سنگ کیسه صفرا ،سنگ ها یا توده هایی هستند که در صفرا یا مجرای صفراوی تولید می شوند برخی از مواد سخت می شوند؛ کیسه صفرا یک کیسه کوچک واقع در سمت راست بدن، در زیر کبد است. برخی از مواد شیمیایی موجود در کیسه صفرا می توانند به یک سنگ بزرگ یا چندین ذره کوچک تبدیل شوند.
در این بخش از نمناک برخی از نکات کلیدی در مورد سنگهای صفراوی را آورده ایم. جزئیات بیشتر و اسناد اطلاعات در مقاله و بندهای اصلی اش موجود است. کیسه صفرا یک اندام کوچک واقع در زیر کبد است و سنگ ها می توانند زمانی درست شوند که تعادل خوبی از مواد شیمیایی در کیسه صفرا وجود نداشته باشد.
افراد مبتلا به اضافه وزن و چاقی بیشتر احتمال دارد که سنگهای صفراوی تولید کنند. کارشناسان معتقدند که رژیم کم چربی و دارای فیبر بالا ممکن است به جلوگیری از تشکیل سنگهای صفراوی کمک کند.
انواع سنگ کیسه صفرا
سنگ های کلسترولی:
ممکن است در صورت وجود کلسترول بالا در صفرا تشکیل میشوند. آنها نوع اصلی و شایع سنگ های صفراوی در ایالات متحده هستند.
سنگ های رنگدانه ای:
این نوع سنگ ها زمانی تشکیل می شوند که بیلیروبین زیادی دو مجرای صفرا وجود داشته باشد. آنها در میان افراد مبتلا به بیماری های کبدی، عفونت مجرای صفراوی و یا اختلالات خونی مانند کم خونی سلولهای داسی شکل، رایج هستند.
کارشناسان کاملا نمی دانند که چرا کیسه صفرای برخی افراد تعادل مواد شیمیایی اش را برهم میزند که باعث تولید سنگ های صفراوی می شوند، در حالی که در بدن بقیه افراد این اتفاق نمی افتد.
علائم سنگ کیسه صفرا
اکثر افراد مبتلا به سنگ کیسه صفرا هیچ علامت و نشانه ای ندارند به این دلیل است که سنگ ها در کیسه صفرا باقی می ماند و هیچ مشکلی ایجاد نمی کنند با این حال، گاهی اوقات سنگهای صفراوی ممکن است باعث کولسیستیت یا یک کیسه صفرا ملتهب، شوند.
علائم اولیه درد است به طوری که ناگهانی رخ می دهند و به سرعت بدتر می شوند. این درد می تواند در سمت راست بدن، درست زیر دنده ها، بین استخوان شانه یا درست در خود شانه راست رخ دهد. علائم دیگر عبارتند از:
- درد در سمت راست بدن، درست زیر دنده
- درد پشت بین استخوان های شانه
- درد در شانه سمت راستی
- حالت تهوع
- استفراغ
- عرق کردن
- بی قراری
علت و دلایل بروز سنگ کیسه صفرا
سنگ های صفراوی ممکن است هنگامی تولید شوند که مواد شیمیایی موجود در کیسه صفرا در تعادل نباشد، موادی مانند مانند کلسترول، بیلیروبینیت کلسیم و کربنات کلسیم.
عوارض جانبی سنگ کیسه صفرا
اگر مجاری صفراوی یا دوازدهه توسط سنگهای صفراوی مسدود شود، جریان مایع گوارش به پانکراس نیز ممکن است مسدود شود. که باعث زردی و پانکراتیت حاد می شود. درمانش معمولا شامل جراحی برای برداشتن کیسه صفرا است.
افرادی که بر اثر این اتفاق، کیسه صفرا خود برداشته اند، احساس نفخ و سوء هاضمه میکنند، به ویژه هنگامی که وعده غذایی با چربی زیادی را می خورند. برخی ممکن است تعداد دفعات مدفوع را بیشتری داشته باشند. علائم و عوارض احتمالی ممکن است با این نشانه ها رخ دهد:
کولیک صفراوی
هنگامی که یک سنگ در مجرای کیسه صفرا گیر می کند و به راحتی نمیتواند عبور کند، میتواند باعث درد شدیدی شود.هنگامی که این اتفاق می افتد، فرد ممکن است یک وضعیت دردناکی به نام کولیک صفراوی را تجربه کند ؛ این دردی است که در قسمت فوقانی شکم احساس می شود، اما می تواند در مرکز یا سمت راست شکم نیز به وجود آید.
اصولا درد بعد از یک ساعت غذا خوردن، به وجود می آید، به ویژه اگر غذای پر چربی بوده باشد درد پایدار خواهد بود و چند ساعت طول می کشد و سپس فروکش می کند و بعضی افراد، بدون توقف، 24 ساعت درد تجربه می کنند، در حالی که برخی دیگر تنها ممکن است موجی از درد را تجربه کنند.
عفونت:
اگر سنگهای صفراوی عفونت کیسه صفرا را ایجاد کرده باشند، فرد مبتلا به آن، ممکن است دچار تب و لرزش شود در اکثر موارد عفونت سنگ صفراوی، مردم برای دفع سنگ در بیمارستان بستری می شوند.
زردی:
اگر سنگ ها کیسه صفرا را ترک کنند و در مجرای صفرا گیر گیر کنند، ممکن است مجرای عبور آنزیم های صفرا را به روده را ببندد سپس صفرا به جریان خون نفوذ می کند و نشانه های زردی را ایجاد می کند در بیشتر موارد، این عوارض به برداشتن سنگ صفرا نیاز دارد ؛ در برخی افراد، سنگ صفرا در نهایت به روده منتقل می شود.
پانکراتیت:
اگر سنگ صفراوی کوچک از طریق مجرای صفرا عبور کرده و مجرای پانکراس را مسدود کند، یا موجب ریفلاکس و بازگشت مایعات و صفرا به داخل کانال شود، در فرد ممکن است پانکراتیت ایجاد شود.
افرادی که احتمال ابتلا به سنگ کیسه صفرا دارند
- زنانی که باردار بوده اند
- سابقه خانوادگی
- افرادی که به تازگی وزن زیادی از دست داده اند
- سریعا وزن زیادی کم کردن و دوباره اضافه کردن، می توانند خطر ابتلا به سنگ های صفراوی را در مردان افزایش دهند
- زنان مصرف کننده داروهای ضد بارداری
- زنانی که تحت درمان استروژن با دوز بالا قرار می گیرند
- افرادی رابطه خونی نزدیک با فردی که سابقه سنگ صفراوی دارند
- یک مطالعه نشان داد که یک ژن به طور قابل توجهی خطر ابتلا به سنگ های صفراوی را افزایش می دهد.
- افرادی که چربی بالایی در رژیم غذایی خود دارند
- زنان دو برابر مردان مبتلا به سنگ صفراوی میشوند
- افراد بالای 60 سال
- بومی های هندی آمریکایی
- افرادی که داروهای کاهش کلسترول مصرف می کنند، به نام استاتین
- افراد مبتلا به دیابت
- علاوه بر این، درمان جایگزینی هورمونی (HTR) برای زنانی که در دوران یائسگی هستند با خطر بالایی از مشکلات کیسه صفرا مرتبط است.
روش های تشخیص وجود سنگ کیسه صفرا
در بسیاری از موارد، سنگ های صفراوی به طور تصادفی کشف می شوند، زمانی که درحال درمان یا شرایط جداگانه ای با این مریضی قرار دارد. یک پزشک ممکن است بعد از آزمایش کلسترول، اسکن اولتراسوند، آزمایش خون یا حتی یک اشعه ایکس، به وجود سنگ های صفراوی مشکوک شود برای بررسی علائم عفونت، انسداد، پانکراتیت یا زردی، از آزمایش خون استفاده می شود.
کولانگیوگرافی:
یک رنگ به جریان خون تزریق می شود به طوری که در مجاری صفراوی یا کیسه صفرا متمرکز و جمع می شود، و یا مستقیما با استفاده از ERCP به مجاری صفراوی تزریق می شود. رنگ بر روی اشعه ایکس نمایش داده می شود.
همچنین برای یافتن و حذف و برداشتن سنگ در مجرای صفرا نیز استفاده می شود سپس پزشک میتواند به اشعه ایکس نگاهی بیندازد و سنگهای صفراوی و یا مجاری صفراوی مانند پانکراتیت، سرطان پانکراس یا سنگهای صفراوی را شناسایی کند.
اشعه ایکس به دکتر نشان می دهد که رنگ به کبد، مجرای صفراوی، روده و کیسه صفرا رسیده یا نه. اگر رنگ در یکی از این مناطق حرکت نکرده باشد، بدان معنی است که سنگ صفرا باعث انسداد آن محل شده. کارشناسان نظر واقعی تر و بهتری دارند از اینکه دقیقا سنگ کجاست.
سی تی اسکن
یک اشعه ایکس غیر تهاجمی است که عکس های مقطعی از داخل بدن انسان میگیرد ، کولسکینتیگرافی (اسکن HIDA) مقدار کمی از مواد رادیواکتیو بی ضرر به بیمار تزریق می شود. این مواد توسط کیسه صفرا جذب می شوند. این آزمایش ممکن است انقباضات غیر طبیعی کیسه صفرا یا انسداد مجرای صفرا را تشخیص دهد و نشان دهد.
روش های درمانی در طب مدرن:
سنگ های صفراوی تنها زمانی درمان می شوند، که اگر باعث ایجاد التهاب کیسه صفرا، انسداد مجاری صفراوی، و یا اگر از مجرای صفرا به روده حرکت کرده باشند.
کولسیستکتومی:
کولسیستکتومی به معنی حذف و برداشتن کیسه صفرا است این، معمولا با عمل جراحی ‘کیهول’ انجام می شود ؛ جراحی کیهول برای حدود 10 درصد از افرادی که نیاز به کولسیستومی باز دارند، انجام نمی شوند برای آنها در عوض جراحی باز انجام می شود.
با کولسیستکتومی باز، یک برش بزرگ بر روی شکم زده می شود افرادی که تحت عمل جراحی باز قرار می گیرند، نیاز دارند زمان بیشتری را در بیمارستان بمانند و زمان بهبودی بیشتری دارند اگر کیسه صفرا به شدت ملتهب باشد، جراحی باز انجام خواهد شد و برای بخش زیادی از کسانی که در معرض کولسیستکتومی قرار می گیرند، سنگ های صفراوی در عرض یک سال دوباره درست می شوند. برای کمک به پیشگیری از این اتفاق، به بسیاری از افراد مبتلا به سنگ صفراوی، اسید اورسوسدوکسوچولیک اسید داده میشود که اسید موجود در صفراست.
اورسوسدوکسوچولیک اسید:
اسید اورسوسدوکسوچولیک مقدار کلسترول صفرا را کاهش می دهد، و این باعث می شود که سنگ های کمتری شکل بگیرند اگر سنگ کلیه از کلسترول ساخته شده باشد، گاهی اوقات می تواند به آرامی با اورسوسدوکسوچولیک اسید حل شود.
این نوع درمان، که به نام ‘انحلال’ شناخته می شود، ممکن است تا 24 ماه طول بکشد، تا اثر کند. این درمان به اندازه عمل جراحی موثر نیست، اما گاهی اوقات تنها گزینه انتخابی افرادی است که نمی توانند بیهوشی عمومی را تجربه کنند.
آندواسکوپی کولنگیوپانکراتوگرافی:
زمانی که فرد مبتلا به سنگ صفرا نمی تواند عمل جراحی کند یا اورسوسدوکسوچولیک اسید را بگیرد، ممکن است تحت عمل اندواسکوپیک قرار گیرد که فقط به یک بی حس کننده موضعی نیاز دارد.
یک دوربین فیبر نوری قابل انعطاف، یا آندوسکوپ، در داخل دهان قرار داده میشود، از طریق دستگاه گوارش و به داخل کیسه صفرا وارد می شود. یک سیم الکتریکی داغ، مجرای صفرا را باز می کند. سپس سنگ ها برداشته و یا به سمت روده منتقل می کند.
لیت تریپسی:
شوک امواج ماورا صوت:(اولتراسونیک) که به سمت سنگ های صفراوی نشانه گیری می شوند، آنها را می شکند اگر سنگهای صفراوی به اندازه کافی کوچک شوند، پس از آن با خیال راحت میتوانند با مدفوع خارج شوند. این نوع درمان شایع و همگانی نیست و تنها زمانی استفاده می شود که سنگ های صفراوی خیلی کمی وجود دارند.
منبع: