انگشت دست یکی از مهمترین اندام های انسان بوده و تشخیص و درمان صحیح شکستگی های انگشت دست اهمیت فراوانی دارد. علت شکستگی انگشتان دست ضربه است و این ضربه میتواند در حین کار یا فعالیت های تفریحی یا ورزشی بصورت ضربه مستقیم جسم سخت و یا فشار غیر مستقیم مانند پیچاندن انگشت ایجاد شود.
درمان شکستگی انگشت انتخاب نوع درمان به توسط پزشک ارتوپد با در نظر گرفتن محل شکستگی، شکل شکستگی، شدت شکستگی، جابجا بودن یا نبودن آن و متغیرهای دیگر است.
بسیاری از شکستگی های انگشت دست بدون جابجایی هستند. تنها درمان این شکستگی ها بستن انگشت شکسته شده به انگشت مجاور با یک چسب است. این بستن باید طوری باشد که مفاصل انگشتان بتوانند به راحتی خم و صاف شوند. همچنین چسب بکار رفته باید حساسیت پوستی ایجاد نکند و نیاید خیلی محکم بسته شود. اگر شکستگی همراه با جابجایی باشد پزشک معالج آنرا جااندازی کرده و در صورت پایدار بودن شکستگی، ممکن است دست را مدتی در آتل گچی قرار دهد. جوش خوردن شکستگی های انگشت معمولاً به سه هفته وقت نیاز دارد و معمولاً دست به همین مدت در آتل باقی میماند.
ممکن است در مدت این سه هفته پزشک ارتوپد از دست شما عکسبرداری کند تا مطمئن شود شکستگی انگشت دست شما جابجا نشده است.
گاهی اوقات بعد از جااندازی بسته شکستگی پایدار نیست (یعنی به محض اینکه پزشک انگشت بیمار را رها میکند قطعات شکسته شده مجددا جابجا میشوند). در این موارد پزشک معالج پس از جااندازی بسته، پین هایی را از راه پوست به درون استخوان های شکسته شده وارد کرده و آنها را به یکدیگر متصل میکند.
گاهی اوقات مثلاً در مورد بعضی شکستگی های با جابجایی زیاد یا شکستگی های باز یا همراه با مشکلات عصبی یا عروقی ممکن است نیاز به انجام عمل جراحی باشد.
در این صورت جراح ارتوپد جراحی را در اطاق عمل و معمولاً با بیحسی محلی انجام میدهد. بعد از جااندازی شکستگی، محل شکستگی به توسط وسایل فلزی مثل سیم یا پین یا پیچ یا پلاک فیکس و ثابت میشود. بعد از جراحی هم معمولاً دست تا مدتی در آتل گچی میماند.
همانطور که گفته شد گاهی اوقات بند انتهایی انگشت ممکن است بدنبال اصابت جسم سخت مانند ضربه چکش یا گیر کردن انگشت لای در، خرد شود. در این موارد معمولا پوست انگشت زخمی میشود و یا ممکن است زیر ناخن خونریزی کرده و کبود شود و یا حتی ممکن است ناخن از بستر خود کنده شود. این شکستگی ها نیازی به بستن ندارند و خودبخود جوش میخورند. درمان در این موارد باید بیشتر معطوف به وضعیت آسیب پوست و بستر ناخن باشد.
درمان شکستگی انگشت چه بدون جراحی و چه با عمل جراحی انجام شود بعد از چند هفته که دست از آتل گچی خارج میشود انگشتان دست بخصوص انگشت شکسته شده خوب خم و راست نمیشود. بیمار حتماً باید تا مدت چند هفته حرکات بخصوصی را که پزشک معالج یا فیزیوتراپ به او آموزش میدهد به درستی انجام دهد تا حرکات انگشت، دوباره به وضع طبیعی برگردد.
درمان شکستگی اسکافویید
پزشک ارتوپد در انتخاب نوع درمان شکستگی استخوان اسکافویید به متغیرهایی مانند محل شکستگی، شدت جابجایی قطعات شکسته شده، ضایعات همراه، سن و شغل بیمار و عوامل دیگری توجه میکند.
همانطور که گفته شد شکستگی این استخوان در غالب موارد بدون جابجایی است. در این حالات درمان شکستگی بصورت بیحرکت کردن مچ و شست بیمار با گچ خاصی به نام اسپایکای شست Thumb spica است.
این گچ مفصل مچ دست و شست دست را بیحرکت میکند. پایین گچ تا کف دست ادامه میابد ولی تا حدی که بیمار بتواند به راحتی هر سه بند انگشتان خود (بجز شست) را کاملا حرکت داده و دست خود را مشت کند. انگشت شست بجز بند آخر آن در گچ بیحرکت میشود. این گچ در قسمت بالا ممکن است تا ناحیه آرنج یا تا بالای بازو ادامه یابد. دست به مدت 3-2 ماه در گچ میماند.
گاهی اوقات شکستگی بعد از این مدت بطور کامل جوش نخورده و پزشک معالج مچ دست را مدت بیشتری بیحرکت میکند.
در مواردی که شکستگی همراه با جابجایی باشد درمان آن بصورت جااندازی و استفاده از پیچ برای بیحرکت کردن قطعات شکسته شده است. در این موارد جااندازی شکستگی ممکن است بصورت بسته یا باز باشد.
فیکس کردن شکستگی اسکافویید با پیچ
برای فیکس کردن این شکستگی از پیچ های مخصوصی بنام پیچ هربرت استفاده میشود. این پیچ برخلاف دیگر پیچ ها سر نداشته و تمام بدنه آن در داخل توده استخوانی قرار میگیرد. علت این اقدام آنست که قسمت اعظم دور تا دور استخوان اسکافویید را غضروف مفصلی فرا گرفته و این استخوان در تمام سطوح اطراف خود با دیگر استخوانچه های مچ دست مفصل میشود. پس بیرون ماندن سر پیچ بر روی استخوان موجب اختلال در سطح تماس استخوان های مجاور میشود.
به همین علت از پیچ هایی استفاده میشود که تماما در داخل استخوان قرار میگیرند. این پیچ ها تا آخر عمر در استخوان باقی مانده و نیازی به خارج گردن ندارند.
گچ پلاستیکی یا فایبرگلاس چیست
گچ پلاستیکی یا فایبرگلاس چیست ” مقالات مرتبط گچ و آتل (اسپلینت) به چه صورت استفاده میشوند گچ و آتل چگونه بکار برده میشوند گچ پلاستیکی یا فایبرگلاس چیست آیا میدانید چگونه باید از گچ یا آتل خود مراقبت کنید مراقبت از اندام گچ گیری شده چگونه است گچ فایبرگلاس که به آن گچ پلاستیکی هم میگویند ماده ای است که از آن برای گچ گیری Casting اندام آسیب دیده استفاده میشود. میدانیم که یکی از راه های بیحرکت کردن شکستگی ها و دیگر آسیب های اندام استفاده از گچ گیری است.
در عمل گچ گیری اطراف اندام با لایه هایی از گچ پوشانده میشود و به این ترتیب یک قالب سفت و محکم در اطراف اندام تشکیل شده که مانع از حرکت آن و در نتیجه مانع از حرکت استخوان ها میشود. این قالب در عمل مانند یک اسکلت خارجی عمل میکند یعنی همان خاصیتی که در جانداران سخت پوست وجود دارد. جنس قالبی که در اطراف اندام درست میشود معمولا از گچ است و به همین خاطر به آن قالب گچی Plaster cast یا به اختصار گچ میگویند.
پس در واقع ساختمانی که در اطراف اندام ایجاد میشود قالب Cast نام دارد.
در زبان انگلیسی بیحرکت کردن اندم با این قالب را قالب گیری Casting میگویند ولی در زبان فارسی لفظ گچ گیری برای آن معمول شده است. امروزه استفاده از گچ Plaster برای درست کردن این قالب ها بتدریج کمتر شده و جای خود را به فایبرگلاس داده است. فایبرگلاس یک ماده کامپوزیت Composite بوده که از فیبرهای شیشه و یک رزین تشکیل شده است. این ماده در عین سبکی بسیار مقاوم بوده و به همین علت جانشین مناسبی برای گچ است.
برای استفاده در پزشکی فایبرگلاس بصورت نوارهایی با عرض های متفاوت تهیه میشود و پزشک معالج با پیچاندن این نوارها به دور اندام یک قالب محکم و سبک را در اطراف آن ایجاد میکند.
نوارهای فایبرگلاس در رنگ ها و اندازه های متفاوتی تهیه میشود قالب فایبرگلاس اطراف ساق منظور از گچ پلاستیکی همان قالب فایبرگلاس است که پزشک در اطراف اندام ایجاد میکند. این قالب ها از قالب های گچی معمولی سبک تر و مقاوم تر هستند. خلل و فرج بیشتر داشته و اجازه میدهند هوا بهتر به پوست اندام برسد. مانع عبور اشعه ایکس نمیشوند و میتوان در حالیکه در اطراف اندام قرار دارند از آن اندام رادیوگرافی به عمل آورد. مشکل نوارهای فایبرگلاس برای تهیه قالب، یکی گرانی آن در مقایسه با گچ و دیگری مشکل بودن شکل دهی به آن در بعضی مناطق بدن است. با این وجود به علت منافع زیاد آن در عمل و بتدریج فایبرگلاس جای گچ را در تهیه قالب های اطراف اندام میگیرد.
وقتی دست یا پا را گچ میگیرند
گچ گرفتن به منظور نگه داشتن و حفظ قسمتی از بدن است که صدمه خورده باشد. قالب گچ گیری مانع از حرکت قسمت صدمه دیده می شود تا آن که آن قسمت بتواند سریع تر بهبود یابد. گچ گیری برای استخوان شکسته، پیچ خوردن یا پاره شدن رگ و پی و تاندون به کار می رود.
گچ یک وسیله بی حرکت کننده خارجی است که هدف از آن بی حرکت کردن شکستگی های جا اندازی شده، اصلاح بد شکستگی ها و حمایت از مفاصل ضعیف می باشد.
انواع گچ گیری
کلاب فوت یا پا چنبری چگونه درمان میشود
کلاب فوت یا پا چنبری نوعی بیماری مادرزادی است که در آن مچ پا به سمت پایین و کف پا به سمت داخل منحرف میشود. این بیماری شایعترین ناهنجاری مادرزادی پا است. هر بیمار کلاب فوت نیاز به درمان دارد. این بیماری خودبخود خوب نمیشود. ایده آل درمان، تصحیح تغییر شکل پا است بطوریکه بیمار صاحب یک پای با کارایی خوب و بدون درد شود. در حالت ایستاده کف پا کاملاٌ روی زمین قرار گیرد، پا خوب حرکت کند و روی آن پینه نبندد و بیمار نیازی به پوشیدن کفش های مخصوص نداشته باشد.
درمان غیر جراحی
درمان هرچه سریعتر بعد از زایمان باید شروع شود. در 15-10 سال اخیر موفقیت های زیادی در درمان غیرجراحی این عارضه بدست آمده است. شدت بیماری هر اندازه باشد معمولاٌ درمان ابتدا با روش های غیر جراحی شروع میشود. پزشک معالج پای بچه را با مانورهای بخصوصی و در وضعیت های خاصی گچ گیری میکند. این روش به نام روش پونستی Ponseti method معروف است. گچ گیری برای درمان کلاب فوت استفاده از بریس بعد از گچ گیری
گچ هر هفته عوض میشود و در هر تعویض پزشک سعی میکند پا را بیشتر در وضعیت اصلاح شده قرار دهد. سپس تاندون آشیل آزاد شده و پس از آن برای چند هفته دیگر مجدداً گچ گیری صورت میگیرد. اصلاح پا با این روش معمولاٌ بین 3-2 ماه طول میکشد ولی این بیماری تمایل زیادی به عود دارد پس برای جلوگیری از عود، وقتی شکل پا اصلاح شد بچه باید بمدت دو سال بریس مخصوصی را در شب بپوشد.
این بریس ها در واقع دو کفش هستند که با یک میله فلزی به هم متصل شده اند. در ابتدا بمدت سه ماه این بریس باید روزی 23 ساعت پوشیده شود و پس از آن بمدت 4-3 سال فقط در شبها پوشیده شود. اگر بعد از جراحی از بریس استفاده نشود بیماری در 100 درصد موارد عود میکند. این روش بسیار موثر است ولی والدین باید همکاری بسیار نزدیکی با پزشک معالج داشته باشند و در درمان نوزاد مشارکت فعال داشته باشند. بدون مراقبت های والدین و همکاری آنها ممکن است ضایعه بعد از درمان مجدداً عود کند.
در مواردی که شدت بیماری در شروع درمان زیاد است احتمال عود بیماری بیشتر است.
در صورت عود ممکن است مجدداٌ نیاز به تکرار مراحل قبل البته با کمی تغییر باشد. درمان جراحی کلاب فوت قبل از درمان بعد از درمان به روش غیر جراحی گاهی اوقات روش ذکر شده برای درمان کافی نیست و لازمه درمان استفاده از عمل جراحی است. این وضعیت در حدود 5 درصد بیماران اتفاق میفتد. جراحی معمولاً در سنین 12-6 ماهگی انجام میشود. در حین جراحی پزشک جراحارتوپد، با بریدن لیگامان ها و تاندون های خاصی، استخوان ها را در وضعیت مناسب قرار میدهد. سپس استخوان ها را بمدت شش هفته با پین در همان وضعیت نگه میدارد.
بعد از جراحی گچ گیری انجام میشود و تمام اندام تحتانی بچه در یک گچ بلند قرار داده میشود. پس از شش هفته پین ها و گچ خارج میشوند و بمدت چهار هفته دیگر برای بچه یک گچ کوتاه تر گرفته میشود. بعد از آن بچه باید برای یکسال یا بیشتر از بریس استفاده کند تا عارضه عود نکند. در حدود 50 -5 درصد بچه ها تغییر شکل پا با عمل جراحی اول بطور کامل خوب نمیشود و نیاز به عمل جراحی دوم پیدا میکنند.
پاهای بچه هایی که برای درمان آنها از روش جراحی استفاده شده است معمولاً سفت تر و کمی خشک تر از استفاده از روش غیر جراحی است.
بعد از درمان پای بچه تقریبا طبیعی میشود. او میتواند بدود و بازی کند و از کفش های معمولی استفاده کند. با این حال پا هیچ وقت کاملا نرمال و طبیعی نمیشود. اندازه کفش پای درمان شده معمولا یک شماره کوچکتر از پای سالم است و حرکات آن کمی محدودتر و خشک تر است. ساق پای بچه هم از ساق طرف سالمش قدری لاغرتر باقی میماند.
استفاده صحیح از بریس چگونه است در روزهای اول استفاده از بریس باید بطور مرتب پای بچه را زیر نظر داشته باشید تا مطمئن شوید کفش، پای او را اذیت نمیکند و پوست پا و انگشتانش تاول نزند. بچه تا چند روز از بریس ناراحت است ولی پس از آن به بریس عادت میکند. رعایت نکات زیر مفید است به بچه یاد بدهید که میتواند با بریس زانوهایش را خم و راست کند. قرمزی یا تاول در پشت پاشنه نشانه اینست که پاشنه در کفش خوب جا نگرفته است. مطمئن شوید که پاشنه کاملاٌ در کفش است و بند های کفش محکم بسته شده اند
آتل ها
روش های ثابت نگه داشتن استخوان:
روش های حفظ ونگهداری استخوان شکسته و جا انداخته شده در وضعیت ثابت و بی حرکت شامل استفاده از: 1_ فیکساتور های خارجی مانند قالب های ارتوپدی(cast) ، اتل(splint)، بریس(brace) و کشش است. 2_ فیکساسیون داخلی با استفاده از پیچ، پلاک، میخ و سیم و پروتز و کاشت مصنوعی است. (مضرات فیکساسیون داخلی آن است که نیاز به بیهوشی دارد و حامل خطر عفونت در زمان جراحی است و فیکساسیون داخلی تحت شرایط آسپتیک شدید انجام می گیرد و بیمار یک دوره آنتی بیوتیک پروفیلاکتیک وریدی در قبل و حین و بعد از عمل دریافت می دارد.(
کاشت مصنوعی به ویژه زمانی استفاده می گردد که تکه پروگزیمال شکستگی از بین رفته است. مثلا شکستگی سر استخوان ران و یا بلافاصله زیر آن( پیوند استخوانی خود بیمار از تاج ایلیاک استاندارد طلائی برای ماده مورد استفاده در پیوند استخوان است(.
گچ گیری:
شایع ترین وسیله فیکساسیون خارجی است که به منظور بی حرکت کردن عضو اسیب دیده به کار می رود و همچنین به منظور اصلاح تغییر شکل یا حمایت و تثبیت مفاصل ضعیف مورد استفاده قرار می گیرد.
انواع گچ:
گچ فایبرگلاس چیست؟
گچ فایبرگلاس که به آن گچ پلاستیکی هم میگویند ماده ای است که از آن برای گچ گیری Casting اندام آسیب دیده استفاده میشود.
میدانیم که یکی از راه های بیحرکت کردن شکستگی ها و دیگر آسیب های اندام استفاده از گچ گیری است. در عمل گچ گیری اطراف اندام با لایه هایی از گچ پوشانده میشود و به این ترتیب یک قالب سفت و محکم در اطراف اندام تشکیل شده که مانع از حرکت آن و در نتیجه مانع از حرکت استخوان ها میشود. این قالب در عمل مانند یک اسکلت خارجی عمل میکند یعنی همان خاصیتی که در جانداران سخت پوست وجود دارد.
جنس قالبی که در اطراف اندام درست میشود معمولا از گچ است و به همین خاطر به آن قالب گچی Plaster cast یا به اختصار گچ میگویند. پس در واقع ساختمانی که در اطراف اندام ایجاد میشود قالب Cast نام دارد. در زبان انگلیسی بیحرکت کردن اندم با این قالب را قالب گیری Casting میگویند ولی در زبان فارسی لفظ گچ گیری برای آن معمول شده است.
امروزه استفاده از گچ Plaster برای درست کردن این قالب ها بتدریج کمتر شده و جای خود را به فایبرگلاس داده است.
منبع:
کلمات کلیدی : گچ – شکستگی