واژینوز باکتریایی
واژینوز باکتریایی که به عنوان باکتریوز واژینال نیز شناخته می شود، شایع ترین علت عفونت واژن برای زنان در سن باروری می باشد. واژینوز باکتریایی، اغلب پس از مقاربت جنسی ایجاد می شود و در صورتی که زن هیچ رابطه جنسی نداشته باشد، به ندرت ممکن است به این عفونت مبتلا شود. واژینوز باکتریایی (BV) همچنین خطر ابتلا به عفونت مقاربتی (STI) را افزایش می دهد. با این حال، این بیماری یک عفونت مقاربتی محسوب نمی شود. علائم در صورت بروز ممکن است شامل خارش و ترشح خاکستری و آبکی با بوی شبیه ماهی باشد. علاوه بر آن، BV درمان نشده می تواند منجر به عوارض جدی گردد اما درمان معمولاً با آنتی بیوتیک انجام می شود.
واژینوز باکتریایی یک عفونت واژن است که به احتمال زیاد در زنان بین سنین مختلف و بیشتر ۱۵ تا ۴۴ سال تأثیر می گذارد.
علت واژینوز باکتریایی
واژینوز باکتریایی، به دلیل عدم تعادل باکتریایی طبیعی در واژن زنانه ایجاد می شود.
این بیماری با کاندیدیازیس، عفونت مخمر یا تریکومونیازیس که به عنوان ترشک هم شناخته می شود، فرق دارد.
مهبل (واژن) محل زندگی ارگانیسم هایی است که سلامت واژن و pH شیمیایی آن را حفظ می کنند.
واژن باید حاوی باکتری هایی به نام لاکتوباسیل باشد. این باکتری ها با تولید اسید لاکتیک باعث اسیدی شدن محیط واژن می شود و از رشد باکتری ها پیشگیری می کنند. کاهش سطح لاکتوباسیل می تواند منجر به رشد باکتری های مضر دیگر می شود.
باکتریایی هنگامی رخ می دهد که تعداد باکتری های مضر افزایش پیدا کنند. بروز واژینوز باکتریایی نشان می دهد که عاملی باعث اختلال در تعادل شیمیایی واژن شده است.
درمان علت اساسی می تواند به درمان بیماری کمک کند و خطر بازگشت آن را کاهش دهد.
عوامل خطر واژینوز باکتریایی
واژینوز باکتریایی، ممکن است در هر زنی ایجاد شود، اما برخی از شرایط می توانند خطر بروز این بیماری را افزایش دهند.
این عوامل خطر عبارتند از:
- سیگار کشیدن
- داشتن چند شریک جنسی
- استفاده از ضد عفونی کننده ها
- شستن لباس زیر با مواد شوینده قوی
- مصرف محلول دارویی برای تمیز کردن واژن
- استفاده از محصولات و صابون های معطر، دئودورانت
واژینوز باکتریایی ممکن است بدون علائم باشد اما در صورت بروز، آن ها شامل ترشحات واژن، سوزش و خارش می باشند.
ترشحات واژن در بیماری واژینوز باکتریایی ممکن است ویژگی های زیر را داشته باشد:
- آبکی و شفاف
- خاکستری یا سفیدرنگ
- خارش اطراف خارج واژن
- احساس سوزش در هنگام دفع ادرار
- بوی قوی و ناخوشایندی شبیه بوی ماهی
زنان در صورتی که علائم BV همراه با خارش، سوزش یا درد دارند، باید با پزشک خود مشورت کنند.
پیشگیری واژینوز باکتریایی
هیچ روش خاصی برای پیشگیری از ابتلا به BV وجود ندارد، زیرا دلایل دقیق آن هنوز شناخته نشده است.
هیچ دارو بدون نسخه برای درمان واژینوز باکتریایی تأیید نشده است، اما شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه پروبیوتیک ها می توانند به درمان BV کمک کنند.
بنابراین ممکن است به بیماران توصیه شود که مصرف روزانه محصولات پروبیوتیکی را برای بهبود بیماری خود افزایش دهند.
عوارض واژینوز باکتریایی
BV با خطر زایمان زودرس، سقط جنین، وزن کم نوزاد هنگام تولد و سایر عوارض بارداری مرتبط است. درمان سریع می تواند احتمال بروز این عوارض را در دوران بارداری کاهش دهد. علاوه بر این، برخی از داروهای خانگی برای BV، مانند استفاده از روغن های گیاهی، ممکن است برای زنان باردار خطرناک باشند.
بین 50 تا 75 درصد از زنان مبتلا به BV هیچ علامتی ندارند و این بیماری به تنهایی مضر تلقی نمی شود اما ممکن است باعث بروز عوارض شود که عبارتند از:
- افزایش حساسیت به ویروس
- عفونت بعد از عمل جراحی، یا هیسترکتومی
- عفونت های مانند ویروس تبخال، کلامیدیا، سوزاک و ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)
عوارض احتمالی واژینوز باکتریایی در دوران بارداری عبارتند از:
- سقط جنین
- زایمان زودرس
- پاره شدن زود هنگام کیسه آمنیوتیک
- ناباروری ناشی از آسیب به لوله های فالوپ
- آندومتریت پس از زایمان، تحریک یا التهاب بافت داخلی رحم بعد از زایمان
- کوریوآمیونیتیت و یا التهاب غشاهای اطراف جنین که به طور قابل توجهی احتمال زایمان زودرس را افزایش می دهد. در صورت زنده ماندن نوزاد، خطر ابتلا به فلج مغزی وجود دارد.
- واژینوز باکتریایی همچنین خطر ابتلا به بیماری التهابی لگن (PID)، عفونت و التهاب دستگاه تناسلی داخلی زنان را افزایش می دهد که می تواند عواقب شدیدی از جمله ناباروری داشته باشد.
تشخیص واژینوز باکتریایی
در بیشتر موارد، پزشک به راحتی می تواند BV را تشخیص دهد.
با یک دوره کوتاه از مصرف آنتی بیوتیک ها باید عفونت درمان شود. این آنتی بیوتیک ها به ندرت عوارض جانبی قابل توجهی ایجاد می کنند. پزشک ممکن است با استفاده از شرح حال بیمار و توضیحات علائم و معاینه جسمی، بیماری را تشخیص دهد. اما اگر بیمار از نظر جنسی فعال و احتمال ابتلا به عفونت های مقاربتی در او وجود داشته باشد، پزشک ممکن است آزمایشات تشخیصی را تجویز کند. پزشک احتمالا برای نمونه گیری از بافت واژن از یک حلقه پلاستیکی استفاده می کند. برای ارزیابی میزان اسیدیته، ممکن است میزان pH واژن بیمار اندازه گیری شود.
درمان واژینوز باکتریایی
واژینوز باکتریایی، در صورت عدم وجود علائم ممکن است به درمان نیازی نداشته باشد، اما زنانی که علائم این بیماری را دارند باید برای پیشگیری از بروز عوارض دنبال درمان باشند. گاهی اوقات BV بدون هیچ دلیل واضحی می تواند ظاهر شود و از بین برود. در صورت وجود ترشحات غیر طبیعی واژن، بهتر است در اسرع وقت به پزشک مراجعه شود. وی می تواند BV را تشخیص داده و عفونت های دیگر مانند سوزاک را رد و یا تایید کند.
داروهای آنتی بیوتیکی
آنتی بیوتیک ها برای درمان واژینوز باکتریایی موثر هستند، اما بیماری اغلب طی چند هفته دوباره برمی گردد.
انواع آنتی بیوتیک های خوراکی موثر برای BV عبارتند از:
قرص ها
دارو های آنتی بیوتیکی به صورت خوراکی، دو بار در روز و به مدت یک هفته مصرف می شوند. این روش به عنوان مؤثرترین نوع درمان به خصوص در زنان شیرده و یا باردار می باشد.
ژل
ژل برای درمان واژینوز باکتریایی به صورت روزانه و به مدت ۵ روز روی مهبل استفاده می شود.
در صورت بروز علائم بعد از مصرف دارو و یا بازگشت آن ها شما ممکن است به، آزمایش های بیشتری لازم داشته باشید. اگر علائم پس از اتمام دوره آنتی بیوتیک برطرف شوند، دیگر نیازی به آزمایش مجدد BV ندارید.
امکان عود بیماری
اگر درمان اولیه از طریق داروهای خوراکی انجام شود، بهتر است درمان برای بار دوم از طریق واژینال و مصرف ژل صورت گیرد و برعکس، اگر اولین روش درمانی مصرف ژل باشد، درمان بعدی باید از طریق داروهای خوراکی انجام شود.
درمان خانگی واژینوز باکتریایی
واژینوز باکتریایی می تواند بین شرکای جنسی انتشار یابد. بنابراین، اگر زنان فکر می کنند این بیماری را دارند تا زمان برطرف شدن عفونت باید از برقراری رابطه جنسی خودداری کنند و یا رابطه جنسی محافظت شده داشته باشند.
زنان بهتر است راهکارهای زیر را در نظر بگیرید:
- رابطه جنسی را از مقعد به واژن انتقال ندهید.
- انتقال رابطه جنسی از مقعد به واژن می تواند مواد مدفوع را به مهبل منتقل کند و باعث BV شود.
- در طول مقاربت جنسی از کاندوم استفاده شود.
- وقتی منی با مایعات واژن مخلوط شود، می تواند بوی عفونت BV را بدتر کند.
- بلافاصله پس از مقاربت مثانه خود را خالی کنید.
- پس از ادرار کردن، واژن را با آب تمیز بشویید.
- در بعضی از زنان، مایعات جنسی و روان کننده ها تعادل pH را تغییر می دهند و باعث می شوند واژن در برابر عفونت BV آسیب پذیرتر شود.
- بهداشت خود را رعایت کنید.
پوشیدن لباس زیر از جنس پنبه ای به حفظ بهداشت واژن کمک می کند. مهبل نیازی به دوش، صابون و عطر ندارد. در حقیقت، استفاده از این محصولات می تواند pH واژن را تغییر دهد و باعث افزایش آسیب پذیری واژن در برابر BV می شود و ممکن است بوی بد ایجاد کند.
خانم ها بهتر است برای کاهش خطر و جلوگیری از تشدید عفونت راهکارهای زیر را رعایت کنند:
- لباس زیر پنبه ای بپوشند.
- مهبل را فقط با آب بشویند و هرگز صابون را داخل مهبل وارد نکنند.
- بعد از دفع مدفوع قسمت تناسلی خود را از جلو به عقب پاک کنند، زیرا این کار از انتقال مدفوع به مهبل جلوگیری می کند.
- ناحیه واژن را خشک نگه دارند و در صورت خیس شدن لباس زیر، آن را عوض کند. قبل از لمس واژن، دست های خود را بشویند.
- استفاده از هرگونه محصولات معطر روی مهبل، از جمله تامپون های معطر یا صابون خودداری کنند. مارک های مختلف صابون های بی خطر و بی بو را خریداری شود.
- یک پروبیوتیک را امتحان کنید.
پروبیوتیک ها به رشد باکتری های مفید بدن کمک کرده و با باکتری و قارچ های مضر مانند مخمر مبارزه می کنند. پروبیوتیک های طبیعی مانند ماست، غذاهای تخمیر شده و برخی پنیرهای محلی می توانند از باکتری های که واژن را سالم نگه می دارند، محافظت کنند. زنانی که همراه با BV درد دارند می توانند تامپون های پروبیوتیک را تهیه کنند. برای این کار، زنان می توانند ماست ساده را در تامپون منجمد کرده و سپس آن را داخل مهبل وارد کنند. احساس خنکی به طور موقت درد را کاهش می دهد و پروبیوتیک احتمال دارد با عفونت زمینه ای مبارزه کند.
روش های جایگزین
طرفداران طب سنتی برخی راهکارهای زیر را برای درمان و پیشگیری از بازگشت واژینوز باکتریایی پیشنهاد می کنند:
سرکه سیب
سرکه سیب می توان به تعادل pH واژن کمک کند. شستشوی دو بار روزانه واژن در محلول ۲ قاشق غذاخوری سرکه سیب و ۱ لیوان آب ممکن است علائم را کاهش دهد. عسل که خاصیت ضد میکروبی طبیعی دارد، می تواند باعث افزایش کارآیی سرکه سیب شود.
سیر
برخی تحقیقات حاکی از آن است که سیر یک ضد باکتری طبیعی است. اضافه کردن آن به رژیم غذایی یا مصرف مکمل سیر می تواند خطر ابتلا به BV را کاهش دهد. افراد نباید سیر را داخل واژن وارد کنند، زیرا باعث حساسیت پوست می شود.
روغن درخت چای
تحقیقات محدود نشان می دهد که استفاده از روغن درخت چای می تواند علائم BV را درمان کند. همچنین ممکن است به بهبود برخی عفونت های دیگر مانند مخمر کمک کند. خانم ها شاید نسبت به روغن درخت چای حساسیت داشته باشند. برای بررسی حساسیت خود مقدار کمی روغن را روی ساعد خود بمالند. اگر در ۲۴-۴۸ ساعت پوست شما واکنشی نشان نداد، ممکن است مصرف آن مفید باشد. با این حال، روغن باعث سوزش می شود. نکته مهم این است که باید به خاطر داشته باشند که در صورت باردار بودن نباید از داروهای خانگی استفاده شود. زنان اگر قصد استفاده از روغن درخت چای را دارند، ابتدا باید با پزشک مشورت کنند.
منابع: