رشته پزشکی هسته‌ای
یکی از رشته‌های علوم تجربی و حوزه‌ای میان رشته‌ای است. این رشته تلفیقی از رشته‌های تصویربرداری پزشکی، فیزیک پزشکی و پرتونگاری مولکولی است که از خواص هسته‌ای مواد (مثل رادیوایزوتوپ‌ها) برای تشخیص و درمان بیماری‌ها استفاده می‌کند و طول دوره آن در دانشگاه برای دریافت مدرک کارشناسی چهار سال است.
رشته پزشکی هسته ای برای افرادی که در مقطع دبیرستان به درس زیستشناسی و به طور کل علوم تجربی علاقه داشته‌اند، مناسب است. این رشته مناسب افرادی است که به کار در عرصههای پزشکی و تشخیص بیماری‌ها علاقه دارند و حس همدردی با افراد دیگر را دارند.
از طرف دیگر می‌توان گفت مناسبترین افراد برای این رشته افرادی هستند که بتوانند در آینده در محیط‌های بیمارستانی و آزمایشگاهی فعالیت کنند. در انتخاب این رشته باید این نکته را مورد توجه قرار داد که به دلیل کار با مواد پرتوزا و فرآیندهای تصویربرداری آزمایشگاهی، احتمال دریافت دوز مواد رادیواکتیو وجود دارد و در انتخاب آن باید به این نکته توجه ویژه داشت.
هدف رشته تکنولوژی پزشکی هسته‌ای تربیت افراد کارآمدی است که بتوانند زیر نظر پزشکان و متخصصان در مراکز تشخیصی و درمانی پزشکی هسته‌ای و نیز مراکز آموزشی مرتبط، بیماران را در مورد چگونگی مصرف صحیح داروهای رادیواکتیو (رادیو داروها) تجویز شده و حفاظت آنان در برابر اشعه یونساز، عملاً یاری نمایند. تربیت این رشته با توجه به توسعه کاربرد رادیوداروها در تشخیص و درمان بیماری‌ها و ضرورت تأمین نیروهای کمکی اهمیت بسیاری دارد.
کدام دروس دوره دبیرستان در رشته پزشکی هسته ای بیشتر کاربرد دارند؟
رشته پزشکی هسته ای زیر مجموعه رشته علوم تجربی در مقطع دبیرستان است و به طور کلی داشتن پایه قوی در درس‌های زیستشناسی، شیمی، ریاضی و در مواردی فیزیک می‌تواند به موفقیت دانشجویان کمک کند.
در سال‌های اخیر ضریب درس‌های زیست و شیمی در کنکور برای این رشته ۴ بوده است، سپس درس ریاضیات با ضریب ۳ در آزمون ورودی دانشگاه برای این رشته در الویت قرار گرفته است. فیزیک و زمین شناسی نیز به ترتیب با ضرایب ۲ و ۱ برای موفقیت در آزمون ورودی این رشته مهم هستند.
گرایش‌های رشته پزشکی هسته ای برای ادامه تحصیل چه هستند؟
در ایران این رشته تا مقطع کارشناسی در دانشگاه‌ها وجود دارد ولی فارغ التحصیلان این رشته می‌توانند در رشته‌های زیر در مقطع کارشناسی ارشد به تحصیل بپردازند:
رشته مهندسی پزشکی (بیوالکتریک)
مجموعه آموزش مهندسی پزشکی
رشته مهندسی پزشکی (زیست مواد)
(Biomaterial)
رشته اپیدمیولوژی
رشته ارزیابی فناوری سلامت
رشته اقتصاد بهداشت
رشته انفورماتیک پزشکی
رشته رادیوبیولوژی و حفاظت پرتویی
رشته آمار زیستی
رشته فناوری اطلاعات سلامت
رشته کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی
رشته مدیریت خدمات بهداشتی درمانی
رشته نانوتکنولوژی پزشکی
رشته زیست فناوری پزشکی
رشته رفاه اجتماعی
رشته تاریخ علوم پزشکی
رشته علوم داروهای پرتوزا
آموزش پزشکی
مدیریت برنامه‌ریزی الکترونیکی در علوم پزشکی
فن‌آوری تصویربرداری پزشکی
ژورنالیسم پزشکی
تکنولوژی آموزشی در علوم پزشکی
تعداد کل واحدهای درسی این رشته در مقطع کارشناسی، ۱۳۰ واحد است:
دروس عمومی: ۲۲ واحد
دروس پایه و اختصاصی: ۸۸ واحد
کارآموزی در عرصه: ۲۰ واحد
از دروس اختصاصی رشته پزشکی هسته ای می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
فیزیک پرتوشناسی تشخیصی و رادیواکتیویته
داروسازی هسته‌ای
رادیوبیولوژی
دوزیمتری پرتوها
حفاظت در برابر پرتوها
شناخت دستگاه‌های پزشکی هسته‌ای
روش‌های اختصاصی پزشکی هسته‌ای
اصول و مبانی رادیولوژی تشخیصی
ارزیابی و کنترل کیفی تصاویر پزشکی هسته‌ای
کنترل کیفی دستگاه‌های پزشکی هسته‌ای
اصول و مبانی تصویربرداری مقطعی در پزشکی هسته ای (MRI,CT,SPECT-CT,PET-CT)
مبانی پردازش دیجیتالی تصاویر و ترکیب آن‌ها
تصویربرداری فراصوت و کاربرد آن‌ها در پزشکی هسته‌ای
و حدود ۱۰۰۰ ساعت کارآموزی
دروس پایه:
فیزیک عمومی، آناتومی (تشریح انسانی)، فیزیولوژی انسانی و فیزیوپاتولوژی، اخلاق پزشکی، کمک‌های اولیه و مراقبت از بیمار، اصطلاحات و کلیات پزشکی، بافت‌شناسی و آسیب‌شناسی.
فردی که فارغ التحصیل رشته پزشکی هسته ای در چه کارها و صنایعی می‌تواند شاغل شود؟
از سال تحصیلی ۸۲-۸۳ تاکنون دانشگاه‌های علوم پزشکی داخل کشور اقدام به پذیرش دانشجو در مقطع کاردانی تکنولوژی هسته‌ای نموده‌اند. با توجه به توسعه مراکز آموزشی و بخش‌های پزشکی هسته‌ای در کشور نیاز به نیروی کارشناسی حس می‌شد که این فرآیند در کشور آغاز گردید.
کارشناسی تکنولوژی پزشکی هسته‌ای می‌تواند در مراکز پزشکی هسته‌ای به پزشک متخصص پزشکی هسته‌ای در انجام روش‌های پزشکی هسته ای کمک کند. او تحت نظارت مستقیم پزشک متخصص پزشکی هسته ای به تهیه پرتو دارو، ارائه پرتو دارو، کار با دستگاه‌های پزشکی هسته ای و تصویربرداری از بیمار، چاپ تصاویر به دست آمده و ارائه آن‌ها به پزشک متخصص پزشکی هسته ای می‌پردازد.
پزشکی هسته‌ای یکی از تخصص‌های پزشکی نیز است که شخص بعد از اتمام دوره طبابت می‌تواند آن را انتخاب کند ولی به عنوان یک فرد در مقطع کارشناسی فرد می‌تواند به عنوان تکنولوژیست هسته ای در مراکز هسته ای کشور مشغول به کار شود. همچنین به عنوان مامور حفاظت از پرتو می‌تواند کار کند.
فارغ التحصیلان کارشناسی تکنولوژی پزشکی هسته ای می توانند در رشته های زیر در مقطع ارشد ادامه تحصیل دهند:
رشته مهندسی پزشکی (بیوالکتریک)
مهندسی پزشکی (زیست مواد)
رشته اپیدمیولوژی
ارزیابی فناوری سلامت
رشته اقتصاد بهداشت
انفورماتیک پزشکی
رشته رادیوبیولوژی و حفاظت پرتویی
آمار زیستی
رشته فیزیک پزشکی
فناوری اطلاعات سلامت
رشته کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی
مدیریت خدمات بهداشتی درمانی
نانوتکنولوژی پزشکی
رشته زیست فناوری پزشکی
رفاه اجتماعی
رشته تاریخ علوم پزشکی
علوم داروهای پرتوزا
آموزش پزشکی
مدیریت برنامه ریزی الکترونیکی در علوم پزشکی
فن آوری تصویربرداری پزشکی
ژورنالیسم پزشکی
تکنولوژی آموزشی در علوم پزشکی
از طرفی داروگر هسته‌ای که یکی از گرایش‌های داروسازی است هم می‌تواند هدف خوبی برای کار در این رشته باشد.
با اخذ مدرک دکتری در تکنولوژی پزشکی هسته‌ای در دانشگاه‌های خارج از کشور نیز فرد می‌تواند به امور دانشگاهی بپردازد و به تعلیم دیگر دانشجویان در این زمینه کمک کند.
بازار کار رشته پزشکی هسته ای به چه صورت است؟
واقعیت بازار کار در دنیا موضوع پیچیده‌ای است که به راحتی نمی‌توان در مورد آن اظهارنظر کرد و از آن سخن گفت اما در هر صورت بازار کار همواره به نیروهای متخصص و حرفه‌ای نیاز دارد.
متاسفانه به دلیل رشد روزافزون انواع بیماری‌ها و لزوم استفاده از رادیو داروها و پرتودرمانی برای تشخیص و درمان آن‌ها، مراکز پزشکی هسته‌ای در کشور رشد و توسعه یافته‌اند و نیاز به حضور یک تکنولوژیست پزشکی هسته‌ای در این مراکز امری ضروری است.
همچنین باید عنوان کرد که این رشته شباهت‌های زیادی با رشته کارشناسی رادیولوژی دارد و در سطح دنیا و در کشورهایی مانند آمریکا، انگلستان و آلمان پذیرش دانشجو در مقطع کارشناسی این رشته در حال انجام است.
برای ورود به بازار کار، علاوه بر آشنایی با مهارت‌های تخصصی رشته مورد نظر باید با سایر مهارت‌های فردی هم آشنایی داشته باشید.
در حقیقت، این مهارت‌های فردی هستند که یک شخص را از میان رقبا متمایز می‌کنند و سبب موفقیت او در زمینه‌ها و موقعیت‌های شغلی می‌شوند. چنین مهارت‌هایی سبب تعامل بهتر فرد در سازمان و محیط‌های کاری خواهد شد و به طور معمول با نام «مهارت‌های نرم» از آن نام می‌برند.
امکان ادامه تحصیل در رشته پزشکی هسته ای در داخل ایران چگونه است؟
همان طور که بیان شد این رشته در ایران تا مقطع کارشناسی امکان ادامه تحصیل دارد ولی فرد می‌تواند در زمینه‌هایی دیگری به ادامه تحصیل بپردازد.
امکان ادامه تحصیل در رشته پزشکی هسته ای در خارج از کشور به چه صورت است؟
ممکن است تصور کنید به دلیل کلمه هسته‌ای در رشته خود ممکن است در پذیرش در دانشگاه‌های دیگر دچار مشکل شوید ولی در حقیقت این گونه نیست و چون کاربرد شما از مواد پرتوزا کاربردهای درمانی دارد می‌توانید با آسودگی خیال برای پذیرش در دانشگاه‌های دیگر اقدام کنید.
دانشگاه‌های آلمان و آمریکا می‌توانند مقصد مناسبی برای ادامه تحصیل در این رشته باشند. همچنین انگلیس هم می‌تواند به عنوان گزینه مناسبی برای ادامه تحصیل در این رشته لحاظ گردد.
توجه داشته باشید که در بیشتر موارد، برای ادامه تحصیل در خارج از کشور، باید با زبان خارجی کشور مورد نظر و همچنین زبان انگلیسی آشنایی خوبی داشته باشید. علاوه بر این، برای اثبات آشنایی با زبان انگلیسی نیز به شرکت در آزمون‌های بین‌المللی و معتبر زبان خارجی مانند تافل، آیلتس و دولینگو نیاز دارید.
دروس دانشگاهی رشته پزشکی هسته ای تا چه میزان نیازهای بازار کار را پاسخگو هستند؟
دانش و اطلاعات علمی در رشته پزشکی هسته ای در دانشگاه‌ها محقق میشود، اما برای رسیدن به مهارت‌های عملی باید افراد در عرصههای مختلف فعالیت کنند.
به عنوان مثال، فعالیت به عنوان کارآموز در مراکز پزشکی هسته ای می‌تواند تجارب و مهارت‌های خوبی را برای فارغ‌التحصیلان این رشته فراهم کند.
به عبارت دیگر، فعالیت عملی به تکمیل مباحث نظری ارائه شده در دانشگاه‌ها کمک می‌کند. نکته مهم و قابل توجه این است که فرد باید مسائل امنیتی و حفاظت از پرتو را در محیط کار و کارآموزی بسیار جدی رعایت کند.
منبع: