مشکل در مدرسه همیشه به دلیل اختلالات یادگیری به وجود نمیآید. گاهی اضطراب، افسردگی، اتفاقات استرسزا، ترومای عاطفی و شرایط دیگری وجود دارند که روی تمرکز کودک اثر میگذارند و یادگیری را بیشتر به یک چالش تبدیل میکنند. به علاوه، اختلال کمتوجهی و بیشفعالی (ADHD) و اُتیسم گاهی به همراه اختلالات یادگیری وجود دارند یا اینکه با آنها اشتباه گرفته میشوند.
در حالی که جز اختلالات یادگیری محسوب نمیشود، به طور قطع یادگیری را تحت تاثیر قرار میدهد. کودکانی که به نقصِ توجه و بیشفعالی دچارند در آرام گرفتن روی صندلی، حفظ تمرکز، دنبال کردن دستورالعملها، مرتب و سازماندهیشده عمل کردن و انجام دادن تکالیف مدرسه مشکل دارند.
اتیسم و آسپرگر هر دو جزو اختلالات فراگیر رشدی هستند. کودکان مبتلا به این دو بیماری در رسیدن به سطح مطلوبی از مهارتهای تحصیلی با مشکل مواجهاند. کودکان مبتلا به اختلالات طیف اتیسم ممکن است در برقراری ارتباط، درک زبان بدن، یادگیری مهارتهای پایه، پیدا کردن دوست و برقراری تماس چشمی مشکل داشته باشند.
درک عملکرد مغز چگونه به ما در مواجهه با اختلال یادگیری کمک میکند
مغز را مانند خطوط ارتباطی تلفن در نظر بگیرید، وجود اختلال در سیمکشی ارتباطات معمول را دچار مشکل کرده و انتقال اطلاعات را به کاری سخت تبدیل میکند. اگر خطوط تلفن در بخش خاصی از شهر دچار اشکال شده باشد، مخابرات میتواند مشکل را با سیمکشی مجدد حل کند.
مشابه با مثال بالا، تحت شرایط مناسب یادگیری، مغز قادر خواهد بود با شکلدهی مجدد ارتباطات سلولهای مغزی خود را از نو سازمان بدهد. این ارتباطات تازه مهارتهایی مانند خواندن و نوشتن را ساده میکنند؛ مهارتهایی که با ارتباطات مغزی سابق برای فرد دشوار بودند.
پیشرفت علمی بزرگی در شناسایی نحوهی عملکرد مغز پدید آمده است. «انعطافپذیری مغزی» یکی از یافتههای مهم علمی است که امیدهای تازهای را دربارهی اختلالات و ناتواناییهای یادگیری به وجود آورده است. انعطافپذیری مغز به توانایی طبیعی و مادامالعمر مغز برای تغییر اشاره دارد. مغز میتواند در طول حیات فرد و در پاسخ به تجربیات و یادگیریها، سلولها و ارتباطات عصبی جدید بسازد.
این یافتهی علمی به خلق درمانهای پیشگامانهای برای اختلالات یادگیری منجر شده که از توانایی مغز برای تغییر بهره بردهاند. برنامههای خلاقانه آموزشی برای شناسایی و تقویت حوزههای ضعیف شناختی از تمرینهای استراتژیک استفاده میکنند. برای مثال در مورد کودکانی که در تمیز و تشخیص صداهای یک کلمه مشکل دارند، برنامههای کامپیوتریای وجود دارند که سرعت بیان کلمه را پایین میآورند تا کودک متوجه لغت بشود و به تدریج سرعت درک لغات او بهبود پیدا کند.
انعطافپذیری مغز برای تمام دانشآموزان دچار اختلال یادگیری امیدهایی را فراهم آورده است. تحقیقات بعدی میتواند به یافتن درمانهای تازهای منتهی شود که به جای تکیهی صرف به استراتژیهای جبرانی برای خنثی کردن این ضعفها، راهی برای درمان دلیل اصلی اختلالات یادگیری پیدا کنند.
با توجه به آنچه تا کنون یاد گرفتهاید میدانید که تشخیص این اختلالات همیشه هم ساده نیست. با حدس و گمان فکر نکنید که میدانید مشکل فرزندتان چیست، حتی اگر علائم واضح به نظر میرسد. مهم است که برای معاینه و سنجش فرزندتان توسط فردی حرفهای و دارای صلاحیت اقدام کنید.
اگر فکر میکنید مشکلی وجود دارد به حس خود اعتماد کنید. اگر میبینید معلم یا دکتر نگرانی شما را کماهمیت میداند نظر متخصص دیگری را جویا شوید. میبینید فرزندتان در مدرسه و برای یادگیری در تقلاست به هیچ کس اجازه ندهید به شما بگوید: «بنشین و ببین چه میشود» یا «نگران نباش». مشکل فرزند شما چه به دلیل اختلال یادگیری یا دلیلی دیگر نیازمند مداخله است. بدانید که اگر مشکل را جدی بگیرید و پیگیری کنید مرتکب خطا نخواهید شد.
به یاد داشته باشید پیدا کردن متخصصی که بتواند به شما کمک کند زمان و تلاش لازم خواهد داشت. گاهی حتی متخصصین هم اختلالات یادگیری را با ADHD و یا مشکلات رفتاری دیگر اشتباه میگیرند. بنابراین ممکن است لازم باشد با بیشتر از یک متخصص ملاقات کنید.
در این میان سعی کنید شکیبایی خود را حفظ کنید و به یاد داشته باشید که همیشه جواب واضحی دریافت نخواهید کرد. بیش از حد خود را درگیر این نکنید که دکترها نام خاصی برای اختلال فرزندتان به شما بدهند. این بخش را به متخصصین واگذار کنید. به جای آن روی کارهایی تمرکز کنید که میتوانید برای حمایت از فرزندتان انجام دهید تا پاسخگوی علائم خاص او باشد.
تشخیص اختلال یادگیری یک فرایند چندمرحلهای است که شامل ارزیابی، گرفتن تاریخچه و مشاهده توسط یک متخصص تعلیمدیده میشود. پیدا کردن یک متخصص قابل اطمینان در این مرحله اهمیت دارد، ابتدا از مدرسهی فرزندتان آغاز کنید و اگر آنها کسی را سراغ نداشتند از دکتر خانوادگیتان یا از دوستان و آشنایانی که با موفقیت توانستهاند با اختلال یادگیری روبرو شوند سراغ متخصص مطمئنی را بگیرید.
گاهی چند متخصص به شکل تیمی سعی میکنند به تشخیص درست، دست پیدا کنند. آنها ممکن است از معلم کودک اطلاعات بگیرند. بعد از تشخیص، متخصصان میتوانند کودک را برای دریافت آموزشهای ویژه یا گفتاردرمانی در قالب سیستم مدرسه فعلی ارجاع دهند.
اگر مدارس معمولی نتوانند نیازهای کودک را پاسخ دهند یک مدرسهی خصوصی که در زمینه اختلالات یادگیری تخصص دارد میتواند جایگزین مناسبی باشد. برای کسب اطلاعات دربارهی این مدارس به ادارهی آموزش و پرورش شهر خود مراجعه کنید.
هر سهی این مراحل مهم هستند و فرزند شما ممکن است در هر یک از آنها ضعفی داشته باشد که منجر به اختلال یادگیری در او شده است. برای مثال در ریاضیات، ترتیبگذاری (توانایی به ترتیب قرار دادن موارد) برای یادگیری شمارش اعداد و ضرب همینطور برای یادگیری الفبا یا ماههای سال اهمیت دارد. انتزاع و سازماندهی نیز مشابه ترتیبگذاری در تعداد بسیاری از مهارتها و تواناییهای آموزشی نقش دارند. اگر یکی از فعالیتهای مغزی به درستی صورت نگیرد مانعی بر سر راه یادگیری خواهد بود.
وقتی صحبت بر سر اختلالات یادگیری باشد همیشه آسان نیست که بدانید چه کاری انجام دهید و از کجا کمک مناسب را دریافت کنید. مراجعه به متخصصی که بتواند با دقت مشکل را تشخیص دهد کار واقعا مهمی است. از طرفی شما باید با مدرسه برای فراهم کردن اصلاحات و امکانات ویژهی تحصیلی برای فرزندتان همکاری کنید. اما از نقش خودتان برای کمک به فرزندتان غافل نشوید. شما بهتر از هر کسی او را میشناسید، پس برای بررسی انتخابهایی که دارید، کسب اطلاع دربارهی درمانها و خدمات جدید و همراهی در آموزش فرزندتان پیشقدم باشید.
دربارهی نوع اختلالی که فرزندتان با آن مواجه است مطالعه کنید و بیشتر بدانید. بدانید اختلال خاص او چگونه بر یادگیری اثر میگذارد و چه مهارتهای شناختیِ مغز در آن دخیلاند. اگر زمینهی مشکل یادگیری او را بدانید میتوانید تکنیکهای یادگیری را راحتتر محک بزنید.
در کنار کسب اطلاع راجع به نوع اختلالی که فرزندتان با آن مواجه است، دربارهی مفیدترین درمانهای موجود اطلاع کسب کنید. این کار کمک میکند تا بتوانید در مدرسه حامی فرزندتان و دنبالکنندهی درمان او در خانه باشید.
حتی اگر مدرسه امکانات لازم برای درمان اختلال یادگیری فرزند شما را به طور مطلوب فراهم نمیکند، شما میتوانید این امکانات را خودتان در خانه یا با کمک یک درمانگر یا مربی متخصص در زمینه کودکان دچار اختلال یادگیری برای او فراهم کنید.
حتی با اینکه کودکان دچار اختلال یادگیری در حیطهای از یادگیری دچار اشکال هستند، ممکن است در حیطهای دیگر عالی باشند. به علائق و اشتیاقهای فرزندتان توجه کنید. اگر به آنها برای رشد در زمینههای مورد علاقه و تواناییشان کمک کنید، احتمالا این کار باعث خواهد شد که در زمینههای مشکلدار هم رشد کنند.
اختلال یادگیری ممکن است کودک را به شدت دچار پریشانی کند. تصور کنید در مهارتی که سایر دوستانتان به راحتی آن را انجام میدهند مشکل دارید، از اینکه در کلاس جلوی بقیه شرمنده شوید نگرانید، یا برای بیان خودتان باید تقلا کنید. برای کودکان خیلی باهوشی که اختلال یادگیری هم دارند، اتفاقی که نامعمول هم نیست، چنین شرایطی به شکلی مضاعف پریشانکننده است.
کودکان دچار اختلال یادگیری ممکن است در بیان احساسات، آرام کردن خودشان و درک نشانههای غیرکلامی دیگران با مشکل روبرو باشند. این مسئله منجر به مشکلات در کلاس درس و با همکلاسان میشود. خبر خوب این است که به عنوان پدر و مادر، میتوانید تاثیر زیادی در این موارد داشته باشید. در مورد تمام کودکان برخورداری از مهارتهای اجتماعی و احساسی با ثباتترین شاخص موفقیت به حساب میآید و این درباره ی کودکان دچار اختلال یادگیری نیز مصداق دارد. برای پیشبینی موفقیت و شادکامی فرد در طول زندگی آنچه از همهی موارد و از مهارتهای تحصیلی اهمیت بیشتری دارد، مهارتهای احساسی و اجتماعی کودک است.
اختلالات یادگیری «میتواند» در کنار مشکلاتی که در روند تحصیلات کودک ایجاد میکند باعث کاهش عزتنفس، انزوا و مشکلات رفتاری در او شود؛ اما «بایدی» در این میان وجود ندارد. شما میتوانید با اختلال یادگیری و مشکلاتی که به همراه میآورد با ایجاد یک سیستم حمایتی قوی برای کودک مبارزه کنید. این کودکان برای اینکه قادر به بیان احساسات و افکارشان شوند، با پریشانیها به خوبی کنار بیایند و از پس چالشهای روبرویشان برآیند به کمک شما احتیاج دارند. اگر روی رشد همه جانبهی فرزندتان، و نه تنها موفقیتهای تحصیلی او، تمرکز کنید به او کمک کردهاید عادتهای مناسب احساسی و اجتماعیای را کسب کند که مسیر موفقیت او را در زندگی هموار میکنند.
کودکان هرکدام میتوانند هم مایهی نشاط و هم مایهی خستگی باشند، اما در مورد کودکان دچار اختلال یادگیری این مسئله شدت بیشتری دارد. ممکن است هنگام کار با چنین کودکانی دچار خستگی مفرط شوید و زمانی که به اطلاعات مورد نیاز دسترسی نداشته باشید به نظر برسد درگیر مبارزهای نابرابر هستید. بعد از اینکه دربارهی اختلال یادگیری خاص کودکتان اطلاعات کسب کردید و متوجه شدید این مشکل چگونه در روی رفتار او اثر میگذارد، آنگاه برای مواجهه با مشکلات او در خانه و مدرسه آماده خواهید بود. اگر امکانش را دارید حتما با والدین دیگری که با اختلال یادگیری فرزندشان روبرو هستند در ارتباط باشید و از اطلاعات، دانش و حمایت عاطفی یکدیگر برخوردار شوید.
برگرفته از: helpguide
هشدار! این مطلب صرفا جنبه آموزشی دارد و برای استفاده از آن لازم است با پزشک یا متخصص مربوطه مشورت کنید. ا
کلمات کلیدی : اختلالات یادگیری – مشاور تحصیلی