مروری بر قوانین برخی کشورها در خصوص اتانازی: در حال حاضر تنها سه کشور هلند، بلژیک، لوگزامبورگ و چهار ایالت از ایالات متحده آمریکا، اتانازی فعال داوطلبانه را پذیرفته و آن را به رسمیت شناخته اند. و در سایر کشورها این قسم از اتانازی هرچند اغلب، مجازاتی خفیف تر از قتل عمد دارد. لیکن درهرحال جرم تلقی گردیده و ممنوع هست.
باید توجه داشت که در اغلب کشورهای مخالف اتانازی، تنها با نوع فعال آن مخالفت میگردد. و اتانازی “غیرفعال داوطلبانه” تقریباً در هیچیک از کشورها مورد مخالفت واقع نمیشود. و حتی در بعضی نظامهای حقوقی همانند اکثر حوزههای قضایی آمریکا آن را به عنوان “حق صرفنظر کردن از معالجه پزشکی” یاد میکنند.
با این مقدمه به بررسی قوانین برخی کشورها در خصوص اتانازی و وضعیت حقوقی مربوط به آن میپردازیم.
بررسی کشورهای موافق اتانازی
۱. سویس
بر اساس قوانین مدنی سوئیس، خودکشی در این کشور قانونی است. و به همین دلیل، خیلی از مردم دنیا راهی سوئیس میشوند تا در این کشور به زندگی خود پایان دهند. حالا سوئیس تبدیل به تنها قطب گردشگری خودکشی در دنیا شده است که لقب سرزمین مرگ را روی خود دارد. کشوری که بخشی از درآمدهای گردشگریاش، از سفر توریستهایی تامین میشود که برای بهره بردن از خدمات مشاوره ای
خودکشی به این کشور سفر میکنند. قانون مرگ ترحمی “اوتانازی”از سال 1941در سوئیس وضع شد تا اختیار مرگ بیماران ناامید را به خودشان بدهد. این قانون، خودکشی بیماران العالج را مجاز میداند و فقط محدودیتهایی بر چگونگی، زمان و دلیل خودکشی اعمال میکند. البته مشابه این قانون، با کمی تفاوت، مدتی قبل در بلژیک، هلند و ایاالت اروگان و واشنگتن آمریکا هم به تصویب رسید که بر اساس آن، فرد بیمار میتواند تحت شرایط خاصی با استخدام یک پزشک به زندگی خود پایان دهد.ماده 115 از قانون جزای سویس مقرر میدارد” هر کس باانگیزه شخصی، دیگری را به خودکشی یا شروع به خودکشی تشویق یا با وی همکاری کند؛ اگر وی به دنبال آن دست به خودکشی بزند یا شروع به خودکشی کند؛ به مجازات حبس که بیش از پنج سال نخواهد بود یا مجازات مالی محکوم میگردد.
“طبق این ماده عمل ارتکابی وقتی جرم تلقی میگردد که خود شخص قطع نظر از خواسته بیمار به تشویق و همکاری اقدام کند؛ در غیر این صورت یعنی زمانی که خود بیمار خواهان خودکشی باشد کمک کردن به وی در انجام خودکشی جرم نخواهد بود و حتی اقدام مثبت در انجام اتانازی، فاقد وصف جزایی است؛ بنابراین میتوان گفت در سویس در صورت مطالبه بیمار، کمک به خودکشی و حتی اقدام مثبت در پایان دادن به حیات جرم نیست.
2 .هلند
در بعضی کشورها اتانازی فعال، قانونی است. مثلاً طبق قوانین جدید در هلند، دردهای غیرقابل تحمل چه فیزیکی و چه روحی، فاکتوری است که فرد را دارای شرایط الزم برای القا مرگ میکند. در هلند مرگ آسان قانونمند شده است و خودکشی به کمک پزشک تابع رهنمودهای محاکم و انجمن پزشکی هلند هست. مطابق با آن چنانچه بیمار به وضوح تقاضای مرگ داشته و در مورد او طبابت صحیح اعمال شده باشد پزشک اجازه مییابد که به زندگی بیمار خود خاتمه دهند. مبنای پذیرش این دفاع بر ارادی بودن تقاضای شروع به انجام اتانازی و تسکین ناپذیر بودن رنج و تالمات بیمار می باشد. درعین حال نیازی به این نیست که فرد دچار بیماری العالجی باشد یا رنج او صرفاً جسمی باشد.
کلمه ی “اتانازی” به خودی خود به معنای اتانازی داوطلبانه است، زیرا اگر داوطلبانه نباشد، در هلند به عنوان اتانازی تلقی نمیشود.اتانازی تحت سرفصل کلی “تصمیمات پزشکی برای خاتمه دادن حیات ” طبقه بندی میشود. این عمل توسط کمیسیون دولت هلند در باب اتانازی به صورت زیر تعریف شده است”خاتمه دادن عمدی زندگی یک فرد، به تقاضای آن فرد، توسط یک فرد دیگر. و یا در اعمال پزشکی، خاتمه دادن عمدی و فعاالنهی زندگی یک بیمار، به تقاضای بیمار، توسط یک پزشک”
بررسی کشورهای مخالف اتانازی
قوانین برخی کشورها در خصوص اتانازی
1.فرانسه
ترویج اتانازی با تجویز یا سکوت در موارد اقدام بیمار به خودکشی از مشکالت قوانین کیفری کشورهاست که همواره انتقادهایی را به دنبال داشته است. ازآنجاکه قوانین فرانسه الگوی تقنینی در دیگر کشورها ازجمله برخی مقررات ایران قرارگرفتهاند؛ اتانازی از طریق فراهم آوری زمینه ی خودکشی را در مقررات این کشور مرور میکنیم.فصل ششم از قانون مجازات فرانسه با عنوان تشویق به خودکشی شامل مواد 13-223-تا 1-15-223به جرم انگاری درزمینه سازی خودکشی اختصاص دارد و میتوان گفت تصویب این قانون قدم مثبتی در ممانعت از ترویج اتانازی به شمار میرود.طبق ماده 223-13 تشویق دیگری به ارتکاب خودکشی درجایی که شخص تشویق شده خودکشی کرده یا شروع به خودکشی کند؛ سه سال زندان و 45 هزار یورو جریمه ی مالی در پی دارد.
درجایی که قربانی در پاراگراف پیشین، زیر 15 سال سن داشته باشد، مجازات به پنج سال زندان 75 هزار یورو افزایش می یابد.
طبق ماده 223-14تبلیغ و انتشار آگهی به هر صورت از طریق کالا، نوشته یا شیوههایی که زمینه ساز مرگ انسان تلقی شوند؛ سه سال زندان و جریمه ی 45هزار یورویی دارد.
بدین ترتیب میتوان گفت که فرانسه ازجمله کشورهایی است که به صراحت با جرم دانستن همکاری در خودکشی، در پیشگیری از اتانازی پیشتاز است.
2 .انگلیس
شاید در بین کشورهای کامن لا از اولین کشورهایی است که نخستین گام را در جهت قانونی کردن اتانازی برداشته است. البته در حقوق کامن لا آنچه مهم است اینکه با رعایت احتیاط بر اساس اصول تجربی و بر طبق عدالت که مقتضی هر مورد خاصی هست رفتار گردد.
پزشکان انگلیسی همیشه در تالش بودند تا اتانازی را قانونی کنند. به طوری که طبق نظرسنجی سال 1996صورت گرفت از 7500پزشک 46درصد موافق اتانازی ارادی که توسط انجمن پزشکی انگلیس بودند. و 5 درصد نیز به این کار مبادرت ورزیدند. درسال 1935:بود که جمعیتی باعنوان طرفداران اتانازی ارادی انگلیس توسط سی کیلک میلارد تشکیل شد. و لایحه قانونی سازی اتانازیا را تقدیم مجلس اعیان انگلستان کرد. اما این الیحه توسط نمایندگان مجلس رد شد. این جمعیت دوباره درسال 1950لایحه دیگری درراستای قانونی شدن اتانازیا روانه مجلس کرد. که بازهم به نتیجه نرسید درسال 1990درنهایت حزب کار انگلیس عنوان کرد که عمل وجدانی پزشک درکمک به مرگ اخالقا تایید می گردد.
در کشور انگلستان بهطور عمدی باعث مرگ کسی شدن حتی اگر مبتنی بر ترحم آمیزترین دلایل باشد، میتواند قتل عمد را محقق کند.
در انگلستان عمل اتانازی میتواند منجر به مسئولیت در قبال قتل عمد شود. طبق قانون فعلی انگلیس، اتانازیای ارادی و کمک پزشک برای خودکشی مصنوعی “کسی که به مرگ دیگری کمک کند” به مجازات قتل عمد یا 14سال حبس محکوم میشود.
حقوقدانان این کشور از وضعیت فعلی راضی هستند، یعنی اینکه قانونی در مجاز شمردن اتانازی نباشد اما پزشکان انگلیسی همچنان در پی قانونی کردن اتانازیا هستند. بنابراین قضات انگلیسی سعی می کنند با استفاده از تکنیک هایی نظیر جنون آنی،نارسایی روانی،کاهش مجازات از طریق نهاد پذیرش قتل های کم اهمیت تر از مجازات پزشکان بکاهند.
3.کانادا
در قوانین جزایی کانادا اتانازی خواه از طریق فعال باشد و چه غیرفعال، به یک اندازه موجب تحقق مسئولیت و مجازات است. باوجوداینکه قوانین جزایی کانادا سخت و غیرقابل انعطاف است ولیکن عملاً در امر قضا موارد کاهش مسئولیت در سیستم قضایی کانادا کم نیست و این شکل عملکرد، حتی از موارد مشابه در انگلیس و آمریکا هم گسترده تر است.
طبق ماده 282 قانون جزای کانادا، هرکسی با اهمال و قصور و تقصیر موجب مرگ بیمار شود به مجازات حبس ابد محکوم میشود؛ اما در این کشور بیش از 75درصد عامه مردم از قتل ترحم آمیز اختیاری در مورد بیمارانی که احتمال ندارد از بیماری نجات یابند حمایت میکنند.
پارلمان کانادا لایحه مرگ درخواستی برای بیمارانی که به لحاظ پزشکی لاعلاج تشخیص داده می شوند را تصویب کرده است. این لایحه پس از آن به پارلمان کانادا برده شد که دادگاه عالی این کشور محدودیت کمک پزشکان به مرگ درخواستی بیماران لاعلاج را لغو کرد.
باتصویب این قانون، کانادا رسما به جمع چند کشور معدودی می پیوندد که اتانازی و خودکشی کمکی را قانونی کرده اند. باوجود این منتقدان می گویند این الیحه شرایط سختی برای صدور این مجوز پیش بینی کرده است. دربرابر، مقام های دولت کانادا گفته اند که این قانون تنها آغازی برای یک تغییر است و می توان در آینده بنا بر نیازهای جدید و کاستی های شناسایی شده، آن را بسط داد.
قوانین برخی کشورها در خصوص اتانازی
منبع: قانون مجازات اسلامی