برنامه ریزی برای درس خواندن با ۱۱ گام موثر
بیشتر دانش‌آموزان ترم جدید را با امید، روحیه‌ی خوب و انتظارات زیاد شروع می‌کنند. آنها خود را در حالی تصور می‌کنند که در تمام درس‌ها و امور مربوط به مدرسه موفق هستند ولی اغلب نمی‌توانند یک برنامه‌ی واقع‌گرایانه یا یک روند منظم برای خود طرح‌ریزی کنند تا سال تحصیلی را با موفقیت پشت سر بگذارند.
تعداد ساعت‌های هر روز، روزهای هر هفته و هفته‌های هر ترم مشخص و محدود است. اگر حواس‌تان را جمع نکنید، می‌بینید که آخر ترم خیلی زودتر از آنچه انتظار داشتید فرا رسیده است. برای دستیابی به موفقیت، باید بتوانید زمان مطالعه‌ی خود را به دقت برای هر روز، هر هفته و هر ترم مدیریت کنید. در ادامه‌ی مقاله با راهکارهای برنامه ریزی برای درس خواندن آشنا می‌شوید.
قدم اول: تقویم ترمی تهیه کنید
در شروع هر ترم، پیش از آنکه خیلی سرتان شلوغ شود و در درس‌ها غرق شوید، تقویمی تهیه کنید که تمام ترم را پوشش بدهد. تقویم ترمی شما می‌تواند مانند تقویم‌های ماهانه‌ی معمولی باشد یا اینکه شکل و ظاهری متفاوت داشته باشد. این تقویم به هر شکلی که باشد باید موارد زیر را در بر بگیرد:
- تکالیف هر درس به همراه موعد تحویل آنها؛
- آزمون‌ها به همراه تاریخ آنها؛
- تمام فعالیت‌های مربوط به مدرسه؛
- تمام فعالیت‌های فوق برنامه و خارج از مدرسه.
قدم دوم: برنامه‌ی هفتگی تهیه کنید
برنامه‌ی هفتگی را باید در آغاز هر هفته طرح‌ریزی کنید. هر جمعه تقویم هفته‌ی جاری را تهیه کنید ولی یادتان باشد همچنان که روزها پیش می‌رود و موارد جدید پیش می‌آید، باید برنامه‌ی خود را به‌روز رسانی کنید. برای تهیه‌ی برنامه‌ی هفتگی کارهای زیر را انجام دهید:
- کلاس‌های هر روز را در تقویم خود یادداشت کنید؛
- به تقویم ترمی خود نگاه کنید و مواردی را که باید در آن هفته انجام دهید یا رویدادهایی که قرار است در طی هفته اتفاق بیفتد را در تقویم هفتگی یادداشت کنید (مثلا تکالیف، امتحان‌ها یا رویدادهایی که در آن هفته برگزار می‌شوند)؛
- به یادداشت‌های کلاسی و برنامه‌ی هفته‌ی قبل خود نگاهی بیندازید و ببینید آیا چیزی هست که لازم باشد به برنامه‌ی این هفته اضافه کنید؛
- هر گونه فعالیت خارج از مدرسه‌ای را که در طول هفته در آن شرکت می‌کنید به برنامه‌ی هفتگی‌تان اضافه کنید؛
- روز و ساعت هر تکلیف، مطالعه، کار گروهی یا پروژه‌ای که باید آن را در هفته‌ی جاری تکمیل کنید، یادداشت کنید. این فعالیت‌ها ممکن است بعدازظهر‌ها، بعد از مدرسه و یا در طی ساعات مدرسه رخ دهد.
قدم سوم: برنامه‌ی روزانه تهیه کنید
شاید فکر می‌کنید که تقویم ترمی و برنامه‌ی هفتگی برای مدیریت صحیح زمان کافی است، ولی این‌طور نیست و شما به یک برنامه‌ی روزانه هم نیاز دارید. هر روز عصر، برای روز بعد برنامهریزی کنید. کنار هر موردی که انجام می‌دهید یک تیک بزنید. برای تهیه‌ی برنامه‌ی روزانه موارد زیر را رعایت کنید:
- از روی برنامه‌ی هفتگی تمام کارهایی را که باید روز بعد انجام بدهید یادداشت کنید؛
- تمام کارهای مربوط به برنامه‌ی روز قبل که نیمه‌کاره مانده‌اند و لازم است روز بعد تکمیل شوند را یادداشت کنید؛
- برنامه‌ی مربوط به روز جاری را بررسی کنید و ببینید آیا فعالیتی مربوط به مدرسه وجود دارد که نیاز باشد آن را به برنامه روز بعدتان اضافه کنید؛
- هر فعالیتی که در برنامه‌ی هفتگی شما قرار دارد و باید آن را وارد برنامه‌ی روز بعد کنید را نیز از قلم نیندازید.
با برنامهریزی متوجه خواهید شد که یکی از عناصر کلیدیِ مدیریت مؤثر و مفید زمان برای درس خواندن این است که با یک تصویر کلی شروع کنید و سپس به جزئیات بپردازید.
تقویم ترمی جهت و دستور‌العمل‌های اصلی برای ترسیم تصویر کلی را فراهم می‌کند، برنامه‌ی هفتگی و روزانه نیز جزئیات مورد نیاز برای تکمیل برنامه‌ی ترمی را در اختیار‌تان می‌گذارد و به شما کمک می‌کند اهداف خود را روز به روز و هفته به هفته دنبال کنید.
سایر مهارت‌های مدیریت زمان برای درس خواندن
بعد از اینکه یک تقویم ترمی، یک برنامه‌ی هفتگی و یک برنامه‌ی روزانه تهیه کردید، چند راهکار دیگر نیز وجود دارد که به شما کمک می‌کند به نحو مؤثرتری از زمان خود استفاده کنید و کارهای بیشتری را به انجام برسانید.
تکالیف خود را اولویت‌بندی کنید
همچنان که در مسیر تحصیلی خود پیش می‌روید، درمی‌یابید که مباحث درسی پیچیده‌تر و حجم درس‌ها بیشتر می‌شود و هنگامی که وارد دانشگاه می‌شوید، متوجه می‌شوید که برای انجام همه‌ی کارها زمان کافی ندارید.
عادت کنید اول از همه سخت‌ترین یا مهم‌ترین کاری را که پیش رو دارید انجام دهید. پشت سر گذاشتنِ سخت‌ترین مباحث درسی، زمانی که هنوز خسته نشده‌اید و انرژی دارید باعث می‌شود انجام دادن باقی کارها برای‌تان ساده‌تر شود.
برای درس خواندن یک مکان خاص انتخاب کنید
بعضی از دانش‌آموزان ۲۰ دقیقه‌ی اول زمان مطالعه را صرف پیدا کردن مکانی برای مطالعه می‌کنند. یک اقدام کلیدی برای مدیریت مستمر زمان این است که مکان خاصی برای درس خواندن پیدا کنید، جایی که چیزی حواس‌تان را پرت نکند و بتوانید تمرکز کنید.
اگر می‌خواهید مکان مطالعه‌ی خود را تغییر بدهید مشکلی نیست، فقط جایی را پیدا کنید که پاسخگوی نیاز شما باشد و دیگر آن را تغییر ندهید.
برای مطالعه بازه‌های زمانی تعیین کنید
علاوه بر یک مکان مشخص برای مطالعه، باید بازه‌های زمانی خاص نیز برای درس خواندن داشته باشید. بازه‌های زمانی در حدود ۴۰ تا ۵۰ دقیقه ایده‌آل هستند اما ممکن است بسته به موضوع درس و یا توانایی تمرکز کردن شما این مدت بیشتر یا کمتر شود.
اشکالی ندارد اگر در این بازه‌های زمانی استراحت کوتاهی به خود بدهید، میان‌وعده‌ای برای خود دست‌و‌پا کنید یا همان دور و اطراف کمی قدم بزنید؛ فقط حواس‌تان باشد که پس از آن خیلی زود سر درس برگردید.
انجام تکالیف خود را در اولویت قرار بدهید
یکی از دشوارترین و در عین حال مهم‌ترین بخش‌های مدیریت زمان این است که کارهای مربوط به مدرسه را در اولویت قرار دهید. خیلی راحت است به خودتان بگویید که تکالیف مدرسه را کمی دیرتر یا قبل از اینکه به رختخواب بروید انجام می‌دهید، تقریبا همان قدر ساده که به خود می‌گویید: «حالا فردا انجام می‌دم.»، زیرا زمان خواب‌تان فرا رسیده است و شما دیگر رمقی برای درس خواندن ندارید.
در اولین فرصت تکالیف مدرسه‌ی خود را انجام دهید و تا زمانی که آنها را تمام نکرده‌اید کارهای کم اهمیت‌تر را به تعویق بیندازید. به این ترتیب هم از برنامه‌ی خود عقب نمی‌مانید و هم می‌توانید بدون احساس فشار و نگرانی ناشی از انجام ندادن تکالیف مدرسه به تفریح بپردازید.
از مراجع مفید استفاده کنید
یک مَثَل قدیمی می‌گوید: «به هر کاری که همت بسته گردد، اگر خاری بود گل‌دسته گردد» گرچه این مثل قطعا در بسیاری از موقعیت‌های زندگی به‌کار می‌آید، اما هنگامی که گیر کرده‌اید و نمی‌توانید تکلیف شیمی خود را انجام دهید، در مورد شما کارایی ندارد.
عاقلانه است که در دوران تحصیل‌تان روی کمک، تجربه و دانش دیگران حساب کنید و برای پیشرفت از آنها کمک بگیرید. دوستان باهوش، معلم‌های خصوصی، گروه‌های مطالعه و حتی اینترنت منابع مفیدی هستند که به شما کمک می‌کنند از پس درس‌های پیچیده برآیید و به بهترین نحو از زمان خود بهره ببرید.
به گروه‌های مطالعه بپیوندید
گروه‌های مطالعه مزایای زیادی برای دانش‌آموزان دارد، کمترین آنها این است که شما می‌توانید در مدت زمان کمتر، مطالب درسی بیشتری را پوشش بدهید.
فعالیت در یک گروه مطالعه باعث می‌شود در مدت کوتاهی در مورد موضوعات مختلف تحقیق و مطالعه کنید، به این شکل که به هر عضو یک موضوع تخصیص داده می‌شود و سپس او خلاصه‌ای را در مورد آن موضوع به گروه ارائه می‌دهد.
ورزش کنید، غذای سالم بخورید و خواب کافی داشته باشید
بله، می‌دانم این را قبلا هم شنیده‌اید! ولی بگذارید یک‌بار دیگر نیز به شما یادآوری کنم که «عقل سالم در بدن سالم است!» پس ورزش کنید، غذاهای سالم و مفید بخورید و به قدر کافی بخوابید.
اگر شما در بهترین وضعیت خود نباشید، نه می‌توانید حواس‌تان را جمع و تمرکز کنید و نه به قدر کافی انرژی و استقامت دارید که بتوانید به صورت مؤثر درس بخوانید و تکالیف مدرسه‌تان را انجام دهید. به یاد داشته باشید شب زود خوابیدن قابلیت بهره‌وری شما از زمان را در روز بعد افزایش می‌دهد.
انعطاف‌پذیر باشید
قطعا شما نمی‌توانید همه چیز را برنامهریزی کنید. اتفاق‌های پیش‌بینی نشده‌ای وجود دارند که با توجه به آنها باید انعطاف‌پذیر باشید. به محض اینکه توانستید به مسیر اصلی خود بازگردید، با توجه به برنامه‌ی ماهانه، هفتگی و روزانه‌تان پیش بروید.