کشتی با چوخه
از قدیم به ویژه کردها و ترک های استان برای این کشتی اهمیّت خاصی قائل بوده و در پرورش پهلوانان این رشته کوشیده اند.
این ورزش به طور سنتی در جشن های عروسی – ایام نوروز و… در روستاها برگزار می شد که بعدا” توسعه و رواج پیدا کرد و مسابقات آن تقریبا” به طور مرتب در اقصی نقاط برگزار میشود.
در طول تاریخ شجاعت،گذشت و جوانمردی به عنوان خصوصیات برجسته همه کشتی گیران محسوب می شد و نام پهلوان برای مردم بار فرهنگی داشت وبا ارزش به شمار می رفت.
معمولا” هر محله و قبیله و منطقه پهلوان مخصوصی داشت از این رو هنگام برگزاری مراسم عروسی یا مراسم عید نوروز وقتی مسابقه‌ای برگزار می‌شد آداب و رسوم خاصی داشت.
به عنوان نمونه هر پهلوان با دعوت از اقوام و خویشان و طرفداران به آنها شام می‌داد و بعد از پایان مراسم همه برای پیروزی پهلوان دعا می‌کردند و صبح زود پس از راز و نیاز با خداوند پهلوان را با اسب و دود کران سپند و ذکر صلوات تا میدان همراهی می‌کردند.
مادران با راز و نیاز شال و خواهران با مهر و محبت پهلوان را بدرقه می‌کردند. مراسم میدان کشتی به این نحو بود که معمولا” جای بلند و مسلط به میدان را برای بزرگ آل محل یا کدخدا درست می‌کردند که با ورود آنان به میدان دهل زن آهنگ خاصی می‌نواخت و بدین وسیله آنها در جایگاه خودشان راهنمایی می‌کرد و خلعتی نیز دریافت می‌کردند و هر یکی از پهلوانان در گوشه ای می‌نشستند.
بعد میدان‌دار کشتی‌گیران، که معمولا” از نوجوانان و جوانان بود برای گرم کردن کشتی دعوت می‌کردند تا نوبت به پهلوانان اصلی برسد.
بعد از احترام به سادات که معمولا” دو نفر بودند و در گوشه میدان می‌نشستند و با بوسیدن زمین وارد میدان مبارزه می‌شدند که در آن وقت بانگ صلوات توسط یکی از سادات یا افرا د خوش صدا بلند می‌شد و تماشاچیان نیز با ذکر صلوات برای سلامتی کشتی‌گیران، کشتی را همراهی می‌کردند و مبارزه با دستور میدان‌دار که امروزه داور می‌گوییم آغاز می شد و کشتی سه بار انجام می‌شد و کشتی‌گیری که دو بار شانه های حریف را به زمین می‌رساند برنده میدان می‌شد.
نام کشتی با چوخه برگرفته از نام لباس مخصوص آن می‌باشد که معمولا” نوعی پارچه ابریشمی خشن بود که به آن چوخه یا چقه می‌گفتند.
پهلوانان کشتی با چوخه
در گذشته‌های نه چندان دور چوخه خواستگاه کشتی‌گیران بنامی بوده و از این رشته پر طرفدار و زیبا قهرمانان بزرگی به پا خواستند و در جهان نیز سرآمد شدند. نمونه بارز آن حضور چهار نفر چوخه کار خراسانی در تیم ملی کشتی ایران در مسابقات کشتی آزاد دوستانه ایران و ترکیه در سال 1326 بود.
تمامی مربیان،علاقمندان و مردم در کسب افتخار آن سهیم اند. شادروان شورورزی – علی کاظمی – احمد وفادار – فرهاد شعبانی – قاسم محمدخانی – عباس گلمکانی – ابوالقاسم سخدری – غلامرضا گلکار – مرحوم سنی پرووزه – محمد علی صحرایی – قربان علی محجوب – عزیز نظری – علی روحانی – محمد رضا فرخنده – محمد علی زاهد – حاج اصغر خدمتگزار – احمد طاهری – محمد کیف – محمود قشنگ – خدابخش عفت دار – حسین مهرافروزیان – احمد بهمنی – مسلم اسکندر قیلانی – علیرضا رستمی – احمد سدیدی – ابراهیم آزمون – اصغر یزدانی – حسنعلی درتومی – غلامرضا حلمی و دها قهرمان دیگر از چوخه بپا خواستند و در کشتی آزاد و فرنگی قهرمان ایران شدند.
پدر کشتی‌های پهلوانی و زور خانه‌ای، پهلوان اکبر آخوند زاده – اکبر خراسانی – سلیم خراسانی – آخوند خراسانی – حاج سید تقی رضوی – حاج سید رضا رضوی – حاج مختار کاستی – حاج محمد محرر – حاج حسام خوش نویسان – نایبعلی خال ملکی – کریم محمدیان – مصطفی طوس – قلی زنجانی – جمیل پروین – گل حسین کچرانلویی – نعمت ا… حذیقی – فرهاد شعبانی – قربان محمد بهادری – ابوالقاسم سخدری – عباس گلمکانی – احمد وفادار – یعقوب علی شورورزی – فرخ تورانی – محمد دربان – ابراهیم آزمون – امیر قربانی – عزیز نظری – علی روحانی – محمود قشنگ – حسین مهرافروزیان – قدیر نخود چی – بهارستانی – ناجی و ده ها قهرمان دیگر که در کشتی پهلوانی مقام اول را کسب نمودند. در جودو و کوراش نیز چوخه کاران زیادی درخشیدند مرحوم عزیز نظری – حسن خال حسن پور – برات لعل نظام – علی شهیدی – بهروز پرهیزگار- خسرو دلیر – علی چمن پا – حسن نیک بین – عباس فلاح – علی رضایی – حسین علی اکبری – علی محمد نیا – الیاس علی اکبری – احمد عفتی – حسن امانی – مصطفی دلیریان – ایوب حتی – قاسم اسدی – برادران نیک بین – پهلوانلو – احمد قاسمی – محمد تقی فیاض – عزیز تقدیسی – عقیل شاهی – یونس کریمال – علی معلومات – جواد روحانی و ده‌ها جودو کار دیگر که در گهواره چوخه پرورش یافتند.
این رشته ورزی دارای قوانین و مقرراتی به شرح زیر است:
ماده1 : این مقررات مخصوص کشتی باچوخه درسطح کشور و استانها به اجرا گذاشته می شود.
ماده2 : زمین مسابقه – مسابقات رسمی باید روی تشک کشتی برگزار شود. ( ابعاد10 * 10 ) یا (12 *12 )
- تبصره : درمسابقاتی که به دلیل وجود تماشاچی فراوان ظرفیت سالن کافی نباشد ویا در فصول مناسب سال این رشته میتواند روی زمین مناسب ( چمن ، ماسه یا خاک نرم ) انجام گیرد.
ماده 3 : کمیته فنی – متشکل ازسه الی پنج نفرازپیشکسوتان ورزش کشتی باچوخه بنام محلی روگوران (ریش سفیدان متخصص که به عنوان کمیته فنی مطرح می‌شوند)
ماده 4 : وظایف کمیته فنی – نظارت بر سه داور و عملکرد آنها و راهنمایی آنها درصورت اشتباه قضاوت کردن آنها:
- اگر کشتی به تنش کشیده شود میتواند درخواست بازبینی فیلم بدهند
- دراخطارسوم که به کشتی گیرداده میشود حتما باید نظر کمیته فنی لحاظ شود
- انتخاب کشتی‌گیر فنی، کشتی‌گیر با اخلاق به عهده کمیته فنی می باشد.
ماده 5 : داور وسط وداور کنار باید بطور رسمی لباس متحدالشکل داشته باشند. (تی شرت سفید، کفش سفید وشلوار سورمه‌ای)
ماده 6 : تعداد داوران – در مسابقات رسمی تعداد 4 داور برای هر تشک بدین شرح استفاده میشود.
- یک نفرداور وسط
- دو نفر داور کنار (یک نفر رییس تشک ویک نفرقاضی تشک)
- یکنفرداور وقت نگه دار
ماده7 : کنترل اصلی ورزشکاران تشک به عهده داور وسط می‌باشد.
ماده 8 : وقت نگه دار یکی ازداوران می‌باشد که درکنار رییس تشک نشسته و زیرنظر رییس تشک انجام وظیفه می‌نماید.
ماده 9 : قاضی تشک باید ضمن نظارت برکشتی گیران درحین مسابقه به ثبت امتیازات دربرگه داوری وتابلوی سالن بپردازد ودر هنگامیکه داور وسط امتیاز یا اخطار به کشتی گیری میدهد میتواند آن را رد یا تایید کند.
ماده10 : داور وسط ودونفرداوراعضای کمیته فنی باید تسلط کامل بر دو کشتی‌گیر داشته باشند و در مواقع ضروری درکنار تشک توسط داور وسط به داخل تشک هدایت می‌شوند و پایان هرقسمت با سوت داور وسط اعلام میشود.
- تبصره : اگردرپایان 8 دقیقه کشتی هردوحریف ازنظرامتیازبندی مساوی باشند کشتی وزن کشی میشود و هرکدام ازحریفان سبکترباشد برنده مسابقه اعلام میگردد.
ماده11 : درتمام اخطارها باید داور وسط ازدو داور کنارکسب تکلیف کند.
- تبصره : اخطار اول و دوم موافقت یک داور کنار (رییس تشک کافی است) ولی اخطار سوم باید داور وسط و دو داور کنار (رییس تشک – قاضی تشک) برای رای دادن موافقت کنند و در تصمیم‌گیری نهایی نظر مثبت کمیته فنی مهم و لازم است.
ماده12 : اعلام ضربه فنی با نظرمستقیم داور وسط و تایید یکی از داوران کنار می‌باشد.
ماده13 : وقتی که داورمی خواهد به یکی ازکشتی گیران اخطاربدهد درمرحله اول به عنوان تذکردست روی شانه کشتی گیرمی زند درصورت عدم فعالیت داور وسط با نظر موافق یکی ازداوران کنار ، کشتی را قطع می کند ویک اخطاربه حریف مقابل می دهند و یک پوئن به نفر مقابل داده میشود.
ماده 14 : دوداور کنارباید ضمن اعلام برنده مسابقه ، فرم مخصوص داوری را نیزتکمیل، امضاء و تحویل نمایند.
ماده15 : رییس تشک ضمن ارنج کردن داوران به عنوان داور وسط ، وقت نگه دار و قاضی وظایف ذیل را برعهده دارد.
- تایید یا رد اخطارها و پوئن‌ها
- درصورت کم کاری کشتی گیران میتواند به داور وسط درخواست اخطار بدهد
- درصورت اختلاف نظربین داور وسط وقاضی تایید کننده نهایی رییس تشک می‌باشد.
ماده16 : زمان مسابقه – زمان یک مسابقه 5 دقیقه می باشد ودرصورت مساوی بودن با یک دقیقه استراحت مجددا سه دقیقه وقت اضافی منظورمی گردد. درطی سه دقیقه کشتی گیری که اولین امتیازراکسب کند برنده خواهد بود.
ماده 17 : برنده هرکشتی توسط داور وسط دستش بالا می‌رود.
ماده 18 : هرکشتی گیرچناچه بعد از اعلام مجری مسابقات بعد از 3 باراعلام کردن روی تشک حضور پیدا نکند بازنده اعلام میشود.
ماده 19 : پایان مسابقات کشتی با ضربه ، بیشتر و اخطار صورت می‌گیرد.
ماده20 : دراین رشته ورزشی وقتی کشتی گیر نیم تیغ شد یعنی از90 درجه کمترشد وسایه نیندازد ضربه فنی محسوب نمی‌شود
- تبصره : وقتی کشتی گیر بیش از90 درجه نیم تیغ شد ودراصطلاح سایه به زمین بیندازد ضربه فنی محسوب میشود.
ماده21 : موارداخطار:
- کم کاری وفرارکردن
- اجرای فنون غیرمجازمانند گرفتن گردن با دودست
- با یک دست هردویقه حریف را ازگلو گرفتن
- مچ دست حریف را گرفتن ونگه داشتن
- ضربه زدن عمدی به حریف
ماده 22 : اوزان کشتی – اوزان کشتی درگروه سنی جوانان و بزرگسالان به شرح ذیل می باشد.
- 65 – کیلوگرم،75 – کیلوگرم، 85 – کیلوگرم، 95 – کیلوگرم، 95 + کیلوگرم
اوزان کشتی در گروه سنی نونهالان:
- 45 – کیلو گرم، 55 – کیلو گرم، 65 – کیلو گرم، 75 – کیلو گرم، 75 + کیلو گرم
ماده 23 : لباس کشتی گیر – کشتی گیر باید ملبس به زیرپوش ، بالاپوش ، شال وشلوارک چوخه باشد.
- شرایط لباس:
- شال وشلوارک باید از جنس پارچه محکم باشد.
- کت یا پالتوی کشتی باید بلند تا پشت ران باشد
- آستین کت باید تا نزدیک آرنج باشد
- شلوارک باید بلند تا زانوباشد
- در موقع کشتی گرفتن باید لبه های شلوارک تا بیخ ران تا وبالا کشیده شود وآستین کت تا بازو بالا کشیده شود
- شال محکمی به پهنای حداقل 5 سانتی متر بر کمربسته شده و کت را ازپایین جمع کرده ودر پشت کمربسته می شود.
تبصره 1 : داور وسط باید در طول مسابقه دقت کامل بر حریفان داشته باشد تا در زمان کشتی گیر شال پاچه شلوار و کت پائین نیاید و پارگی ایجاد نکند.
- چنانچه داور تشخیص دهد کشتی قطع و بعد از تعویض لباس مجددا کشتی شروع میشود .
تبصره 2: چنانچه کت آستین نداشته باشد قابل قبول نیست و کشتی گیر نمی تواند کشتی بگیرد .
ماده 24: در مسابقات یک نفر به عنوان مسئول آماده کردن لباسهای کشتی می باشد.
ماده 25: چون یکی از فنون رایج در کشتی با چوخه پیچیدن است که از انگشتان پا استفاده میشود لذا پوشیدن کفش ممنوع است .
ماده 26 : چنانچه فن در داخل تشک اجرا شود و خارج از تشک کشتی حریف ضربه شود 2 امتیاز داده میشود ولی اگر وسط تشک فن اجرا شود و حریف خاک شود 1 امتیاز داده میشود.
ماده 27: اگر ورزشکاری روی باسن فرود بیاید اگر کف دو دست یا یک آرنج به تشک بخورد ضربه است ولی اگر روی یک کف دست باشد ضربه نیست .
ماده 28 : داور وسط ملزم است مرتبا کشتی گیران را به وسط تشک هدایت و راهنمائی کند تا اجرای فنون به بیرون از تشک کشیده نشود.
ماده 29: هزگونه بی نظمی و اخلال در مسابقات توسط ورزشکاران به موجب تصمیمات کمیته انضباطی مسابقات بررسی و تصمیم‌گیری میشود .
ماده 30 : کشتی گیران به هیچ وجه حق بخشیدن کشتی و یا انصراف از مسابقه به نفع حریف را ندارند.
ماده 31: در تمام مسابقات حضور پزشکیار الزامی می‌باشد.
ماده 32: در مسابقات رسمی باید تجهیزات سمعی و بصری برای بازبینی فیلم موجود باشد.
منبع :