آموزش مثبت اندیشی به کودکان با ۹ روش کاربردی- مثبت‌اندیش ماندن راحت نیست، به‌خصوص برای کودکان. اما داشتن نگرش مثبت به آنها کمک می‌کند بهتر با مشکلات روبه‌رو شوند و سالم‌تر رشد کنند. آموزش چگونگی تبدیل نگرشی منفی به نگرشی مثبت ابزار مهمی است که می‌توانید به آنها بدهید تا در طول زندگی از آن استفاده کنند. در این مقاله روش‌های آموزش مثبت اندیشی به کودکان و تمرینات مثبت اندیشی مناسب کودکان را به شما معرفی می‌کنیم.
گام اول آموزش مثبت اندیشی به کودکان
اولین کاری که می‌توانید به عنوان والد انجام دهید، آموزش معنی درست مثبت اندیشی به فرزندتان است. شاید کودک نتواند تجربه‌ای منفی را به‌راحتی از یاد ببرد، اما باید او را به دیدن جنبه‌های مثبت چیزها در موقعیت‌های مختلف تشویق کرد. داشتن نگرش مثبت به‌معنی نادیده‌گرفتن واقعیت نیست، بلکه به‌معنی یادگیری دیدن خوبی‌ها و پرهیز از گله و شکایت بیجاست. خب چطور می‌توان مثبت اندیشی را به کودک آموزش داد؟ در ادامه روش‌ها و تمریناتی را به شما پیشنهاد داده‌ایم.
۱. برای فرزند خود الگوی مثبت‌اندیشی باشید
داشتن ذهنیت مثبت در گفتار و رفتار بهترین شیوه آموزش مثبت اندیشی به کودکان است. کودکان از والدین خود تقلید می‌کنند، پس حواستان به گفتار و رفتار خود باشد و برخلاف آنچه می‌گویید رفتار نکنید.
۲. آموزش مثبت اندیشی به کودکان را از خانه شروع کنید
محیط خانه را گرم و صمیمی کنید. از سرزنش‌کردن کودک بپرهیزید. به او آزادی بدهید و بگذارید گاهی اشتباه کند. شیوه حل مسئله و یافتن راه‌حل‌ها را به او آموزش دهید و از همه مهم‌تر به او بیاموزید که هدف زندگی زیست شادمانه است.
۳. به کودکان اجازه بدهید فعالیت‌های دلخواهشان را انجام بدهند
کودکان خود را به فعالیت‌های مفرح و آموزنده تشویق کنید. این فعالیت‌ها نقش مهمی در رشد اعتمادبه‌نفس و حس ارزشمندی آنان دارند. یکی از روش‌های مؤثر آموزش مثبت اندیشی به کودکان این است که به آنها اجازه بدهید درک کنند دنیا فقط خانه و مدرسه نیست و استعدادهایی دارند که می‌توانند آنها را کشف و شکوفا کنند.
۴. خنده و شادی بهترین شیوه ابراز مثبت‌اندیشی است
اگر در جایگاه والد نتوانید راحت بخندید، قطعا نمی‌توانید مثبت‌اندیشی را به کودک خود آموزش بدهید چراکه خودتان فاقد آن هستید. خنده‌رویی و لبخندزدن به کودک حتی در شرایط دشوار زندگی، بهترین شیوه آموزش مثبت اندیشی به کودکان است.
۵. به یکدیگر اعتماد کنید
شما و فرزندتان باید بتوانید درباره آنچه در ذهن و قلبتان می‌گذرد با هم صحبت کنید. این مکالمه نشان می‌دهد که به هم اعتماد دارید. هر روز زمانی را به صحبت‌کردن با هم و اشتراک‌گذاری تجربیات روزانه اختصاص دهید و اگر روز سختی را گذرانده‌اید، درباره درس‌هایی که آموخته‌اید گفت‌وگو کنید.
۶. اعتمادبه‌نفس کودکتان را افزایش دهید
والدین باید مطمئن باشند که کودکشان حس خوبی به خودش دارد و همواره می‌تواند برای مواجهه با مشکلات روی کمک پدر و مادرش حساب باز کند. هرگز کودکان خود را با یکدیگر یا با فرزندان دیگران مقایسه نکنید. جملاتی مانند «کاش تو هم مثل خواهرت بودی» یا «چرا نمی‌تونی مثل بچه فلانی کارت رو درست انجام بدی» آثار مخربی روی اعتمادبه‌نفس و عزت‌نفس کودک دارند و قطعا مثبت‌اندیشی کودک را نیز از بین می‌برند.
تفاوت‌های کودکان خود را بپذیرید و بدانید که ممکن است مقدار اعتمادبه‌نفس آنها متفاوت باشد. با آموزش مثبت اندیشی به کودکان یاد بدهید که حس خوبی به خودشان داشته باشند و از تفاوت‌های خود برای شکل‌دادنِ شخصیت منحصربه‌فردشان استفاده کنند.
۷. با کلمات مثبت بازی کنید
تعدادی از واژه‌های مرتبط با مثبت‌اندیشی را روی کاغذ بنویسید، مثلا:
- نگرش؛
- مثبت؛
- خوبی؛
- تلاش؛
- امیدواری.
از فرزند خود بخواهید با هرکدام از این کلمه‌ها جمله‌ای بسازد. نیازی نیست این جملات سخت و پیچیده باشند. با ساختن این جمله‌ها، کودک واژه‌های مرتبط با مثبت‌اندیشی را می‌آموزد و به ذهن می‌سپارد و هر بار که این واژه‌ها را بشنود، یاد آن جملات مثبت می‌افتد.
۸. با کودکتان «سؤال و جواب» بازی کنید
بازی دیگر برای آموزش مثبت اندیشی به کودکان، طراحی تعدادی پرسش درباره مثبت‌اندیشی و ویژگی‌های افراد مثبت‌اندیش است. از کودک خود بخواهید به این پرسش‌ها پاسخ بدهد. بسته به توانایی خواندن و نوشتن کودک، می‌توانید از او بخواهید برایتان بنویسد یا پاسخ‌هایش را به شما بگوید. چند نمونه از این پرسش‌ها عبارت‌اند از:
- نام کسی را بنویس که فکر می‌کنی نگرش (افکار) مثبت دارد و بگو او چطور حرف می‌زند یا رفتار می‌کند که او را مثبت‌اندیش می‌کند؟
- نام کسی را بنویس که فکر می‌کنی نگرش منفی دارد. کدام ویژگی‌هایش باعث شده فکر کنی او منفی‌نگر است؟
- به‌نظرت چه چیزها یا افرادی باعث می‌شوند کسی منفی‌نگر بشود؟
- فکر می‌کنی می‌توانی یک روز نگرش منفی داشته باشی و روز دیگر نگرش مثبت؟ چرا بله یا چرا نه؟ چه چیزی روی این مسئله تاثیر می‌گذارد؟
- به‌نظرت می‌شود وقتی چیزها مطابق میل ما پیش نمی‌رود باز هم نگرش مثبت داشت؟ دلیل پاسخ مثبت یا منفی‌ات را توضیح بده.
- چیزی دور و برت هست که با تغییر آن بخواهی نگرش مثبت خود را تقویت کنی؟
- اگر اتفاق بدی برایت افتاده، آیا کاری هست که با انجام‌دادنش نگرش مثبت خودت را حفظ کنی؟ برایم تعریف کن.
۹. با کودک «شرایط را تغییر بده» بازی کنید
این بازی مکمل فعالیت قبلی است. در این بازی باید بکوشید کودک را ترغیب کنید مشکلات و مسائلش را در ۶ حوزه بنویسد که این ۶ حوزه به‌ترتیب عبارت‌اند از:
- مدرسه؛
- دوستان؛
- خانواده؛
- شرایط خانه؛
- تصویری که کودک از خودش دارد؛
- فعالیت‌ها و برنامه‌ها؛
یک کاغذ و قلم در اختیار کودکتان قرار بدهید و از او بخواهید آن را به ۶ بخش تقسیم کند. سپس از او بخواهید مشکلات و مسائلش در هر یک از ۶ حوزه را در بخش مربوطه بنویسید. مثلا اگر با برادرش دچار مشکل شده است، آن را در بخش خانواده بنویسد. (یا اگر هنوز نوشتن بلد نیست، شما برایش بنویسید(.
بعد با کمک او هر مشکل را به یک سؤال تبدیل کنید، مثلا بپرسید «چرا با برادرم دچار مشکل شده‌ام؟» یا «چطور می‌توانم با برادرم بهتر کنار بیایم؟»
وقتی همه مسائل نوشته و پرسش‌هایشان مشخص شدند، از او بخواهید برای سؤالات طرح‌شده پاسخی پیدا کند. برای ترغیب او می‌توانید این پرسش‌ها را از او بپرسید:
- چه حسی به این مسئله داری؟
- از داشتن این مشکل خوشحالی یا دلت می‌خواهد حلش کنی؟
- دیگران را به‌خاطر این مسئله سرزنش می‌کنی؟
- اگر مسئله را حل نکنی، در کوتاه‌مدت و بلندمدت چه پیش خواهد آمد؟
- چه کارهای کوچکی می‌توانی انجام بدهی که به حل مشکل کمک کند؟
- چطور نگرش و نوع نگاهت به مسئله را تغییر می‌دهی تا بتوانی مشکلت را حل کنی؟
- وقتی مشکلت را حل کردی، چه می‌شود؟ (چه تغییر مثبتی رخ خواهد داد؟(
پرسیدن این سؤالات از کودک به او کمک می‌کند مسئله را بازبینی و راه‌‌حل‌های احتمالی را پیدا کند. این شیوه فقط به تقویت مثبت‌اندیشی منجر نمی‌شود، بلکه توانایی حل مسئله کودکان را نیز پرورش می‌دهد.
کودک شما چقدر مثبت‌اندیشی را بلد است؟ شما چطور داشتن نگرش مثبت را به او آموزش می‌دهید؟ از روش‌های مؤثر و تجربه‌تان در این زمینه با ما بگویید.
هشدار! این مطلب صرفا جنبه آموزشی دارد و برای استفاده از آن لازم است با پزشک یا متخصص مربوطه مشورت کنید.
اختلال رشد در کودکان؛ علائم، دلایل، روش تشخیص و درمان
اختلال رشد در کودکان زمانی اتفاق می‌افتد که افزایش وزن کودک خیلی کمتر از سایر بچه‌های هم‌سن‌وسالش باشد. به نظر می‌رسد نوزادان یا کودکانی که دچار اختلال رشد می‌شوند بسیار کوچک‌تر یا قدکوتاه‌تر از سایر کودکان هم‌سن خود هستند. عوامل زیادی ممکن است باعث این اختلال بشوند، اما بیشتر مواقع کمبود مواد مغذی و کالری علت اصلی است. کودکان خانواده‌هایی که مشکلاتی همچون فقر و استرس دارند، بیشتر در معرض خطر این اختلال قرار دارد. در این مقاله مفصل درباره اختلال رشد در کودکان و علائم و عوامل آن صحبت خواهیم کرد. لطفا تا انتها با ما همراه باشید.
اختلال رشد در کودکان چه علائمی دارد؟
ممکن است علائم در هر نوزاد یا کودکی کمی متفاوت باشد، اما در حالت کلی این نشانه‌ها عبارت‌اند از:
- وزن نامتناسب با سن کودک؛
- قد نامتناسب با سن کودک؛
- تحریک‌پذیری؛
- خستگی؛
- خواب‌آلودگی بیش‌ازحد؛
- نداشتن واکنش‌های اجتماعی متناسب با سن مانند لبخندزدن؛
- تأخیر در تغییرات حرکتی (رشد حرکتی)؛
- مشکلات یادگیری و رفتاری در کودکان بزرگ‌تر.
علل اختلال رشد در کودکان چیست؟
عوامل مختلفی می‌توانند باعث اختلال رشد در کودکان شوند که در ادامه مهمترین آنها را بررسی کرده‌ایم.
۱. دریافت‌نکردن کالری کافی
گاهی والدین یا پرستار شیر خشک نوزاد را به‌اشتباه اندازه‌گیری یا مخلوط می‌کنند، بنابراین نوزاد کالری کافی دریافت نمی‌کند. مشکلات مربوط به شیردهی به نوزاد یا شروع مواد غذایی جامد نیز می‌تواند باعث اختلال رشد نوزاد شود. برخی از خانواده‌ها هم در تأمین غذای کافی برای فرزندان خود مشکل دارند و این علت اختلال رشد فرزندشان است.
۲. کم غذاخوردن کودک
برخی از کودکان به‌قدر کافی غذا نمی‌خورند. این مسئله شاید به‌علت تأخیر رشد یا بیماریهای تأثیرگذار بر بلع، مانند فلج مغزی یا شکاف کام، باشد یا به‌خاطر وضعیتی مانند اوتیسم رخ بدهد.
۳. مشکلات دستگاه گوارش
مشکلات سیستم گوارشی نوزاد می‌تواند مانع از افزایش وزن او شود. مسائل بسیاری ممکن است جذب مواد مغذی و کالری کافی برای افزایش وزن کودکان را دشوارتر کنند، مانند:
- رفلاکس معده به مری (GER)؛
- اسهال مزمن؛
- فیبروز کیستیک؛
- بیماری مزمن کبد؛
- بیماری سلیاک.
۴. عدم تحمل غذایی
عدم تحمل غذایی یعنی حساسیت بدن به برخی غذاها، مثلا عدم تحمل پروتئین شیر به این معنی است که بدن نمی‌تواند غذاهایی مانند ماست و پنیر را جذب کند. این باعث می‌شود مواد مغذی لازم به بدن نوزاد نرسد و در نهایت منجر به اختلال رشد شود.
۵. بیماریهای مزمن
کودکانی که بیماری‌هایی مانند بیماری قلبی، ریوی یا سیستم غدد درون‌ریز دارند ممکن است از سایر کودکان به کالری بیشتری نیاز داشته باشند. در صورتی که این کالری اضافه‌تر تأمین نشود، رشد در کودک مختل خواهد شد.
۶. عفونت
در شرایطی که بدن کودک درگیر عفونت باشد، بدن برای مقابله با این عفونت کالری زیادی مصرف می‌کند و در مقایسه با مواقع عادی، به کالری بیشتری نیاز خواهد داشت.
۷. اختلالات متابولیک
این اختلالات تجزیه و جذب غذا یا گرفتن انرژی از آن را برای بدن سخت می‌کنند. همچنین شاید باعث شوند کودک بد غذا بخورد یا استفراغ کند.
اختلال رشد در کودکان چگونه تشخیص داده می‌شود؟
بسیاری از نوزادان و کودکان ممکن است در دوره‌های کوتاهی به‌اندازه کافی وزن اضافه نکنند. این مسئله ممکن است برای هر کودکی اتفاق بیفتد و جای نگرانی نیست، اما اگر کودک در مقطعی طولانی به‌اندازه کافی وزن اضافه نکند، پزشک سعی می‌کند علت آن را کشف کند. پزشک سابقه سلامت کودک از جمله سابقه وضعیت تغذیه‌اش را بررسی خواهد کرد و این‌گونه متوجه تغذیه ناکافی، استرس‌های خانگی یا مشکلات تغذیه‌ای می‌شود.
پزشک وزن، قد و دور سر کودک را در هر مراجعه اندازه می‌گیرد و نتایج را روی نمودار رشد قرار می‌دهد. اگر وزن کودک کمتر از بچه‌های هم‌سنش باشد یا آن‌طور که باید وزن اضافه نکند، یعنی دچار اختلال رشد شده است. پزشک ممکن است آزمایش‌هایی مانند آزمایش خون یا آزمایش ادرار را برای بررسی بیماریهای تأثیرگذار بر وزن و رشد کودک تجویز کند.
متخصص تغذیه یا متخصص مراقبت‌های بهداشتی نیز ممکن است کالری موجود در رژیم غذایی کودک را ارزیابی کند تا مطمئن شود کودک به‌اندازه کافی کالری دریافت می‌کند.
اختلال رشد در کودکان چگونه درمان می‌شود؟
درمان این اختلال به علائم، سن و سلامت عمومی کودک و همچنین علت تأخیر رشد بستگی دارد. در ادامه چند نوع درمان رایج را فهرست کرده‌ایم.
- تأخیر رشدِ ناشی از عوامل تغذیه‌ای را می‌توان با آموزش والدین برای تعیین رژیم غذایی متعادل برطرف کرد.
- در صورتی که عوامل روانی‌اجتماعی دخیل باشند، درمان باید شامل بهبود پویایی خانواده و شرایط زندگی باشد. نگرش و رفتار والدین ممکن است نیاز به بررسی داشته باشد. در بسیاری از موارد، ممکن است کودک در ابتدا نیاز به بستری‌شدن در بیمارستان داشته باشد تا یک برنامه درمانی جامع پزشکی، رفتاری و روانی‌اجتماعی برای او اجرا شود.
- گاهی ممکن است کودک علاوه بر مراجعه به ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی، به متخصص تغذیه، فیزیوتراپیست و متخصص ژنتیک نیز نیاز داشته باشد.
هشدار: به خاطر داشته باشید که هرگز بدون مشورت با پزشک، به کودک خود مکمل‌های غذایی ندهید.
عواقب احتمالی اختلال رشد در کودکان چیست؟
کودک مبتلا به این اختلال ممکن است دچار چنین مشکلاتی شود:
- قد کوتاه؛
- مشکلات رفتاری؛
- تأخیر در رشد؛
- مشکلات فکری؛
- مشکلات مربوط به مدرسه.
سخن پایانی
اگر متوجه شدید غذاخوردنِ کودک شما مشکلی دارد یا به نظر می‌رسد وزن کم می‌کند (یا آن‌طور که باید وزن اضافه نمی‌کند)، با پزشک مشورت کنید. مشورت زودهنگام با پزشک می‌تواند ترس شما را کاهش و فرزندتان را در مسیر سلامت و تغذیه مناسب قرار بدهد. رسیدگی به‌موقع به نیازهای تغذیه‌ای کودک تا حد زیادی از این مشکل جلوگیری کرد.
منبع: 1