سازها ابزارهای بسیار قدیمی و حتی باستانی در موسیقی هستند که از دیرباز برای تولید اصوات و موسیقی از آنها استفاده می شدند. به همین خاطر امروزه انواع سازهای موسیقی را می توان در دسته بندی های بسیار مختلفی تقسیم بندی کرد که در طول زمان با فرهنگ های مختلف آمیخته شده و سازهای مختلفی به وجود آورده است.
ساز چیست؟
در یک تعریف می توان گفت ساز وسیله ای برای اجرای موسیقی و بیان احساسات است که به کمک آن می توان صداهایی در سبک های مختلف موسیقی ایجاد نمود و به این ترتیب موسیقی تولید کرد. به فردی که ساز را می‌نوازد، نوازنده گفته می‌شود.
نکته ای که باید در مورد سازها بدانید، تعداد بسیار زیاد آنها است که از نظر جنس، نوع، ظاهر و یا روش تولید اصوات در آنها می تواند بسیار مختلف باشد. آشنایی و شناخت دقیقِ سازها برای کسی که به طور تخصصی در زمینه تولیدی موسیقی فعالیت می کند، بسیار مهم است.
در واقع موزیسین باید بداند برای تولید هر سبکی از موسیقی به سمت کدام ساز رفته و با دسته‌بندی های انواع آنها آشنا باشد. در این مقاله می خواهیم به معرفی انواع سازهای موسیقی بپردازیم.
معرفی انواع سازهای موسیقی
ساز ها قدمت بسیار طولانی در تاریخ دارند و به همین خاطر می توان انواع بسیار مختلفی از آنها را نام برد. از سازهای کوبه‌ای و سپس سازهای بادی می‌توان به عنوات اولین سازهای تاریخ نام برد. به عنوان مثال یک قطعه استخوان شکسته به عنوان قدیمی ترین ساز بادی در دوره انسان های نئاندرتال کشف شده است.
سپس می توان به سازهای زهی اشاره نمود که امروزه در فرهنگ‌ها و اقلیم‌های مختلف وجود دارد و همگام با آنها تغییر کرده است.
با انقلاب صنعتی در اروپا، تولید سازها بیشتر شده و انواع پیچیده ای از سازها که توانایی بسیار خوبی برای تولید صداهای مختلف داشتند، به وجود آمد. امروزه همچنین ژاپن و چین را می توان از جمله تولید کنندگان باکیفیت ساز دانست.
با پیشرفت علم، سازهای الکترونیک نیز پا به عرصه گذاشتند و می توان گفت امروزه یکی از مهمترین ابزارهای تولید موسیقی، رایانه ها هستند که مفهوم تازه ای از موسیقی و شیوه تولید آن را ایجاد کردند.
به طور کلی مبحث شناخت سازها و طبقه بندی آنها را به عنوان “سازشناسی” یا “ارگانولوژی” تعریف می کنند. اگر بخواهیم یک دسته‌بندی معمول و مرسوم برای انواع سازهای موسیقی بیان کنیم، می توان آنها را در سازهای کوبه‌ای (با کوک معین و نامعین)، سازهای زهی (زخمه‌ای، مضرابی، آرشه‌ای)، سازهای بادی (چوبی و برنجی)، سازهای شستی‌دار، ابزارهای الکترونیک و صدای انسان تقسیم بندی نمود.
دسته بندی های انواع سازهای موسیقی
روشهای مختلفی برای طبقه بندی آلات موسیقی وجود دارد. در این روش ها، سازها از جنبه های مختلفی از جمله خصوصیات فیزیکی ساز (مواد ، رنگ ، شکل و غیره)، کاربرد‌های ساز، ابزارهای تولیدکننده موسیقی مانند مضراب یا آرشه و دامنه ساز طبقه‌بندی می‌شوند.
دانشمندان Hornbostel – Sachs را تنها سیستمی می دانند که برای هر فرهنگی اعمال شده و از همه مهمتر، طبقه بندی ممکن را برای هر سازی ارائه می دهد. متداول ترین نوع طبقه بندی سازها را می توان سازهای زهی، سازهای بادی برنجی، سازهای بادی چوبی و سازهای کوبه ای دانست.
سیستم دسته بندی Hornbostel–Sachs
هورن بوستل-زاکس یکی از نظام‌های رده‌بندی برای انواع سازهای موسیقی است که توسط سه نفر از جمله ویکتور ماهیون (پایه گذار)، کورت زاکس و موریتس فون هورن بوستل (تکمیل کنندگان) در سال 1914 کامل شد.
در این سیستم، انواع سازهای موسیقی بر اساس نوع ارتعاش در سازها و همچنین مبانی آکوستیکی (صوت شناسی) به 4 گروه تقسیم بندی می شود که عبارتند از: از خودصداها، هواصداها، زه‌صداها، پوست‌صداها و برقی‌صداها (که آخرین نوع آن است و بعدتر توسط زاکس اضافه شده است).
در این رده بندی بر خلاف رده بندی هایی که قدیم رایج بودند، از جمله نظام موسیقی ارکستری، هر ساز براساس نوع صدادهی و عنصر تولیدکننده آن تقسیم بندی می شود. این سیستم به صورت درختی نمایش‌دهنده تقسیم‌بندی سازها در چهار گروه ایدوفون ها، ممبرافون ها، کوردوفون ها و آئروفون ها است که به ترتیب از چپ به راست، زیر مجموعه هم هستند.
لیستی از انواع سازها
با توجه به این لیست می توان گفت:
1– ساز های زهی:
باغلاما، تنبور، تار، تارباس، بربط، بالالایکا، سه تار،شورانگیز، رباب، دیوان، دوتار، دولسیمر، چنگ، چونگیر، چگور، قیچک، شورانگیز، قوپوز، قانو ، کمانچه، ویولن، ویولا، ویولا د آمور، ویولا داگامبا، ماندولین، یوکه‌لیلی (اوکوله‌له)، هارپ، ویولنسل، کنترباس، عود، لوت، مراژ، هارپ و باغلاما
بانجو
بربط (عود یا رود)
تار آذربایجانی (۹ سیم)
تار
تار باس
تنبور
چگور
چونگیر
دولسیمر
دیوان
دوتار
رباب (ربابه خورستان)
رباب
سلانه
سه‌تار
سی‌تار
سنتور
شهتور
شورانگیز
صراحی
قیچک (غژک یا غیچک)
کرشمه
کنترباس
کمانچه
گیتار
گیتار فلامنکو
قانون
قاویز (زنبورک ترکمنی)
قوپوز
قیجاق (کمانچهٔ ترکمنی)
لوت
مراژ
ویولن
ویولن آلتو
ویولا
ویولا د آمور
ویولا داگامبا
ویولای باس
ویولنسل
ماندولین
هارپ
یوکه‌لیلی
2– سازهای بادی:
سازهای چوبی تک‌زبانه مانند کلارینت، ساکسوفون، نی‌انبات، دودوک، دو زبانه، بالابان، دوزله، مانند سرنا، ابوا و فاگوت، بدون زبانه مانند شمشال، فلوت و فلوت پیکولو، سازدهنی و …
3– سازهای برنجی:
تویتوک، فلوگل‌هورن، فرنچ‌هورن، سوزافون، ترومپت، ترومبون، یوفونیوم، کورنت و…
4– سازهای کوبه‌ای:
طبل، دف، دایره، سنج، زنبورک، طبلا، تومبا، ماراکس، مثلث، دمام، تیمبال، دامارو، تنبک، قاشقک، تمبورین، درامز، تیمپانی، کاخن، هنگ‌دارم، داربوکا، زایلوفون، ماریمبا، چایمز و…
5– سازهای کلیددار:
پیانو، گلوکن‌اشپیل، گارمون، آکاردئون، کلاوسن، ارگ، چلستا، چمبالو و …
6– سازهای الکترونیک:
هارمونیوم، آکاردئون، گیتار بیس، گیتار الکتریک، سینتی سایزر، کیبورد، ویبرافونو …
سوالات متداول انواع سازهای موسیقی
ساز های موسیقی به چند دسته تقسیم می شوند؟
1- ساز های زهی 2- سازهای بادی 3- سازهای برنجی 4- سازهای کوبه‌ای 5- سازهای کلیددار 6- سازهای الکترونیک
در این مقاله قصد داریم که به ارائه اطلاعاتی در مورد انواع ریتم در موسیقی بپردازیم اگر به دنبال این هستید که در مورد انواع ریتم در موسیقی و همچنین ویژگی ها و اهمیت ریتم موسیقی اطلاعاتی را بدست آورید در این مقاله ما را همراهی کنید. ریتم یکی از عناصر با اهمیت در موسیقی است که سبب می شود آهنگ به جلو حرکت کند استفاده از ریتم است که این امکان را می دهد تا موزیسین های حرفه ای از بقیه موزیسین ها تمیز دیده شود.
تئوری ریتم
و ریتم در موسیقی غربی شامل چهار مفهوم می شود:
- نت ها و ضرب های موسیقی
- میزان نما و اندازه ها
- ضرب های قوی و ضعیف
- میزان دو ضربی و سه ضربی
ریتم در موسیقی به چه معناست؟
ریتم مهم ترین جز موسیقی است و در واقع تصور موسیقی بدون ریتم امکانپذیر نیست در زبان فارسی به ریتم ضرب آهنگ نیز گفته می شود. اما ریتم در موسیقی از اهمیت بالایی برخوردار است به طوری که به عنوان جوهر آن در نظر گرفته می شود و در تعریف عام جوشش موسیقی بصورت هماهنگ در زمان می باشد.
در واقع می توان ریتم را هدفی برای موزون کردن موسیقی دانست که حاصل تکرار ضربه های آهنگ می باشد. در صورتی که در یک بازه زمانی یک حرکت پی در پی داشته باشیم ریتم بوجود می آید.
ریتم یا وزن موسیقی
کسانی که در زمینه موسیقی صاحب نظر هستند موسیقی را به مانند شعر تشبیه می کنند همانطور که می دانید شعرها وزن مخصوص خود را دارند و موسیقی نیز بدون وزن نمی باشد. ریتم موسیقی در حقیقت همان وزن موسیقی است که آن را گوش نواز می کند. به اعتقاد متخصصان موسیقی، موسیقی را با توجه به وزن می توان به دو بخش تقسیم بندی کرد:
انواع وزن موسیقی یا ریتم
1– موسیقی ضربی:
موسیقی هایی که با نام موسیقی ضربی شناخته می شوند در واقع از وزن برخوردار هستند برای مثال می توان به موسیقی هایی که برای رقص نواخته می شوند اشاره کرد آهنگ های چهار مضراب نیز از این نوع موسیقی هستند و وزن مخصوص خود را دارند.
2– موسیقی بدون ضرب:
موسیقی های بدون ضرب از وزن مشخص و معینی پیروی نمی کنند و نمی توان وزن خاصی را برای آن ها در نظر گرفت برای این نوع موسیقی می توانیم مثال آوازهای سنتی را به کار ببریم که از ریتم خاص پیروی نمی کند.
آشنایی با انواع ریتم اهنگ
انواع ریتم در موسیقی را می توان به دو قسمت دسته بندی کرد انواع ریتم در موسیقی شامل ریتم های ساده و همچنین ریتم های ترکیبی هستند.
1– ریتم ساده:
ریتم ساده در موسیقی خود به سه بخش تقسیم بندی می شود:
ریتم هایی که دو ضربی است و به صورت 1/2؛ 3/2؛ 4/2؛ 8/2 می باشد.
ریتم هایی که سه ضربی است و به صورت 1/3؛ 2/3؛ 4/3؛ 8/3 می باشد.
ریتم هایی که چهار ضربی است و به صورت 1/4، 2/4؛ 3/4؛ 8/4 می باشد.
2- ریتم های ترکیبی:
یکی دیگر از انواع ریتم در موسیقی است که از ریتم های ساده بدست می آید و روش بدست آمدن ریتم های ترکیبی بدین گونه است که اگر ریتم ساده را ضرب در 3.2 کنیم ریتمی که بدست خواهد آمد ریتم ترکیبی می باشد.
نحوه شناسایی انواع ریتم در موسیقی
در ضرب آهنگ هایی که دو ضربی می باشند ضرب اول قوی و ضرب دوم نیز ضعیف می باشد.
ضرب آهنگ هایی که بصورت سه ضربی می باشند، ضرب اول قوی و ضرب های دو و سوم ضعیف می باشد.
در ضرب آهنگ هایی که بصورت چهار ضربی هستند ضرب اول خیلی قوی، دومی ضعیف و سومی قوی و چهارمی نیز ضعیف است.
اجزای ریتم در موسیقی
به طور کلی ریتم دو جز اصلی دارد که یکی ضرب و دیگری نیز میزان نما می باشد. میزان نما مساوی با سه چهارم در نظر گرفته می شود و ضرب ریتم که با نام تمپو هم شناخته می شود دارای عدد صد و بیست و شش می باشد. سه چهارم مشخص کننده این است که در میزان به چه تعداد ضرب باید وجود داشته باشد و تعیین کننده معادل نت هر ضرب نیز خواهد بود. بسیاری از کلماتی که در موسیقی به کار گرفته می شوند به زبان ایتالیایی است.
الگرو یکی از این کلمات می باشد که معادل فارسی آن سریع و باشتاب است. زمانی که یک آهنگ در حال نواختن است کاربرد آن به این معنا خواهد بود که ضرب در بازه صد و بیست الی صد و سی و 9 ضرب در یک دقیقه می باشد. به کارگیری این الگو سبب خواهد شد که موسیقی موزون شود و در واقع صداها به زمان منتقل می شود و در مسیر خود رو به جلو حرکت خواهد کرد.
منبع :