ارتباط پوشک و حساسیت پوستی در کودکان: حساسیت پوستی در ناحیه زیر پوشک عارضه‌ای است که طی آن پوست کودک ملتهب می‌شود و لکه/ لکه‌هایی به رنگ قرمز روشن روی باسن او و نواحی اطراف پدیدار می‌شود. خیس‌بودن پوشک کودک یا تعویض‌نکردن آن طی روند منظم، حساسیت‌های پوستی و عرق‌سوزشدن پاها ازجمله علت‌های رایج این عارضه هستند. گرچه حساسیت و التهاب پوست در ناحیه زیر پوشک معمولا کودکان را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. این عارضه می‌تواند موجب آزردگی و بی‌قراری بچه‌ها شود و پدرومادرها را به دلهره بیندازد، اما با داشتن اطلاعات کافی درمورد آن و کسب آگاهی از روش‌های پیشگیری و سایر موارد ضروری، جای نگرانی نخواهد بود. مطلبی که پیش رو دارید، شرح کاملی است درباره این عارضه: از علت‌ها و نشانه‌های آن گرفته تا راهکارهای مناسب جهت پیشگیری از آن و بهبود آن. همراه ما باشید.
تماس بیشتر ناحیه زیر پوشک با جریان هوا
برای بهبود سریع‌تر حساسیت پوستی، هرچه تماس ناحیه زیر پوشک با جریان هوا بیشتر باشد بهتر است. می‌توانید از توصیه‌های زیر برای این منظور کمک بگیرید:
- چند بار در طول روز (مثلا سه بار)، طی بازه‌های زمانی ده‌دقیقه‌ای، اجازه دهید کودکتان بدون پوشک باشد و پاهایش هوا بخورد. می‌توانید این کار را به‌هنگام خواب نیمروزی کودک هم انجام دهید. فراموش نکنید که در این مواقع نباید چیزی (پماد، کرم و …) روی پاهای کودک مالیده باشید.
- از شلوارهای پلاستیکی تنگ و کاور پوشک استفاده نکنید.
- تا زمانی که حساسیت پوستی بهبود پیدا کند، از پوشک‌های سایز بزرگ‌تر استفاده کنید.
استفاده از کرم، پماد و لوسیون
محصولات دارویی مختلفی هستند که نیازی به تجویز پزشک ندارند و می‌توان از آنها برای بهبود حساسیت پوستی کودکان استفاده کرد. کافی است به داروخانه مراجعه کنید و از فروشنده بخواهید شما را راهنمایی کند. مشورت با پزشک متخصص برای معرفی محصول مناسب هم راهکار ایدئالی است.
اکسیدِ زینک ترکیب اصلی در بسیاری از این محصولات است. استفاده از آنها هم بسیار ساده است: کافی است محصول موردنظر را در طول روز چند بار روی ناحیه زیر پوشک بمالید. این کار هم باعث کاهش التهاب پوست می‌شود و هم نقش محافظت‌کنندگی دارد. لایه‌ای نازک از پماد یا کرم اکتفا می‌کند و نیازی نیست مقدار زیادی استفاده کنید. اگر ضروری بود، می‌توانید محصول حاوی اکسیدِ زینک را روی لایه‌ای از کرم‌های دیگر بمالید (کرم ضدقارچ یا استروئیدی). همچنین می‌توانید جهت تأثیرگذاری بهتر، روی سایر لایه‌ها را با لایه‌ای از وازلین بپوشانید. وازلین از چسبیدن پوشک به کرم‌ها جلوگیری می‌کند.
پمادها و کرم‌ها، در مقایسه با لوسیون، کمتر پوست را تحریک می‌کنند؛ اما پماد به‌گونه‌ای است که روی پوست مانعی ایجاد می‌کند و به جریان هوا اجازهٔ عبور نمی‌دهد. از سوی دیگر، کرم روی پوست خشک می‌شود و هوا از منافذ موجود در لایه آن امکان عبور پیدا می‌کند. بهتر است با مشورت متخصص، محصول مناسب برای کودکتان را انتخاب کنید.
این قانون کلی را هم به یاد داشته باشید: فقط باید از محصولاتی استفاده کنید که ویژۀ کودکان هستند. از محصولات حاوی ترکیباتی چون جوش‌شیرین، بوریک اسید (boric acid)، کافور، فنول (phenol)، بنزوکائین (benzocaine)، دیفن‌هیدرامین یا سالیسیلات‌ها (salicylates) استفاده نکنید. این ترکیبات می‌توانند برای کودکان سمی باشند.
ارتباط پوشک و حساسیت پوستی
حمام‌بردن روزانه کودک
تا زمانی که حساسیت پوستی کاملا بهبود پیدا کند، لازم است هر روز کودکتان را به حمام ببرید. از صابون ملایم و بدون رایحه استفاده کنید. آب هم باید گرم باشد.
به‌هیچ‌عنوان، از محصولات حاوی ترکیبات معطر یا الکل استفاده نکنید. چنین ترکیباتی می‌توانند منجر به وخیم‌تر شدن وضعیت حساسیت پوستی کودک شوند.
چند راهکار درمانی دیگر
راهکارهایی که در ادامه معرفی می‌کنیم برای بعضی افراد کارآمد بوده‌اند:
استفاده از گیاه عنبر سائل
بنا به نتایج تحقیقی که دراین‌باره صورت گرفت، استفاده از پماد حاوی عنبر سائل (فندق افسونگر/ witch hazel/ winter bloom) برای بهبود حساسیت پوستی کودکان مفید بوده است. این تحقیق بر روی ۳۰۹ کودک انجام گرفته بود.
ارتباط پوشک و حساسیت پوستی
شیر مادر
نتایج تحقیقات درباره اثر شیر مادر بر بهبود حساسیت پوستی کودکان و مقایسه آن با سایر پمادها و کرم‌ها ضدونقیض بوده است. بنا به نتایج یکی از این تحقیقات، استفاده از شیر مادر برای این منظور، راهکار درمانیِ مؤثر و ایمنی بوده است. در این تحقیق، نوزادان را به دو گروه تقسیم کردند. بر روی حساسیت‌های پوستی گروه اول، از پمادی استفاده شد که حاوی ۱ درصد هیدروکورتیزون بود و برای گروه دوم از شیر مادر. تعداد نوزادان درمجموع به ۱۴۱ نفر می‌رسید. در نتیجهٔ تحقیق مشخص شد که شیر مادر می‌تواند به اندازهٔ پماد کارآمد باشد.
هدف تحقیقی دیگر، مقایسه اثرگذاری شیر مادر با کرمی تهیه‌شده از اکسیدِ زینک و روغن جگر ماهی کاد بود. همانند تحقیق قبلی، هر دوی اینها را روی دو گروه مجزا از نوزادان امتحان کردند. تعداد نوزادان درمجموع به ۶۳ نفر می‌رسید. درمان با کرم مؤثرتر از شیر مادر بود.
کالاندولا (گل همیشه‌بهار/ Calendula) و آلوئه‌ورا
تحقیقی برای مقایسه اثر این دو گیاه در درمان حساسیت پوستی کودکان انجام گرفت. در نتیجه این تحقیق، مشخص شد که هر دوی اینها برای هدف مذکور، مؤثر و کارآمد هستند.
شامپو خاک رس (بنتونیت/ bentonite)
بنا به نتایج تحقیقی دیگر هم مشخص شد که شامپو خاک رس در مقایسه با گل همیشه‌بهار با سرعت بیشتری سبب بهبود حساسیت پوستی کودکان می‌شود (تعداد نوزادان حاضر در این تحقیق درمجموع به ۶۰ نفر می‌رسید).
مواد و ترکیبات دیگر
راهکارهای درمانی طبیعی دیگری هم جهت بهبود حساسیت پوستی کودکان به کار گرفته شده‌اند؛ از آن جمله می‌توان به استفاده از گل پامچال (گل مغربی/ primrose) و ترکیبی تهیه‌شده از عسل، روغن‌زیتون و موم اشاره کرد. برای کسب آگاهی از میزان کارایی این مواد، به تحقیقات بیشتری نیاز است. بعضی از این ترکیبات می‌توانند باعث رشد و تکثیرِ بیشتر باکتری‌ها شوند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر نشانه‌های حساسیت پوستی پس از گذشت ۲ تا ۳ روز بهبود پیدا نکردند و راهکارهای درمانی خانگی هم تأثیری بر بهبود آنها نداشتند، لازم است نظر متخصص را جویا شوید. گاهی به‌منظور برطرف‌کردن حساسیت، جوش یا دانه، به تجویز دارو یا پماد نیاز است.
ارتباط پوشک و حساسیت پوستی
در صورت مشاهده علائم زیر، به پزشک مراجعه کنید:
- شدید و غیرمعمولی به‌نظررسیدن جوش یا دانه یا حساسیت پوستی؛
- بی‌تأثیر بودن راهکارهای درمانی خانگی؛
- جاری‌شدن خون یا ترشح مایع از جوش یا دانه؛
- خارش پوست؛
- کارکردن شکم یا ادرار همراه با درد یا سوزش؛
- مشاهده تاول یا جوش چرکی؛
- تب.
اطلاعاتی که لازم است پیش از مراجعه به پزشک گردآوری کنید
پیش از مراجعه به متخصص، لازم است اطلاعاتی را گردآوری کنید. در ادامه مهمترین آنها را برخواهیم شمرد:
- تهیه فهرستی از نشانه‌ها و علائم حساسیت پوستی کودک و مشخص‌کردن مدت‌زمانی که از پدیدارشدن اولیهٔ هریک می‌گذرد.
- تهیه فهرستی شامل اطلاعات کلیدی درباره سوابق بیماری کودک و غذا/ خوراک مصرفی او. با پرسیدن این سؤال‌ها از خود می‌توانید درک بهتری از چندوچون این اطلاعات پیدا کنید: آیا تازگی‌ها کودکتان به‌خاطر ابتلا به بیماری بخصوصی تحت‌درمان قرار گرفته است؟ داروی بخصوصی برایش تجویز شده است؟ آیا رژیم غذایی‌اش تغییری کرده است؟ به‌علاوه اگر کودکتان همچنان از شیر مادر تغذیه می‌کند، لازم است فهرستی از داروهایی تهیه کنید که کودک از طریق شیر مادر در معرضشان قرار گرفته است، همچنین اطلاعاتی درباره تغییرات احتمالی در رژیم غذایی مادر (مثلا بیشترشدن غذاهای تهیه‌شده از گوجه‌فرنگی)؛
- تهیه فهرستی از نام یا برند تمامی محصولاتی که به‌نوعی در تماس با پوست کودک قرار می‌گیرند. برند پوشک بچه، مواد شوینده، صابون‌ها، لوسیون‌ها و روغن‌های مورداستفاده بر روی پوست کودک را جایی یادداشت کنید و نزد متخصص ببرید. اگر محصول/ محصولاتی را در ذهن دارید که فکر می‌کنید باعث بروز حساسیت پوستی در کودکتان شده‌اند، آنها را نزد متخصص ببرید تا او اطلاعات درج‌شده روی برچسب قوطی یا بسته‌بندی‌شان را بخواند.
- تهیه فهرستی از سؤالاتی که می‌خواهید از متخصص بپرسید. اگر ازقبل چنین فهرستی تهیه کنید، بیشترین استفاده را از وقت‌تان خواهید برد و چیزی هم از قلم نخواهد افتاد. سؤالاتی که در ادامه مطرح می‌شوند، به شما در تهیه این فهرست کمک می‌کنند.
سؤالاتی درباره حساسیت پوستی کودکان که می‌توان از متخصص پرسید
- محتمل‌ترین علت بروز حساسیت پوستی در کودک من چیست؟
- سایر علت‌های احتمالی چه‌ها هستند؟
- برای بهبود پوست کودکم چه کاری از من ساخته است؟
- پماد، لوسیون یا کرمی که شما توصیه می‌کنید چیست؟
- و… .
روند تشخیص و درمان کودک مبتلا به حساسیت پوستی چگونه است؟
ارتباط پوشک و حساسیت پوستی
روند تشخیص
پزشک متخصص ابتدا سؤالاتی درباره نشانه‌های حساسیت پوستی و سابقه ابتلای کودک به بیماریهای مختلف می‌پرسد؛ بعد از آن نوبت به معاینه کودک می‌رسد؛ در بعضی موارد هم ممکن است نمونه‌برداری و ارسال آنها به آزمایشگاه نیاز شود (معمولا نیازی به نمونه‌برداری نخواهد بود).
روند درمان
روند درمان به عوامل مختلفی نظیر سن‌وسال کودک، نشانه‌های حساسیت و وضعیت عمومی سلامت او بستگی دارد. علت بروز حساسیت پوستی و شدت نشانه‌ها هم از دیگر عوامل مؤثر بر روند درمان هستند. به‌طورکلی، درمان حساسیت پوستی شامل مواردی می‌شود که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:
- بازه‌های زمانی‌ای که در آنها کودک نباید پوشک به تن داشته باشد؛
- افزایش تعداد دفعات تعویض پوشک؛
- استفاده از کرم یا پماد در ناحیه زیر پوشک به‌منظور محافظت از پوست؛
- استفاده از کرم یا پماد ضدقارچ به‌منظور بهبودی عفونت مخمری؛
- استفاده از کرم یا پماد کورتون (کورتیکواستروئید/ corticosteroid) برای بهبود حساسیت‌های پوستی شدیدتر؛
- تجویز کرم هیدروکورتیزونِ (استروئید) ملایم؛
- استفاده از داروهای آنتی‌بیوتیک برای بهبود عفونت وابسته به باکتری.
از استفادهٔ خودسرانه از کرم‌ها و پمادهای استروئیدی پرهیز کنید (فقط با تجویز متخصص باشد). اگر کرم/ پماد مورداستفاده قوی باشد یا به‌طور مکرر از آن استفاده کنید، ممکن است پیامدها و عوارض دیگری برای کودک به‌دنبال داشته باشد.
برای بهبودی کامل حساسیت پوستی و ازبین‌رفتن آثار جوش یا دانه در ناحیه زیر پوشک، به چند روز زمان نیاز است. پدیدارشدن دوبارهٔ نشانه‌های حساسیت هم محتمل است. اگر راهکارهای درمانی متخصص تأثیری بر بهبودی وضعیت کودک نداشته باشد، ممکن است پزشک از شما بخواهد او را نزد متخصص پوست ببرید.
جمع‌بندی
بروز حساسیت پوستی در ناحیه زیر پوشک، عارضه رایجی است و بسیاری از کودکان و نوزادان را در برهه‌های مختلف تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. اگر کودکتان از این عارضه رنج می‌برد، نگران نشوید؛ با به‌کارگیری راهکارهای مطرح‌شده می‌توانید در مدت‌زمان کوتاهی زمینه بهبودی او را فراهم کنید. فراموش نکنید که همیشه پیشگیری بهتر از درمان است و با تعویض پوشک کودک طی روند منظم و استفاده از محصولات مناسب روی پوست کودکان مستعد ناراحتی و التهاب، می‌توانید از بروز حساسیت در ناحیه زیر پوشک جلوگیری کنید.
هشدار! این مطلب صرفا جنبه آموزشی دارد و برای استفاده از آن لازم است با پزشک یا متخصص مربوطه مشورت کنید.
منبع: 1
ارتباط پوشک و حساسیت پوستی