آشنایی با هنر خوشنویسی
خوشنویسی یکی از هنر های دستی می باشد، که به آسانی و سادگی و به وسیله چند ابزار ساده، مثل مرکب، ابزار های نوشتار مثل قلم های نوشتار، و همچنین یک سطح به عنوان سطح نوشتار از قبیل کاغذ ها و مقوا ها بوجود می آید. به وجود آوردن این هنر، به عنوان یک هنر زیبا بستگی به چگونگی استفاده از این ابزار ها، به عنوان ابزار های خوشنویسی دارد.
همچنین دانش و مهارت استفاده از این ابزار ها و استفاده آزادانه از حروف به شکلی زیبا و جذاب در نوشتن یک متن زیبا لازم است.خوشنویسی در واقع چیزی فراتر از داشتن یک دست خط زیبا و دانستن و مهارت داشتن در نوشتن و آراستن حروف است.خوشنویسی در واقع هنر چیدمان درست حروف، و قرار دادن حروف در کنار هم به شکلی زیبا می باشد.
در واقع هنر خوشنویسی، یکی از مهارت ها و فنونی است که برای نوشتن حروف به کار گرفته می شود و داشتن مهارت در این کار، به نوعی تناسب، خلاقیت، هماهنگی و همبستگی و ریتم مناسب نوشته را نشان می دهد. در ادامه این مقاله به ارائه نکاتی مفید در رابطه با خوشنویسی، خوشنویسی از نظر هنرمندان و کارشناسان این فن و استخدام خوشنویس و شغل خوشنویسی می پردازیم. همچنین به شرح نظریه هایی که در مورد این فن و مهارت خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
نکاتی مفید و خواندنی در رابطه با هنر خوشنویسی
در مورد هنر خوشنویسی، نکاتی وجود دارد که دانستن آن ها می تواند مفید باشد. از جمله نکاتی که در این مورد وجود دارد، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نماد: به عنوان مثال استفاده از حروف الفبا یا اعداد در هنر خوشنویسی، به عنوان نماد در نظر گرفته می شود.
- کمال: در هنر خوشنویسی، به کاربردن حروف به شکل درست و با فرم درست صحیح را کمال آن حرف می نامند. به عبارت دیگر کمال یک حرف در نوشتن درست آن و استفاده از آن در فرم خاص و صحیح آن می باشد.
- هماهنگی: هناهنگی در هنر خوشنویسی، به معنای ارتباط زیبا و صحیح عناصر مختلف بصری در خوشنویسی می باشد. به عبارت دیگر در یک متن که به عنوان یک متنخوشنویسی شناخته می شود، استفاده درست و بجا از حروف الفبا و همچنین فضاهای اطراف نوشته، یکی از موارد بسیار مهم در ایجاد هماهنگی در متن می باشد.
- اجداد گرایی: یکی دیگر از نکاتی که باید در هنر خوشنویسی به آن توجه نمود، اجداد گرایی می باشد. اجداد گرایی در این هنر به این معنا می باشد که بایستی به پیشینه تاریخی و فرم حروف الفبا در نوشتن آن ها به عنوان یک متن زیبا توجه نمود.
- ریتم: از دیگر نکاتی که باید در هنگامخوشنویسیبه آن توجه اکید نمود، داشتن ریتم مناسب در این هنر می باشد. ریتم در این هنر، به معنای تغییر و تکرار علامت ها به صورت ظریف و جذاب در اثر هنرمند می باشد.
- خلاقیت: یکی از موارد بسیار مهم در خلق یک اثر، به عنوان یک اثر خوشنویسی ، خلاقیت است. خلاقیت در واقع یکی از مواردی است که باعث می شود که اثر یک خوشنویس از اثر دیگر هنرمندان متمایز شده و باعث جلب توجه دیگران به آن اثر می شود. در واقع خلاقیت باعث انحصار در هنر می شود.
نظریه های مختلف درباره هنر خوشنویسی
درباره هنر خوشنویسی، نظریه های مختلفی وجود دارد که هر کدام از این نظریه ها، خوشنویسی را به گونه ای متفاوت تفسیر کرده اند. در ادامه به چند مورد از این نظریه ها اشاره خواهیم کرد.
- نظریه اول: برخی معتقدند که خوشنویسی به معنای یک دست نوشته ای زیباست. البته نه به طور کامل و دقیق، بلکه هنر خوشنویسی مهارتی است که بسیار با ارزش تر است. البته باید این موضوع را در مورد این هنر در نظر داشت که هدف خوشنویسی، درست نوشتن و به درستی ادا کردن کلمات است که متن خوشنویسیراحت هم خوانده شود. خوشنویسی به معنای خلق اثری است که دارای پیامی از طرف هنرمند خوشنویس به مخاطب دارد و باعث برانگیخته شدن حس تفکر و کنجکاوی در فرد می شود.
و
- نظریه دوم: برخی از کارشناسان این حوزه بر این عقیده اند که خوشنویسی در واقع حروف تزیین شده با نقش مایه ها می باشد. اما در واقع هنر خوشنویسی چیزی بیشتر از حروف مزین می باشد. در برخی از طرح ها و متن های خوشنویسی، صفحه مورد نظر با طلا، تصاویر و رنگ ها تزئین می شود. اما این ها در واقع فقط مزین کننده و تزئین کننده فرم های اصلی هستند. هنر خوشنویسی در واقع همان نماد هایی می باشند که به صورتی زیبا در کنار هم قرار می گیرند. در این نظریه، ساختار یک متن خوشنویسی شده را به اندام های بدن تشبیه می کنند. در واقع همانطور که برای زیبایی اندام یک انسان بایستی تمام ماهیچه ها و استخوان های بدن او به شکلی مناسب و زیبا در کنار هم قرار گرفته باشد، برای خلق یک اثر هنری تحت عنوان یک متنخوشنویسی شده هم باید تمام عناصر و حروف آن متن به صورتی زیبا در کنار هم قرار بگیرند.
شایان ذکر است که علاوه بر این نظریه ها، در مورد خوشنویسی که به آن ها اشاره شد، نظریه های دیگری نیز وجود دارند که به بررسی و ارائه تعریف هایی در مورد این هنر زیبا پرداخته اند که بررسی آن ها و پرداختن به آن ها در این مقاله کوتاه مقدور نمی باشد.
نظر بزرگان و کارشناسان خوشنویسی در مورد این هنر
هنرمندان خوشنویس و بزرگان این عرصه در جهان، در مورد خوشنویسی دارای نظراتی می باشند که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- نظر میشل پی براون(Michelle P. Brown) کارشناس جهانی هنر خوشنویسی در مورد این فن
بر اساس نظر این کارشناس جهانی در حوضه خوشنویسی، این هنر در واقع نوشته ای می باشد که دارای کیفیتی عالی و استثنایی می باشد و در زمینه اجرای آن بایستی به صورتی آگاهانه و زیبایی شناسانه عمل کرد تا طرحی که در زمینهخوشنویسی ایجاد می شود، کاملا زیبا و جذاب برای مخاطب باشد.
- نظر وانس اشتادلی (Vance Studley )، هنرمند خوشنویس و چپ دست در مورد این مهارت
براساس نظر این کارشناس، خوشنویسی در واقع مهارتی می باشد، که حرکت و فشار دست، وحدت و زیبایی را در طرح نوشته شده نشان می دهد. هنر خوشنویسی به معنای دست نوشته ای می باشد که دارای تناسبات دقیق و موزون می باشد. آن چه که در خوشنویسی مهم است، این است که شکل اثر خلق شده، به عنوان یک اثر خوش نویسی، در تضاد و اختلاف با ابزار آلات تولید و خلق آن اثر نباشد. خوشنویسی می تواند جهت آموزش به هنرجویان و کار آموزان در این رشته، و برای آموزش فرم دادن به حروف و در نهایت تولید و خلق فرم و شکل جدیدی برای حروف، جهت نوشتن یک متن زیبا به کار برده شود.
ابزار های خوشنویسی
ابزار های کار برای یک خوشنویس، شامل مواردی هستند که یک هنرمند، به کمک آن ها می تواند به خلق یک اثر دست بزند. از موارد مهم در مورد ابزار آلات خوشنویسی، این است که این ابزار ها بایستی دارای کیفیت مناسب و بالا باشند تا در خلق اثر خوشنویسی، به فرد هنرمند کمک کنند. در صورتی که این ابزار آلات دارای کیفیت مناسب نباشند، خلق اثر هنری زیبا و ارزشمند، بسیار سخت می باشد. ابزار آلات مهم و اصلی این فن و مهارت، شامل موارد زیر می باشند:
- قلم نی: یکی از ابزار آلات بسیار مهم که کیفیت آن در خلق یک اثر زیبا در حوضه خوشنویسی، بسیار مهم و حیاتی می باشد، قلم نی می باشد. قلم های دزفولی برای استفاده در مواردی که هنرمندان می خواهند خط ریز یا متوسط بنویسند مورد استفاده قرار می گیرد و برای مواردی که قصد نوشتن خط های درشت دارند، از نی های خیزران استفاده می شود. کیفیت این قلم نی ها، در خلق یک اثر زیبا و به یاد ماندنی بسیار مهم می باشد. تا جاییکه هنرمندان و کارشناسان در این حوضه برای خرید قلم نی ها با کیفیت بالا، حساسیت زیادی به خرج داده و سعی می کنند بهترین انواع قلم نی ها را برای خلق اثر خود انتخاب کرده و خریداری نمایند.
و
- کاغذ: از دیگر ابزار آلاتی که در خلق یک اثر هنری تحت عنوان یک متنخوشنویسی شده، بسیار مهم و ضروری می باشد و کیفیت خوب آن مد نظر هنرمندان می باشد، کاغذخوشنویسیمی باشد. این کاغذ ها، قبلا به صورت سنتی و دستی ساخته می شدند و مراحل ساخت و تولید پیچیده ای داشتند. حال آن که امروزه برای خلق اثر در حوضهخوشنویسی، کاغذ هایی به نام کاغذ گلاسه، و بخصوص کاغذ گلاسه مات مورد استفاده قرار می گیرند.
- مرکب: جزء دیگری که در خلق اثرخوشنویسیبسیار مهم می باشد، مرکب می باشد. مرکب مورد استفاده در این هنر، باید مرکب مخصوص خوشنویسی باشد. مرکب مشکی، معمولا بیشترین استفاده را در این هنر دارا می باشد و پس از آن مرکب قهوه ای می باشد. جهت کارایی بهتر مرکب، و اینکه مرکب به صورت مناسبی جذب قلم نی شود، بهتر است چند قطره آب مقطر یا گلاب به آن اضافه شود. این کار باعث می شود که مرکب، مدت زمانی بیشتری روی قلم نی بماند و در ادای حروف کشیده بسیار کمک کننده باشد.
علاوه بر این وسایل خوشنویسی که در بالا ذکر شد، برای اجرای یک طرحخوشنویسی با کیفیت و زیبایی بالا، از لوازم و ابزار آلات دیگری نیز استفاده می شود که در ادامه به آن ها اشاره می کنیم:
دوات، لیقه، قطره چکان ، قلمتراش، ابزاری برای به هم زدن و مخلوط کردن لیقه و مرکب و …
شغل خوشنویسی
شغل خوشنویسی یکی از شغل هایی است که امروزه دارای کاربرد های زیادی در زمینه های مختلف می باشد. از جمله این زمینه ها می توان به کاربرد آن در زمینه تولید کتاب، نوشتن اطلاعیه، نوشتن تابلو و … اشاره کرد. انواع خطوط خوشنویسی که در این موارد استفاده می شوند، شامل خطوط نستعلیق، نستعلیق شکسته، کتابت و چلیپا هستند. فردی که به عنوان خوشنویس استخدام می شود و شغلخوشنویسی را انتخاب می کند، باید با ظرافت و دقت ویژه ای کار خود را انجام دهد و در کار خود بسیار حساس باشد تا کیفیت کار خود را بالا ببرد. مراحل انجام خوشنویسی و طراحی و اجرای یک متن بر روی یک صفحه کاغذ خوشنویسی به شرح زیر می باشد:
- ابتدا بایستی متنی را که می خواهیم به صورت خوشنویسی شده طراحی و اجرا کنیم انتخاب کنیم.
- سپس بایستی بر اساس متنی که انتخاب نموده ایم و متناسب با آن قلم مورد نیاز برای طراحی و نوشتن متن را انتخاب کرده و کار خود را شروع کنیم.
- سپس بایستی روی صفحه، خطی کشیده شود و متن مورد نظر روی آن خط سوار شده و قرار گیرد.
- قواعد خوشنویسی نیز باید بطور کامل رعایت شوند. به عنوان مثال، اگر قصد نوشتن یک بیت شعر را داشته باشیم، نباید بیش از یک حرف کشیده در هر مصرع داشته باشیم. و یا اینکه نباید حرف کشیده در اول مصرع قرار بگیرد و … .
در این جا ذکر یک نکته خالی از لطف نیست که هنر خوشنویسی، یک هنر کاملا مرحله به مرحله و پله ای می باشد. به این معنا که در این هنر، برای یادگیری بایستی ابتدا به طور کامل مراحل مقدماتی را آموخت و به اندازه کافی در آن تجربه کسب کرد و سپس به مراحل بالاتر رفت و مراحل بعدی را آموخت.
نتایج و فواید راه اندازی شغل خوشنویسی
شغل خوشنویسی همانند سایر شغل ها، دارای فواید و نتایج مطلوبی است که این شغل را به یکی از شغل های مطلوب برای هنرمندان این رشته تبدیل کرده است. فواید این شغل شامل مواردی از قبیل موارد زیر می باشد:
- بهبود و بهتر شدن وضعیت اقتصادی افراد خانواده، و همچنین به عنوان محلی برای در آمد و رفع بیکاری
- همچنین این شغل نتایج فرهنگی نیز در بر دارد. از جمله ارتقا و بهبود سطح فرهنگ و اشاعه فرهنگ خوشنویسی و زیبا نویسی
سخن پایانی
در این مقاله سعی شد تا شما را با هنر خوش نویسی آشنا کنیم. همچنین به نظریه ها و عقیده بزرگان این رشته هنری در مورد خوشنویسی اشاره کردیم. علاوه برآن به شغلخوشنویسی و و ابزار آلات مورد نیاز برای شروع به کار در این شغل پرداختیم. امیدواریم که این مقاله مورد رضایت و پسند شما مخاطبان عزیز قرار گرفته باشد.
منبع :