آزمایش سرطان خون، تفسیر و نحوه انجام آزمایش سرطان خون
آزمایش سرطان خون
وقتی از سرطان حرف می زنیم، باید این نکته را در نظر بگیرید که با یک بیماری ساده روبرو نیستیم. سرطان خون هم مانند بقیه انواع سرطان، بیماری پیچیده ای با انواع بسیار متنوعی است.
بیماری که عوامل مختلفی در ایجاد آن دخیل هستند. تشخیص چنین بیماری هایی مانند ذات خود بیماری، کار ساده ای نیست. و مشخصا این کار با یک یا دو تست قابل انجام نیست. برای تشخیص هر یک از انواع سرطان های خون در کنار دانش تخصصی، به نتایج تست های زیادی نیاز است.
هر تست گامی در تشخیص نهایی سرطان خواهد بود. پزشک در کنار معاینات فیزیکی و سابقه پزشکی و خانوادگی، با استفاده از تست های لازم می تواند تشخیص قطعی سرطان را بدهد. برای تشخیص، دستور انجام آزمایش و بررسی نتیجه ی آزمایش سرطان خون می توانید به فوق تخصص خون و سرطان شناسی یا آنکولوژیسیت مراجعه کنید.
آزمایش سرطان خون به عنوان یک آزمایش تشخیصی؛ از مهم ترین آزمایش هاست که باید در زمان مناسب انجام شود.
در مقاله “لیست آزمایش های لازم برای چکاپ کامل بدن“ می توانید راهنمایی کامل از چکاپ های لازم برای سلامت را مطالعه کنید.
برای تشخیص، دستور انجام آزمایش و بررسی نتیجه ی آزمایش سرطان خون، به فوق تخصص خون و سرطان شناسی یا آنکولوژیسیت مراجعه کنید.
سرطان خون چیست؟
سرطان خون یا لوکمی یا لوسمی، سرطان مربوط به سلول های خونی و مغز استخوان است. در سرطان خون، تکثیر سریع و خارج از کنترل سلول های غیر عادی در مغز استخوان اتفاق می افتد.
سپس این سلول‌های غیر عادی وارد جریان خون می شوند. برخلاف دیگر سرطان ها، سرطان خون به طور کلی به شکل یک تومور نیست. و به این خاطر در تصویر برداری ها دیده نمی شود.
انواع مختلفی از سرطان خون وجود دارد. برخی در کودکان رایج‌تر هستند؛ برخی دیگر در بزرگسالان شایع‌تر است. درمان این بیماری، به نوع سرطان خون و عوامل دیگر بستگی دارد.
علائم و نشانه های متداول سرطان خون عبارتند از:
تب یا لرز
خستگی مداوم و ضعف
عفونت‌های مکرر یا شدید
کاهش وزن بدون دلیل
غدد لنفاوی، کبد یا طحال بزرگ
خونریزی و یا کبودی آسان
خونریزی بینی مداوم
نقطه‌های قرمز کوچک در پوست شما
عرق ریختن بیش از حد، به خصوص در شب
خستگی یا درد استخوان
تشخیص سرطان خون
اگر شما ریسک فاکتور (عامل خطر) یا علائم خاصی از بیماری را داشته باشید، ممکن است مشکوک به سرطان خون باشید. این ریسک فاکتورها می تواند شامل سابقه خانوادگی سرطان خون، سابقه دیگر سرطان ها و درمان آن ها یا شیمی درمانی یا پرتو درمانی یا سایر اختلالات ژنتیکی و بیماری های خونی باشد.
پزشک شما کار تشخیص را با یک بررسی سابقه پزشکی و معاینه ی کامل شروع خواهد کرد. اما سرطان خون نمی تواند به طور کامل توسط یک معاینه فیزیکی تشخیص داده شود. پزشکان در کنار معاینه و بررسی سوابق پزشکی، از انواع آزمایش های سرطان خون از جمله آزمایش های خون، شیمی، نمونه برداری (بیوپسی) و تصویربرداری برای تشخیص قطعی استفاده می کنند.
آزمایش سرطان خون شامل چه آزمایش هایی است؟
تشخیص دقیق سرطان خون برای انتخاب بهترین گزینه های درمانی اهمیت زیادی دارد. چندین آزمایش سرطان خون مختلف وجود دارند که می توانند برای تشخیص سرطان خون مورد استفاده قرار گیرند.
آزمایش شمارش کامل سلول های خونی، اطلاعاتی از قبیل تعداد گلبول‌های قرمز، گلبول های سفید خون و پلاکت ها را در اختیار پزشک قرار می دهد.
بررسی نمونه خون در زیر میکروسکوپ، همچنین می تواند به تشخیص سلول های غیر عادی در خون کمک می کند.
بیوپسی (نمونه) بافت می تواند از مغز استخوان و یا غدد لنفاوی گرفته شود. این نمونه ها برای وجود علائم و نشانه هایی از سرطان خون در بافت های اصلی بررسی می شوند. بررسی این نمونه های کوچک می‌توانند نوع سرطان خون و نرخ رشد آن را مشخص کند. بیوپسی از اندام‌های دیگر مانند کبد و طحال نیز می تواند اطلاعاتی در مورد پخش شدن سرطان فراهم کند.
تست‌های دیگری برای پیدا کردن مارکرهای سطحی بر روی سلول‌ها (فلوسیتومتری) و همچنین تغییرات ژنتیکی (آزمایش سیتوژنتیک) در مورد بعضی از سرطان های خون انجام می شوند. لامبر پانکچر و بیوپسی غدد لنفی هم ممکن است برای تشخیص استفاده شوند.
سپس مرحله پیشرفت سرطان، در صورت تشخیص، بر مبنای عواملی چون علائم، نوع سرطان خون، تعداد سلول‌های غیر عادی در خون یا مغز استخوان تعیین می شود.
هنگام صحبت در مورد تشخیص سرطان خون، مهم است به یاد داشته باشید که سرطان خون فقط یک بیماری نست. یا حتی فقط چهار نوع فرعی ندارد. بلکه سرطان خون تنوع بسیار زیادی دارد.
دو نوع لوکمی که در زیر میکروسکوپ یکسان دیده می شوند، ممکن است بسیار متفاوت رفتار کنند. و برخی از تست‌های زیر ممکن است به تشخیص برخی از تفاوت‌ها کمک کنند.
در ادامه انواع آزمایش های سرطان خون که برای تشخیص این نوع سرطان استفاده می شوند را به تفصیل توضیح داده ایم:
۱: بررسی سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی
قبل از هر آزمایش سرطان خون، پزشک یک سابقه پزشکی و سرح حال مفصل از شما خواهد گرفت. یک سابقه پزشکی دقیق، کلید یک تشخیص ایده‌آل است. این کار شامل پرسیدن سوالاتی در مورد علایم و نشانه هایی است که می توانند در ارتباط با سرطان خون باشند.
پزشک شما ممکن است این سوالات را از شما بپرسد:
چند وقت است که تب دارید؟
درجه حرارت بدن تان چقدر است؟
آیا اشتهایتان را از دست داده اید؟
آیا خونریزی شدید بعد از بریدگی را تجربه کرده اید؟
آیا اخیرا متوجه تغییری در وزن نشده اید؟
چه زمان متوجه وجود توده ها شدید؟
آیا این توده ها احساس می شوند؟ دردناک هستند؟ حرکت می کنند؟
آیا احساس می‌کنید توده ها به تدریج در حال بزرگ تر شدن هستند؟
در تنفس با مشکل مواجه می شوید؟
آیا احساس می کنید در خواب زیاد عرق می کنید؟
آیا شما هیچ گونه دارویی مصرف می کنید؟
آیا هیچ کدام از اعضای خانواده شما دچار بیماری ای شده اند؟
چه زمانی احساس کردید که نیاز به ویزیت توسط پزشک دارید؟
پاسخ به سوالات بالا می‌تواند منجر به مرحله بعدی تحقیقات شود.
۲: تست CBC یا شمارش کامل سلول های خونی و اسمیر (لام)خون محیطی
آزمایش شمارش کامل سلول های خونی یا CBC یکی از مهم ترین و اولین آزمایش های سرطان خون است که انجام می شود.
در تست CBC (Complete Blood Count) تعداد هر یک از سلول های خونی که توسط مغز استخوان تولید شده اند، اندازه گیری می شود . یعنی : تعداد گلبول‌های سفید خون ، گلبول‌های قرمز خون و پلاکت‌ها. تست CBC همچنین می تواند اطلاعاتی مهمی در مورد وضعیت این سلول ها به ما بدهد .
از جمله این که آیا گلبول‌های قرمز خون بزرگ یا کوچک هستند .
در حالی که در سرطان خون اغلب افزایش در تعداد گلبول های سفید خون دیده می شود، در مورد سرطان خون حاد گاهی کاهش در انواع سلول های خونی نیز مشاهده می شود. شرایطی که به عنوان پانسیوتوپنی (pancytopenia) شناخته می‌شود .
CBC می تواند تعیین کند که آیا تعداد گلبول های سفید خون پایین است یا بالا. اما اطلاعات کافی در مورد نوع سلول های سفید خون افزایش یافته یا کاهش یافته به ما نمی دهد .
لام خون محیطی یک تست بسیار مهم در لیست آزمایش های سرطان خون در هنگام تشخیص تشخیص سرطان خون است. در یک لام خون محیطی، یک نمونه از خون بر روی اسلاید میکروسکوپی پخش می شود و رنگ آمیزی می شود. سپس این لام زیر میکروسکوپ بررسی می شود .
همان طور که گفتیم در سرطان خون به دلیلی رشد و تکثیر سریع و بی رویه سلول ها، بسیاری از سلول های خونی نابالغ هستند. در حالت عادی این گلبول های سفید نابالغ (بلاست ها) تنها در مغز استخوان یافت می شوند.
تست CBC این اطلاعات را در اختیار پزشک قرار نمی دهد. و برای فهمیدن این موضوع باید لام خون محیطی را بررسی کرد . چون در لام خونی، سلول های خونی توسط تکنسین زیر میکروسکوپ بررسی می شوند و هر گونه ناهنجاری در شکل ، اندازه و بلوغ سلول ها مشخص می شود .
از دیگر آزمایش های خون که می توانند به عنوان آزمایش سرطان خون به حساب آیند، عبارتند از :
نشانگرهای تومور
آنالیز مایع مغز نخاعی (CSF)
BCR ABL۱
آزمایش‌ها ژنتیکی برای درمان سرطان هدفمند
آنالیز کروموزوم
منبع: