پروبیوتیک‌ها و پری بیوتیک‌ها نقش مهمی در سلامت انسان دارند. تفاوت پروبیوتیک با پری بیوتیک را می توان به این صورت بیان کرد که پری بیوتیک ها غذای پروبیوتیک ها هستند.
پروبیوتیک در لغت به معنی برای زندگی است؛ در حالی که پری بیوتیک یعنی پیش نیاز زندگی. به راستی این دو چه تفاوتی با هم داشته و اساسا چه نقشی در سلامت ما دارند؟ با ما همراه باشید تا با تفاوت پروبیوتیک با پری بیوتیک آشنا شوید.
پروبیوتیک چیست؟
پروبیوتیک‌ها باکتری‌های مفیدی هستند که در مکمل‌ها و یا مواد غذایی خاصی وجود دارند و به حفظ تعادل باکتریایی در روده انسان کمک می‌کنند. به طور کلی به باکتری‌های موجود در روده، فلور نرمال روده یا میکروبیتای روده گفته می‌شود که نقش بسیار مهمی در سلامت انسان دارند.
چرا باکتری‌های روده برای ما مفید هستند؟
شاید برایتان جالب باشد که بدانید حدود ۱۰۰ میلیارد باکتری مختلف از ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ نوع مختلف در روده ما زندگی می‌کند که این تعداد تقریبا ۱۰ برابر بیشتر از تعداد سلول‌های یک فرد بالغ است، به طوری که وزن این باکتری‌ها به حدود ۲ کیلوگرم می‌رسد. تعداد کمی از این باکتری‌ها که شاید ۱ درصد از این مقدار را تشکیل دهد ممکن است برای سلامت انسان تهدید کننده باشند، اما اکثریت این‌ها مفید بوده و نقش‌های مهمی در حفظ سلامت دارند.
نقش پروبیوتیک‌ها در سلامت انسان
- تقویت کننده سیستم ایمنی بدن
- افزایش تحمل لاکتوز
- کمک به جذب کلسیم
- پیشگیری از سرطان کولون، کبد و حتی سرطان سینه
- کاهش کلسترول خون با میزان جذب آن در روده
- کاهش فشار خون
- درمان و یا پیشگیری از اسهال حاد
- کاهش التهابات رسوده‌ای
- افزایش جذب ویتامین‌ها و مواد معدنی
- افزایش ساخت ویتامین K و همچنین ویتامین‌های گروه B ۱۱- پیشگیری از ابتلا به عفونت‌های قارچی
ممکن است در اثر مصرف طولانی مدت و یا خودسرانه آنتی بیوتیک ها، تعادل فلور نرمال روده به هم بریزد. عدم تعادل در فلور نرمال روده ممکن است خطر ابتلا به دیابت، آسم، آلرژی، ام اس، چاقی، بیماری کرون و بسیاری بیماریهای دیگر را افزایش دهد؛ بنابراین برای حفظ این تعادل بهتر است از مواد غذایی حاوی پروبیوتیک‌ها در رژیم غذایی استفاده کنید. امروزه در بازار ایران نیز فرآورده‌های لبنی حاوی پروبیوتیک مثل ماست و دوغ پروبیوتیک عرضه می‌شود.
مواد غذایی حاوی پروبیوتیک
لبنیات به ویژه ماست و پنیر تخمیر شده و به طور کلی مواد غذی تخمیری مثل خیارشور و زیتون شور از بهترین منابع پروبیوتیک‌ها هستند. ماست به خصوص ماست طبیعی به دلیل داشتن لاکتوباسیل نقش بسیار مهمی در حفظ تعادل فلور نرمال روده دارد. پزشکان توصیه می‌کنند در زمان مصرف آنتی بیوتیک علیه عفونت هلیکوباکترپیلوری حتما ماست مصرف شود.
همچنین می‌توانید مکمل‌های پروبیوتیک که در داروخانه‌ها به شکل پودر، شربت، قرص و یا قطره‌های خوراکی برای کودکان موجود هستند را تهیه و مصرف کنید. این محصولات حاوی باکتری‌های مفیدی مثل بیفیدوباکتر‌ها و لاکتوباسیل‌ها هستند. نکته مهم در مورد مکمل‌های پروبیوتیک این است که اکثر این دارو‌ها یخچالی بوده و حتما باید در یخچال نگهداری شوند؛ بنابراین دقت کنید که زمانی که از داروخانه تا منزل طول می‌کشد تا به یخچال برسد کوتاه باشد تا باکتری‌های زنده موجود در این فرآورده‌ها از بین نروند.
پری بیوتیک چیست؟
در واقع می‌توان گفت که کربوهیدرات‌های غیر قابل هضم موجود در مواد غذایی یا همان فیبر‌ها هستند که باکتری‌های مفید موجود در معده، آن‌ها را مصرف می‌کنند. می‌توان گفت: پری بیوتیک‌ها غذای پروبیوتکی‌ها هستند. در نتیجه هر دو برای حفظ سلامت انسان مفید و ضروری اند.
مواد غذایی حاوی پری بیوتیک‌ها کدامند؟
- عسل – عسل با داشتن فروکتو اولیگو ساکارید رشد باکتری‌های روده را افزایش می‌دهد. در نتیجه عسل در درمان یبوست بسیار موثر است.
- کنگر فرنگی یا آرتیشو – آرتیشو به خاطر داشتن اینولین یکی از بهترین منابع پری بیوتیک محسوب می‌شود.
- موز
- سویا
- اسفناج
- سیر و پیاز
تفاوت پروبیوتیک و پری بیوتیک
به طور خلاصه می‌توان گفت که تفاوت پروبیوتیک و پری بیوتیک در این است که پری بیوتیک‌ها غذای پروبیوتیک‌ها هستند. به عبارت دیگر پروبیوتیک‌ها باکتری‌های مفید هستند در حالی که پری بیوتیک‌ها مواد غذایی هستند که این باکتری‌های مفید از آن‌ها تغذیه می‌کنند. پری بیوتیک‌ها عمدتا کربوهیدرات و یا فیبر‌هایی هستند که دستگاه گوارش قادر به هضم آن‌ها نبوده و این کار بر عهده باکتری‌های مفید مستقر در روده یا همان پروبیوتیک‌ها خواهد بود.
سین بیوتیک چیست؟
امروزه محصولاتی با عنوان سین بیوتیک‌ها نیز به بازار عرضه شده اند که ترکیبی از هر دو گروه پروبیوتیک‌ها و پری بیوتیک‌ها هستند. سین بیوتیک‌ها در بهبود علائم سندروم روده تحریک پذیر یا IBS کاربرد بسیار مؤثر و گسترده‌ای دارند. در واقع سین بیوتیک‌ها با افزایش فلور نرمال روده به درمان نوع اسهالی این بیماری و با افزایش حرکات روده به درمان یبوست سندروم روده تحریک پذیر کمک می‌کنند.
سخن آخر
با توجه به نقش و اهمیت پروبیوتیک‌ها و پری بیوتیک‌ها در حفظ سلامت انسان، توصیه می‌شود که از مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک‌ها خودداری کرده و از راه‌های درمان خانگی سرماخوردگی استفاده کنید تا فلور نرمال روده حفظ شود. همچنین با اصلاح رژیم غذایی خود و استفاده بیشتر از لبنیات، میوه‌ها و سبزیجات، عسل و مواد مغذی حاوی پری بیوتیک و پروبیوتیک زندگی سالم و با نشاطی را برای خود و خانواده به ارمغان بیاورید. همانطور که اشاره شد، مواد غذایی گوناگونی حاوی پروبیوتیک هستند.
منبع: