مامایی یکی از پرطرفدارترین زیرمجموعه های رشته های علوم پزشکی رشته مامایی است که نقش بسیار مهم و قابل توجهی در زمینه‌های پزشکی دارد. نقش عمده ماما در ارتباط با مادر و کودک است.
در واقع ما به مشاوره قبل بعد و حین ازدواج و همچنین اموزش نحوه تنظیم خانواده و مراقبت از کودک در دوران بارداری و زایمان طبیعی و سزارین و همچنین مراقبت بهداشتی مادر و کودک در زمینه های بهداشت نیاز داریم. رشته مامایی فعالیت خود را میتواند از دوران قبل از حاملگی شروع کند و حتی بعد از زایمان شش سالگی کودک نیز ادامه داشته باشد.
قبل از دوره حاملگی ماما این موضوع را بررسی می کند که آیا یک خانم توانایی باردار شدن را دارد یا خیر و اگر باردار شدن برایش خطر داشته باشد و یا برای فرزندش مشکلی به وجود آورد به طور مثال اگر فرد دیابتی باشد یا بیماری قلبی پیشرفته داشته باشد و یا سابقه خانوادگی ناهنجاری های ژنتیکی در مادر وجود داشته باشد و یا اینکه چندبار بچه سقط کرده باشد باید قبل از بارداری با ماما مشورت کند و آزمایش‌های لازم را انجام دهد تا بارداری و زایمان بی خطری داشته باشد.
در مرحله بعدی وقتی که فردی حامله باشد حین بارداری باید از مراقبت ها و توصیه‌های ماما پیروی کنند و با مراجعه به کلینیک های مراقبت در بارداری و جاییی که ماما در آن فعالیت میکند از سلامت خود و فرزندش آگاهی یابد. در دوران بارداری خانمی که باردار است در فاصله های زمانی معین به ماما مراجعه میکند تا معاینه شود و سلامت مادر و فرزند توسط ماما بررسی شود و اگر خطری آنها را تهدید می کرد به چاره اندیشی بپردازند.
مرحله بعدی مرحله‌ای است که مادر باید زایمان را انجام دهد و در این مرحله ماما بررسی‌هایی را انجام میدهد و بعد از اینکه مطمئن شد که مادر آماده زایمان زایمان است از سلامت و فرزندش تایید شد در زایمان طبیعی یا هر روشی که پزشک دستور دهد انجام خواهد شد. اگر جنین از حالت طبیعی خارج شود بر عهده پزشک زنان و زایمان است که مسئولیت زایمان را برعهده بگیرد. بعد از مرحله زایمان کنترل سلامت فرزند و مادر و نحوه رشد او تا حدی بر عهده ماما است.
در مرحله بعد بهداشت مادر و کودک مد نظر است که باید برای وضعیت رشد و تکامل کودک، رشد فیزیکی، تکامل اجتماعی، رفتاری و گفتار این زمینه کمک می کند. از 5 روزگی تا 6 سالگی و واکسیناسیون ماما باید در جریان تمام امور باشد. هچنین ماما در درمانگاههای زنان یا در مطب‌های خصوصی برای پیشگیری اولیه سرطان دهانه رحم و سرطان پستان در خانم ها در این زمینه ها کمک میکند.
توانایی‌های مورد نیاز و قابل توصیه
ماما همانند رشته پزشکی و پرستاری از جمله رشته‌های هست که فردی که در این رشته تحصیل میکند باید احساس مسئولیت و وظیفه و علاقه داشته باشد. اگر علاقه و عشق و مسئولیت پذیری کافی را نداشته باشد نمی تواند پاسخگوی نیاز بیماران باشد. این رشته همچنین صبر و حوصله زیادی را می طلبد زیرا زنان که در حال زایمان و بارداری هستند شرایط بسیار حساس و سختی را پشت سر می‌گذارند و خیلی از حرکاتشان در اختیار خودشان نیست و ماما باید به قدری صبور باشد تا علاوه بر اینکه به او آرامش بدهد کنترل امور را به دست بگیرد و سلامتی آنها را کنترل کند.
دانشجوی رشته مامایی باید تحمل خونریزی، شب کاری و مواجهه با صحنه های ناخوشایند را داشته باشد و تا حد زیادی به کارهای عملی علاقه مند باشد زیرا بسیاری از دروس این رشته عملی است و تعداد درس های کمتری تئوری هستند. برخی از افرادی که در این رشته وارد میشود نمی‌دانند که این رشته دروس عملی زیادی دارد و از همان ترم اول باید واحد های زیادی را در بیمارستانها بگذرانند و به همین دلیل در همان ابتدای کار انصراف می‌دهند.
وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر
بعد از مقطع کارشناسی افرادی که مایل به ادامه تحصیل هستند می توانند در مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته ادامه تحویل دهند. طول دوره کارشناسی ارشد دو سال است که می تواند تا حداکثر سه سال طول بکشد. بعد از این که مقطع کارشناسی ارشد طی شد افراد می‌توانند در مقطع دکترا نیز ادامه تحصیل دهند. زنان در عرصه های مختلف همیشه به فرد ماهری که در طول زایمان همراهشان باشد نیاز دارند تا بتوانند در تمام مراحل او را یاری دهد.
تعریف ماما ( MIDWIFE)
ماما به فردی گفته میشود که تحصیلات مامایی را در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد طبق مقررات آموزش به پایان رسانده باشد و پروانه رسمی مامایی را داشته باشد. او می تواند مسئولیت نظارت مراقبت و نگهداری از زنان در دوره بارداری و زایمان و بعد از زایمان و هدایت آنها را تا زمان به دنیا اوردن فرزند و شیرخوارگی و تا 6 سالگی ادامه دهد. ماما همچنین در مشاوره و آموزش بهداشت وظیفه مهمی را در قبال زنان جامعه انجام می دهد. کارماما آماده کردن والدین برای آشنایی با وظایفشان است.
مسئولیت های ماما
مسئولیت حفظ و نگهداری گزارش کتبی
ماما موظف است که گزارش را با جزئیات حفظ و نگهداری کند. گزارشی که ماما را جمع آوری می کند با گزارش که پزشک تهیه میکند جدا است. ماما باید تمامی گزارشات تاریخچه مامایی و معاینات قبل از زایمان را انجام دهد و نگه دارد. گزارش معاینه هایی که انجام می دهد را ثبت و نگهداری کند و تمام آنها را با جزئیات شرح دهد زیرا ممکن است که بعدا به این مدارک احتیاج پیدا شود و این مدارک باید در بیمارستانها نگهداری شود. مدت زمان نگهداری این مدارک نباید کمتر از 25 سال باشد چون ممکن است در موقع دادخواهی یا شکایت توسط افراد به این مدارک نیاز پیدا شود.
مسئولیت در برابر خانواده
ماماها با بسیاری از خانواده ها و مسائل محرمانه آنها برخورد خواهند داشت و باید بسیار رازدار باشند و در برابر اطلاعاتی که از خانواده ها دارند مسئول هستند و باید بدون سرزنش و هیچ گونه کار خارج از وظیفه ای مسئولیت ماما بودن خود را انجام دهد.
مسئولیت در قبال حرفه
ماما باید برای حفظ استانداردهای شغل و بهبود مراقبت ها همیشه فعالیت داشته باشد که لازمه این کار آگاهی داشتن از فعالیت‌های سازمان های حرفه ای و هیئت های قانونی است و برای عرضه بهترین مراقبت ها باید همیشه خودش را از نظر علمی به روز نگه دارد.
مسئولیت در مقابل جامعه
ماما ممکن است در موقعیت های قرار بگیرد که موضوعاتی مانند محرومیت های اجتماعی، مکانهای نامناسب، تعصبات، خشونت‌ها و شیوع بیماری‌ها سر و کار داشته باشد و مسئولیت او در مواجهه با این موقعیت ها آگاه سازی و تدبیر اندیش چیست. ماما در برابر اعتماد جامعه به آنها مسئول هستند و باید در حفظ آن کوشا باشند و در هر موقعیتی باید از مادر و نوزادش را حمایت و نگهداری کنند و وظایف خود را به نحو احسن انجام دهند. در صورتی که در روند بیماری ماما از پزشکی کمک بگیرد حتی با نظارت پزشک باز هم ماما مسئولیت مراقبت از مادر و فرزند را برعهده دارد و نباید از انجام وظایفش کوتاهی کند.
بازار کار و آینده شغلی رشته مامایی
برای اینکه افراد از انتخاب رشته خودشان پشیمان نشوند لازم است که از بازار کار آینده شغلی رشته ای که انتخاب می‌کنند آگاهی داشته باشند پس این موضوع در نظر داشته باشید که بازار کار هر رشته به چه صورت است و بعد آن را انتخاب کنید. در رابطه با بازار کار رشته مامایی باید بدانید که ماما می تواند در مراکز بهداشتی و طرح پزشک خانواده همچنین در بیمارستانها و زایشگاه و درمانگاه ها به عنوان مربی خدمات بهداشتی و مربی بهداشت مدارس همچنین به عنوان کارشناس بهداشت خانواده می تواند استخدام شود. همچنین فارغ‌التحصیلان مقطع کارشناسی ارشد می توانند تحت عنوان سرپرست و مدیر بخش های درمانی سوپروایزر آموزشی در بیمارستان ها و ستادهای بهداشتی درمانی فعالیت کنند.
درآمد و حقوق
در ارتباط با بازار کار و فرصت‌های شغلی رشته مامایی نظرها بسیار متفاوت است. بعضی ها معتقد هستند که فرصت های شغلی مامایی خیلی کم و اندک است و تعداد زیادی کار هستند که در شاخه های نا مرتبط با رشته تحصیلی فعالیت می‌کنند و بعضی نظر مخالف این ایده دارند. اما به طور کلی ماما می تواند در مراکزی که با شغل او ارتباط دارد و همچنین در بیمارستانها درمانگاهها دانشگاهها و مراکز بهداشتی فعالیت خود را ادامه دهند.
دانشگاه های پذیرنده
علوم پزشکی شهید بهشتی
دانشگاه علوم پزشکی ایلام
علوم پزشکی ایران
دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
علوم پزشکی بم
دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان
علوم پزشکی جیرفت
دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور
علوم پزشکی زاهدان
دانشگاه علوم پزشکی بجنورد
علوم پزشکی بابل
دانشگاه علوم پزشکی بیرجند
علوم پزشکی تبریز
دانشگاه علوم پزشکی زابل
·دانشکده علوم پزشکی شوشتر
علوم پزشکی شاهرود
دانشگاه علوم پزشکی سبزوار
علوم پزشکی زنجان
دانشگاه علوم پزشکی شیراز
دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد
علوم پزشکی همدان
دانشگاه علوم پزشکی مشهد
علوم پزشکی مازندران
دانشگاه علوم پزشکی قم
دانشکده علوم پزشکی ایرانشهر
دانشکده علوم پزشکی کردستان
دانشگاه علوم پزشکی ارومیه
علوم پزشکی اردبیل
دانشگاه علوم پزشکی اراک
علوم پزشکی قزوین
دانشگاه علوم پزشکی بوشهر
علوم پزشکی بندرعباس
دانشگاه علوم پزشکی تهران
دانشگاه علوم پزشکی تربت حیدریه
علوم پزشکی کاشان
دانشگاه علوم پزشکی گلستان
علوم پزشکی کرمانشاه
دانشگاه علوم پزشکی کرمان
علوم پزشکی لرستان
دانشگاه علوم پزشکی گیلان
دانشکده علوم پزشکی گناباد
دانشگاه علوم پزشکی یزد
دانشگاه علوم پزشکی یاسوج
منبع: