثوم و زبیده) و سه پسر (ابراهیم، نظامالدین احمد و معصومه) بود.
ملا صدرا در این روستای کوچک شاگردانی همچون فیض کاشانی و عبدالرزاق لاهیجی را تربیت کرد و کتاب بینظیر «اسفار اربعه» را نوشت که شامل اصول فلسفه حکمت متعالیه بود و فلسفه اسلامی را دگرگون کرد؛ این کتاب در کنار کتاب «شفا»ی ابنسینا از بزرگترین کتابهای فلسفی به شمار میروند. اسفار اربعه چهار جلد داشت و بر اساس مراحل چهارگانه سیر و سلوک عرفانی تنظیم شد ه بود.
نوشتن اسفار اربعه که تمام شد ملاصدرا نامهای از اللهوردی خان، حاکم شیراز دریافت کرد و دوباره به شیراز دعوت شد. وقتی که به شیراز برگشت با استقبال فراوان مردم روبرو شد و خیلی زود در مدرسهای که حاکم شیراز برای او راهاندازی کرده بود کلاس درس و بحث را آغاز کرد. با این که در آن زمان تدریس فلسفه ممنوع بود، اما قباله مدرسه خان به نام ملاصدرا خورده بود و در وقف نامهاش بر تدریس فلسفه و حکمت تأکید شده بود. او علاوه بر حکمت و فقه، ادبیات، اخترشناسی، ریاضیات، شیمی، زمینشناسی و علوم طبیعی را هم تدریس میکرد.
ملاصدرا موفق شد ۶ بار با پای پیاده به سفر حج برود و وقتی که برای هفتمین بار در سن ۷۰ سالگی (سال ۱۰۵۰ و به روایتی ۱۰۴۵ هجری قمری) عازم این سفر شد در راه دچار بیماری شد و در شهر بصره دار فانی را وداع گفت. ملاصدرا ملقب به صدرالمتالهین را در شهر نجف و در سمت چپ حرم امام علی (ع) دفن کردند.
ملاصدرا بیش از ۵۰ اثر داشته است که مهمترین آنها عبارتند از:
زندگینامه ملاصدرا
منبع: