معرفی رشته بینایی سنجی – تاریخچه بینایی سنجی
چند هزار سال قبل از میلاد مسیح، عدسی های تزیینی برای چشم ها استفاده می شد و می توان قدمت علم بینایی سنجی را به آن دوره نسبت داد. با وجود این به طور قطع نمی توان تولد این علم را تخمین زد. جوزف نیدهام معتقد است اولین بار علم بینایی سنجی در بین قرون 1400 تا 1700 میلادی در چین پدید آمد.
همچنین منبع دیگری، کشور مخترع عینک را هند می داند. درواقع نظرات گوناگونی درباره شکل گیری و نمو علم بینایی سنجی وجود دارد و در اعصار گوناگون تلاش هایی برای پیشرفت این علم صورت گرفته است.
با وجود این، رشته بینایی سنجی در قرن 21 مقبول همگان در سراسر جهان شد. به تدریج با گسترش علم رشته بینایی سنجی به ایران نیز وارد شد و در چهار دانشگاه مختلف کشورتا به امروز تدریس می شود.
معرفی رشته بینایی سنجی – بینایی سنجی چیست و اپتومتریست کیست؟
همانطور که گفتیم رشته بینایی سنجی یا اپتومتری یکی از شاخه های علم بینایی است و در زمینه های مرتبط با بیماری، سلامت و بهداشت چشم، مراقب های اولیه از بینایی و چشم شامل معاینات کامل چشم، سنجش میزان بینایی، ارزیابی دید دو چشمی، دید رنگ، تطابق و حرکات چشمی، غربالگری و … فعالیت می کند.
درواقع یک اپتومتریست به بررسی اولیه سلامت چشم ها می پردازد و دایره شمول معاینات بینایی او بسیار گسترده است. همچنین او می توان درباره بعضی از مسائل بینایی مثل ضعیف شدن چشم ها، عدسی های مناسب را تجویز کند. اما در مواقع شدید تر نارسایی های بینایی، بیمار را به چشم پزشک ارجاع می دهد.
سازمان جهانی بهداشت در تعریف کوتاه بینایی سنجی می گوید :«بینایی سنجی علم مراقبت از بینایی است.» 16 مهر مصادف یا 12 اکتبر روز جهانی بینایی سنجی است.
معرفی رشته بینایی سنجی – وظایف بینایی سنجی
- ثبت تاریخچه بیمار
- معاینه نارسایی های بینایی بزرگسالان و کودکان و تجویز نمره عینک برای رفع عیوب انکساری (نزدیک بینی، دوربینی، آستیگماتیسم، و پیرچشمی)
- ارزیابی و تشخیص نارسایی های دید دوچشمی و درمان های غیردارویی
- بررسی و معاینات اختلالات دید متقاضیان کار برای استخدام در کلیه موسسات خصوصی و دولتی
- درمان غیرجراحی تنبلی چشم
- انجام تست های تشخیصی بیماری های بخش قدامی چشم مثل گلوکوم (آب سیاه)، کاتاراکت (آب مروارید) و … و ارجاع بیمار به چشم پزشک
- تجویز وسایل کمک بینایی به افراد کم بینا مثل بزرگ نماها و …
- ارائه ورزش های چشمی برای درمان اختلالات حرکتی چشم بدون جراحی
- بررسی دید رنگ و بعد
- مشاوره در امور بهداشتی چشم
- تصویربرداری چشم مانند ارب اسکن، توپوگرافی، پنتاکم، پاکیمتری، و …
- ساخت عینک های طبی و تجویز عینک به کمک داروهای سیکلوپلژی
- تجویز لنزهای تماسی پس از مشاوره چشم پزشک یا دکترای اپتومتری
- تمرینات ویژه برای ارتقای مهارت های بینایی برای شاغلین در حرفه ها، ورزشکاران، و …
معرفی رشته بینایی سنجی – تجهیزات بینایی سنجی
تجهیزات اولیه بینایی سنجی و اپتومتری عبارتند از؛
- رتینوسکوپ و افتالموسکوپ
- اتورفراکتومتر
- جعبه عینک
- اسلیت لمپ
- تست دید نزدیک
- تست رنگ
- پروژکتور و تابلوی تشخیص عیوب انکساری
- دیپلوسکوپ
- لنزومتر
- چراغ قوه
- PD متر
رشته بینایی سنجی برای چه کسانی مناسب است؟
بینایی سنجی رشته ای بدون استرس های رشته های بالینی است. درواقع افرادی که طاقت خون و صحنه های ناخوشایند در رشته های بالینی مثل پزشکی، پرستاری، و … را ندارند، می توانند سراغ رشته بینایی سنجی بروند.
در این رشته به دلیل کار با عضو ظریف و حساس چشم، داشتن دقت بالا و تمرکز اهمیت بسیار دارد. همچنین دستان اپتومتریست باید بدون لرزش و دقیق باشد. یکی از درس هایی که در بینایی سنجی بسیار به کار می آید، فیزیک نور است. پس کارشناسی بینایی سنجی باید تا حدودی بر این درس مسلط باشد.
برای قبولی در رشته بینایی سنجی چه درس هایی را بخوانم؟
رشته بینایی سنجی در زیرگروه 1 قرار دارد؛ به همین علت همانند رشته های پزشکی و دندانپزشکی، مطالعه و تسلط بر دروس زیست شناسی و شیمی برای کنکور تجربی اهمیت بالایی دارد. زیرا زیست شناسی ضریب 4 و شیمی ضریب 3 را در کنکور سراسری تجربی دارد.
درس های دیگر مثل فیزیک و ریاضیات مهم هستند و ضریب آن ها 2 است. زمین شناسی برای رشته بینایی سنجی برخلاف رشته داروسازی ضریب صفر را دارد.
معرفی رشته بینایی سنجی – مزایا و معایب رشته بینایی سنجی
اولین مزیت رشته بینایی سنجی اینست که بینایی سنجی کار تمیزی است و با خون و صحنه های بد کاری ندارد. همچنین کارشناسان بینایی سنجی مثل پرستاری و پزشکی، شیفت شب ندارند و می توانند روزهای تعطیل نیز، تعطیل باشند. همچنین اگر کسی رتبه متوسطی آورده اما می خواهد حتما روپوش سفید پزشکی را بپوشد، می تواند بینایی سنجی را انتخاب کند.
عیب این رشته این است که هنوز در ایران به طور کامل شناخته نشده است و عموما مردم برای رفع اختلالات چشمی به جای مراجعه به اپتومتریست، به چشم پزشک مراجعه می کنند.
معرفی مقطع کارشناسی رشته بینایی سنجی – بازار کار و درآمد رشته بینایی سنجی
هرساله تعداد پذیرش رشته بینایی سنجی کم است؛ به همین دلیل بازار کار اشباع نشده و در وضعیت خوبی قرار دارد. میزان درآمد اپتومتریست ها بستگی به محیط کار و میزان سابقه آن ها دارد. به طور یقین کار در مراکز خصوصی درآمد بالاتری دارد اما معمولا مراکز خصوصی از میان اپتومتریست های باتجربه و خوشنام نیرو جذب می کند.
کارشناس بینایی سنجی می تواند در بیمارستان ها، مجتمع های توانبخشی، موسسه ساخت و فروش عینک طبی، مراکز بهداشت، کلینیک های بینایی سنجی و چشم پزشکی خصوصی و دولتی، کارخانه ها، سازمان های دولتی مثل سازمان های نظامی و انتظامی و یا شرکت های فروش و واردات تجهیزات چشم پزشکی استخدام شود.
همچنین کارشناس بینایی سنجی با داشتن برخی شرایط و همچنین سرمایه کافی می تواند دفتر بینایی سنجی و مطب خود را تاسیس کند. علاوه براین هرساله مراکز بهزیستی و آموزش و پروش برای طرح های غربالگری و جلوگیری از تنبلی چشم از اپتومتریست ها برای همکاری دعوت می کند.
معرفی رشته بینایی سنجی – دوره تحصیل کارشناسی رشته بینایی سنجی
کارشناسی بینایی سنجی دوره ای 4 ساله است. دانشجویان کارشناسی بینایی سنجی در این دوره می بایست 143 واحد درسی را بگذرانند.
واحدهای درسی دوره کارشناسی بینایی سنجی:
- واحدهای درس های عمومی: 20 واحد
- واحدهای درس‌های پایه و اصلی: 42 واحد
- واحدهای درس‌های پایان نامه و کارآموزی : 8 واحد
- واحدهای دروس تخصصی: 73 واحد
دوره تحصیل کارشناسی رشته بینایی سنجی – درس های عمومی بینایی سنجی:
- معارف اسلامی 1
- ادبیات فارسی 1
- اخلاق و تربیت اسلامی 1و 2
- زبان خارجی
- فارسی 2
- تربیت بدنی 1 و 2
- معارف اسلامی 2
- زبان خارجی 2
- تاریخ اسلام
- انقلاب اسلامی و ریشه های آن
- متون اسلامی
- زیست شناسی
دوره تحصیل کارشناسی رشته بینایی سنجی – درس‌های پایه و اصلی بینایی سنجی:
- فیزیک نور
- شیمی عمومی
- بیوشیمی
- فیزیولوژی عمومی
- تشریح عمومی و اعصاب
- آمار حیاتی
- کمک های اولیه
- اورژانس های چشم
- آسیب شناسی عمومی
- میکروب شناسی
- ابزرواسیون
- تاریخچه اپتومتری و علوم بینایی
- زبان تخصصی
- اپتومتری
- بینایی محیطی
- داروشناسی
- علائم چشمی در بعضی از بیماری های داخلی
- ژنتیک و چشم
- تشریح و بافت شناسی چشم
- فیزیولوژی چشم
- اپتیک هندسی و فیزیکی
- لابراتوار اپتیک
- فیزیولوژی اپتیک
- مقدمات اپتومتری
دوره تحصیل کارشناسی رشته بینایی سنجی – دروس تخصصی بینایی سنجی
- اپتیک هندسی و فیزیکی 1
- اپتیک هندسی و فیزیکی 2
- لابراتوار اپتیک 1
- لابراتوار اپتیک 2
- فیزیولوژی اپتیک 1
- فیزیولوژی اپتیک 2
- مقدمات اپتومتری
- ابزرواسیون
- تاریخچه اپتومتری و علوم بینایی
- زبان تخصصی
- اپتومتری 1
- اپتومتری 2
- اپتومتری 3
- بینایی محیطی
- عدسی های تماسی 1
- عدسی های تماسی 2
- آسیب شناسی چشم 1
- آسیب شناسی چشم 2
- اپتومتری کودکان 1
- اپتومتری کودکان 2
- اپتومتری افراد مسن و نیمه بینایان
- اپتومتری مشاغل و بهداشت چشم
- اپتومتری پیشرفته
- آنالیز مشاهدات کلینیکی
- مکانیسم دید دو چشمی
- درمان آنومالی های دو چشمی 1
- درمان آنومالی های دو چشمی 2
معرفی رشته بینایی سنجی – بینایی سنجی یا چشم پزشکی؟
حوزه تخصص کارشناس بیماری سنجی و اپتومتریست تشخیص اختلالات چشمی و تجویز و ساخت عینک های طبی و لنز است؛ در مقابل وظیفه چشم پزشک انجام درمان های دارویی و جراحی های چشمی برای درمان بیماری های چشمی است.
البته چشم پزشک می تواند کارهای اپتومتریست را نیز انجام دهد. درواقع بیماران چشمی ابتدا باید به اپتومتریست مراجعه کنند و در صورت لزوم، اپتومتریست آن ها را به چشم پزشک ارجاع می دهد. با وجود این، اپتومتریست ها در انتخاب لنزهای تماسی و عینک های طبی بهتر از چشم پزشکان عمل می کنند.
معرفی رشته بینایی سنجی – دانشگاه های پذیرنده رشته بینایی سنجی
رشته بینایی سنجی هرساله فقط در چهار دانشگاه پذیرش دارد و همین امر موجب بازار کار خوب این رشته می شود. رشته های پذیرنده کارشناسی رشته بینایی سنجی عبارتند از؛
- دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
- دانشگاه علوم پزشکی ایران
- دانشگاه علوم پزشکی زاهدان
- دانشگاه علوم پزشکی مشهد
معرفی مقطع کارشناسی رشته بینایی سنجی – طرح دوساله بینایی سنجی
گذراندن طرح دوساله در رشته بینایی سنجی برخلاف رشته هایی نظیر پزشکی، دندانپزشکی، و … اجباری نیست و به صورت اختیاری و مازاد بر نیاز صورت می گیرد. اما اگر یکی از فارغ التحصیلان رشته بینایی سنجی بخواهد مطب بینایی سنجی خود را دایر کند، برای مجوز ملزم به گذراندن طرح دوساله بینایی سنجی است.
معرفی مقطع کارشناسی رشته بینایی سنجی – ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر
دانش آموختگان کارشناسی بینایی سنجی می توانند به صورت های زیر ادامه تحصیل بدهند:
رشته بینایی سنجی علاوه بر مقطع کارشناسی، در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری نیز در ایران وجود دارد. بنابراین، فقط دانشجویان رشته بینایی سنجی می توانند با شرکت در آزمون کارشناسی ارشد و کسب نمره قبولی در رشته بینایی سنجی ادامه تحصیل دهند.
دانش آموختگان کارشناسی رشته بینایی سنجی می توانند در رشته های زیرمجموعه پزشکی مثل رشته بینایی سنجی، رشته مهندسی پزشکی (بیوالکتریک)، رشته مهندسی پزشکی (زیست مواد)، رشته انفورماتیک پزشکی، رشته علوم تشریحی، رشته سلامت سالمندی، شته اپیدمیولوژی، رشته آمار زیستی، برنامه ریزی یادگیری الکترونیکی در علوم پزشکی، رشته زیست فناوری پزشکی، رشته فیزیولوژی، رشته اقتصاد بهداشت، تکنولوژی آموزشی در علوم پزشکی، رشته نانوتکنولوژی پزشکی، رشته فناوری اطلاعات سلامت، رشته ارزیابی فناوری سلامت، ژورنالیسم پزشکی، رشته مدیریت خدمات بهداشتی درمانی، آموزش پزشکی، رشته کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی، رشته مدیریت توانبخشی، تاریخ علوم پزشکی، رشته رفاه اجتماعی، رشته فیزیک پزشکی ادامه تحصیل دهند.
معرفی رشته – مهاجرت
شاید یکی دیگر از سوالات کسانی که می خواهند به رشته بینایی سنجی بروند این است که این رشته در کشورهای دیگر چه جایگاهی دارد؟ در پاسخ به این سوال باید گفت با توجه به پیشرفت های تکنولوژیک و ساعت های زیاد خیره شدن به مانیتورها می توان گفت در سال های آتی با بسیاری از اختلالات چشمی مواجه خواهیم شد و نیاز به اپتومتریست ها چند برابر خواهد شد. درحال حاضر نیز رشته بینایی سنجی یا اپتومتری در میان رشته های پردرآمد جهان قرار دارد به طوری که افرادی که در مراکز خصوصی مشغول به کار شوند، به طور متوسط سالانه 94 هزار دلار آمریکا درآمد خواهند داشت.
جایگاه رشته بینایی سنجی در جهان:
رشته بینایی سنجی جایگاه بیستم در میان بهترین شغل های مراقبت از سلامت، جایگاه بیست و دوم در بین بهترین شغل ها از نظر درآمدزایی و جایگاه چهل و نهم در بین بهترین شغلها هستند؛ این درحالی است که از زمان به رسمیت شناخته شدن آن به مثابه علم چندان نمی گذرد.
رشته بینایی سنجی در دانشگاه هایی نظیر دانشگاه هاروارد، دانشگاه آکسفورد، دانشگاه کمبریج، دانشگاه استنفورد، دانشگاه جان هاپکینز، دانشگاه کالیفرنیا، موسسه تکنولوژی ماساچوست، دانشگاه ییل، دانشگاه تورنتو دانشگاه پنسیلوانیا و … تدریس می شود.
منبع: