ساز فلوت
قدمت ساز فلوت به هزاران سال قبل باز می گردد. این ساز جزء قدیمی‌ترین سازهای بادی محسوب می‌گرددکه قدمت برخی از آن که باستان‌شناسان یافته‌اند به ۵۰٬۰۰۰ سال پیش می‌رسد. این ساز زیبا در دسته سازهای بادی قرار دارد که دارای انواع مختلف مانند: فلوت آلتو، باس، پیکولو و … است.
این فلوت در اصل از جنس چوب است اما نمونه های فلزی آن هم در مدل های مختلف عرضه شده است. اما در تاریخچه ی این ساز آمده است که باستان شناسان از اعماق زمین فلوت هایی از جنس استخوان پیدا کرده اند که قدمتی چند هزار ساله دارد.
معرفی ساز فلوت
ساز فلوت نقش مهمی در موسیقی راک، پاپ، کلاسیک و … ایفا می کند. استخراج صدایی دلنشین و گیرا از این ساز بادی چوبی همه را مجذوب خود می کند. نواختن این ساز به صورت تکنوازی است و صدای آن از لرزش قمیش نیست بلکه حاصل نوسان هوای دمیده شده در لبه دهنی یا تیغه هوایی فلوت است.
ممکن است در نگاه اول احساس کنید که نواختن این ساز مشکل است اما در بهترین آموزشگاه موسیقی در کرج می توانید فراگیری ساز فلوت را آغاز کنید و با کمی پشتکار و علاقه نواختن را شروع کنید.
ساختار ساز فلوت
ساز فلوت با یک ساختمان کاملا متفاوت و پیشرفته جزء دلنشین ترین سازهای بادی چوبی بی زبانه است. در قرون وسطی و دوره رنسانس از فلوت بیشتر برای موسیقی عامیانه و نظامی استفاده می شد اما رفته رفته در سایر موسیقی ها مانند کلاسیک و رپ و … ترکیب شد.
با توجه به اینکه فلوت در دسته سازهای بادی چوبی قرار دارد اما امروزه های از متریال های مختلفی از قبیل طلا، نقره، پلاتین و … برای ساخت ساز فلوت استفاده می کنند که نمونه نقره از محبوبیت بیشتری برخوردار است.
شاید در نگاه اول احساس کنید که ساختار ساز فلوت پیچیده است اما اگر بیشتر به این ساز نگاه کنید به سادگی آن پی ببرید. ساز فلوت برخلاف ظاهر فریبنده اش از 3 قسمت اصلی که شامل سرساز، بدنه و بخش انتهایی تشکیل شده است.
در بخش سرساز فلوت دهانه ساز قرار دارد و دو دو بخش بدنه و انتهای ساز، کلیدها قرار گرفته شده است. در روی ساختار فلوت قمیش که همان تکه ی چوب روی دهانه ی ساز است، وجود ندارد. زمانی که نوازنده روی دهانه می دمد صدای آن منتشر می شود.
انواع ساز فلوت
ساز فلوت از خانواده بزرگی تشکیل شده است. از خانواده این ساز می توان به “پیکولو” ، “فلوت آلتو“، “فلوت باس” ، “فلوت دوبل آلتو” و “فلوت دوبل باس” اشاره کرد. در واقع این ساز از تنوع بالایی برخوردار است و همه ی مدل ها قادر به اجرای نت های مشترک هستند.
دسته بندی ساز فلوت بر اساس طراحی سر فلوت و میزان نفس لازم برای نواختن است. در مدل های چوبی حفره هایی روی فلوت قرار دارد که با باز و بسته کردن حفره ها توسط انگشتان دست، ساز نواخته می شود. اما مدل های جدید فلزی این حفره ها توسط کلید کنترل می شود. ساز فلوت چوبی برای نوازندگان حرفه ای مناسب است. با این فلوت می توان انواع موسیقی ایرانی، هندی، عربی و ترکی را نواخت.
فلوت کلید دار یا بوهم به اسم های دیگری از قبیل فلوت کنسرتی یا مدرن شناخته شده است. این مدل بیشتر از جنس روی و مس ساخته می شود و برای افرادی که آشنایی کاملی با نواختن فلوت دارند مناسب است.
نحوه نواختن ساز فلوت
نواختن ساز فلوت برخلاف سایر سازها آسان است. شاید در نگاه اول احساس کنید که ساختار پیچیده ای و نواختن مشکلی دارد. اما نواختن این ساز بادی تنها با یک دوره آموزش امکان پذیر است.
برای نواختن فرد باید کاملا صاف و بدون قوز بایستد سپس دهانه ساز را روی دهان خود قرار دهد و در قسمت بالای دهانه بدمد. همزمان که در ساز می دمد باید دست چپ را روی کلیدهای قسمت میانی و دست راست را روی کلیدهای قسمت پایینی ساز قرار دهد.
نکته: شما می توانید به صورت نشسته هم فلوت بزنید. اما بیشتر نوازندگان دوست دارند ایستاده این کار را انجام دهند. تنها موردی که در نواختن باید حتما رعایت شود این است که کمر حین نواختن قوز نشود و کاملا صاف بنشیند یا بایستد. نکته بعدی که وجود دارد این است که این ساز بادی باید از پهلو نواخته شود که ساز حین نواختن در کنار صورت و در راستای شانه قرار می گیرد.
ساز چنگ یا هارپ
چنگ بدون شک یک ساز کاملا قابل توجه است. این ساز زهی نه تنها شکل و ساختار منحصر به فردی دارد، بلکه صدایی منحصر به فرد تولید می‌کند که هیچ ساز دیگری نمی تواند با آن مطابقت کند.
تاریخچه ساز چنگ یا هارب
چنگ یا هارپ گونه‌ای ساز زهی باستانی است. در کنار ساز رود (بربت) از مشهورترین سازهای ایران باستان به شمار می‌آمده است. در ادبیات پارسی بسیار از این ساز یاد شده است و سیارهٔ زهره را چنگ‌زن دانسته‌اند.
در مُهری گِلین که در بین سال‌های ۱۹۶۱ تا ۱۹۶۶ میلادی توسط دو باستان شناس از دانشگاه شیکاگو به نام‌های پیناس دلوگاس(pinhas delougaz) و هلن کانتور(Helene Kantor) در تپه چغامیش خوزستان یافته شد و مربوط به هزارهٔ چهارم قبل از میلاد و دوران ایلامیان می‌باشد یک نوازندهٔ چنگ منحنی را نشان می‌دهد. این چنگ ۶ رشته دارد.
انواع ساز چنگ در قرن‌های مختلف در ایران یافت شده است از جمله چنگ منحنی مربوط به قرن هفتم هجری قمری از صفی‌الدین عبدالمؤمن اُرُمَوی (ارومیه‌ای). تصویر چنگ در تمام آثار باستانی ایران از دوران هخامنشیان گرفته تا سلوکیان دیده می‌شود.
ساز چنگ در ایران دارای چهار رشته سیم بوده است که در دورهٔ ساسانیان به ۱۱ رشته می‌رسد و در دوران اسلامی تا ۳۵ رشته هم می‌رسد. پیدایش چنگ از پیدایش کمان نشأت گرفته است، در اثر تیراندازی زه مرتعش می‌شد و صدای کمی به گوش می‌رسید. چنگ‌های اولیه شبیه کمانی از نی و چوب بوده که زهی میان آن کشیده شده است.
انواع مختلف ساز هارپ یا چنگ
انواع ساز چنگ یا هارپ به چهار دستهٔ کلی چنگ ارکستری، چنگ سنتی، چنگ باستانی و چنگ تزیینی تقسیم می‌شود که خود از لحاظ شکل ظاهری به ۱۷ نوع الگو و فرم چنگ تقسیم می‌شود از جمله چنگ زاویه‌دار، چنگ منحنی، چنگ ون و چنگ کندوگ و چنگ ون کنار ساسانی و چنگ لیر (چنگی در یونان که به شکل U است) می‌شود یاد کرد. هارپ پدالی که مسلماً مشهورترین نوع چنگ امروزی است
- چنگ اهرمی
- چنگ سیمی
- هارپ‌های متقاطع
- چنگ دوبل
- هارپ سه گانه
- هارپ های کروماتیک زهی و زهی متقاطع
- هارپ پاراگوئه‌ای و آمریکایی لاتین
- چنگ بادی یا بادی
- چنگ الکتریک
- بل هارپ
- گیتار هارپ
ساز چنگ به عنوان قدیمی‌ترین ساز سیمی جهان مربوط به شش‌هزار سال پیش در خوزستان ایران یافت شده است. در ایران، تعداد چنگ‌نوازان در حال افزایش است و به اجرای برنامه و کنسرت می‌پردازند.
عبدالعلی باقری نژاد، احیاگر چنگ ایرانی به گفتهٔ خودش تنها خانوادهٔ چنگ‌نواز ایرانی است که به صورت گروهی برنامه اجرا می‌کند. هم‌اکنون ده‌ها هنرجوی چنگ‌نواز دارد.
گرچه اروپاییان مدعی ابداع چنگ‌های پدالی هستند و ادعا می‌کنند این چنگ‌ها در قرن ۱۸ میلادی در آلمان پایه‌گذاری شده اما همین چنگ‌ها نیز بر اساس چنگ‌های زاویه‌دار شرقی ساخته شده است.
ساختار ساز هارپ یا چنگ
ساز چنگ غالباً از چوب‌های گردو و افرا ساخته می‌شود. چنگ‌های بزرگ را در ایران اشتباهاً «هارپ» می‌گویند در حالی که در جهان به هر نمونه از چنگ، هارپ می‌گویند. قیمت چنگ‌ها از ۱۱ میلیون تومان تا مدل‌های پدالی که قیمت آن به ۷۰ میلیون تا ۴ میلیارد تومان می‌رسد، متغیر است این گرانی قیمت به خاطر ساختمان پیچیده و ساختن دشوار آن است.
انواع چنگ سازهای پیچیده‌ای هستند. در حالی که انواع مختلفی از این ساز زهی وجود دارد، ما فقط قسمت‌های چنگ پدالی را در اینجا توضیح می‌دهیم. چنگ‌های اهرمی نیز محبوب هستند، اما بسیاری از قطعات مشابه، منهای پدال‌ها را با چنگ پدالی مشترک دارند.
- بدن
- گردن
- ستون
- پا یا پایه
بدنه ساز چنگ
اگر چنگ کامل را به صورت مثلث در نظر بگیرید، بدنه بلندترین ضلعی است که نزدیک‌ترین ضلع به نوازنده است. نوازنده بدن را نزدیک خود نگه می‌دارند، یک دست سیم‌ها را از سمت چپ و دیگری از راست می‌نوازد.
بدنه های چنگ همیشه چوبی هستند، اما حتی آن نیز می تواند متفاوت باشد. بسته به ترجیحات خود، سازندگان این ساز زهی اغلب از چوب افرا، توس، ماهون و غیره استفاده می‌کنند. هر نوع چوب می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر رزونانس ساز داشته باشد.
گردن ساز هارب
گردن قسمت بالایی چنگ است و مانند موج به سمت بالا و جلو حرکت می کند.و گردن در این ساز زهی اغلب تزئین‌شده‌ترین قسمت است که دارای حکاکی‌های چوبی دقیق است.
ستون ساز چنگ
ستون به دو دلیل مهم است. ابتدا این ساز زهی را تثبیت می کند تا نوازنده بتواند آن را بدون سرنگونی یک طرفه نگه دارد. دوم، مکانیزم میله‌ای بسیار مهم را در خود جای داده است که پدال‌ها را به دیسک‌های تنظیم و میخ‌ها متصل می‌کند.
پایه ساز چنگ یا هارب
پا، پایه چنگ است و وقتی از ساز استفاده نمی‌شود آن را ثابت نگه می‌دارد. پا پدال‌ها را در خود جای می‌دهد و داخل آن مکانیسم پیچیده ای از اهرم‌ها وجود دارد که به نوازنده اجازه می‌دهد گام سیم‌ها را تغییر دهد.
نحوه نواختن ساز هارپ
چنگ، سازی رشته‌ای است که با انگشت نواخته می‌شود که تکنیک نوازندگی در جهان هشت‌انگشتی است اما تکنیک نوازندگی در ایران طبق اطلاعات استخراج‌شده از مستندات باستانی، ده‌انگشتی است.
اولین قدم این است که چنگی را پیدا کنید که به بهترین وجه با نیازهای شما مطابقت داشته باشد. بعد از اینکه خود ساز را به دست آوردید، مرحله بعدی یادگیری اصول اولیه است. ما در بهترین آموزشگاه موسیقی در کرج بهترین نحوه آموزش ساز زهی چنگ را به هنرجویان ارائه می‌دهیم.
صندلی‌ای را پیدا کنید که راحت باشد اما تکان نخورد و تکان نخورد. طوری بنشینید که بازوهایتان با بدنتان زاویه 90 درجه داشته باشند تا بتوانید به راحتی تار وسط چنگ را بنوازید.
قدم بعدی این است که چنگ را کج کنید و آن را به شانه راست خود تکیه دهید، احساس تعادل مناسب کنید و حتی آن را کمی به طرفین زاویه دهید تا بتوانید سیم‌ها را کمی واضح تر ببینید.
تکنیک‌هایی در مورد ساز هارپ
هیچ تکنیکی وجود ندارد که برای نوازندگان هارپر و نوازندگان چنگ «درست» مورد توافق همه قرار گیرد، اما برای شروع، دستان شما باید در وسط سیم قرار داشته باشند.
سعی کنید به یاد داشته باشید که دستان خود را شل کنید و بیش از حد متشنج نمانید زیرا در صورت وجود کشش بیش از حد در حین بازی، ممکن است خطر آسیب به دست و/یا مچ دست خود را داشته باشید.
در صورت امکان یک مربی پیدا کنید یادگیری نواختن ساز زهی چنگ به تنهایی بسیار دشوار است. ما در بهترین آموزشگاه موسیقی در کرج مربیان ماهری به شما معرفی می‌کنیم. شما نمی‌دانید در صورت داشتن سؤالات مناسب به دنبال چه چیزی باشید، سؤالاتی را که باید بپرسید یا مکان هایی برای یافتن پاسخ ها.
با داشتن یک مربی، آنها مراحلی را که باید طی کنند تا شما را در این فرآیند طی کنند، می‌دانند و نه تنها می‌توانند به سوالاتی که ممکن است داشته باشید پاسخ دهند، بلکه می توانند در حین نواختن، شما را اصلاح کنند تا عادت‌های بد ایجاد نکنید.
منبع :