آبله مرغان یا واریسلا و یا به انگلیسی: Chickenpox
یک بیماری ویروسی بسیار مسری است. این بیماری در اثر ویروس واریسلا زوستر (varicella zoster) ایجاد میشود.
آبله مرغان معمولاً خفیف است اما میتواند در نوزادان زیر سن ۱۲ ماهگی، نوجوانان، بزر گسالان، زنان باردار و افرادی که دارای سیستمهای ایمنی ضعیفی هستند خطرناک باشد.
آبله مرغان باعث بروز بثورات خارش دار میشود که معمولا حدود یک هفته به طول می انجامد.
این ویروس از راه قطره‌های ریز در هوا یا تماس با ضایعات پوستی، از فرد بیمار انتقال می یابد. بیماری فوق‌العاده مسری است و انتقال ان بیشتر از راه قطرات تنفسی و هوا صورت می‌گیرد.
ویروس در وزیکول‌ها هم وجود دارد و بنابراین بیماری از ۲۴ ساعت قبل از پیدایش بثورات تا وقتی که ضایعات دلمه ببندد، مسری خواهد بود (بین ۷ تا ۸روز). بیماری بیشتر اوقات در زمستان و بهار دیده میشود. تا وقتی که تمام وزیکول‌ها تبدیل به دلمه نشوند کودک نباید به مدرسه برود. مبتلایان به آبله مرغان که بستری میشوند باید در اتاقی ایزوله شوند تا از انتقال هوایی ویروس جلوگیری شود.
دوره نهفتگی بیماری، ۲۱–۷ روز است.
عوارض آبله مرغان
- تب
- خستگی
- بی اشتهایی
- سردرد
همچنین عوارض شدیدتر و خطرناک تر میتواند شامل موارد ذیل شود
- عفونت های پوستی
- ذات الریه (پنومونی)
- ورم رگ های خونی
- ورم پوشش های مغزی و یا طناب نخاعی (انسفالیت یا مننژیت)
- عفونتهای خونی
- استخوانی یا عفونت مفاصل
برخی افراد به قدری مریض میشوند که نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارند. وقوع مرگ در اثر ابتلا به ابله مرغان شایع نیست. قبل از واکسن واریسلا، تقریباً تمامی افراد در ایالات متحده، میانگین ۴ میلیون نفر در هر سال، آبله مرغان می گرفتند. بچه هایی که ابله مرغان میگیرند معمولاً حداقل ۵ یا ۶ روز از حضوردر مدرسه یا مهد کودک جا می مانند.
برخی از افرادی که به ابله مرغان مبتلا میشوند سالها بعد دچار بثورات دردناکی می شوند که زونا نام دارد (همچنین تحت عنوان هرپس زوستر شناخته می شود). آبله مرغان می تواند براحتی از فردی به فردی دیگر که آبله مرغان نگرفته یا واکسن آبله مرغان را نزده انتقال یابد.
آبله مرغان چگونه منتقل میشود؟
سرایت ویروس آبله‌مرغان از دو راه ممکن است رخ دهد:
- تماس با ترشحات دانه‌های پوستی آبله مرغان
- استنشاق ریزقطرات تنفسی حاصل از سرفه یا عطسه فرد مبتلا به آبله مرغان
افرادی که به هر علت دستگاه ایمنی ضعیف تری دارند، مانند کسانی که داروهای سرکوب گر ایمنی دریافت می کنند یا تحت شیمی درمانی هستند در صورت ابتلا به آبله مرغان در بزرگسالی، در معرض احتمال بالاتر بروز عوارض جدی هستند؛ در نتیجه در فصل بروز آبله مرغان بیشتر باید مراقب خود باشند.
پیشگیری از آبله مرغان
کسی که تا به حال یک بار به آبله مرغان مبتلا شده باشد، به‌احتمال نزدیک به صد در صد دیگر مبتلا نخواهد شد. اما برای افرادی که مبتلا نشده‌اند، واکسن آبله مرغان یکی از روش‌های موثر برای پیشگیری از ابتلا است. واکسن آبله مرغان در واقع نسخه‌‌ی ضعیف‌شده‌ی ویروس است. ویروس آبله مرغان در آزمایشگاه اصلاح یا تضعیف میشود. بدن در مقابل ویروس ضعیف شده قرار می‌گیرد و سیستم ایمنی در برابر ویروس مقاوم میشود.
بیش از ۹۹ درصد کودکان با واکسیناسیون، در مقابل آبله مرغان مقاوم میشوند. در بزرگسالان تزریق اول واکسن احتمال ابتلا به بیماری را تا ۷۸ درصد کاهش می‌دهد و این عدد در تزریق دوم به ۹۹ درصد می‌رسد.
۲ درصد از کودکان واکسینه شده، به آبله مرغان مبتلا میشوند اما نشانه‌های آبله مرغان در آنها خفیف است و بیماری زودتر خوب میشود.
بسیاری از پدرها و مادرها سعی می‌کنند کودک خود را در معرض آبله مرغان قرار بدهند تا بیماری را بگیرد و در بزرگسالی نسبت به آن مقاوم باشد. اما خوب است بدانید دریافت واکسن آبله مرغان بهتر از این است که یک‌بار به آن مبتلا شویم.
درمان
در اکثر موارد نیاز به درمان ضد ویروسی نیست و فقط درمان حمایتی انجام میشود که شامل تجویز آنتی هیستامین برای کاهش خارش یا تجویز استامینوفن برای کنترل تب می شود. بر اساس آخرین ویرایش کتاب مبانی طب کودکان نلسون، دو گروه سنی زیر یک‌سال و بالای ۱۳ سال، افرادی که به هر دلیل در حال استفاده از استروئید (برای مثال پردنیزولون) و همچنین افرادی که در حال مصرف آسپرین می‌باشند، نیاز به درمان ضدویروس (اسیکلوویر) دارند.
درمانی برای آبله مرغان وجود ندارد، به جز استراحت و دادن داروها برای پایین آوردن تب و کاهش خارش.
برای پایین آوردن تب، می‌توان این کارها را انجام داد:
- آب و مایعات فراوان بنوشید. می‌توانید یخ نیز بمکید.
- با آب ولرم حمام کنید.
- لباس‌های نازک و نخی به تن کنید و از لباس‌های زبر و گرم دوری کنید.
- داروها را به موقع مصرف کنید.
- در مورد افراد کوچک‌تر از ۲۰ سال سن، از آسپیرین استفاده نکنید، زیرا امکان دارد سندرم رِی (Reye syndrome) را به وجود آورد.
واکسن آبله مرغان
بچه های ۱۲ ماهه تا ۱۲ ساله باید ۲ دوز واکسن آبله مرغان دریافت کنند، معمولاً:
- دوز اول: در سن ۱۲ تا ۱۵ ماهگی
- دوز دوم: در سن ۴ تا ۶ سالگی
افراد ۱۳ ساله یا بالاتر از این گروه سنی که در زمان جوانی این واکسن را تزریق نکرده اند، و هرگز آبله مرغان نگرفته اند، باید ۲ دوز به فاصله حداقل ۲۸ روز از یکدیگر دریافت کنند.
فردی که قبلاً تنها یک دوز واکسن آبله مرغان دریافت کرده است یابد برای تکمیل این سری، دوز دوم را تزریق نماید. دوز دوم در آن دسته از افرادی که زیر سن ۱۳ سال هستند باید حداقل ۳ ماه پس از دوز اول ودر افراد ۱۳ ساله یا بالاتر از این گروه سنی حداقل به فاصله ۲۸ روز از دوز اول تزریق شود.
هیچ گونه خطر شناخته شد های برای تزریق واکسن آبله مرغان هم زمان با واکسن های دیگر وجود ندارد.
یک واکسن ترکیبی به نام MMRV وجود دارد که حاوی واکسن ابله مرغان و واکسن MMR است. MMRV گزینه ای برای برخی از کودکان در گروه سنی ۱۲ ماهه تا ۱۲ ساله است.
موارد منع مصرف این واکسن
- وقتی فرد مبتلا به هر گونه آلرژی شدید است که زندگی فرد را به خطر می اندازد. ممکن است برای فردی که پس از دریافت یک دوز از واکسن آبله مرغان دچار واکنش آلرژیک خطرناکی شده است یا نسبت به بخشی از این واکسن آلرژی شدیدی دارد تزریق واکسن توصیه نشود.
- وقتی فرد باردار است یا فکر می کند ممکن است باردار باشد. خانمهای باردار باید صبر کنند زمانی که دیگر باردار نیستند واکسن MMR را دریافت کنند. خانمها باید پس از تزریق واکسن به مدت ۱ ماه از بارداری پیشگیری نمایند.
- وقتی فرد سیستم ایمنی ضعیفی دارد: به خاطر ابتلا به بیماری (مانند سرطان یا اچ آی وی/ایدز (یا قرارگیری تحت درمانهای پزشکی) مانند پرتودرمانی، ایمنی درمانی، استروئید یا شیمی درمانی).
- وقتی فرد پدر یا مادر، برادر یا خواهری دارد که سابقه مشکلات سیستم ایمنی دارد.
- وقتی فرد سالیسیلات (مانند آسپیرین) مصرف می کند. افراد باید به مدت ۶ هفته پس از تزریق واکسنی که حاوی واریسلا است ازمصرف سالیسیلا تها خودداری نمایند.
- وقتی فرد اخیراً انتقال خون داشته است یا سایر محصولات خونی را دریافت کرده است. ممکن است به شما توصیه شود که به مدت ۳ ماه یا بیشتر واکسیناسیون آبله مرغان را عقب بیندازید.
- بیماری سل
- طی ۴ هفته گذشته هرگونه واکسن دیگری را دریافت کرده است. واکسنهای زنده که در فاصله نزدیک به یکدیگر تزریق میشوند ممکن است به خوبی عمل نکنند.
- وقتی فرد مریض احوال است. یک بیماری خفیف مانند سرماخوردگی، معمولاً دلیلی برای به تعویق انداختن واکسیناسیون محسوب نمیشود.
عوارض یا خطرات واکسن واریسلا (آبله مرغان)
مانند هر دارو، واکسنها نیز ممکن است اثرات جانبی داشته باشند. این عوارض معمولاً خفیف بوده و خود به خود از بین میروند، اما احتمال بروز واکنش های شدید نیز وجود دارد. احتمال اینکه واکسنی موجب صدمات شدید ومرگ شود بسیار کم است. تزریق واکسن آبله مرغان بسیار امن تر از ابتلا به بیماری آبله مرغان است. اغلب افرادی که واکسن آبله مرغان دریافت می کنند، با آن مشکلی ندارند.
عوارض جزئی پس از واکسیناسیون آبله مرغان
- درد بازو ناشی از تزریق
- تب
- قرمزی یا بثورات در محل تزریق
اگر این عوارض رخ دهد، معمولاً ظرف دو هفته پس از تزریق بروز مینمایند. احتمال وقوع این عوارض اغلب پس از تزریق دوز دوم کم است.
بروز عوارض شدیدتر پس از تزریق واکسن آبله مرغان نادر است. این عوارض می تواند شامل موارد ذیل شود:
تشنج (تکان سریع یا خیره شدن) اغلب همراه با تب ، ذات الریه (پنومونی) ، مننژیت (تورم پوشش های مغزی یا طناب نخاعی)، بثورات در سراسر بدن .
فردی که پس از واکسیناسیون آبله مرغان دچار بثورات شود ممکن است قادر باشد ویروس واکسن واریسلا را به فرد ایمن نشده منتقل کند. هرچند وقوع این اتفاق بسیار نادر است، بچه هایی که مبتلا به بثورات شدند باید تا زمان از بین رفتن این بثورات از افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند و همچنین از نوزادانی که واکسن را تزریق نکردند دور بمانند.
منبع: