چگونه به شخصی که دچار تشنج شده است کمک کنید؟
برای جلوگیری از صدمه احتمالی، اطراف فردی را که دچار تشنج شده است خالی کنید. در صورت امکان او را در کنار خود قرار داده و زیر سرش بالشتک بگذارید.
در کنار فرد باشید و در صورت بروز هر یک از موارد زیر در اسرع وقت با اورژانس تماس بگیرید:
- تشنج بیش از سه دقیقه طول بکشد
- فرد پس از تشنج از خواب بیدار نشود
- فرد تشنج‌های مکرر را تجربه می‌کند
- تشنج در فرد باردار رخ می‌دهد
- تشنج در کسی رخ می‌دهد که هرگز تشنج نکرده است.
مهم است که آرامش خود را حفظ کنید. در حالی که هیچ راهی برای جلوگیری از تشنج وجود ندارد، باز هم می‌توانید کمک کنید. آکادمی عصب‌شناسی آمریکا موارد زیر را توصیه می‌کند:
- به محض اینکه متوجه علائم تشنج شدید، به مدت زمان آن توجه کنید. بیشتر تشنج‌ها بین یک تا دو دقیقه طول می‌کشد. اگر فرد مبتلا به صرع است و تشنج بیش از سه دقیقه طول کشید، با اورژانس تماس بگیرید.
- اگر فردی که دچار تشنج شده ایستاده است، می‌توانید با در آغوش گرفتن وی یا هدایت آرام او به روی زمین، از سقوط وی یا صدمه زدن به خود جلوگیری کنید.
- اطمینان حاصل کنید که فرد از مبلمان یا اشیا دیگری که ممکن است روی آنها بیفتد یا آسیب ببیند دور باشد.
- اگر فردی که تشنج کرده روی زمین است، سعی کنید او را به پهلو بخوابانید تا بزاق یا استفراغ از دهانش بیرون بیاید به جای آن که از لوله هوا پایین رود.
- چیزی در دهان فردی که تشنج کرده نگذارید.
- سعی نکنید فردی که تشنج کرده را پایین نگه دارید.
اقدامات کمکی پس از تشنج
پس از پایان تشنج، موارد زیر را انجام دهید:
- فرد را از نظر جراحات بررسی کنید.
- اگر در هنگام تشنج نتوانستید فرد را به پهلو بخوابانید، وقتی که تشنج تمام شد این کار را انجام دهید.
- اگر مشکلی در تنفس دارد، با استفاده از انگشت خود دهانش را از بزاق پاک کنید یا با تحریک ته حلق باعث استفراغ او شوید و هر نوع لباس تنگ اطراف گردن و مچ آنها را شل کنید.
- در کنار فرد بمانید تا کاملاً بیدار و هوشیار شود.
- منطقهای امن و راحت برای استراحت در اختیار او قرار دهید.
- تا زمانی که کاملاً آگاه از محیط اطراف خود نیست، به او چیزی برای خوردن و نوشیدن پیشنهاد نکنید.
- از فرد سوالاتی بپرسید تا میزان هوشیاری او را بسنجید؛ مثلا این که کجاست، اسمش چیست و امروز چه روزی است. ممکن است چند دقیقه طول بکشد تا کاملاً هوشیار شود و بتواند به سوالات پاسخ دهد.
شیوه زندگی و درمان‌های خانگی برای تشنج
در اینجا چند توصیه برای کمک به کنترل تشنج آورده‌ایم:
- دارو را به درستی مصرف کنید. قبل از صحبت با پزشک مقدار مصرف را تنظیم نکنید. اگر احساس می‌کنید داروی شما باید تغییر کند، آن را با پزشک خود در میان بگذارید.
- به اندازه کافی بخوابید. کمبود خواب می‌تواند باعث تشنج شود. حتما هر شب استراحت کافی داشته باشید.
- از دستبند هشدار پزشکی استفاده کنید. این کار به پرسنل اورژانس کمک می‌کند تا در صورت بروز مجدد تشنج، با شما رفتار صحیح داشته باشند.
- فعال باشید. ورزش و تحرک می‌تواند به سلامت جسمی شما کمک کرده و افسردگی را کاهش دهد. اگر در حین ورزش خسته شدید، به اندازه کافی آب بنوشید و استراحت کنید.
- زندگی سالم را انتخاب کنید. کنترل استرس، محدود کردن نوشیدنی‌های الکلی و پرهیز از سیگار، همه در ایجاد یک سبک زندگی سالم موثر است.
امنیت شخصی در مواجهه با تشنج
تشنج معمولاً منجر به آسیب جدی نمی‌شود؛ اما اگر تشنج مکرر داشته باشید، احتمال آسیب‌دیدگی وجود دارد. این مراحل می‌تواند به شما کمک کند تا در هنگام تشنج از آسیب دیدن جلوگیری کنید.
- نزدیک آب از خود مراقبت کنید. اگر شخصی در نزدیکی شما نیست، هیچگاه در آب شنا نکنید یا در یک قایق استراحت نکنید.
- از کلاه ایمنی استفاده کنید تا در هنگام فعالیت‌هایی مانند دوچرخه‌سواری یا ورزش کردن از خود محافظت کرده باشید.
- دوش بگیرید به جای این که در وان حمام خود را بشویید؛ مگر اینکه شخصی در نزدیکی شما باشد.
- وسایل خود را تغییر دهید یا اصلاح کنید. به گوشه‌های تیز وسایل پد بچسبانید، مبلمانی با لبه‌های گرد بخرید و صندلی‌هایی را انتخاب کنید که دسته‌دار باشند تا شما از روی صندلی سقوط نکنید. فرش ضخیم داشته باشید تا در صورت سقوط از شما محافظت کند.
- نکات مربوط به کمک‌های اولیه در مورد تشنج را نمایش دهید در مکانی که افراد بتوانند به راحتی آنها را مشاهده کنند. شماره تلفن‌های مهم را نیز در این مورد آنجا وارد کنید.
نحوه کنار آمدن با شرایط و حامی بودن برای افرادی که دچار تشنج می‌شوند
اگر شما با اختلال تشنج زندگی می‌کنید، ممکن است از آنچه در آینده در انتظار شما است مضطرب بوده یا استرس داشته باشید. استرس می‌تواند سلامت روانی شما را تحت تأثیر قرار دهد؛ بنابراین مهم است که با متخصص مراقبت‌های بهداشتی در مورد احساسات خود صحبت کنید و به دنبال روش‌هایی باشید که بتوانید کمک بگیرید.
در خانه
خانواده شما می‌توانند پشتیبانی مورد نیاز را انجام دهند. آنچه راجع به اختلال تشنج خود می‌دانید به آنها بگویید. به آنها بگویید می‌توانند از شما سوالاتی بپرسند و در مورد نگرانی‌هایشان گفتگوی آزاد داشته باشند. با به اشتراک گذاشتن هرگونه مطالب آموزشی یا منابع دیگری که متخصص مراقبت‌های بهداشتی به شما داده است، به آنها کمک کنید تا شرایط شما را درک کنند.
در محل کار
با سرپرست خود ملاقات کنید و در مورد اختلال تشنج و نحوه تأثیر آن بر شما صحبت کنید. در صورت بروز تشنج در هنگام کار، با سرپرست یا همکاران خود درباره آنچه نیاز دارید صحبت کنید. صحبت کردن با همکاران خود در مورد اختلالات تشنج را در نظر بگیرید؛ شما می‌توانید سیستم پشتیبانی خود را گسترش داده و باعث پذیرش و درک بیشتر شوید.
شما تنها نیستید
به یاد داشته باشید، شما مجبور نیستید که گذر ازین شرایط را به تنهایی انجام دهید. با خانواده و دوستان خود تماس بگیرید. از متخصص بهداشت خود در مورد گروه‌های حامی بیماری صرع سوال کنید یا به یک انجمن پشتیبانی آنلاین بپیوندید. از درخواست کمک نترسید. داشتن یک سیستم پشتیبانی قوی برای زندگی در هر شرایط پزشکی مهم است.
تشنج در کودکان
در هنگام تشنج، در مغز کودک شما چه اتفاقی رخ می‌دهد؟ در اینجا یک توضیح ساده وجود دارد: مغز شما از میلیاردها سلول عصبی به نام نورون تشکیل شده است که از طریق تکانه‌های الکتریکی بسیار کوچک با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند. تشنج زمانی اتفاق می‌افتد که تعداد زیادی از سلول‌ها همزمان بار الکتریکی ارسال کنند. این موج غیر عادی و شدید الکتریسیته مغز را تحت فشار قرار داده و منجر به تشنج می‌شود که می‌تواند باعث اسپاسم عضلات، از دست دادن هوشیاری، رفتار عجیب یا علائم دیگر شود.
هرکسی در شرایط خاص می‌تواند تشنج کند. به عنوان مثال تب، کمبود اکسیژن، ضربه به سر یا بیماری می‌تواند تشنج ایجاد کند. برخی افراد که بیش از یک بار دچار تشنج می‌شوند و این تشنج دلیل خاصی هم ندارد، تشخیص صرع برایشان داده می‌شود. در بیشتر موارد، حدود ۷ از ۱۰ مورد، علت تشنج قابل شناسایی نیست. به این نوع تشنج “ایدیوپاتیک” یا “کریپتوژنیک” گفته می‌شود؛ به این معنی که ما نمی‌دانیم علت آنها چیست. مشکل ممکن است شلیک کنترل‌نشده سلول‌های عصبی در مغز باشد که باعث تشنج می‌شود.
تحقیقات ژنتیکی بیشتر به پزشکان می‌آموزد که چه چیزی باعث انواع مختلف تشنج می‌شود. به طور سنتی، تشنج‌ها بر اساس شکل ظاهری آنها از خارج و الگوی EEG (الکتروانسفالوگرام) دسته‌بندی می‌شوند. تحقیقات در مورد ژنتیک تشنج به متخصصان کمک می‌کند تا روش‌های خاصی را در انواع مختلف تشنج کشف کنند. در نهایت، این کار ممکن است منجر به درمان‌های متناسب با هر نوع تشنج شود که صرع ایجاد می‌کند.
تشخیص تشنج در کودک
تشخیص تشنج می‌تواند مشکل باشد. تشنج آنقدر سریع از بین می‌رود که پزشک احتمالاً هرگز کودک شما را در ابتلا به این بیماری نمی‌بیند. اولین کاری که پزشک باید انجام دهد این است که سایر موارد مانند تشنج غیر صرعی را رد کند. این موارد ممکن است به تشنج شباهت داشته باشد، اما اغلب به دلیل عوامل دیگری مانند کاهش قند خون یا فشار، تغییر در ریتم قلب یا استرس عاطفی ایجاد می‌شود.
شرح شما از تشنج برای کمک به پزشک در تشخیص مهم است. شما همچنین باید در نظر داشته باشید که کل خانواده را نزد پزشک بیاورید. خواهر و برادرهای کودکان مبتلا به صرع، حتی بچه‌های بسیار کوچک، ممکن است مواردی را در مورد تشنج مشاهده کنند که والدین ممکن است این موارد را نداشته باشند. همچنین، ممکن است بخواهید یک دوربین فیلمبرداری دستی داشته باشید تا بتوانید هنگام تشنج، از فرزند خود فیلم بگیرید. به نظر می‌رسد این پیشنهاد منطقی نباشد، اما یک فیلم می‌تواند به پزشک در تشخیص دقیق کمک کند.
برای برخی از انواع تشنج‌ها، مانند تشنج‌های غیابی، این کار دشوار است زیرا ممکن است با خیال‌پردازی اشتباه شود.
ویلیام آر.ترک، رئیس بخش مغز و اعصاب در کلینیک کودکان نمورس در جکسونویل فلوریدا، می‌گوید اگر کودک شما با دهان باز به کارتون‌های تلویزیون نگاه می‌کند یا به پنجره داخل ماشین خیره می‌شود، نباید نگران باشید. اکثر بچه‌هایی که به نظر می‌رسد رویاپردازی می‌کنند واقعاً فقط رویاپردازی می‌کنند. در عوض، مراقب ادای نادرست کلمات توسط کودک خود باشید که در زمان‌های نامناسبی به وجود می‌آیند، مثلاً وقتی کودک شما وسط حرف زدن یا انجام کاری است و ناگهان متوقف می‌شود.
انواع دیگر تشنج‌ها، مانند تشنج‌های جزئی یا پیچیده، ممکن است با شرایط مختلفی مانند میگرن، بیماری روانی یا حتی مسمومیت با مواد مخدر یا الکل اشتباه گرفته شوند. آزمایشات پزشکی بخش مهمی در تشخیص تشنج است. پزشک کودک شما مطمئناً معاینه جسمی و آزمایش خون را انجام می‌دهد. همچنین ممکن است پزشک برای بررسی فعالیت الکتریکی مغز، EEG را تجویز کند یا اسکن مغزی مانند MRI با پروتکل صرع خاص را درخواست کند.
خطرات تشنج در کودکان
اگرچه ممکن است دردناک به نظر برسد، اما تشنج در واقع درد ایجاد نمی‌کند. اما ممکن است برای کودکان و اطرافیان ترسناک باشد. تشنج‌های جزئی، که در آن کودک ممکن است یک احساس وحشت ناگهانی و طاقت‌فرسا داشته باشد، ترسناک است. به عنوان مثال، یکی از مشکلات تشنج‌های پیچیده جزئی این است که افراد هیچ کنترلی بر اعمال خود ندارند. آنها ممکن است انجام کارهای نامناسب یا عجیب و غریب را انجام دهند و باعث ناراحتی افراد اطرافشان شوند. همچنین ممکن است کودکان در هنگام تشنج در صورت سقوط به زمین یا ضربه زدن به چیزهای دیگر در اطراف خود، خود را صدمه بزنند. اما خود تشنج معمولاً مضر نیست.
متخصصان اثرات طولانی‌مدت تشنج بر روی مغز را درک نمی‌کنند. در گذشته، بیشتر دانشمندان تصور می‌کردند که تشنج به مغز آسیب نمی‌رساند و آسیب مغزی در یک فرد را به یک بیماری زمینه‌ای نسبت می‌دادند. اکنون، در این باره تردیدهایی وجود دارد.
سولومون مُشه، مدیر نوروفیزیولوژی بالینی و مغز و اعصاب کودکان در کالج پزشکی آلبرت انیشتین در نیویورک، در حال تحقیق در مورد این موضوع است و همچنان محتاطانه عمل می‌کند. وی می‌گوید: “من فکر نمی‌کنم گفتن این که این تشنج در درازمدت آسیب می‌زند یا خیر، خوب است یا نه.” “من فکر می کنم همه چیز به سوابق پزشکی فردی بستگی دارد.”
مُشه خاطرنشان می‌کند که مغز کودکان بسیار انعطاف‌پذیر است. آنها شاید کمترین افراد مبتلا به صرع باشند که در اثر تشنج دچار آسیب مغزی شوند.
تشنج‌های خطرناک در کودکان
اگرچه اکثر تشنج‌ها خطرناک نیستند و به فوریت پزشکی احتیاج ندارند، اما یک نوع آنها این کار را می‌کند. بحران صرعی نوعی بیماری تهدیدکننده است که در آن فرد دچار تشنج طولانی‌مدت یا یکی پس از دیگری می‌شود بدون اینکه در این حین به هوش بیاید. بحران صرعی بیشتر در بین افراد مبتلا به صرع دیده می‌شود، اما حدود یک سوم از افرادی که به این بیماری مبتلا می‌شوند قبلاً هرگز تشنج نداشته‌اند.
خطرات بحران صرعی زمانی افزایش می‌یابد که مدت تشنج نیز بیشتر باشد. به همین دلیل است که اگر تشنج بیش از پنج دقیقه طول بکشد، همیشه باید از کمک‌های پزشکی فوری استفاده کنید. همچنین ممکن است درباره شرایطی به نام مرگ ناگهانی ناشناخته که در آن فرد بدون هیچ دلیل مشخصی می‌میرد، بشنوید.
این اتفاق ممکن است برای هر کسی رخ دهد، اما بیشتر در یک فرد مبتلا به صرع اتفاق می‌افتد. علل آن مشخص نیست، اما والدین کودکان مبتلا به صرع باید بدانند که این اتفاق بسیار نادر است. کنترل تشنج، به ویژه مواردی که در خواب اتفاق می‌افتد، موثرترین برنامه برای کمک به جلوگیری از وقوع این فاجعه است.
بارداری و تشنج
زنانی که قبلاً تشنج داشته‌اند معمولاً می‌توانند بارداری سالمی داشته باشند. نقایص مادرزادی مربوط به داروهای خاص ممکن است گاهی اوقات رخ دهد.
به طور خاص، اسید والپروئیک – یکی از داروهای احتمالی برای تشنج‌های عمومی – با نقص شناختی و نقایص لوله عصبی مانند نخاع دوشاخه همراه است. آكادمی مغز و اعصاب آمریكا به زنان توصیه می‌كند از مصرف والپروئیک اسید به دلیل خطرات زیاد برای نوزاد خودداری كنند. این خطرات را با پزشک خود در میان بگذارید. به دلیل خطر نقص هنگام تولد و به دلیل اینکه بارداری می‌تواند سطح دارو را تغییر دهد، برنامه‌ریزی قبل از بارداری به ویژه برای زنانی که دچار تشنج شده‌اند بسیار مهم است.
در بعضی موارد، ممکن است مناسب باشد که دوز داروی تشنج را قبل یا حین بارداری تغییر دهید. داروها ممکن است در موارد نادر تغییر کنند.
داروهای ضد تشنج و پیشگیری از بارداری
برخی از داروهای ضد تشنج می‌توانند تأثیر داروهای کنترل بارداری (ضد بارداری خوراکی) را تغییر دهند. اگر پیشگیری از بارداری از اولویت بالایی برخوردار است، با پزشک خود مشورت کنید تا بررسی کند که آیا داروی شما با پیشگیری از بارداری خوراکی تداخل دارد یا خیر و آیا سایر موارد پیشگیری از بارداری باید مورد توجه قرار گیرد یا خیر.
منابع: