چگونه فرزندی باهوش داشته باشیم-مغز در هنگام تماشای تلویزیون تقریبا هیچ فعالیتی ندارد. مغز کودک شما به تعامل دو نفره احتیاج دارد و برنامههای تلویزیون هرچقدر هم که جنبهی آموزشی داشته باشند، نمیتوانند برای او مفید باشند.
دلتان را به برنامههای تلویزیون خوش نکنید
مغز در هنگام تماشای تلویزیون تقریبا هیچ فعالیتی ندارد. مغز کودک شما به تعامل دو نفره احتیاج دارد و برنامههای تلویزیون هرچقدر هم که جنبهی آموزشی داشته باشند، نمیتوانند برای او مفید باشند.
فراموش نکنید به او فرصت استراحت بدهید
هر روز چند دقیقه در کنار کودکتان بنشینید. با او بازی نکنید. تلویزیون را خاموش و موزیک را قطع کنید. نور اتاق را ملایم کنید و فقط استراحت کنید و اجازه بدهید که نوزاد خودش را کشف کند.
روشهای تقویت هوش کودک نوپا
او را به انجام فعالیتهای بدنی تشویق کنید
نخستین خودشناسی و خودآگاهی کودک، از بدن و حرکاتش است. فعالیتهای بدنی ذهن را سرحال نگه میدارد و با تحریک مغز باعث یادگیری بهتر میشود.
برای کودکتان زمین بازی شوید. روی زمین دراز بکشید و اجازه بدهید از سروکول شما بالا برود، روی شما بخزد و غلت بزند. برای تقویت مهارتهای حرکتی و ایجاد هماهنگی بین اعضای بدن کودک، برایش مانع ایجاد کنید. میتوانید از کوسنهای مبل، بالشتها، جعبهها، و اسباببازیها استفاده کنید. آنها را روی زمین بچینید و به کودک خود نشان بدهید که چطور میتواند آنها را از سر راهش بردارد، زیر یا روی آنها بخزد یا در اطراف آنها بچرخد. این کار مهارت حل مسئله را در او تقویت میکند.
با هم دنبالبازی کنید. سینهخیز یا چهار دست و پا بروید و از او بخواهید شما را دنبال کند. سرعتتان را کم و زیاد کنید. در مکانهای جالب برای بازی توقف کنید و سپس دوباره ادامه بدهید.
از او تقلید کنید
وقتی کودک شما بزرگتر میشود، خلاقیت بیشتری به خرج میدهد و بازیهای تازه ابداع میکند. مثلا سروصدای خاصی ایجاد میکند، بیدلیل میخندد یا مسیر مشخصی را کف اتاق سینهخیز میرود. او را همراهی و کارهایش را تقلید کنید.
دربارهی آنچه که میبینید با او حرف بزنید
گاهی با کودک خود به پیادهروی یا خرید بروید و آنچه را که میبینید برای او تعریف کنید. مثلا بگویید: «اون یک سگ کوچولوئه»، یا «درختها رو ببین چقدر بزرگن» یا «تو هم صدای ماشین آتشنشانی رو شنیدی؟». چهرهها، رنگها و صداها، بهترین سرگرمی برای کودک هستند.
کمک کنید تجربه کند
اطراف خانه گشتی بزنید. دستش را به پنجرهی سرد، برگهای لطیف گیاهان یا دیگر اشیای بیخطر بزنید و اسم آنها را برایش بگویید. تجربههای جدید باعث میشوند مغز در بین سلولهای عصبی خود، شبکههای ارتباطی جدید تشکیل بدهد و تکرار آنها، ارتباطها را عمیقتر و قویتر میکند.
او را ماساژ بدهید و نوازشش کنید
نوازش و ماساژ نوزادان تأثیر زیادی در افزایش رشد مغزی و میزان هوشیاری آنها دارد و به افزایش تواناییها و قابلیتهای آنها در آینده کمک میکند.
به آرامی روی صورت، دستها و شکمش فوت کنید. برایش سوت بزنید و به عکسالعمل و انتظارش برای تکرار این کار نگاه کنید.
دالی موشه بازی کنید
دالیبازی بهترین روش برای فعال کردن مغز کودک است. کودک شما یاد میگیرد که بعضی اشیا ناپدید و ناگهان ظاهر میشوند. این بازی قانون مهمِ رابطهی علت و معلول را به کودک میآموزد و به قابلیت ذهن او برای جستوجو کمک میکند.
بازی با اسباببازی
رشد مغز کودک تا حدود زیادی به تجارب اولیهی نوزاد و استفاده از اسباببازیهای مختلف وابسته است. کودک شما از اینکه اسباببازیهایش را بارها و بارها به زمین بیندازد لذت میبرد. اسباببازیها را جمع کنید و دوباره به دستش بدهید. صبور باشید چون او در حال امتحان کردن و یادگیری قانون جاذبه است.
میتوانید چند کاغذ نمدار مچالهشده یا چند توپ تنیس به او بدهید و در پایین صندلیاش یک سطل درباز بگذارید تا آنها را داخل سطل بیندازد.
اگر فرزندتان به بیرون کشیدن دستمالهای کاغذی از داخل جعبه علاقهمند است، اجازه بدهید این کار را انجام بدهد. میتوانید اسباببازیهای کوچک را زیر دستمالها پنهان کنید تا با پیدا کردن آنها هیجانزده شود.
حس لامسهاش را تحریک کنید
پارچههایی از بافتهای مختلف چون ابریشمی، پشمی و لنین تهیه کنید. آنها را به آرامی روی گونهها، پاها و شکمش حرکت بدهید و احساس حاصل از لمس هر یک از پارچهها را برایش توصیف کنید.
اجازه بدهید با غذایش بازی کند
تقریبا همهی کودکان بازی کردن با غذا را دوست دارند. غذاهایی آماده کنید که از اجزای مختلفی تشکیل شده باشد و رنگ و ظاهر غذا توجه کودک را جلب کند. نخود فرنگی پخته، غلات، پاستا، یا تکههای طالبی و امثال اینها را با انگشتانش بگیرد و احساسش را نسبت به آنها کشف کند.
او را با حروف الفبا آشنا کنید
هر هفته را به یکی از حروف الفبا اختصاص بدهید. برای مثال کتابهایی بخوانید یا غذاهایی آماده کنید که با حرف «الف» شروع میشوند یا میان وعدهاش را به شکل «آ» برش بدهید.
همه چیز را بشمارید
اسباببازیها، تعداد قدمهایش در خانه یا انگشتهای دست و پایش را بشمارید. شمردن با صدای بلند را به یک عادت تبدیل کنید. خواهید دید که او هم خیلی زود شما را همراهی میکند.
کتاب بخوانید
تا جایی که امکان دارد برای فرزندتان کتاب بخوانید. کتاب خواندن به توانایی کودک در ساختن کلمات و تحریک تصوراتش کمک میکند و موجب رشد مهارتهای ارتباطی او میشود.
محققان دریافتهاند که کودک از حدود هشتماهگی میتواند کلمات را بشناسد و ترتیب قرارگرفتن لغات داستان را تشخیص بدهد و یاد بگیرد. آنها معتقدند که تکرارِ خواندن یک کتاب به یادگیری زبان کودکان کمک میکند. در تصویرها به جزئیات اشاره کنید و دربارهی آنها از او سؤال کنید. مثلا بپرسید: «فکر میکنی چرا اون نمیتونه تخممرغ و گوشت بخوره؟» یا «تو تا حالا یه سگ سفید دیدی؟»
داستان تعریف کنید
یکی از داستانهای مورد علاقهی کودکتان را انتخاب کنید و از اسم خودش به جای شخصیت اصلی داستان استفاده کنید تا برایش جالبتر شود. قصهگویی در ذهن کودک سؤال ایجاد میکند و به او یاد میدهد حوادث را به هم ربط بدهد.
آلبوم خانوادگی درست کنید
در آلبومی عکسهایی از خویشاوندان نزدیک و دور قرار بدهید. بارها و در زمانهای مختلف آنها را به کودک نشان بدهید. مثلا وقتی مادربزرگ تلفن میکند در حالیکه به صدای او گوش میدهد، عکسش را نیز به او نشان بدهید. این کار حافظهی کودک شما را شکل میدهد.
با عکس حیوانات، آلبوم باغ وحش بسازید
عکس حیوانات مورد علاقهاش را تهیه کنید و با آنها یک آلبوم بسازید. آلبوم را ورق بزنید، عکسها را نشانش بدهید، نام حیوان را بگویید، صدایش را تقلید و داستانی دربارهی آن حیوان تعریف کنید.
حافظهاش را تقویت کنید
برای این منظور میتوانید بازیهای جورکردنی انجام بدهید. از چهرهی افراد مهمِ زندگی کودک، دو عکس مشابه تهیه کنید. عکسها را به پشت روی زمین بچینید و به او کمک کنید تا عکسهای مشابه را پیدا کند. پس از مدتی تغییراتی در بازی ایجاد کنید و سطح آن را بالا ببرید.
فیلمهایی که از او گرفتهاید را برایش پخش کنید و دربارهی آنها توضیح بدهید. مثلا فیلمهایی از اولین حمامش، اولین باری که راه رفته یا فیلم بازیاش با پدربزرگ. این کار به ساخت زبان و حافظهی او کمک میکند.
بازی فکری انجام بدهید
چند ظرف خالی پلاستیکی انتخاب کنید و یکی از اسباببازیهای کوچکش را زیر یکی از آنها مخفی کنید، بعد ظرفها را حرکت بدهید و جابهجا کنید. سپس از او بخواهید اسباببازی را پیدا کند.
زیر باران بازی کنید
داخل گودالهای کوچکِ پُر آب بپرید و روی چمنهای خیس با هم بنشینید. اگرچه کثیف میشوید ولی این کار برای او خیلی جالب و سرگرمکننده خواهد بود و تفاوت بین خشکی و رطوبت، و تمیزی و آلودگی را درک میکند.
لباسبازی کنید
اجازه بدهید با بعضی پیراهنهای قدیمی پدرش بازی کند. کلاههای زمستانی، شال و روسری یا دستکشها را از کمد بیرون بیاورید، آنها را بپوشید و نقش بازی کنید. مثلا وقتی لباس زمستانی پوشیدید، طوری رفتار کنید که انگار زمستان است. این کار شیوهی تخیل او را تقویت میکند.
به شکار حشرات بروید
عکس حشرات بیضرر مثل کفشدوزک، جیرجیرک، یا پروانهها را در کتاب و مجله به او نشان بدهید؛ سپس به پارک بروید و سعی کنید چندتایی از آنها را پیدا کنید.
در انجام کارها از او کمک بگیرید
نحوهی انجام کارهای ساده را به کودک نشان بدهید؛ سپس از او بخواهید به شما کمک کند.
برای مثال کودک نوپا میتواند لباسهای تیره و روشن را طبقهبندی کند یا لباسهای خود را از بین آنها جدا کند. برای اینکه موفقیت را تجربه کند، نوازش و تشویق را هم فراموش نکنید.
اجازه بدهید گاهی اوقات رئیس باشد
تا جایی که امکان دارد اجازه بدهید تصمیم بگیرد و انتخاب کند. مثلا زمان غذا خوردن رنگ کاسهی غذایش را خودش انتخاب کند؛ یا تصمیم بگیرد کدامیک از جورابهایش را بپوشد.
دربارهی حجم و اندازه با او صحبت کنید
چند ظرف پلاستیکی در اندازههای مختلف تهیه کنید و از او بخواهید درون آنها آب بریزد. او برخی از ظرفها را کم و برخی دیگر را پُر از آب میکند. در این حین با او دربارهی حجم و اندازه ظرفها و اینکه کدامیک بزرگتر وکدامیک کوچکتر است، صحبت کنید.
دربارهی احساساتش با او حرف بزنید
وقت خواب، کنارش در رختخواب دراز بکشید؛ او را در آغوش بگیرید و از او بپرسید که چه چیزهایی امروز او را خوشحال یا ناراحت و عصبانی کرده است.
وقتی او اتفاقات یک روز را یادآوری و برای شما تعریف میکند، زمان گذشته را درک و هیجاناتش را نامگذاری میکند.
هشدار! این مطلب صرفا جنبه آموزشی دارد و برای استفاده از آن لازم است با پزشک یا متخصص مربوطه مشورت کنید.
کلمات کلیدی :فرزند باهوش – مشاوره – فرزند سالم و شاد