تفاوت سیاره و ستاره را میتوان بر اساس نور، موقعیت، اندازه، شکل، درجه حرارت، تعداد، درخشندگی و ماده تشکیل دهنده خلاصه و دستهبندی کرد. تفاوتهای کلیدی مهمی بین ستاره و سیاره وجود دارد، اما این دو جرم آسمانی تنها در یک مورد بسیار مهم شبیه یکدیگرند.
چرا به اجرام آسمانی اسامی مختلفی داده اند؟ تفاوت سیاره با ستاره چیست؟ منظومه شمسی ما به حقیقت پر از اجرام آسمانی متفاوت از قبیل سیارات، قمرها، سیارکها (شبه سیاره) شهابها، ستارههای دنباله دار و بسیاری از چیزهای شگفت انگیز دیگر است. سیاره و ستاره بیش از هر جسم آسمانی دیگری با چشم مسلح و غیر مسلح دیده میشوند. در ادامه به بررسی تفاوت سیاره و ستاره میپردازیم.
سیاره چیست؟
سیارهها اجرام طبیعی بزرگی هستند که در مدار خود در اطراف ماه و یا گرد ستارهها میچرخند و شما در حال حاضر بر روی یکی از آنها ایستاده اید. امروزه ما هشت سیاره میشناسیم که به دور ستارهای به نام خورشید میچرخند. این سیارهها به ترتیب فاصلهای که از خورشید دارند عبارتند از عطارد، زهره، زمین، مریخ، مشتری، زحل، اورانوس و نپتون. در حالی که بعضی از سیارهها مانند عطارد، زهره، زمین و مریخ کوچکاند و سطح سفت و محکمی دارند، اما بقیه سیارهها مانند مشتری، زحل، اورانوس و نپتون عظیم الجثه و از جنس گاز هستند.
در گذشته دانشمندان بر این باور بودند که با در نظر گرفتن پلوتون، ۹ سیاره در منظومه شمسی وجود دارد، اما دانشمندان عصر جدید ۳ ویژگی لازم را برای سیاره دانستن یک جرم آسمانی این گونه معرفی میکنند:
- یک سیاره باید به دور خورشید بچرخد.
- یک سیاره باید کروی شکل باشد.
- مدار آن از دیگر اجرام آسمانی کوچک جدا باشد.
متاسفانه پلوتون نتوانست شرط سوم را به دست آورد و عنوان آن باید از سیاره به سیاره کوتوله تغییر کند. تاکنون صدها جهان دیگر فراتر از منظومه شمسی ما کشف شده است و جهانهای جدید بسیاری نیز در حال کشف شدن هستند. دانشمندان بر این باورند که تنها تعدادی از این سیارات میتوانند نوع دیگری از زندگی را تاب بیاورند.
ستاره چیست؟
ستارهها اجرام آسمانی عظیم الجثه و بسیار داغی هستند که به طور عمده از گازهای هلیوم و هیدروژن تشکیل شده اند. آنها به علت فرایند همجوشی هستهای که در درونشان رخ میدهد، بسیار داغ و روشن میشوند.
در طی این فرایند گاز هیدروژن به هلیوم تبدیل شده و نور و گرمای زیادی تولید میشود. هر چند به نظر میرسد که ستارهها در شب چشمک میزنند اما در واقع اینگونه نیست. در حقیقت چیزی که اتفاق میافتد این است که نور ستارگان در حالی که به سرعت بالا و پایین میپرد، میبایست از لایههای جو زمین عبور کند. به همین دلیل است که ما فکر میکنیم ستارهها در حال چشمک زدن هستند.
قمر آسمانی چیست؟
قمرها اجرام طبیعی هستند که در مدار سیارات در حال حرکت هستند. حدود ۱۷۰ قمر در منظومه شمسی ما وجود دارد که به دور سیارههای مختلف میچرخند. احتمالا قمر سیاره زمین میلیاردها سال پیش در پی برخورد اجرام آسمانی به زمین پدید آمده است و در نتیجهی این انفجار، اجرام زیادی به بیرون پرتاب شده و شروع به چرخیدن به دور زمین کرده اند. این سنگها با گذشت زمان با یکدیگر ترکیب شده و به مرور سرد شده و ماه را به وجود آورده اند.
تفاوت سیاره و ستاره چیست؟
| مبنای مقایسه | ستاره | سیاره |
| تعریف | ستارهها اجرام نجومی هستند که از خود نور منتشر میکنند. این به علت وجود گدازههای هستهای است که در مرکز آنها تولید میشود. | اجرام فلکی که مسیر مشخصی دارند و به دور ستارهها میچرخند. |
| نور | از خود روشنایی دارند. | از خودشان نور ندارند. |
| موقعیت | موقعیت مکان آنها تغییر نمیکند. | مکان آنها تغییر میکند. |
| اندازه | بزرگ | کوچک |
| شکل | به شکل نقطه | کروی شکل |
| درجه حرارت | بالا | پایین |
| تعداد | تنها یک ستاره در منظومه شمسی وجود دارد. | هشت سیاره در منظومه شمسی وجود دارد. |
| درخشندگی | چشمک چشمک میزنند. | چشمک نمیزنند. |
| ماده تشکیل دهنده | هیدروژن، هلیوم و عناصر درخشان دیگر | جامد، مایع، گاز و یا ترکیبی از هر سه |
تفاوتهای کلیدی بین سیاره و ستاره
۱. اجرام نجومی به علت گدازههای هستهای که در مرکز آنها تولید میشود میتواند از خود نور منشر کنند و ما آنرا به عنوان ستاره میشناسیم. اجرام فلکی دارای مسیری مشخص هستند، به دور ستارهها میچرخند و به عنوان سیاره شناخته میشود.
۲. ستارهها از خود نور دارند در حالی که سیارات از خود نوری ندارند و نور خورشید را که به سوی آنها میتابد را منعکس میکنند.
۳. ستارهها در مکان خود ثابت میمانند هر چند به نظر میرسد که آنها از سمت شرق به سوی غرب در حال حرکت هستند، اما موقعیت سیارات همانطور که به دور خورشید میچرخند، تغییر میکند.
۴. اندازهی ستارهها در مقایسه با سیارات بزرگتر است.
۵. شکل ستارهها مانند یک نقطه است در حالی که سیارات کروی شکل هستند.
۶. درجه حرارت ستارهها بسیار بالاست، ولی سیارات درجه حرارت پایینی دارند.
۷. تنها یک ستاره در منظومه شمسی وجود دارد و میلیونها ستاره در کل کهکشان راه شیری است.
۸. به نظر میرسد که ستارهها به علت شکست نور در جو زمین در حال چشمک زدن هستند، در مقابل سیارهها کمی به زمین نزدیکترند و نور خورشید توسط آنها منعکس میشود و بدون آنکه شکسته شود، مستقیم از جو زمین عبور میکند و بنابراین آنها چشمک نمیزنند.
۹. ساختار ستارهها از هیدروژن، هلیوم و عناصر درخشان دیگر تشکیل شده است، اما بر خلاف ستارهها، سیارات از حالات متفاوت ماده از قبیل جامد، مایع، گاز و یا ترکیبی از هر سه به وجود آمده اند.
ویژگیهای ستاره
- ستاره از خودش نور و روشنایی دارد.
- موقعیت مکانی ستارهها دستخوش هیچ گونه تغییر قابل توجهی نمیشوند و ثابت هستند.
- همه ستارهها دارای درجه حرارت بسیار بالایی هستند.
- میلیاردها ستاره در کهکشان وجود دارد.
ویژگیهای بارز سیاره
- سیاره از خود نوری ندارد و فقط با منعکس کردن نور خورشید درخشندگی و نور دارد.
- سیارهها چشمک نمیزنند.
- سیارهها به طور مرتب در اطراف ستارهها در حال حرکت هستند و موقعیت مکانی آنها مدام دستخوش تغییر میشود.
- سیارات دارای درجه حرارت پایینی هستند.
- تنها ۸ سیاره در منظومه شمسی قرار دارد.
تشابه سیارات و ستارهها
سیارهها و ستارهها هر دو به دور ستارههای دیگر میچرخند و این شباهت بین این دو جرم آسمانی است.
تفاوت قمر و ستاره
اگر جرمی آسمانی به دور خورشید بچرخد، سیاره نامیده میشود، با این وجود اگر این جرم آسمانی به دور اجرام دیگربه غیر از خورشید (عمدتا سیاره) بچرخد، ماه نامیده میشود.
آیا ستارهها، سیاره هستند یا خورشید؟
اگر ستارهای در مرکز منظومه سیارهای باشد، خورشید نامیده میشود و این شانس خوبی است که درصد بالایی از ستارهها و کهکشانها وجود دارند که سیارات به دور آنها بچرخند. همه آنها خورشید نامیده میشوند.
خورشید چیست؟
خورشید یکی از میلیاردها ستاره موجود در کهکشان ماست که در مرکز منظومه شمسی قرار دارد. خورشید شبیه توپ عظیمی از گازها و با درجه حرارت بسیار بالایی است و به واسطهی داشتن وسعتی عظیم، دارای نیروی جاذبه قدرتمندی است که کمک میکند تا زمین و دیگر سیارات در مسیر خود باقی بمانند.
بدون وجود نیروی جاذبه خورشید، همه سیارات از مسیر خود خارج شده و در فضا معلق میشوند. بدون وجود خورشید حیاتی بروی زمین وجود نخواهد داشت و زمین یخ خواهد زد. مادامی که زمین در مسیر خود به دور خورشید میچرخد، تغییرات آب و هوایی نیز بر عهده خورشید خواهد بود.
حقیقت شگفت انگیز در مورد ستاره ها، سیارات و قمرهای آسمانی
۱. نور خورشید پس از گذشت ۸ دقیقه به زمین میرسد و ما آن را سرعت نور مینامیم.
۲. در نوامبر سال ۲۰۰۹ مقادیر زیادی آب در ماه کشف شد.
۳. رد پای فضانوردان آپولویی هنوز بروی ماه قابل دیدن است. این رد پاها حداقل برای بیشتر از ۱۰ میلیون سال است که به علت فقدان هوا و فرسایش باد در سطح کرهی ماه باقی مانده است.
۴. دانشمندان معمولا به قمرهایی در کهکشان به عنوان ماهوارههای سیارهای اشاره میکنند که در واقع آنها ماهوارههای ساخت دست بشر است و قمر مصنوعی نامیده میشوند.
۵. ما میتوانیم در حدود ۷۰۰۰ ستاره را با چشم غیر مسلح از روی زمین ببینیم.
۶. تعداد زیادی از ستارهها و صور فلکی به تقلید از نام خدایان و حیوانات عهد عتیق که شبیه به آنها بود نامگداری شدند.
۷. هر ستارهای که در آسمان میبینید بزرگتر و روشنتر از خورشید است.
۸. بزرگترین سیاره در منظومه شمسی مشتری نام دارد و کوچکترین آنها عطارد است.
۹. نپتون سردترین سیاره و مشتری گرمترین سیارهی منظومهی شمسی است.
منبع :
منبع: