آزمایش های شیمی خون
تست های شیمی خون، مقدار مواد شیمیایی ویژه ای را در خون اندازه گیری می کنند. این تست های می توانند نشان دهنده عملکرد اندام های مختلف باشند.
این تست ها می تواند به پزشکان در یافتن مشکلات یا عملکرد غیرطبیعی کبد یا کلیه که ناشی از گسترش سلول‌های سرطان خون است، کمک کنند. نتیجه ی این تست ها همچنین می تواند در تعیین مرحله پیشرفت سرطان به پزشک کمک کند.
آزمایش های شیمی خون که در لیست آزمایش های سرطان خون قرار دارند و نتیجه آنها می تواند در سرطان خون بالاتر از حد معمول باشد، عبارتند از:
نیتروژن اوره خون (BUN)
کراتینین
فسفات
لاکتات دهیدروژناز (LDH)
آلانین آمینوترانسفراز (ALT)
آسپارتات آمینوترافسفراز (AST)
اوریک اسید
۴: تست های انعقاد خون
تست هایی وجود دارند که فاکتورهای لخته کننده خون را اندازه گیری می کنند تا عملکرد بدن برای انعقاد خون بررسی کنند. میزان غیرطبیعی فاکتورهای انعقاد خون ممکن است در سرطان خون اتفاق بیفتد. به این دلیل این تست های هم جزء آزمایش های سرطان خون شمرده می شوند.
آزمایش های شیمی خون
از تست های زیر برای بررسی فاکتورهای انعقادی استفاده می شود:
سطح فیبرینوژن
زمان پروترومبین (PT)
زمان ترومبوپلاستین جزئی (PTT)
نسبت نرمال شده ی بین المللی (INR)
۵: بیوپسی مغز استخوان و آسپیراسیون مغز استخوان
بیوپسی، در بین آزمایش های سرطان خون به عنوان استاندارد طلایی برای تشخیص قطعی سرطان خون شناخته می شود. در مورد بیشتر انواع سرطان خون، آزمایش خون برای تشخیص قطعی سرطان خون کافی نیست. و یک نمونه برداری از مغز استخوان باید انجام شود.
در مورد CLL، گاهی ممکن است تشخیص بر اساس تست های خون بالا داده شود، اما بیوپسی مغز استخوان هنوز می تواند در تعیین مرحله پیشرفت سرطان کمک کند. مغز استخوان منبع ایجاد سلول های سرطانی در لوکمی و همچنین همه سلول های خونی یافت شده در لام خون محیطی است.
در آسپیراسیون مغز استخوان، یک سوزن باریک و دراز به مغز استخوان لگن (یا گاهی استخوان سینه) وارد می شود. بعد از برداشتن نمونه آسپیراسیون مغز استخوان، نمونه بیوپسی هم برداشته می شود.
وقتی نمونه برداشته شد برای بررسی به آزمایشگاه فرستاده می شود. برای بررسی نمونه ابتدا برش های نازکی از نمونه تهیه و رنگ آمیزی می شود و یک لام از نمونه تهیه می شود. سپس این لام برای بررسی وجود سلول های غیر طبیعی توسط هیستوپاتولوژیست در زیر میکروسکوپ بررسی می شود.
بیوپسی، در بین آزمایش های سرطان خون به عنوان استاندارد طلایی برای تشخیص قطعی سرطان خون شناخته می شود.
تفسیر بیوپسی و آسپیراسیون مغز استخوان
در مغز استخوان معمولی، بین ۱ تا ۵ درصد از سلول ها، سلول‌های بلاست یا گلبول های سفید نابالغ هستند که به طور معمول در خون یافت می شوند.
و در صورتی که حداقل 20% از سلول ها، بلاست (لنفوبلاست) باشند، تشخیص ALL (سران خون لنفوئیدی حاد) داده می شود. در مورد AML، وجود کمتر از 20% بلاست (میوبلاست) در کنار یک تغییر کروموزمی خاص، برای تشخیص قطعی کافی است.
علاوه بر بررسی تعداد سلول های مختلف در مغز استخوان، پزشکان الگوی این سلول ها را نیز بررسی می کنند. برای مثال، در مورد CLL، اگر سلول ها به صورت گروهی یافت شوند، احتمال وجود بیماری بیشتر است.
نسبت سلول های سرطانی به سلول های سالم هم می تواند نقش قابل توجهی در روند تشخیص بیماری داشته باشد.
۶: سیتوشیمی
در بررسی سیتوشیمی، نحوه رنگ گرفتن سلول های خونی و مغز استخوان توسط رنگ های خاصی بررسی می شود. رنگ های خاصی وجود دارند که به مواد خاصی که در برخی از انواع سلول های سرطانی و یا بلاست ها وجود دارند، متصل می شوند.
بعد نمونه رنگ آمیزی شده در زیر میکروسکوپ بررسی می شود. سیتوشیمی به پزشکان در تعیین نوع سلول های سرطانی موجود در بدن کمک می کند. نتایج سیتوشیمی می تواند در تشخیص AML از ALL کمک کننده باشد.
۷: ایمونوفنوتیپینگ
ایمنوفنوتیپینگ مطالعه پروتئین هایی است که توسط سلول ها بیان می‌شوند. از این تست برای تعیین نوع یا نوع فرعی سرطان خون استفاده می شود.
ایمونوفنوتیپینگ در واقع فرآیند جستجوی پروتئین‌های منحصر به فرد روی سطح سلول‌هاست. در ژنتیک، ژنوتیپ به ویژگی های یک ژن اشاره دارد. در حالی که فنوتیپ ویژگی های فیزیکی (مثل چشم آبی) را توصیف می کند. انواع مختلف سرطان خون، فنوتیپ های متفاوتی دارند.
ایمنوفنوتیپینگ از یک واکنش آنتی ژن-آنتی بادی خاص برای شناسایی پروتئین ها در بافت ها یا سلول ها استفاده می کند. در این تست از آنتی بادی مونوکلونال نشان شده با برچسب فلورسنت یا برچسب آنزیم خاص استفاده می شود. آنتی بادی هایی که تنها به آنتی ژن خاصی متصل می‌شود.
آزمایش های شیمی خون
برچسب آنزیم یا فلورسنت به پزشکان این اجازه را می دهد تا سلول‌های سرطان خون (یا بلاست ها) را تشخیص دهند.
ایمونوهیستوشیمی و فلوسیتومتری دو روش رایج هستند که در ایمونوفنوتیپینگ برای تشخیص سرطان خون مورد استفاده قرار می گیرند.
۸: فلوسیتومتری
فلوسیتومتری روشی برای دسته بندی سلول ها با استفاده از برچسب های فلورسنت روی سطح آن هاست. در فلوسیتومتری، سلول‌های مغز استخوان (یا سلول‌های خونی محیطی) با آنتی بادی های خاصی پوشیده می شوند.
در این روش با استفاده از این آنتی بادی ها به دنبال شناسایی پروتئین های خاصی در در سطح سلول ها هستیم. سپس نور لیزر به انها تابیده می شود. اگر این پروتئین ها در سح سلول وجود داشته باشند و آنتی بادی ها به آنها چسبیده باشند، نوری از آنها ساطع می شود. این نور توسط کامپیوتر آنالیز می شود.
روش فلوسیتومتری به تعریف ویژگی های منحصر به فرد سلول های سرطان خون و یا بلاست ها کمک می کند. این ویژگی‌ها می‌توانند به پزشک ها کمک کنند تا یک تشخیص اولیه داشته باشد. و همچنین پاسخ به درمان را با استفاده از حداقل بیماری باقی مانده (MRD) بسنجد.
MRD به این معنی است که بلاست هایی در مغز استخوان وجود دارد که با استفاده از تست های آزمایشگاهی استاندارد (مانند روش های میکروسکوپی) شناسایی نشده اند. اما این بلاست ها با استفاده از آزمون‌های حساس تری مانند فلوسیتومتری یا واکنش زنجیره پلیمراز (PCR) شناسایی می شوند.
از روش فلوسیتومتری همچنین می توان برای تعیین مقدار DNA در سلول‌های سرطان خون استفاده کرد. که می تواند در برنامه ریزی برای درمان مفید باشد. در ALL سلول هایی که DNA بیشتری نسبت به سلول میانگین دارند، نسبت به شیمی درمانی بهتر جواب می دهند.
۹: ایمونوهیستوشیمی
ایمونوهیستوشیمی مشابه با فلوسیتومتری است. با این تفاوت که در ایمنوهیستوشیمی به جای استفاده از لیزر برای جستجوی نور ساطع شده از پروتئین های نشان شده با آنتی‌بادی، به دلیل تغییر رنگ می توان آنها را زیر میکروسکوپ مشاهده کرد.
ایمونوهیستوشیمی از میکروسکوپ برای دیدن برچسب های ایمونوپراکسیداز استفاده می کند. این روش همچنین به پزشکان این اجازه را می دهد که سلول سرطانی و اطراف آن را به دقت مشاهده کند.
در مورد سرطان های خون حاد (ALL و AML) این مطالعات می تواند در تعیین نوع فرعی بیماری مفید باشد. و در مورد سرطان ALL می تواند به تعیین نوع سلول درگیر در سرطان کمک کند (سلول های B یا T). این تست ها همچنین در تائید تشخیص CLL می توانند مفید باشند.
برای تشخیص و درمان سرطان باید به متخصص انکولوژی مراجعه کنید.
۱۰: سیتوژنتیک و مطالعات مولکولی
مورد بعد در لیست آزمایش سرطان خون، تست های سیتوژنتیک و کروموزومی است. سیتوژنتیک شامل مشاهده کروموزوم ها در سلول‌های سرطانی در زیر میکروسکوپ و بررسی وجود ناهنجاری هاست. در این آنالیز کرومزوم های سلول های سرطانی، تعداد، اندازه، شکل و نحوه ی آرایش کروموزوم ها بررسی می شود.
با توجه به روشی انجام مطالعات سیتوژنتیک (سلول های سرطانی زمانی را برای رشد نیاز دارند) نتایج این مطالعات حداقل بعد از دو تا سه هفته پس از انجام بیوپسی مغز استخوان، مشخص خواهند شد.
مطالعات کاریوتیپ سیتوژنتیک، نشان دهنده ی ناهنجاری های کروموزومی است. مطالعات سیتوژنتیک، علاوه بر تعریف دقیق تر نوع سرطان خون، می تواند به برنامه ریزی برای درمان کمک کند. برای مثال، در ALL، سلول های سرطان خون که بیش از ۵۰ کروموزوم دارند، نسبت به درمان بهتر واکنش می دهند.
آزمایش های شیمی خون
برخی از اختلالات کروموزومی اصلی را می توان با نگاه کردن به سلول‌های زیر میکروسکوپ شناسایی کرد. اما بیشتر تغییرات در DNA نیاز به آنالیز دقیق تر با دیگر مطالعات مولکولی دارد، از جمله هیبریداسیون فلورسانس درجا (FISH) و واکنش زنجیره پلیمراز (PCR).
منبع:
آزمایش های شیمی خون