سرطان کیسه صفرا
سرطان کیسه صفرا یک بیماری نادر است که در آن سلول‌های بدخیم (سرطانی) در بافت‌های کیسه صفرا تشکیل می‌شوند. صفرا نقش مهمی در گوارش دارد. مایع صفراوی تولید‌شده توسط کبد در کیسه صفرا ذخیره می‌شود. سرطان کیسه صفرا مانند هر سرطان دیگری در اثر جهش و تغییر محتوای ژنتیکی سلول‌ها ایجاد می‌شود. هرچند علت دقیق ابتلا به سرطان کیسه صفرا مشخص نیست، اما سنگ کیسه صفرا احتمال ابتلا به آن را افزایش می‌دهد.
کیسه صفرا چیست؟
این اندام بخشی از دستگاه گوارش است و یک اندام گلابی‌شکل است که درست در زیر کبد در بالای شکم قرار دارد. صفرا در این کیسه ذخیره می‌شود. مایع صفراوی در کبد ساخته می‌شود. صفرا به هضم چربی در روده کمک می‌کند. هنگامی که غذا در معده و روده تجزیه می‌شود، صفرا از کیسه صفرا از طریق لوله‌ای به نام مجرای صفراوی مشترک آزاد می شود. این لوله درواقع کیسه صفرا و کبد را به قسمت اول روده کوچک متصل می کند.
دیواره کیسه صفرا دارای ۴ لایه اصلی بافت است:
- مخاطی (داخلی)
- عضلانی
- بافت همبند
- سروزال (بیرونی)
سرطان کیسه صفرا اولیه از لایه داخلی شروع شده و با رشد در لایه‌های خارجی گسترش می یابد.
علائم و نشانه‌های سرطان کیسه صفرا
این علائم ممکن است در اثر سرطان کیسه صفرا یا سایر بیماری‌ها ایجاد شود. پس در صورت داشتن هر یک از موارد زیر با متخصص گوارش و کبد مشورت کنید تا از علت دقیق بروز این علائم مطمئن شوید:
- زردی (زرد شدن پوست و سفیدی چشم)
- درد بالای معده
- تب
- تهوع و استفراغ
- نفخ
- برآمدگی در شکم.
انواع سرطان‌های کیسه صفرا
این سرطان نادر است و تقریباً همه انواع آن آدنوکارسینوما هستند. آدنوکارسینوما سرطانی است که در سلول‌های غده‌مانند شروع می شود. سلول‌هایی که در بسیاری از سطوح بدن از جمله در داخل دستگاه گوارش قرار دارند.
آدنوکارسینوم پاپیلاری یا سرطان پاپیلاری یک نوع نادر آدنوکارسینوم کیسه صفرا است. به طور کلی، سرطان‌های پاپیلاری کمتر به کبد یا غدد لنفاوی مجاور سرایت می کنند. آنها چشم انداز درمانی بهتری نسبت به سایر انواع آدنوکارسینوم‌های کیسه صفرا دارند.
انواع دیگری از سرطان می‌تواند در کیسه صفرا شروع شود. این سرطان‌ها بسیار نادر هستند. عبارت‌اند از:
- سرطان های آدنوسکوموز
- سرطان سلول‌های سنگفرشی
- کارسینوسارکوم‌ها.
سرطان کیسه صفرا سرطان نادری است که در کیسه صفرا شروع می شود.
علت سرطان کیسه صفرا
هنوز مشخص نیست چه چیزی باعث سرطان کیسه صفرا می‌شود. پزشکان می‌دانند که سرطان کیسه صفرا زمانی ایجاد می‌شود که تغییراتی در محتوای ژنتیکی یا DNA سلول‌های کیسه صفرا ایجاد می‌شود. این تغییرات باعث می‌شوند که سلول‌ها خارج از کنترل رشد کرده و در مواقعی که سلول‌های دیگر به طور معمول می‌میرند به زندگی خود ادامه دهند. سلول‌های سرطانی روی هم انباشته می‌شوند و تشکیل تومور می‌دهند. بسته به بدخیم یا خوش‌خیم بودن، تومور می‌تواند فراتر از کیسه صفرا رشد کرده و به مناطق دیگر بدن گسترش یابد.
بیشتر انواع این سرطان از سلول‌های غده‌ای که سطح داخلی را پوشانده‌اند شروع می شود. سرطانی که در این نوع رده‌ی سلولی شروع می‌شود، آدنوکارسینوم نامیده می شود.
برخی از مشکلات و بیماریهای کیسه سفرا می‌توانند زمینه را برای مشکلات دیگر مانند سرطان فراهم کنند. در ادامه برخی از این مشکلات کیسه صفرا را به صورت خلاصه مرور می کنیم.
انسداد کیسه صفرا چیست؟
مجاری صفراوی صفرا را از کبد و کیسه صفرا به دوازدهه می‌رسانند که بخشی از روده کوچک است. به انسداد هر یک از این مجاری صفراوی، انسداد صفراوی می‌گویند. بسیاری از شرایط مربوط به انسداد صفراوی را می توان با موفقیت درمان کرد. با این حال، اگر انسداد برای مدت طولانی درمان نشود، می‌تواند منجر به بیماریهای کبدی خطرناک شود. انسداد صفراوی می‌تواند منجر به سنگ کیسه صفرا شود.
سنگ کیسه صفرا چیست؟
۸۰% سنگ‌های صفراوی از کلسترول ساخته شده است. ۲۰% دیگر سنگ‌های صفراوی از نمک‌های کلسیم و بیلی روبین ساخته شده‌اند. دقیقاً مشخص نیست که چه چیزی باعث تشکیل سنگ صفرا می‌شود اما برخی نظری‌ها عوامل زیر را در تشکیل سنگ کیسه صفرا دخیل می‌دانند:
- کلسترول زیاد در صفرا
- بیلی روبین زیاد در صفرا
کیسه صفرا برای عملکرد صحیح باید صفرا را خالی کند. اگر محتوای صفراوی تخلیه نشود، صفرا بیش از حد پر می‌شود و ممکن است سنگ کیسه صفرا ایجاد شود.
اگر سنگ کیسه صفرا به طور کامل جریان صفرا را به کیسه صفرا یا روده کوچک مسدود کند، کیسه صفرا پر می‌شود. در این حالت ممکن است علاوه بر درد، علائم زیر را هم تجربه کنید:
- تهوع و استفراغ یا از دست دادن اشتها،
- خستگی
- کاهش وزن
- تب
- زردی پوست و چشم
- تغییر رنگ غیر طبیعی مدفوع به رنگ روشن‌تر و خاکستری
- درد شدید در سمت راست یا قسمت مرکزی شکم یا درد شدیدی که تا شانه راست و کمر گسترش می‌یابد.
آیا سنگ کیسه صفرا از علائم سرطان کیسه صفرا است؟
داشتن سنگ صفرا خطر ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد. این یعنی اگر شما تجربه سنگ کیسه صفرا را دارید، باید نسبت به نشانه‌های خاموش دیگر ابتلا به سرطان حساس باشید و آنها را پیگیری کنید. سرطان صفرا و سنگ صفرا معمولا علائم مشترکی دارند در صورت بروز هرکدام از این علائم حتما به پزشک مراجعه کنید.
آیا می‌توان سرطان کیسه صفرا را با سنگ صفرا اشتباه گرفت؟
هر دوی این بیمار‌ها می‌توانند باعث ایجاد درد در بالای شکم، سمت راست شما شوند (جایی که کیسه صفرا در آن قرار دارد). گاهی اوقات سرطان در جستجو برای سنگ یا انسداد کیسه صفرا کشف می شود.
توده در کیسه صفرا
تومورهای غیرسرطانی و سرطانی در مجاری صفراوی یا کیسه صفرا نادر هستند. سونوگرافی معمولاً می‌تواند تومور را در مجاری صفراوی یا کیسه صفرا تشخیص دهد. این سرطان‌ها معمولاً کشنده هستند، اما علائم قابل درمانی دارند.
داشتن سنگ صفرا خطر ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد.
مراحل سرطان کیسه صفرا
این سرطان هم مانند هر سرطان دیگری مراحل پیشرفت مختلفی دارد:
مرحله ۰ (سرطان در موقعیت یا سرطان درجا)
در مرحله ۰، سلول‌های غیرطبیعی در مخاط (داخلی ترین لایه) دیواره کیسه صفرا یافت می‌شود. این سلول‌های غیرطبیعی ممکن است به سرطان تبدیل شوند و در بافت طبیعی مجاور پخش شوند. به مرحله ۰ سرطان، سرطان درجا گفته می شود.
مرحله اول
در مرحله اول، سرطان در مخاط (داخلی ترین لایه) دیواره کیسه صفرا ایجاد می‌شود. در این مرحله ممکن است سرطان به لایه عضلانی دیواره کیسه صفرا گسترش یافته باشد.
مرحله دوم
مرحله II بر اساس محل گسترش سرطان در به مراحل IIA و IIB تقسیم می‌شود.
در مرحلهIIA : سرطان از طریق لایه عضلانی به لایه بافت همبند دیواره کیسه صفرا در طرف نزدیک به کبد گسترش یافته است.
در مرحلهIIB : سرطان از طریق لایه عضلانی به لایه بافت همبند دیواره کیسه صفرا در همان سمت کبد گسترش یافته است، اما به کبد متاستاز نکرده است.
مرحله سوم
مرحله III بر اساس محل گسترش سرطان به مراحل IIIA و IIIB تقسیم می‌شود.
در مرحله IIIA : سرطان از طریق لایه بافت همبند دیواره کیسه صفرا به بافت‌های دیگر گسترش یافته است. در این حالت سرطان به یکی از بافت‌های زیر متاستاز کرده است:
- سروز (لایه‌ای از بافت که کیسه صفرا را می پوشاند)
- کبد
- یک اندام یا ساختار مجاور (مانند معده، روده کوچک، روده بزرگ، لوزالمعده یا مجاری صفراوی خارج از کبد).
در مرحله IIIB: در این مرحله سرطان در مخاط (داخلی ترین لایه) دیواره کیسه صفرا تشکیل شده است. سلول‌های سرطانی ممکن است به عضله، بافت همبند یا سروزا (لایه بافتی که کیسه صفرا را می پوشاند) گسترش یافته باشند. این سلول‌های سرطانی همچنین ممکن است به کبد یا یک اندام یا ساختار مجاور (مانند معده، روده کوچک، روده بزرگ، پانکراس یا مجاری صفراوی خارج از کبد) گسترش یافته باشند.
مرحله چهارم
مرحله IV به مراحل IVA و IVB تقسیم می شود.
در مرحله IVA : سرطان ممکن است به سیاهرگ پورت یا شریان کبدی یا به دو یا چند اندام یا ساختار دیگر (غیر از کبد) گسترش یافته است. سلول‌های سرطانی در این مرحله ممکن است به یک تا سه غدد لنفاوی مجاور هم گسترش یافته باشد.
در مرحله IVB : سرطان ممکن است به اندام‌ها یا ساختارهای مجاور سرایت کرده باشد. سرطان به چهار یا بیشتر غدد لنفاوی مجاور یا به سایر قسمت‌های بدن مانند صفاق و کبد گسترش یافته است.
تشخیص سرطان کیسه صفرا کمی دشوار است و از روش‌های مختلفی برای تشخیص آن کمک می گیرند.
منبع: