شیرخشت خاصیت تب بری دارد و می‌تواند بدن را خنک کند. چنانچه نوزاد شما مبتلا به تب شد، می‌توانید از شیرخشت برای نوزاد جهت خنک کردن بدن او استفاده نمایید.
نسخه‌های طب سنتی این روزها طرفداران خاص خودش را دارد. یکی از نسخه‌های طب سنتی، شیرخشت است. شیرخشت در واقع گیاهی چوب‌دار است که بیشتر برای تب‌بری، خنک کردن بدن در گرما و رفع یبوست استفاده می‌شود. همچنین شیرخشت برای درمان زردی نوزاد و برخی مشکلات دیگر بسیار مؤثر است. در این مقاله، با خواص شیرخشت برای نوزاد و نظر پزشکان در این مورد آشنا خواهید شد. با ما همراه باشید.
شیرخشت چیست؟
شیرخشت یا شیر خاشاک، صمغ درخت زبان‌گنجشک است که رنگ سفید مایل به زرد دارد. این ماده طعم شیرینی دارد و قند موجود در آن برای بیماران مبتلا به دیابت ضرری ندارد. زمانی که این درخت در شرایط اقلیمی مناسبی رشد کند، با شکاف تنه آن می‌توان شیره خوبی به دست آورد. این شیره از گذشته‌های دور مورد توجه درمانگران بوده است. ابن سینا شیرخشت را دارای مزاجی معتدل می‌داند که خواصی شبیه به ترنجبین داشته اما از آن قوی‌تر می‌باشد.
شیرخشت یک تکه جامد سفیدرنگ است که با گذاشتن آن در دهان، طعم شیرینی را حس می‌کنید. این شیرینی طعم متفاوتی با عسل و شکر دارد و هیچ عارضه‌ای را برای بیماران دیابتی ایجاد نمی‌کند. شیرخشت در بازار به سه شکل موجود است:
- قطعات متبلور مشبک (نسبت به سایر مدل‌ها خالص‌تر می‌باشد.)
- تخته‌ای (به رنگ زرد تیره)
- نوع چرب و بسیار ناخالص
تولید و مصرف شیرخشت مربوط به ایران و کشورهای اطراف است. اما در حال حاضر از مصرف آن در سایر نقاط جهان، اطلاعات زیادی در دسترس نیست.
خواص شیرخشت
شیرخشت ماده‌ای گرم و معتدل است. با توجه به طبیعت آن خواص بی‌شماری را برای آن ذکر کرده‌اند. برخی از این خواص به شرح زیر می‌باشند:
- مسهل
- خلط آور
- تقویت‌کننده کبد و معده
- درمان سرفه و گرفتگی سینه
- پایین آوردن حرارت بدن
موثرترین شیوه مصرف شیرخشت، ترکیب آن با ماءالشعیر یا گلاب است. شیرخشت برای نوزاد بهتر است با ترنجبین ترکیب شود.
خواص شیرخشت برای نوزاد
شیرخشت برای نوزاد در موارد درمانی کاربرد بسیاری دارد. از گذشته‌های دور مادران برای کنترل یا درمان برخی از مشکلات نوزادان خود از شیرخشت استفاده می‌کردند. چند مورد از این بیماری‌ها و تاثیر شیرخشت بر آن‌ها، در ادامه آمده است.
۱. رفع یبوست
طبع شیرخشت گرم است. در طب سنتی، زمانی که دفع مدفوع سخت می‌شود، گیاهان و موادی که طبع گرم دارند می‌توانند به صورت ملین برای بدن عمل کرده و دفع مدفوع را آسان‌تر کنند. شیرخشت برای نوزاد و همین‌طور برای بزرگ‌سالان می‌تواند یک مسهل طبیعی باشد. اغلب برای یبوست نوزادان از ترنجبین و خاکشیر هم استفاده می‌کنند. اما یبوست‌های شدید با این موارد رفع نمی‌شوند و شیرخشت ملین قوی‌تری برای آن‌ها است. شیرخشت مواد غذایی درون بدن را تکه‌تکه کرده و هضم آن‌ها را راحت‌تر می‌کند.
۲. افزایش استحکام استخوان
برای کمک به استحکام استخوان‌های نوزادان و رشد زودتر دندان‌هایشان، شیرخشت می‌تواند مکمل خوبی باشد. می‌توانید شربت شیرخشت و ترنجبین درست کنید و در شیشه شیر نوزاد بریزید و به او بدهید. به دلیل طعم شیرین شیرخشت، نوزاد این شربت را دوست خواهد داشت.
۳. کاهش تب
شیرخشت خاصیت تب بری دارد و می‌تواند بدن را خنک کند. چنانچه نوزاد شما مبتلا به تب شد، می‌توانید از شیرخشت برای نوزاد جهت خنک کردن بدن او استفاده نمایید. همچنین خارش و عفونت‌های موجود در بدن را می‌توان با شیرخشت درمان کرد. مخلوط عرق بید و کاسنی با شیرخشت، تب را سریع از بین می‌برد. اکثر بیماری‌هایی که با تب همراه هستند، مانند آبله‌مرغان و حصبه، با شیرخشت به میزان خوبی مهارشدنی می‌باشند. دقت کنید که در هنگام تب، اگر قصد داشتید به نوزاد خود شیرخشت دهید، حتماً پزشک را در جریان بگذارید.
۴. کاهش زردی
بسیاری از نوزادان با بیماری زردی متولد می‌شوند. روش‌های متعددی برای درمان زردی وجود دارند. نور درمانی، تجویز دارو و تعویض خون، از جمله این درمان‌ها هستند. همچنین طب سنتی نیز راهکارهایی را پیش روی ما قرار داده که شیرخشت یکی از آن‌ها است. مانیتول و پلیساکارید دو ماده موجود در شیرخشت می‌باشند. این مواد مسهل هستند و با دفع پیاپی مدفوع، سبب خروج بیلی روبین (ماده‌ای که باعث زردی می‌شود) از بدن نوزاد می‌شوند. همچنین این مواد گیرنده‌های کبدی را فعال می‌کنند و با این‌کار جذب بیلی‌روبین کاهش می‌یابد. می‌توانید برای درمان زردی نوزاد، از قطره بیلی ناستر که حاوی شیرخشت است نیز استفاده کنید. مادران شیرده هم می‌توانند با خوردن شیرخشت، درمان زردی نوزاد را تسریع کنند.
روش دادن شیرخشت به نوزاد
پیش از اینکه از شیرخشت برای نوزاد استفاده کنید، حتماً نظر پزشک متخصص اطفال را جویا شوید. چنانچه پزشک اجازه استفاده از شیرخشت را صادر کرد، مقداری از شیرخشت را با شیر خشک آماده شده مخلوط کرده، آن را از صافی رد کنید و سپس به نوزاد بدهید. شیرخشت برای نوزاد می‌تواند دو الی سه بار در روز استفاده شود. دقت کنید این میزان مربوط به نوع مشکل نوزاد و توصیه پزشک می‌باشد.
توجه داشته باشید که چند نمونه شیرخشت در بازار موجود است که خلوص متفاوتی دارند. حتماً در هنگام خرید به مرغوبیت و خلوص آن دقت کنید. شیرخشت هرچه سالم‌تر باشد، رنگ روشن‌تری دارد. به‌جز شکل طبیعی شیرخشت، همان‌طور که پیش‌تر نیز گفتیم، می‌توانید شیرخشت برای نوزاد را از داروخانه‌ها به‌صورت قطره نیز تهیه کنید.
نظر پزشکان درباره شیرخشت
اغلب پزشکان با موثر بودن شیرخشت برای نوزاد، موافق هستند. اما برخی معتقدند که مصرف آن برای نوزاد، فکر خوبی نیست. چراکه صمغ درخت گنجشک که شیرخشت از آن به دست می‌آید، بسیار چسبنده است. گاهی حشراتی که قصد استفاده از صمغ را دارند، درخت را شکافته و در شیره چسبناک آن گیر می‌افتند. اگر شیرخشت را از جایی مطمئن و بهداشتی تهیه نکنید، امکان دارد این حشره‌ها همراه با شیرخشت وارد بدن نوزادتان شوند. البته اگر از بهداشت آن اطمینان دارید، جای نگرانی نیست.
سایر درمان‌های طب سنتی برای زردی نوزاد در کنار شیرخشت
رایج‌ترین بیماری نوزادان، زردی می‌باشد. شیرخشت اغلب برای درمان زردی شناخته می‌شود، اما طب سنتی از گذشته راه‌حل‌های درمانی دیگری را نیز برای درمان نوزادان مبتلا به زردی پیشنهاد کرده است. برخی از راهکارهای درمانی طب سنتی را در ادامه بررسی می‌کنیم.
۱. آرد جو
آرد جوی نرم را روی بدن نوزاد به جز صورت او می‌ریزند. نوزاد را مدتی در این حالت می‌گذارند و سپس آرد را از روی بدنش برمی‌دارند. این روش امروزه در کنار نوردرمانی انجام می‌شود.
۲. عرق کاسنی
درمانگران طب سنتی بر این باورند که شستن بدن نوزاد با عرق کاسنی می‌تواند در کنار درمان‌های پزشکی، روند بهبود زردی را تسریع کند.
۳. ترنجبین
شما می‌توانید ترنجبین را با آب خنک مخلوط کرده و آن را به پارچه‌ای تمیز آغشته کنید. سپس با پارچه خیس، پشت گوش و پیشانی نوزاد را به آرامی بمالید.
۴. حجامت
برای درمان زردی، یک پزشک یا متخصص حجامت، پشت گوش نوزاد یک خراش کوچک ایجاد می‌کند. از این خراش مقداری خون جاری می‌شود که برای درمان زردی مؤثر است. البته این کار را باید در یک مرکز درمانی معتبر و کاملا بهداشتی انجام دهید تا نوزادتان را از عوارض احتمالی دور نگه‌دارید.
درمان‌های سنتی و خانگی ذکرشده تنها مکمل درمان‌های پزشکی می‌باشند. بنابراین با مشاهده علائم زردی نوزاد، نخستین اقدام شما باید مراجعه به پزشک متخصص اطفال باشد. پزشک با دارو، نوردرمانی یا تعویض خون، روند درمان را آغاز می‌کند و تنها با جلب موافقت او می‌توانید از شیرخشت برای نوزاد یا سایر درمان‌های خانگی استفاده کنید.
سخن آخر
درمان‌ها و داروهای سنتی، این روزها بار دیگر طرفداران زیادی پیدا کرده‌اند. بیشتر این داروهای طبی عوارض جانبی ندارند یا عوارضشان بسیار کمتر از داروهای شیمیایی است. شیرخشت برای نوزاد هم یکی از این درمان‌های سنتی است که برای کاهش زردی، یبوست و تب مؤثر می‌باشد. به خاطر داشته باشید که حتی برای استفاده از درمان‌های سنتی نیز نیازمند نظر پزشک متخصص هستید. بنابراین به نوزادتان خودسرانه دارو ندهید.
منبع: